Hollvinavæðing Ögmundur Bjarnason skrifar 8. júní 2017 07:00 Eitt af því sem vekur eftirtekt þegar snúið er heim eftir langdvalir í nágrannaríkjum eru tíðar fégjafir íslensks almennings til grundvallarsamfélagsþjónustu. Stöðugt berast fregnir af ölmusu félagssamtaka, fyrirtækja og einstaklinga til svokallaðra ríkisstofnana: safnað er fé til tækjakaupa á Landspítala og til viðhalds grunnþjónustu á smærri sjúkrahúsum, foreldrar safna fé til kaupa á bókakosti við skóla, ef ekki viðhalds á skólabyggingum, og jafnvel lögreglunni er fært söfnunarfé til kaupa á nauðsynlegum tækjabúnaði. Á stærsta sjúkrahúsi landsins eru heilu sjúkradeildirnar innréttaðar með uppgjafahúsgögnum einkafyrirtækja, og á heimasíðu sömu stofnunar leiðir einn af þremur mest áberandi hlekkjum á síðu styrktar- og gjafasjóðs til spítalans. Maður fer þá að velta því fyrir sér hvernig hugsunin sé að reka svonefndar ríkisstofnanir ef ekki fyrir reikning ríkissjóðs. Kannski svarið liggi í því sem hefur verið í fréttum undanfarið af þeim sem núna stýrir ríkissjóði: Hollvinafélag Menntaskólans í Reykjavík heitir merkilegur félagsskapur sem ekki hefur verið á hvers manns vitorði, en mun undir styrkri stjórn fjármálaráðherra hafa unnið það loflega verk að safna með frjálsum framlögum allmiklu fé sem meðal annars rann til endurnýjunar á úr sér gengnum tölvubúnaði skólans. Hollvinafélag þetta virðist starfa líkt og hollvinafélög sem algeng eru við einkareknar menntastofnanir og heilbrigðisstofnanir í Norður-Ameríku og gegna, auk hraustlegrar gjaldtöku fyrir þjónustu þá sem þessar stofnanir veita, mikilvægu hlutverki við fjármögnun þeirra.Lokalausn á ríkisfjármálunum? Kannski þarna sé sprotinn að nýju rekstrarformi og lokalausn á ríkisfjármálunum? Þegar Jóhönnur og Steingrímar eru búin að sigla hér öllu í kaf og þenja ríkisbáknið eins og púkann á fjósbitanum með gegndarlausri skattpíningu á einkaframtakið þá er ekki annað að gera en hóa í öflugt lið og hollvinavæða heila klabbið. Þannig geta þeir sem hafa til þess löngun látið fé af hendi rakna til menntamála, löggæslu og heilbrigðisþjónustu, en hinum sem hafa þarfara við sinn pening að gera er hlíft við því ofbeldi og eignaupptöku sem skatttaka í raun og sanni er. Hvaða réttlæti er t.d. í því að fólki sem býr við góða heilsu sé þröngvað til að kasta sínu sjálfsaflafé í botnlausa hít Landspítalans, þar sem óráðsían ríður ekki við einteyming? Að maður tali ekki um fyrirtæki, t.d. í sjávarútvegi, sem eðli málsins samkvæmt geta ekki þurft á læknisþjónustu að halda? Nei, skipum Lansanum heldur fjárhaldsstjórn og hollvinavæðum svo kauða. Sama mætti gera við Tryggingastofnun, lögregluna og dómstóla, t.d. hinn nýja Landsrétt sem horfir jú bara til útgjaldaauka fyrir ríkissjóð, a.m.k. ef purkunarlausum réttarofsóknum á hendur útsjónarsömum kaupsýslumönnum fer ekki að linna fyrir íslenskum dómstólum. Hollvinavæðing er nefnilega hin nýja einkavinavæðing. En af hverju ekki að taka þetta alla leið? Af hverju ekki að gerast «hollvinir samfélagsins» og greiða skattana okkar glöð eins og frændur okkar í Skandinavíu, stolt yfir því að leggja okkar af mörkum til sameiginlegrar velferðar okkar og barnanna okkar? Þá þarf kannski ekki að ráðast í svo kostnaðarsamar kerfisbreytingar. Bara að opna augun fyrir því hvað skattar eru í upplýstu velferðarsamfélagi: hornsteinn samfélagsins. Velferð kostar nefnilega og verður ekki rekin fyrir aflandsreikninga eða lágmarksframlag af reiknuðu endurgjaldi. Hjá «hollvinum samfélagsins» er alltaf söfnun í gangi og ágóðinn lagður beint inn á ríkissjóð öllum til hagsældar. Það þarf að auka útgjöld og ríkisstofnanir að hætta betlinu. Sé maður aflögufær er það engin kvöð að gjalda sanngjarnan hlut af tekjum sínum til þess: það eru forréttindi. Geta svo litið með stolti á álagningarseðilinn, eins og gyllt nafnskilti velunnarans á stól í hátíðarsal, og hugsað með sér: þennan veg kostaði ég, þetta sjúkrarúm, þessa hraðamyndavél. Það gengur ekki að bara einn og einn splæsi. Gerumst öll hollvinir samfélagsins: það borgar sig. Höfundur er geðlæknir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Áhugaverðar ákvarðanir