Samstaða um LÍN Björn Már Ólafsson skrifar 13. október 2014 11:00 Lánasjóður íslenskra námsmanna gegnir mikilvægu hlutverki í samfélaginu sem við búum í. Jafnvægisvogin sem oft er nefnd LÍN í daglegu tali, sér til þess að allir þeir sem vilja sækja sér menntun, hafi möguleika til þess. Aðgengi þjóðarinnar að menntun er því í beinu samhengi við styrk sjóðsins og samstöðu um hlutverk hans. Félagslegi þátturinn er grunnstoð LÍN. Mikilvægi hans kom bersýnilega í ljós í fyrra þegar skera átti niður til LÍN og herða átti námsframvindukröfurnar úr 18 einingum á önn í 22. Við sem sátum í Stúdentaráði þá sáum ekki annan kost í stöðunni en að stefna ríkinu. Þegar á hólminn var komið reyndist breytingin ólögmæt og því gátu stúdentar andað léttar út það árið. Breytingarnar gengu þó í gegn árið eftir, gegn mótmælum okkar í Stúdentaráði. Margir stúdentar komu til okkar áður en málaferlin hófust og sögðu reynslusögur sínar af því hvernig sjóðurinn hafði gefið þeim möguleika sem þeir ættu annars ekki. Sumir þurftu að vinna með skóla, aðrir jafnvel einstæðir foreldrar sem áttu ekki kost á að vera í fullu námi, og með breytingunum á námsframvindukröfunum var hluta þessa fólks settur stóllinn fyrir dyrnar. Það var því auðvelt að koma auga á félagslegt mikilvægi sjóðsins, í því verkefni að koma fólki til menntunar og auka menntunarstig þjóðarinnar. Sjálfur er ég á lánum frá LÍN sem gera mér kleift að einbeita mér betur að náminu, komast að heiman og bera meiri ábyrgð á sjálfum mér. Að ná endum saman á námslánum getur þó reynst erfitt, enda er er lágmarksframfærsla LÍN 30 þúsund krónum undir atvinnuleysisbótum. Frítekjumark LÍN er svo 930 þúsund á meðan frítekjumark öryrkja er rúmlega 1,3 milljónir króna. Áhrifa LÍN gætir víðar en á félagslega þáttinn. Háskóli Íslands er í hópi 300 bestu háskóla heims samkvæmt lista Times Higher Education og augljóslega góður kostur fyrir áhugasama nemendur. Ísland er þó líka í samkeppni við önnur lönd og verður að standast samanburð þegar kemur að aðgengi að námi. Í löndum allt í kringum okkur eru einhvers konar félagsleg kerfi sem hjálpa fólki til menntunar, hvort sem það er gert í formi niðurgreiddra lána að einhverju leyti eða styrkja. Fjármunirnir sem fara í LÍN, sem sér um að hjálpa íslenskum nemendum, eru um 0,5% af þjóðarframleiðslu Íslendinga. Til samanburðar er hið danska lánasjóðs- og styrkjakerfi heil 0,8% af þjóðarframleiðslu. Munar þar um 5,4 milljörðum króna, svo við náum sama hlutfalli og Danir eru með. Það hlýtur því að vera stöðugt markmið okkar að efla LÍN og sjá til þess að íslenskir háskólar standist samanburð við erlenda háskóla, bæði hvað varðar aðgengi og gæði. Á Íslandi er styrkjakerfið fólgið í niðurgreiðslu á vöxtum. Sá styrkur er þó ekki gagnsær og í raun fá þeir mestu styrkina sem taka hæstu lánin. Í öðrum löndum, til dæmis í Noregi, eru styrkirnir veittir í formi eftirgjafar hluta lánsins ef námi er lokið á tilskyldum tíma. Þar er um að ræða mun hollari hvata í kerfinu heldur en við búum við hér. Lánasjóðurinn þarf að vera í stöðugri þróun og mikilvægt er að lög og reglur er varða sjóðinn verði endurskoðaðar reglulega, bæði hvað varðar lánsfjárhæðir sem ætlað er að stúdentar geti framfleytt sér á, og hvað varðar hvata í kerfinu sem skipta styrknum jafnar á milli lántakenda. Þannig verður hann þessi öflugi, félagslegi jöfnunarsjóður sem hann á að vera og gerir nám á Íslandi samkeppnishæft námi í öðrum löndum. Það er því almenn skynsemi að við eflum lánasjóðinn svo hann geti sinnt öllum hlutverkum sínum.Þessi grein er hluti af Áfram í fremstu röð - 10 daga átaki um menntamál Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Tengdar fréttir Áfram í fremstu röð? 7. október 2014 07:00 Vits er þörf 11. október 2014 11:30 Falin skólagjöld Háskóla Íslands 12. október 2014 07:00 Hverju hefur Stúdentaráð áorkað? 