Fjallað var um málið í fréttum Stöðvar 2 í kvöld og rætt við Brynjólf Einarsson, stöðvarstjóra Fiskeldis Austfjarða, og Gunnlaug Stefánsson, sóknarprest í Heydölum í Breiðdal.
Í höfninni á Djúpavogi mátti sjá gamlan netabát, Sænes, leggja af stað. Ætla mátti að hann væri á leiðinni í hefðbundinn róður. Nei, í stað þess að beygja út á haf lá leið hans inn á Berufjörð, að kvíum Fiskeldis Austfjarða. Gamli netabáturinn veiðir nefnilega ekki lengur fiskinn heldur sækir hann í eldiskvíar og flytur til vinnslu hjá Búlandstindi.
Reyndar tengdist sú athafnasemi sem við sáum í höfninni þennan septembermorgun öll fiskeldinu því samtímis var verið að búa þjónustubátinn Sigurrós til brottfarar út að kvíunum. Tilkoma fiskeldisins þýðir meðal annars að nýjar tegundir báta sjást nú í höfnum, eins og tvíbytnur.
Djúpivogur varð fyrir áfalli fyrir tveimur árum þegar Vísir í Grindavík ákvað að hætta þar allri fiskvinnslu. Fyrirtæki í eigu heimamanna, Ósnes, tók þá höndum saman með Fiskeldi Austfjarða um að taka yfir Búlandstind. Í umfjöllun Stöðvar 2 voru rifjuð upp orð sem féllu í viðtölum í ágúst í fyrra við Elís Grétarsson, framkvæmdastjóra Búlandstinds ehf., og Andrés Skúlason, oddvita Djúpavogshrepps, en þeir sögðust báðir binda vonir við fiskeldið fyrir byggðarlagið.
Fiskeldismenn segjast ekki finna fyrir öðru en jákvæðu viðmóti.
„Það eru allir mjög hlynntir þessu. Þetta náttúrlega heldur uppi mörgum fjölskyldum á staðnum og eykur atvinnu og fjölbreytileikann,” sagði Brynjólfur.
Fiskeldi Austfjarða hefur þegar leyfi til að ala ellefu þúsund tonn af laxi í sjókvíum en hefur sótt um 43 þúsund tonn til viðbótar á fleiri fjörðum Austfjarða, sem kallar á enn fleiri störf. Brynjólfur vonast til að þetta verði orðinn 50 manna vinnustaður eftir fimm ár eða svo.
Hjá Fiskeldi Austfjarða telja menn sig vera tveimur árum á eftir Vestfirðingum. Íslendingar eru hins vegar skammt á veg komnir miðað við Noreg, þar sem eldisfiskur er orðinn 70 prósent af heildarútflutningi sjávarafurða. Og í Færeyjum er laxeldi orðið mikilvægasti atvinnuvegurinn en eldislax nam 48 prósentum af gjaldeyristekjum Færeyinga á fyrri hluta þessa árs.
En það eru ekki allir hrifnir. Fyrir austan heyrast einnig raddir sem lýsa verulegum áhyggjum. Sóknarpresturinn Gunnlaugur Stefánsson fer þar fremstur en kirkjujörðin Heydalir á langstærsta hlutinn í veiðihlunnindum Breiðdalsár, eða 27,5 prósent. Veiðifélag Breiðdælinga ályktaði í sumar harðlega gegn laxeldisáformunum.
„Við höfum verulegar áhyggjur af áformum um aukið fiskeldi hér í fjörðum á Austurlandi,” segir Gunnlaugur. Hann segir áætlanir um að framleiða þar allt að 75 þúsund tonn af laxi.
„Og ef það gerist er náttúrlega alveg ljóst að villtir laxastofnar hér, og umhverfis landið, þeir verða dauðir. Þetta fjallar um líf og dauða fyrir villta laxastofninn,” segir Gunnlaugur.
„Við förum eftir reglum og reynum allt til þess að engin slys verði, - lentum í einu slysi en sem betur fer var það regnbogasilungur, sem mun ekki valda neinum usla hérna,” segir Brynjólfur.
Fyrir tólf árum tók landbúnaðarráðherra þá stefnumarkandi ákvörðun að banna laxeldi í sjó í nágrenni helstu laxveiðisvæða landsins. Bannið nær til Faxaflóa, Breiðafjarðar og stærsta hluta Norður- og Norðausturlands en leyfa má sjókvíaeldi á Vestfjörðum, í Eyjafirði, Öxarfirði og á Austfjörðum.
Þetta var hugsað sem málamiðlun, en veiðiréttareigendur er ósáttir. Gunnlaugur kveðst þó ekki vera á móti fiskeldi, svo fremi að það sé í lokuðum kvíum á landi en ekki í sjókvíum.
Nánar í níu mínútna langri umfjöllun Stöðvar 2, sem sjá má hér og í spilaranum að ofan.
