Rétt ákvörðun að vara við eldgosi Svavar Hávarðsson skrifar 25. ágúst 2014 07:00 „Staðan er sú að við förum í þá vinnu að greina hvað var þarna á ferðinni. Það liggur ekki fyrir á þessari stundu. En við munum halda áfram að greina hvað þarna gerðist og bætum því í þekkingarsarpinn, segir Sigrún Karlsdóttir, náttúruvárstjóri Veðurstofunnar, spurð hvort vitað sé hvað gaf svo greinileg merki um að lítið hraungos væri hafið undir Dyngjujökli á laugardag.Villuljós Eins og þekkt er varð lágtíðniórói sem greindist á skjálftamælum laust fyrir hádegið á laugardag til þess að sérfræðingar Veðurstofunnar túlkuðu gögn sem svo að lítið magn kviku væri komin upp á yfirborð undir Dyngjujökli. Þessi órói varði í nokkrar klukkustundir og dró jafnt og þétt úr honum fram eftir degi. Mælingar um borð í flugvél Landhelgisgæslunnar TF-SIF og leiðnimælingar úr vatnamælakerfi Veðurstofunnar sýndu hins vegar engar markverðar breytingar. Ljóst varð þegar leið á daginn að ekki hafði verið um eldgos að ræða. Sigrún segir að sérfræðingar Veðurstofunnar hafi ekki brugðist of fljótt við, heldur hafi þvert á móti verið nauðsynlegt að bregðast við þeim merkjum sem skjálftamælakerfið sýndi. Því atburðarás getur verið mjög hröð í aðdraganda eldgoss. „Þetta var alveg rétt ákvörðun þegar hún var tekin. Í fyrri eldgosum hafa þessi gögn gefið til kynna að eldgos sé líklega hafið. Við töldum því rétt að bregðast við þessu strax,“ segir Sigrún. Engin önnur mælikerfi eða athuganir hafa staðfest að um gos hafi verið að ræða.Grunnvatn? Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði, segir ekkert vitað um hvað olli óróanum eftir hádegið á laugardaginn, og var túlkað sem gosórói. Skiptar skoðanir séu hins vegar uppi. „Með þeim tækjum sem við höfum, hefur ekki verið fylgst með atburði eins og þessum áður. Það þarf líklega að fara aftur til Gjálpargossins 1996 til að finna sambærilegan atburð, en þá voru mælakerfin öðruvísi og mælarnir náðu ekki eins langt inn á hálendið og nú er. Við erum alltaf að læra af því sem við sjáum. Við vitum ekki allt um hvernig þessi kerfi hafa sér og hvaða merki þau senda frá sér við mismunandi aðstæður,“ segir Magnús Tumi og bætir við að þeirri tilgátu hafi verið kastað fram að kvikan undir Dyngjujökli hafi komist í snertingu við grunnvatn, þarna eru sprungur og grunnvatnskerfi, og þessi merki hafi þess vegna komið fram í mælakerfinu. Þetta sé þó ekkert annað en ein kenning og ósönnuð með öllu. Magnús Tumi útilokar bilun í tækjabúnaði því merkin hafi komið fram á nokkrum stöðum. „Þetta var raunverulegt merki en ekki eldgos.“270 milljónir rúmmetra Á annað þúsund jarðskjálftar höfðu mælst síðasta sólarhringinn þegar Fréttablaðið fór í prentun í gærkvöldi; bæði við öskjuna í Bárðarbungu og við norðurenda berggangsins við sporð Dyngjujökuls. Flestir skjálftanna eiga sér stað við norðurenda gangsins, en jarðskjálftavirknin er nú komin á svæði norðan Dyngjujökuls en svo virðist sem lítillega hafi hægt hafi á framrás kvikunnar. Tveir jarðskjálftar stærri en 5,0 stig hafa mælst í öskjubarmi Bárðarbungu og eru þeir stærstu í öskjunni síðan fyrir Gjálpargosið 