8. október 2014 07:00 Úr faðmi fjalla blárra í kaldan faðm LÍN 10. október 2014 07:00 Ráðherra talar tungum tveim 9. október 2014 07:00 Mest lesið Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson Skoðun Skoðun Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Skoðun Jákvæður orðaforði eykur hamingju og vellíðan Helga Fjóla Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir skrifar Skoðun Látum hjartað ráða för Sigrún Traustadóttir skrifar Skoðun Vekjum risann Guðmundur Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Katrín Jakobsdóttir forseti Viðar Pálsson skrifar Skoðun Þjóðarsátt líka fyrir fatlað fólk Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Í ker eða kistu Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar Skoðun Gummi Kalli, einlægur, skemmtilegur og frábær leiðtogi Arnar Ragnarsson skrifar Skoðun Ræstingafyrirtæki og starfsmannaleigur í jafnréttisparadísinni Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Forysta til framtíðar Hópur presta skrifar Skoðun Fyrir hverja eru skoðanakannanir? Einar Jóhannes Guðnason skrifar Skoðun Án varna, ekkert frelsi Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Mýtan um launin Elsa Nore skrifar Skoðun Samt kýs ég Katrínu Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Viltu vera memm? Birna Dröfn Birgisdóttir skrifar Skoðun Tíminn að renna út Ragnar Þór Ingólfsson skrifar Sjá meira
Lánasjóður íslenskra námsmanna gegnir mikilvægu hlutverki í samfélaginu sem við búum í. Jafnvægisvogin sem oft er nefnd LÍN í daglegu tali, sér til þess að allir þeir sem vilja sækja sér menntun, hafi möguleika til þess. Aðgengi þjóðarinnar að menntun er því í beinu samhengi við styrk sjóðsins og samstöðu um hlutverk hans. Félagslegi þátturinn er grunnstoð LÍN. Mikilvægi hans kom bersýnilega í ljós í fyrra þegar skera átti niður til LÍN og herða átti námsframvindukröfurnar úr 18 einingum á önn í 22. Við sem sátum í Stúdentaráði þá sáum ekki annan kost í stöðunni en að stefna ríkinu. Þegar á hólminn var komið reyndist breytingin ólögmæt og því gátu stúdentar andað léttar út það árið. Breytingarnar gengu þó í gegn árið eftir, gegn mótmælum okkar í Stúdentaráði. Margir stúdentar komu til okkar áður en málaferlin hófust og sögðu reynslusögur sínar af því hvernig sjóðurinn hafði gefið þeim möguleika sem þeir ættu annars ekki. Sumir þurftu að vinna með skóla, aðrir jafnvel einstæðir foreldrar sem áttu ekki kost á að vera í fullu námi, og með breytingunum á námsframvindukröfunum var hluta þessa fólks settur stóllinn fyrir dyrnar. Það var því auðvelt að koma auga á félagslegt mikilvægi sjóðsins, í því verkefni að koma fólki til menntunar og auka menntunarstig þjóðarinnar. Sjálfur er ég á lánum frá LÍN sem gera mér kleift að einbeita mér betur að náminu, komast að heiman og bera meiri ábyrgð á sjálfum mér. Að ná endum saman á námslánum getur þó reynst erfitt, enda er er lágmarksframfærsla LÍN 30 þúsund krónum undir atvinnuleysisbótum. Frítekjumark LÍN er svo 930 þúsund á meðan frítekjumark öryrkja er rúmlega 1,3 milljónir króna. Áhrifa LÍN gætir víðar en á félagslega þáttinn. Háskóli Íslands er í hópi 300 bestu háskóla heims samkvæmt lista Times Higher Education og augljóslega góður kostur fyrir áhugasama nemendur. Ísland er þó líka í samkeppni við önnur lönd og verður að standast samanburð þegar kemur að aðgengi að námi. Í löndum allt í kringum okkur eru einhvers konar félagsleg kerfi sem hjálpa fólki til menntunar, hvort sem það er gert í formi niðurgreiddra lána að einhverju leyti eða styrkja. Fjármunirnir sem fara í LÍN, sem sér um að hjálpa íslenskum nemendum, eru um 0,5% af þjóðarframleiðslu Íslendinga. Til samanburðar er hið danska lánasjóðs- og styrkjakerfi heil 0,8% af þjóðarframleiðslu. Munar þar um 5,4 milljörðum króna, svo við náum sama hlutfalli og Danir eru með. Það hlýtur því að vera stöðugt markmið okkar að efla LÍN og sjá til þess að íslenskir háskólar standist samanburð við erlenda háskóla, bæði hvað varðar aðgengi og gæði. Á Íslandi er styrkjakerfið fólgið í niðurgreiðslu á vöxtum. Sá styrkur er þó ekki gagnsær og í raun fá þeir mestu styrkina sem taka hæstu lánin. Í öðrum löndum, til dæmis í Noregi, eru styrkirnir veittir í formi eftirgjafar hluta lánsins ef námi er lokið á tilskyldum tíma. Þar er um að ræða mun hollari hvata í kerfinu heldur en við búum við hér. Lánasjóðurinn þarf að vera í stöðugri þróun og mikilvægt er að lög og reglur er varða sjóðinn verði endurskoðaðar reglulega, bæði hvað varðar lánsfjárhæðir sem ætlað er að stúdentar geti framfleytt sér á, og hvað varðar hvata í kerfinu sem skipta styrknum jafnar á milli lántakenda. Þannig verður hann þessi öflugi, félagslegi jöfnunarsjóður sem hann á að vera og gerir nám á Íslandi samkeppnishæft námi í öðrum löndum. Það er því almenn skynsemi að við eflum lánasjóðinn svo hann geti sinnt öllum hlutverkum sínum.Þessi grein er hluti af Áfram í fremstu röð - 10 daga átaki um menntamál
Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Skoðun Gummi Kalli er rétti kosturinn sem biskup Íslands Áslaug Helga Hálfdánardóttir,Dís Gylfadóttir,Guðni Már Harðarson skrifar
Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir Skoðun