
Verði ljós
Meginreglan á Íslandi í dag er þó önnur. Ótal dæmi má finna til stuðnings þeirri staðhæfingu að stjórnsýslan á Íslandi hafi það fyrir meginreglu að neita almenningi um upplýsingar þó að undantekningarnar séu vissulega til staðar.
Síðastliðin ár hefur fjarað mjög undan trausti almennings á stjórnkerfinu vegna þess að ráðherrar, þingmenn og starfsmenn ríkisins hafa ástundað leyndarhyggju og leynimakk um ákvarðanir sínar. Valdhafar velja jafnan að fara í málalengingar og feluleik í stað þess að birta gögn strax svo taka megi af allan vafa um hvort eðlilega hafi verið staðið að málum. Upplýsingum og gögnum er haldið frá almenningi, sem veldur tortryggni gagnvart stjórnsýslunni og dregur úr trausti til kjörinna fulltrúa.
Þessi feluleikur er allt of algengur á Íslandi. Má þar nefna lekamál Hönnu Birnu, Wintris-mál Sigmundar Davíðs, Falson-eignir Bjarna Benediktssonar, feluleiki þess hins sama með nokkrar skýrslur sem honum þótti ekki eiga að rata í hendur almennings og nýjasta dæmið er upplýsingatregða Sigríðar Andersen gagnvart almenningi, en þó ekki gagnvart Bjarna Benediktssyni.
Við eigum ekki að þurfa að draga upplýsingar út úr ráðuneytum og ráðherrum með töngum. Við eigum að geta treyst því að vera upplýst, vakni spurningar um embættisgjörðir ráðherra eða annarra í trúnaðarstöðum samfélagsins. Það er sjálfsögð og eðlileg krafa að traust ríki um störf ráðherra, stjórnsýslu og þingmanna og að almenningur geti gengið að upplýsingum vísum almennt og yfirleitt.
Staðan er þó einfaldlega sú, eins og dæmin sanna, að réttur almennings til upplýsinga, gagnsæis og góðrar stjórnsýslu er ekki tryggður að fullu á Íslandi í dag.
Mikilvægt skref á leiðinni að virkum upplýsingarétti almennings er að finna í nýju stjórnarskránni okkar. Hún verndar rétt almennings til upplýsinga og hefur það að meginreglu að almenningur eigi óskertan rétt að upplýsingum, eins og eðlilegt er í nútímasamfélagi. Þar segir meðal annars: „Upplýsingar og gögn í fórum stjórnvalda skulu vera tiltæk án undandráttar og skal með lögum tryggja aðgang almennings að þeim.“ Með þessu ákvæði verður réttur almennings til aðgangs að gögnum tryggður að fullu. Að auki mætti fara að fordæmi nágranna okkar í Noregi sem hafa staðið vel að framkvæmd á upplýsingarétti almennings. Þeir birta flest gögn að eigin frumkvæði í aðgengilegu gagnasafni stjórnsýslunnar en búa svo um hnútana að viðkvæmar persónu- og trúnaðarupplýsingar sem ekki falla undir rétt almennings til upplýsinga eru afmáðar.
Aukinn upplýsingaréttur almennings felur einnig í sér bætta stjórnsýslu. Enda auðvelt að ímynda sér að stjórnsýslan muni vanda betur til verka þegar hún er meðvituð um að þær upplýsingar sem ákvarðanir hennar byggja á séu aðgengilegar. Almenningur hefur þannig virkt eftirlit með stjórnsýslunni og stjórnsýslan verður meðvitaðri um að hlutverk hennar sé að þjóna almenningi.
Aðgengi að upplýsingum er grundvallarskilyrði fyrir upplýstri umræðu, trausti á stjórnsýslunni og lýðræðislegu aðhaldi almennings með valdhöfum. Tíminn er kominn til þess að varpa ljósi á verklag valdsins.
Við segjum: Verði ljós!
Höfundar eru þingmaður og varaþingmaður Pírata. Þær bjóða sig báðar fram í prófkjöri Pírata í Reykjavík. Píratar geta kosið á x.piratar.is fram til kl. 15 laugardaginn 30. september.
Skoðun

Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra.
Steinar Harðarson skrifar

Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana
Ágústa Árnadóttir skrifar

Karlar, piltar og strákar
Jón Pétur Zimsen skrifar

Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu?
Haukur Arnþórsson skrifar

Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni
Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar

Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn!
Derek T. Allen skrifar

Ertu klár?
Jakob Smári Magnússon skrifar

Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands?
Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar

Börnin á Gaza eru ekki í fríi
Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar

Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir
Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar

Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum
Árni Þór Sigurðsson skrifar

Forstjórinn stígur fram
Örn Pálsson skrifar

Lífsgæði íbúa Mosfellsbæjar skert
Regína Ásvaldsdóttir skrifar

Lestur lykillinn að endurhæfingu? Hvað ef lestur væri lykillinn út?
Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar

Tilvera okkar er undarlegt ferðalag
Hópur meðlima No Borders skrifar

Uppbygging í Grafarvogi eflir hverfið og mætir húsnæðiskrísunni á skynsaman hátt
Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar

Það að þrá börn eða ekki
Matthildur Björnsdóttir skrifar

Tímanna tákn?
Hólmgeir Baldursson skrifar

Hörmulegur atburður í flugstöð Leifs Eiríkssonar
Jón Pétursson skrifar

Kvótaverð, veiðigjald, fjárfesting og arðsemi í sjávarútvegi
Ásgeir Daníelsson skrifar

Getur Seljaskóli núna orðið símalaus skóli, Jóhanna?
Kristín Jónsdóttir skrifar

Gagnsæi og traust á raforkumarkaði
Einar S Einarsson skrifar

Ef þetta er rétt – hvað er þá rangt?
Anna Berg Samúelsdóttir skrifar

Hvað er þetta MG?
Júlíana Magnúsdóttir skrifar

Sjúkraþyrlu sem allra fyrst, kerfi sem veitir lífsbjörg
Gunnar Svanur Einarsson skrifar

Ríkisstofnun forherðist við gagnrýni
Björn Ólafsson skrifar

Bylting, bóla, bölvun - bull?
Brynjólfur Þorvarðsson skrifar

Eru smáþjóðir stikkfríar?
Snæbjörn Guðmundsson skrifar

Ákall
Valdimar Júlíusson skrifar

Á að leyfa eða halda áfram að banna?
Sigurður G. Guðjónsson skrifar