Sigurður Ingi Friðleifsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Eitt af því sem vekur eftirtekt þegar snúið er heim eftir langdvalir í nágrannaríkjum eru tíðar fégjafir íslensks almennings til grundvallarsamfélagsþjónustu. Stöðugt berast fregnir af ölmusu félagssamtaka, fyrirtækja og einstaklinga til svokallaðra ríkisstofnana: safnað er fé til tækjakaupa á Landspítala og til viðhalds grunnþjónustu á smærri sjúkrahúsum, foreldrar safna fé til kaupa á bókakosti við skóla, ef ekki viðhalds á skólabyggingum, og jafnvel lögreglunni er fært söfnunarfé til kaupa á nauðsynlegum tækjabúnaði. Á stærsta sjúkrahúsi landsins eru heilu sjúkradeildirnar innréttaðar með uppgjafahúsgögnum einkafyrirtækja, og á heimasíðu sömu stofnunar leiðir einn af þremur mest áberandi hlekkjum á síðu styrktar- og gjafasjóðs til spítalans. Maður fer þá að velta því fyrir sér hvernig hugsunin sé að reka svonefndar ríkisstofnanir ef ekki fyrir reikning ríkissjóðs. Kannski svarið liggi í því sem hefur verið í fréttum undanfarið af þeim sem núna stýrir ríkissjóði: Hollvinafélag Menntaskólans í Reykjavík heitir merkilegur félagsskapur sem ekki hefur verið á hvers manns vitorði, en mun undir styrkri stjórn fjármálaráðherra hafa unnið það loflega verk að safna með frjálsum framlögum allmiklu fé sem meðal annars rann til endurnýjunar á úr sér gengnum tölvubúnaði skólans. Hollvinafélag þetta virðist starfa líkt og hollvinafélög sem algeng eru við einkareknar menntastofnanir og heilbrigðisstofnanir í Norður-Ameríku og gegna, auk hraustlegrar gjaldtöku fyrir þjónustu þá sem þessar stofnanir veita, mikilvægu hlutverki við fjármögnun þeirra.Lokalausn á ríkisfjármálunum? Kannski þarna sé sprotinn að nýju rekstrarformi og lokalausn á ríkisfjármálunum? Þegar Jóhönnur og Steingrímar eru búin að sigla hér öllu í kaf og þenja ríkisbáknið eins og púkann á fjósbitanum með gegndarlausri skattpíningu á einkaframtakið þá er ekki annað að gera en hóa í öflugt lið og hollvinavæða heila klabbið. Þannig geta þeir sem hafa til þess löngun látið fé af hendi rakna til menntamála, löggæslu og heilbrigðisþjónustu, en hinum sem hafa þarfara við sinn pening að gera er hlíft við því ofbeldi og eignaupptöku sem skatttaka í raun og sanni er. Hvaða réttlæti er t.d. í því að fólki sem býr við góða heilsu sé þröngvað til að kasta sínu sjálfsaflafé í botnlausa hít Landspítalans, þar sem óráðsían ríður ekki við einteyming? Að maður tali ekki um fyrirtæki, t.d. í sjávarútvegi, sem eðli málsins samkvæmt geta ekki þurft á læknisþjónustu að halda? Nei, skipum Lansanum heldur fjárhaldsstjórn og hollvinavæðum svo kauða. Sama mætti gera við Tryggingastofnun, lögregluna og dómstóla, t.d. hinn nýja Landsrétt sem horfir jú bara til útgjaldaauka fyrir ríkissjóð, a.m.k. ef purkunarlausum réttarofsóknum á hendur útsjónarsömum kaupsýslumönnum fer ekki að linna fyrir íslenskum dómstólum. Hollvinavæðing er nefnilega hin nýja einkavinavæðing. En af hverju ekki að taka þetta alla leið? Af hverju ekki að gerast «hollvinir samfélagsins» og greiða skattana okkar glöð eins og frændur okkar í Skandinavíu, stolt yfir því að leggja okkar af mörkum til sameiginlegrar velferðar okkar og barnanna okkar? Þá þarf kannski ekki að ráðast í svo kostnaðarsamar kerfisbreytingar. Bara að opna augun fyrir því hvað skattar eru í upplýstu velferðarsamfélagi: hornsteinn samfélagsins. Velferð kostar nefnilega og verður ekki rekin fyrir aflandsreikninga eða lágmarksframlag af reiknuðu endurgjaldi. Hjá «hollvinum samfélagsins» er alltaf söfnun í gangi og ágóðinn lagður beint inn á ríkissjóð öllum til hagsældar. Það þarf að auka útgjöld og ríkisstofnanir að hætta betlinu. Sé maður aflögufær er það engin kvöð að gjalda sanngjarnan hlut af tekjum sínum til þess: það eru forréttindi. Geta svo litið með stolti á álagningarseðilinn, eins og gyllt nafnskilti velunnarans á stól í hátíðarsal, og hugsað með sér: þennan veg kostaði ég, þetta sjúkrarúm, þessa hraðamyndavél. Það gengur ekki að bara einn og einn splæsi. Gerumst öll hollvinir samfélagsins: það borgar sig. Höfundur er geðlæknir.
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun