Nokkur orð um gullgrafaraæði og samfélagslega ábyrgð Pálmi Gunnarsson skrifar 2. maí 2017 07:00 Umræðan um sjókvíaeldi í íslenskum fjörðum fer hátt þessa dagana. Tvær fylkingar takast á, önnur með sjókvíaeldisfyrirtækin og fylgjendur þeirra innanborðs, hin samanstendur annars vegar af eigendum veiðiréttar sem eiga mikið undir að villtir stofnar laxa og silunga fái vaxið og dafnað og hins vegar fólki sem vill koma í veg fyrir að sjókvíaeldi spilli viðkvæmri náttúru landsins. Áður en lengra er haldið er ástæða til að halda því til haga að stangaveiði í íslenskum ám og vötnum veltir háum upphæðum á hverju ári, skilar arði til eigenda veiðiréttar og veitir fjölda fólks vinnu. Eins er ástæða til að benda á að þeir sem eru á móti eldi í sjókvíum eru langt í frá á móti eldi á matfiski. Hugmyndir eldismanna um stóraukið eldi í sjó og fjárfestingar norskra eldisfyrirtækja í þeim áformum eru gullgrafarakenndar svo ekki sé dýpra í árinni tekið. Það er ekki laust við að þetta ástand minni dálítið á nýafstaðið tímabil í sögu þjóðarinnar þegar fjármálasnillingar fóru offari í íslenskum bönkum, voru sæmdir orðum fyrir snilli sína og hafnir upp til skýjanna af stjórnmálamönnum en voru í raun á sama tíma að grafa undan fjármálakerfinu. Allir vita hvernig sú saga endaði. Sjókvíaeldi við Íslandsstrendur á sér langa og býsna skrautlega sögu en allt frá byrjun hafa flestallar tilraunir til eldis á laxi í sjó farið illa. Aftur á móti hefur eldi uppi á landi, til dæmis á bleikju, gengið vel. Það er þess vegna umhugsunarvert af hverju norsk/íslensku eldisfyrirtækin horfa ekki til strandeldis á laxi. Því hefur verið borið við að strandeldi sé mun dýrara en það sem stundað sé í sjó en á móti hefur verið bent á gríðarlegan kostnað sjókvíaeldisfyrirtækja vegna affalla, þegar fiskur sleppur úr kvíum eða drepst vegna sjúkdóma svo ekki sé talað um viðvarandi baráttu sjókvíaeldisfyrirtækja við laxalúsina. Áhrif alls þessa á umhverfi og náttúruna er svo önnur saga, þar sem undir er tilvist og heilbrigði villtra lax- og silungsstofna í bráð og lengd.Algjört stefnuleysiÞað er undarlegt til þess að hugsa að mitt í gullgrafaraæðinu sem ríkt hefur í sjókvíaeldi síðustu ár hefur í raun ríkt algjört stefnuleysi í málaflokknum af hálfu stjórnvalda. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, hefur reyndar sagt að hún vilji hægja á útgáfu nýrra leyfa til laxeldis í sjókvíum meðan starfshópur um stefnumótun í fiskeldi sé að störfum. Að mínu mati og margra annarra er reyndar full ástæða til að stöðva alfarið útgáfu nýrra leyfa meðan beðið er niðurstöðu starfshópsins. Ég bíð spenntur eftir niðurstöðu hópsins og ber þá von í brjósti að hann leggi til að sjókvíalaxeldi verði alfarið skipt út fyrir strandeldi á laxi. Strandeldi hefur flest ef ekki allt með sér og má nefna að með því er alfarið komið í veg fyrir að fiskar sleppi, auðvelt er að hafa stjórn á mengun sem hlýst af úrgangi og vatn, sem við höfum reyndar nóg af, má endurnýta með sjálfbærum hætti. Einnig hefur verið bent á að með því að hafa stjórn á vatnshita og vatnsgæðum í lokuðum kerfum er hægt að minnka og jafnvel koma í veg fyrir sjúkdóma og sníkjudýr sem og auka vaxtarhraða eldisfiska til mikilla muna. Síðast en ekki síst þetta: Með eldi í lokuðum kerfum væru eldisfyrirtækin að sýna samfélagslega ábyrgð þar sem matvælaframleiðsla væri stunduð við öruggar aðstæður, undir ströngu eftirliti og í góðri sátt við umhverfi og menn.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson Skoðun Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson Skoðun Núll prósent skynsemi Lára G. Sigurðardóttir Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal Skoðun Ljúgandi málpípa Sjálfstæðisflokksins Tómas Kristjánsson Skoðun Hvers eiga Vestfirðingar að gjalda? Ingólfur Ásgeirsson Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Til hamingju með daginn! Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Vetur að vori - stuðningur eftir óveður Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Skömm stjórnvalda - íslensk börn með erlendan bakgrunn Birna Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Að fórna hamingju fyrir verslunarfrelsi Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Er þensla vegna íbúðauppbyggingar? Jónas Atli Gunnarsson skrifar Skoðun Birgir Þórarinsson er enn að Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Viðurkennum þjóðarmorð á Armenum Eiríkur Rögnvaldsson skrifar Skoðun Þegar kvíðinn tekur völdin Sóley Dröfn Davíðsdóttir skrifar Skoðun Atvinnulífið og fíkniefnasalan Ólafur Kjartansson skrifar Skoðun Drasl Hafþór Reynisson skrifar Skoðun Er lýðræðinu viðbjargandi? Reynir Böðvarsson skrifar Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar Skoðun Forsetapróf Auður Guðna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Aukin sala áfengis ógnar grundvallarmarkmiðum lýðheilsu Aðalsteinn Gunnarsson skrifar Skoðun Svik VG í jafnréttismálum Jana Salóme Ingibjargar Jósepsdóttir skrifar Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar Skoðun Ingólfur krítar liðugt Kristinn H. Gunnarsson skrifar Skoðun Fáu spáð en vel fylgst með Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Armæða um íslenska tungu Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Það eru lög í landinu Líneik Anna Sævarsdóttir skrifar Skoðun Svar við bréfi Ingós: 3.233.700.000 krónur Runólfur Ágústsson skrifar Skoðun Úr buffi í klút Gunnhildur Birna Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Málsvari minksins Lárus Karl Arnbjarnarson skrifar Skoðun Skuldum við 17 þúsund íbúðir á höfuðborgarsvæðinu? Sigurður Stefánsson skrifar Skoðun Förum vel með byggingarvörur Eyþór Bjarki Sigurbjörnsson skrifar Skoðun Gerum betur Kristín B. Jónsdóttir skrifar Skoðun Á tæpustu tungu Eiríkur Örn Norðdahl skrifar Skoðun Aðför að ungmennum (Í minningu Hamarsins) Óskar Steinn Jónínuson Ómarsson skrifar Skoðun „Betur borgandi ferðamenn“ Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Umræðan um sjókvíaeldi í íslenskum fjörðum fer hátt þessa dagana. Tvær fylkingar takast á, önnur með sjókvíaeldisfyrirtækin og fylgjendur þeirra innanborðs, hin samanstendur annars vegar af eigendum veiðiréttar sem eiga mikið undir að villtir stofnar laxa og silunga fái vaxið og dafnað og hins vegar fólki sem vill koma í veg fyrir að sjókvíaeldi spilli viðkvæmri náttúru landsins. Áður en lengra er haldið er ástæða til að halda því til haga að stangaveiði í íslenskum ám og vötnum veltir háum upphæðum á hverju ári, skilar arði til eigenda veiðiréttar og veitir fjölda fólks vinnu. Eins er ástæða til að benda á að þeir sem eru á móti eldi í sjókvíum eru langt í frá á móti eldi á matfiski. Hugmyndir eldismanna um stóraukið eldi í sjó og fjárfestingar norskra eldisfyrirtækja í þeim áformum eru gullgrafarakenndar svo ekki sé dýpra í árinni tekið. Það er ekki laust við að þetta ástand minni dálítið á nýafstaðið tímabil í sögu þjóðarinnar þegar fjármálasnillingar fóru offari í íslenskum bönkum, voru sæmdir orðum fyrir snilli sína og hafnir upp til skýjanna af stjórnmálamönnum en voru í raun á sama tíma að grafa undan fjármálakerfinu. Allir vita hvernig sú saga endaði. Sjókvíaeldi við Íslandsstrendur á sér langa og býsna skrautlega sögu en allt frá byrjun hafa flestallar tilraunir til eldis á laxi í sjó farið illa. Aftur á móti hefur eldi uppi á landi, til dæmis á bleikju, gengið vel. Það er þess vegna umhugsunarvert af hverju norsk/íslensku eldisfyrirtækin horfa ekki til strandeldis á laxi. Því hefur verið borið við að strandeldi sé mun dýrara en það sem stundað sé í sjó en á móti hefur verið bent á gríðarlegan kostnað sjókvíaeldisfyrirtækja vegna affalla, þegar fiskur sleppur úr kvíum eða drepst vegna sjúkdóma svo ekki sé talað um viðvarandi baráttu sjókvíaeldisfyrirtækja við laxalúsina. Áhrif alls þessa á umhverfi og náttúruna er svo önnur saga, þar sem undir er tilvist og heilbrigði villtra lax- og silungsstofna í bráð og lengd.Algjört stefnuleysiÞað er undarlegt til þess að hugsa að mitt í gullgrafaraæðinu sem ríkt hefur í sjókvíaeldi síðustu ár hefur í raun ríkt algjört stefnuleysi í málaflokknum af hálfu stjórnvalda. Þorgerður Katrín Gunnarsdóttir, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, hefur reyndar sagt að hún vilji hægja á útgáfu nýrra leyfa til laxeldis í sjókvíum meðan starfshópur um stefnumótun í fiskeldi sé að störfum. Að mínu mati og margra annarra er reyndar full ástæða til að stöðva alfarið útgáfu nýrra leyfa meðan beðið er niðurstöðu starfshópsins. Ég bíð spenntur eftir niðurstöðu hópsins og ber þá von í brjósti að hann leggi til að sjókvíalaxeldi verði alfarið skipt út fyrir strandeldi á laxi. Strandeldi hefur flest ef ekki allt með sér og má nefna að með því er alfarið komið í veg fyrir að fiskar sleppi, auðvelt er að hafa stjórn á mengun sem hlýst af úrgangi og vatn, sem við höfum reyndar nóg af, má endurnýta með sjálfbærum hætti. Einnig hefur verið bent á að með því að hafa stjórn á vatnshita og vatnsgæðum í lokuðum kerfum er hægt að minnka og jafnvel koma í veg fyrir sjúkdóma og sníkjudýr sem og auka vaxtarhraða eldisfiska til mikilla muna. Síðast en ekki síst þetta: Með eldi í lokuðum kerfum væru eldisfyrirtækin að sýna samfélagslega ábyrgð þar sem matvælaframleiðsla væri stunduð við öruggar aðstæður, undir ströngu eftirliti og í góðri sátt við umhverfi og menn.Pistillinn birtist fyrst í Fréttablaðinu
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Þegar forréttindafólk í valdastöðu skerðir mannréttindi jaðarsettra hópa Sema Erla Serdaroglu skrifar
Skoðun Spennandi tímar fyrir ungt fólk í Hafnarfirði Kristín Thoroddsen,Margrét Vala Marteinsdóttir skrifar
Skoðun Rétturinn til heilnæms umhverfis vs bæjaryfirvöld Hafnarfjarðar Björg Sveinsdóttir skrifar
Fögnum á degi líffræðilegrar fjölbreytni Rannveig Magnúsdóttir,Ragnhildur Guðmundsdóttir,Skúli Skúlason,Ole Sandberg,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun