Vegalaus börn fangelsuð kristjana björg guðbrandsdóttir skrifar 26. febrúar 2015 09:30 Hér á landi hafa fáein börn hafa komið til kasta yfirvalda á fölsuðum vegabréfum. Sum þeirra voru dæmd til fangelsisvistar. Fréttablaðið/EPA Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“ Mest lesið Ökumaður dráttarvélarinnar fluttur með þyrlu Innlent Fjögurra ára martröð Karlottu lauk með sýknudómi Innlent „Af hverju sit ég einn af öllum þessum mönnum fyrir framan dómara?“ Innlent Vill fá úr skorið hvort „annarlegar hvatir“ liggi að baki sniðgöngunni Innlent Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Innlent Verzlingar settu upp húfur og skelltu sér til Krítar Innlent Lét öllum illum látum og fær engar bætur Innlent Tjaldaði á túni í miðborg Reykjavíkur Innlent Náðar raunveruleikastjörnur sem sviku tugmilljónir dala út úr bönkum Erlent Fólk flytur á landsbyggðina fyrir ódýrara húsnæði og rólegra umhverfi Innlent Fleiri fréttir Átta nemendur með ágætiseinkunn Margt til fyrirmyndar á Íslandi en gerir athugasemd við einangrunarvistun ódæmdra fanga Oscar fluttur úr landi á þriðjudag Sveitastjóraskipti í Reykhólahreppi Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Fasteignamat fyrir 2026: Seltjarnarnes hástökkvarinn á höfuðborgarsvæðinu Tjaldaði á túni í miðborg Reykjavíkur Samrunatillögur bankanna og sjóveikur sundkappi Ökumaður dráttarvélarinnar fluttur með þyrlu Viðja bar sex lömbum takk fyrir „Af hverju sit ég einn af öllum þessum mönnum fyrir framan dómara?“ Dúxinn greip í saxófóninn Fjögurra ára martröð Karlottu lauk með sýknudómi Bein útsending: Uggandi yfir breytingum á Heiðmörk Úrslit hjá sósíalistum nær nákvæmlega eftir leiðbeiningum Dró vélarvana fiskibát að landi nærri Grindavík Bein útsending: Norðurslóðir í breyttum heimi Verzlingar settu upp húfur og skelltu sér til Krítar Óttast að stefna Trump-stjórnarinnar fæli námsmenn frá Bandaríkjunum Ísland verði að hafa skoðun á vörnum NATO við landið Fasteignamatið hækkar og áhyggjufullir námsmenn Staðfesta byggingaráform á Fannborgar- og Traðarreit Fólk flytur á landsbyggðina fyrir ódýrara húsnæði og rólegra umhverfi Kanna hvort ástæða sé til að endurvekja kjörstað í Fljótum Vill fá úr skorið hvort „annarlegar hvatir“ liggi að baki sniðgöngunni „Vestfirska efnahagsævintýrið“ í hættu verði veiðigjöldin hækkuð „Allsvakalega vímaður og ölvaður“ kallaði lögreglumenn „fagga og tíkur“ Sparnaðurinn bitni á fjölskyldum Málið alvarlegra en stjórnmálamenn gera sér grein fyrir Frystir Facebook hópinn og rýfur tengsl við Sósíalistaflokkinn Sjá meira
Mikilvægt er að hælisleitendur sem segjast vera á barnsaldri fái að njóta vafans á meðan aldur þeirra er sannreyndur með aldursgreiningu, að sögn Braga Guðbrandssonar, forstjóra Barnaverndarstofu. Hins vegar þurfi að sýna mikla varúð þegar komi að einstaklingum sem blekki og hafa þá ekki í vist með öðrum vegalausum börnum. Síðast var aldursgreiningu beitt í máli hælisleitanda sem var vísað úr landi til Danmerkur í vikunni. Sá sagðist vera sautján ára en aldursgreining skar úr um að hann væri fullorðinn maður. Bragi segir að tiltölulega skammt sé síðan réttindi vegalausra barna hafi ekki verið tryggð hér á landi. Fyrir aðeins tveimur árum hafi til að mynda vegalaus börn afplánað dóma í íslensku fangelsi. „Meginreglan er sú að þegar það kemur flóttamaður sem kveðst vera á barnsaldri, þá ætti að ganga út frá því og láta hann njóta vafans á meðan gengið er úr skugga um það með aldursgreiningu. Vegalaus börn þurfa sérbúsetuúrræði og eiga ekki að vera í vist með fullorðnu fólki,“ segir Bragi og bendir á að hér á landi sé reynt að finna fósturheimili fyrir börn á meðan mál þeirra eru til meðferðar. „Á Norðurlöndunum eru starfræktar móttökustöðvar, og ég fagna því ef innanríkisráðuneytið ætlar að koma skikk á þau mál. Í tengslum við slíka móttökustöð þyrftu að sjálfsögðu að vera sérúrræði fyrir börn.“ Aðalatriðið segir Bragi að börn fái að njóta þeirra réttinda sem þeim séu tryggð í barnasáttamála sem hafi verið lögfestur hér á landi. „Það tíðkaðist að vegalaus börn sætu í fangelsum hér. Ef þau voru ekki með skilríki eða vegabréf var farið með þau fyrir dómara og gjarnan fengu þau fangelsisdóm. Það þýddi afplánun í einhvern tíma. Svoleiðis móttökur tíðkast hvergi.“ Bragi segir aðeins þrjú ár síðan vegalaust barn hafi setið í fangelsi hér á landi. „Meginreglan ætti að vera sú að taka sómasamlega á móti börnum. Gera það af mannúð og gæta réttinda í hvívetna. Barnavernd verður líka að gæta sérstakrar varúðar og fara mjög varlega í að börn séu sett með öðrum börnum nema að undangenginni áhættugreiningu.“ Bragi segir mikilvægt að vera ekki grunnhygginn þegar kemur að blekkingum hælisleitenda sem segjast á barnsaldri. „Auðvitað koma upp tilvik þar sem einstaklingar reyna að blekkja til að fá sérmeðferð.“ Oft séu einstaklingar sem leita hælis mjög illa farnir. „Geðheilbrigði þeirra ekki gott. Þetta geta þá verið hugsanlega einstaklingar sem stafar hætta af. Í þessum erfiðu tilfellum þarf að gæta að mjög mörgum atriðum,“ segir Bragi. Gæta þurfi að mannréttindaákvæðum, sýna mannúð en líka þurfi að gera sér grein fyrir að ekki sé alltaf allt sem sýnist og það geti skapast ákveðnar hættur. „Við verðum að tryggja öryggi barna sem þegar eru í okkar kerfi og um leið fylgja lögum en í útlendingalögum er skýrt að umsækjandi um alþjóðlega vernd sem segist vera barn sé álitinn barn við meðferð máls þar til annað kemur í ljós ásamt því að frekari skorður séu settar við því að barn á aldrinum 15 til 18 ára sé úrskurðað í gæsluvarðhald,“ segir Bragi, en áréttar um leið að það hafi bara gerst í tilvikum þar sem viðkomandi hafi framvísað fölsuðum skilríkjum. „Flóttamannastofnun SÞ og Rauði krossinn hafa ákveðið gagnrýnt slíka framkvæmd þegar fullorðnir eiga í hlut, hvað þá börn.“ Páll Winkel, forstjóri Fangelsismálastofununar, segir fangelsun barna hér liðna tíð. Honum hefði ávallt fundist það einkennileg tilhögun að dæma börn til fangelsisvistar. „Það var þannig að einstaklingar sem komu hingað með fölsuð á vegabréf, voru dæmdir sjálfkrafa í þrjátíu daga fangelsi og þá gilti einu hvort þeir voru á barnsaldri. Væru þeir sakhæfir, voru þeir dæmdir,“ segir Páll. Enginn hafi viljað taka við börnunum aðrir en Fangelsismálastofnun. „Ég hef sagt að mér þyki það einkennilegt og ég skildi ekki þessa dóma. Þessi börn geta verið þolendur mansals, við vitum það ekki. Börn undir átján ára eiga ekkert erindi í fangelsi.“
Mest lesið Ökumaður dráttarvélarinnar fluttur með þyrlu Innlent Fjögurra ára martröð Karlottu lauk með sýknudómi Innlent „Af hverju sit ég einn af öllum þessum mönnum fyrir framan dómara?“ Innlent Vill fá úr skorið hvort „annarlegar hvatir“ liggi að baki sniðgöngunni Innlent Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Innlent Verzlingar settu upp húfur og skelltu sér til Krítar Innlent Lét öllum illum látum og fær engar bætur Innlent Tjaldaði á túni í miðborg Reykjavíkur Innlent Náðar raunveruleikastjörnur sem sviku tugmilljónir dala út úr bönkum Erlent Fólk flytur á landsbyggðina fyrir ódýrara húsnæði og rólegra umhverfi Innlent Fleiri fréttir Átta nemendur með ágætiseinkunn Margt til fyrirmyndar á Íslandi en gerir athugasemd við einangrunarvistun ódæmdra fanga Oscar fluttur úr landi á þriðjudag Sveitastjóraskipti í Reykhólahreppi Stærsti óttinn varð að veruleika á þriðja degi af 90 Fasteignamat fyrir 2026: Seltjarnarnes hástökkvarinn á höfuðborgarsvæðinu Tjaldaði á túni í miðborg Reykjavíkur Samrunatillögur bankanna og sjóveikur sundkappi Ökumaður dráttarvélarinnar fluttur með þyrlu Viðja bar sex lömbum takk fyrir „Af hverju sit ég einn af öllum þessum mönnum fyrir framan dómara?“ Dúxinn greip í saxófóninn Fjögurra ára martröð Karlottu lauk með sýknudómi Bein útsending: Uggandi yfir breytingum á Heiðmörk Úrslit hjá sósíalistum nær nákvæmlega eftir leiðbeiningum Dró vélarvana fiskibát að landi nærri Grindavík Bein útsending: Norðurslóðir í breyttum heimi Verzlingar settu upp húfur og skelltu sér til Krítar Óttast að stefna Trump-stjórnarinnar fæli námsmenn frá Bandaríkjunum Ísland verði að hafa skoðun á vörnum NATO við landið Fasteignamatið hækkar og áhyggjufullir námsmenn Staðfesta byggingaráform á Fannborgar- og Traðarreit Fólk flytur á landsbyggðina fyrir ódýrara húsnæði og rólegra umhverfi Kanna hvort ástæða sé til að endurvekja kjörstað í Fljótum Vill fá úr skorið hvort „annarlegar hvatir“ liggi að baki sniðgöngunni „Vestfirska efnahagsævintýrið“ í hættu verði veiðigjöldin hækkuð „Allsvakalega vímaður og ölvaður“ kallaði lögreglumenn „fagga og tíkur“ Sparnaðurinn bitni á fjölskyldum Málið alvarlegra en stjórnmálamenn gera sér grein fyrir Frystir Facebook hópinn og rýfur tengsl við Sósíalistaflokkinn Sjá meira