1996. Nýjustu gögn frá GPS landmælingum benda til þess að kvika sé enn að flæða inn í bergganginn undir Dyngjujökli og að hann sé að lengjast til norðurs. Líkanreikningar sem byggðir eru á GPS-gögnum gefa til kynna að heildarrúmmál kviku í bergganginum sé orðið um 270 milljón rúmmetrar.Auknar líkur Haraldur Sigurðsson, eldfjallafræðingur, spyr í bloggfærslu í gærkvöldi hvað gerist ef berggangurinn nær alla leið til Öskju, en þau hafa breytt stefnu frá norðaustri til norðurs í beinni línu á megineldstöðina Öskju. Kvikan þarf aðeins að fara 25 kílómetra til að ná til hennar, en mörg dæmi úr jarðsögunni er um að berggangar hafi náð þeirri lengd sem til þarf. Dæmin sanna, segir Haraldur, að kvika kemur alltaf upp á yfirborðið þar sem berggangar brutust í gegnum jarðskorpuna á láglendi. „Mestar líkur eru því á gosi nú, þegar gangurinn skríður í gegnum jarðskorpuna undir söndunum norðan Dyngjujökuls og sunnan Öskju,“ skrifar Haraldur. Bárðarbunga Mest lesið Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innlent Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Innlent Lögregla kölluð til vegna slagsmála og hnífaburðar Innlent Þrjátíu þúsund fengu hærri lífeyri í dag en síðustu mánaðamót Innlent Geti reynst ógn við öryggi allra barna Innlent Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Sólveig Anna sé sjálf sek um dyggðaskreytingar Innlent „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Erlent Mótmælti nýja kerfinu í fyrra en fagnaði því í dag Innlent Tilkynnt um hljóð úr neyðarsendi á flugi yfir Akranes Innlent Fleiri fréttir Ástandið ólíðandi í Mjóddinni: „Hvernig upplifun er að mæta á svona salerni?“ Fagna breytingunum en hætta ekki að berjast Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Geti reynst ógn við öryggi allra barna Mikil ánægja hjá ferðamönnum með alla aðstöðu í Skaftafelli Mótmælti nýja kerfinu í fyrra en fagnaði því í dag Stórbætt afkoma öryrkja og „niðurlægjandi“ ástand Mjóddarinnar Lögregla kölluð til vegna slagsmála og hnífaburðar Leit vegna neyðarsendis frestað Falla frá hluta ákæru vegna tunnumótmælanna Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innkalla ferskan kjúkling frá Matfugli vegna gruns um salmonellu Tilkynnt um hljóð úr neyðarsendi á flugi yfir Akranes Einfaldasta lausnin að bæta kjör geislafræðinga Veitur vara við svikaskilaboðum Áhersla lögð á andlega líðan eldra fólks sem sé lítið rædd Þrjátíu þúsund fengu hærri lífeyri í dag en síðustu mánaðamót Ákærður fyrir að bera sig ítrekað Segir nýtt kerfi stórbæta kjör lífeyrisþega Með á þriðja þúsund pilla í nammipokum Bein útsending: Nýtt örorku- og endurhæfingarkerfi tekur gildi Það sé skammtímalausn að lengja opnunartíma og senda fólk erlendis í geislameðferð Snærós ráðin framkvæmdastjóri Evrópuhreyfingarinnar Sólveig Anna sé sjálf sek um dyggðaskreytingar Með óspektir og réðst á lögreglumann Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Hútar réðust inn til Sameinuðu þjóðanna og tóku ellefu starfsmenn í hald Biðjast ekki afsökunar Ferðamaður tekinn á tvö hundruð kílómetra hraða Mótorhjólakappi fluttur á sjúkrahús eftir árekstur við framúrakstur Sjá meira
„Staðan er sú að við förum í þá vinnu að greina hvað var þarna á ferðinni. Það liggur ekki fyrir á þessari stundu. En við munum halda áfram að greina hvað þarna gerðist og bætum því í þekkingarsarpinn, segir Sigrún Karlsdóttir, náttúruvárstjóri Veðurstofunnar, spurð hvort vitað sé hvað gaf svo greinileg merki um að lítið hraungos væri hafið undir Dyngjujökli á laugardag.Villuljós Eins og þekkt er varð lágtíðniórói sem greindist á skjálftamælum laust fyrir hádegið á laugardag til þess að sérfræðingar Veðurstofunnar túlkuðu gögn sem svo að lítið magn kviku væri komin upp á yfirborð undir Dyngjujökli. Þessi órói varði í nokkrar klukkustundir og dró jafnt og þétt úr honum fram eftir degi. Mælingar um borð í flugvél Landhelgisgæslunnar TF-SIF og leiðnimælingar úr vatnamælakerfi Veðurstofunnar sýndu hins vegar engar markverðar breytingar. Ljóst varð þegar leið á daginn að ekki hafði verið um eldgos að ræða. Sigrún segir að sérfræðingar Veðurstofunnar hafi ekki brugðist of fljótt við, heldur hafi þvert á móti verið nauðsynlegt að bregðast við þeim merkjum sem skjálftamælakerfið sýndi. Því atburðarás getur verið mjög hröð í aðdraganda eldgoss. „Þetta var alveg rétt ákvörðun þegar hún var tekin. Í fyrri eldgosum hafa þessi gögn gefið til kynna að eldgos sé líklega hafið. Við töldum því rétt að bregðast við þessu strax,“ segir Sigrún. Engin önnur mælikerfi eða athuganir hafa staðfest að um gos hafi verið að ræða.Grunnvatn? Magnús Tumi Guðmundsson, prófessor í jarðeðlisfræði, segir ekkert vitað um hvað olli óróanum eftir hádegið á laugardaginn, og var túlkað sem gosórói. Skiptar skoðanir séu hins vegar uppi. „Með þeim tækjum sem við höfum, hefur ekki verið fylgst með atburði eins og þessum áður. Það þarf líklega að fara aftur til Gjálpargossins 1996 til að finna sambærilegan atburð, en þá voru mælakerfin öðruvísi og mælarnir náðu ekki eins langt inn á hálendið og nú er. Við erum alltaf að læra af því sem við sjáum. Við vitum ekki allt um hvernig þessi kerfi hafa sér og hvaða merki þau senda frá sér við mismunandi aðstæður,“ segir Magnús Tumi og bætir við að þeirri tilgátu hafi verið kastað fram að kvikan undir Dyngjujökli hafi komist í snertingu við grunnvatn, þarna eru sprungur og grunnvatnskerfi, og þessi merki hafi þess vegna komið fram í mælakerfinu. Þetta sé þó ekkert annað en ein kenning og ósönnuð með öllu. Magnús Tumi útilokar bilun í tækjabúnaði því merkin hafi komið fram á nokkrum stöðum. „Þetta var raunverulegt merki en ekki eldgos.“270 milljónir rúmmetra Á annað þúsund jarðskjálftar höfðu mælst síðasta sólarhringinn þegar Fréttablaðið fór í prentun í gærkvöldi; bæði við öskjuna í Bárðarbungu og við norðurenda berggangsins við sporð Dyngjujökuls. Flestir skjálftanna eiga sér stað við norðurenda gangsins, en jarðskjálftavirknin er nú komin á svæði norðan Dyngjujökuls en svo virðist sem lítillega hafi hægt hafi á framrás kvikunnar. Tveir jarðskjálftar stærri en 5,0 stig hafa mælst í öskjubarmi Bárðarbungu og eru þeir stærstu í öskjunni síðan fyrir Gjálpargosið 1996. Nýjustu gögn frá GPS landmælingum benda til þess að kvika sé enn að flæða inn í bergganginn undir Dyngjujökli og að hann sé að lengjast til norðurs. Líkanreikningar sem byggðir eru á GPS-gögnum gefa til kynna að heildarrúmmál kviku í bergganginum sé orðið um 270 milljón rúmmetrar.Auknar líkur Haraldur Sigurðsson, eldfjallafræðingur, spyr í bloggfærslu í gærkvöldi hvað gerist ef berggangurinn nær alla leið til Öskju, en þau hafa breytt stefnu frá norðaustri til norðurs í beinni línu á megineldstöðina Öskju. Kvikan þarf aðeins að fara 25 kílómetra til að ná til hennar, en mörg dæmi úr jarðsögunni er um að berggangar hafi náð þeirri lengd sem til þarf. Dæmin sanna, segir Haraldur, að kvika kemur alltaf upp á yfirborðið þar sem berggangar brutust í gegnum jarðskorpuna á láglendi. „Mestar líkur eru því á gosi nú, þegar gangurinn skríður í gegnum jarðskorpuna undir söndunum norðan Dyngjujökuls og sunnan Öskju,“ skrifar Haraldur.
Bárðarbunga Mest lesið Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innlent Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Innlent Lögregla kölluð til vegna slagsmála og hnífaburðar Innlent Þrjátíu þúsund fengu hærri lífeyri í dag en síðustu mánaðamót Innlent Geti reynst ógn við öryggi allra barna Innlent Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Innlent Sólveig Anna sé sjálf sek um dyggðaskreytingar Innlent „Kynlífsdúkka“ af ungu barni meðal gagna máls gegn fyrrverandi ráðherra Erlent Mótmælti nýja kerfinu í fyrra en fagnaði því í dag Innlent Tilkynnt um hljóð úr neyðarsendi á flugi yfir Akranes Innlent Fleiri fréttir Ástandið ólíðandi í Mjóddinni: „Hvernig upplifun er að mæta á svona salerni?“ Fagna breytingunum en hætta ekki að berjast Landhelgisgæslan bíður eftir rússnesku skipi Geti reynst ógn við öryggi allra barna Mikil ánægja hjá ferðamönnum með alla aðstöðu í Skaftafelli Mótmælti nýja kerfinu í fyrra en fagnaði því í dag Stórbætt afkoma öryrkja og „niðurlægjandi“ ástand Mjóddarinnar Lögregla kölluð til vegna slagsmála og hnífaburðar Leit vegna neyðarsendis frestað Falla frá hluta ákæru vegna tunnumótmælanna Nágranni hafði betur og verkstæðið verður ekki endurbyggt Innkalla ferskan kjúkling frá Matfugli vegna gruns um salmonellu Tilkynnt um hljóð úr neyðarsendi á flugi yfir Akranes Einfaldasta lausnin að bæta kjör geislafræðinga Veitur vara við svikaskilaboðum Áhersla lögð á andlega líðan eldra fólks sem sé lítið rædd Þrjátíu þúsund fengu hærri lífeyri í dag en síðustu mánaðamót Ákærður fyrir að bera sig ítrekað Segir nýtt kerfi stórbæta kjör lífeyrisþega Með á þriðja þúsund pilla í nammipokum Bein útsending: Nýtt örorku- og endurhæfingarkerfi tekur gildi Það sé skammtímalausn að lengja opnunartíma og senda fólk erlendis í geislameðferð Snærós ráðin framkvæmdastjóri Evrópuhreyfingarinnar Sólveig Anna sé sjálf sek um dyggðaskreytingar Með óspektir og réðst á lögreglumann Vill skipta út borgarstjórnarflokknum en halda Hildi inni Hútar réðust inn til Sameinuðu þjóðanna og tóku ellefu starfsmenn í hald Biðjast ekki afsökunar Ferðamaður tekinn á tvö hundruð kílómetra hraða Mótorhjólakappi fluttur á sjúkrahús eftir árekstur við framúrakstur Sjá meira