Oflátungsskapur treður illsakir Þröstur Ólafsson skrifar 5. júlí 2013 08:00 Margir höfðu vonast til að forsætisráðherra myndi nota tækifærið við hátíðarræðu sína 17. júní sl. til að slá á sáttatóna bæði út á við sem og inn á við til þjóðarinnar. Það hefði getað auðveldað honum eftirleikinn og gert þjóðina sáttari við það afturhvarf til fortíðar og sérgæslu sem nýkjörinn meirihluti á Alþingi hefur lofað að standa vörð um og ráðherrar útfæra nú kappsamlega. Einnig hefði sú söguskoðun að sættir og samlyndi hafi ríkt hjá þjóðinni á krepputímum síðustu aldar, mátt bera vott um meiri þekkingu á þeim tíma. Sögufölsun er vandmeðfarið valdatæki, sem hefur alltaf verið notað af sigurvegurum allra tíma, sjálfum sér til upphafningar. Aftenging við vinaþjóðir Sjaldan hafa átakalínur í íslenskum stjórnmálum verið skýrari. Hvort sem horft er inn á við, til skattlagningar auðlindanýtinga, ríkisfjármála, umhverfismála, atvinnuuppbyggingar eða skipulagi stjórnsýslu, svo ekki sé minnst á stjórnarskrármálið sjálft. Alls staðar eru nú stigin föst skref til að snúa við þeim ákvörðunum sem teknar voru á síðasta kjörtímabili, og viðmið sett á löngu liðna tíð. Meðan stjórnvöld í nágrannaríkjum eru að kortleggja framtíðina fetum við í fótspor fortíðar. Þetta seinkar því að við Íslendingar getum orðið samhliða öðrum nágrannaþjóðum í samfélagsþróuninni. En kannski er það einmitt tilgangurinn, því í utanríkismálum er snúið við af þeirri braut sem mótuð var eftir stríð, þar sem framtíð og örlög þjóðarinnar voru fasttengd í bandalögum með vestrænum ríkjum við inngönguna í NATO. Þetta meginstef íslenskrar utanríkisstefnu var endurtekið um 1970, við þátttöku í EFTA og síðan aftur með EES-samningnum 1993. Nú er sá dýrmæti meginþráður rofinn, vík verður á milli vina. Kannski þau rof verði enn dýpri. Miðað við þær yfirlýsingar að forseti landsins fari með fullveldismálin f.h. ríkisstjórnarinnar, þá má vænta þess að hér gætu orðið frekari breytingar á. Hann hefur aldrei verið mikill vinur vestrænnar samvinnu. Og nú bætir forsætisráðherra um betur. Illsakir eru troðnar við ríkjasamband nágrannaþjóða okkar og þar alið á tortryggni og fjandskap. Sjálfbirgingsháttur forsætisráðherrans 17. júní var með ólíkindum. Málflutningurinn minnti á belging stjórnar Norður-Kóreu í garð Bandaríkjanna. Íslenskt samfélag í fjötrum Síðbúin samfélagsþróun er ekki ný af nálinni hérlendis. Við erum og vorum það sem kalla má seinkuð þjóð. Bjuggum við innlenda kúgun, sem sambærileg var við bændaánauð lénstímans í Evrópu, nema hér voru það stórbændur sem héldu þróun samfélagsins í heljargreipum með vistarbandi og margvíslegum álögum á leiguliða. Þetta var ekki afnumið fyrr en skömmu eftir að bændaánauðin var aflögð í flestum Evrópuríkum. Við þurftum enga útlendinga til að kúga okkur. Það gerðu samlandar okkar. Frelsisboðskapurinn kom með sunnanvindinum yfir höfin. Þegar fullveldi var fengið vorum við vanþróuð þjóð bæði í pólitískum, búsetulegum sem og atvinnulegum skilningi. En dugleg vorum við og fljót að tileinka okkur erlenda verkkunnáttu. Umbylting varð í atvinnuháttum sem sumir stjórnmálamenn óttuðust. Atkvæðin fluttu á mölina í gin nýrra og óþekktra áhrifavalda. Þegar þjóðir eru staddar á milli þekktrar fortíðar og óvissrar framtíðar, bregðast þær oft við með sterkri löngun til að hverfa aftur til liðinna tíma, eins og best kom fram í stefnu Jónasar frá Hriflu um nýbýlavæðingu sveitanna. Bændasamfélagið átti áfram að vera undirstaða þjóðlífsins. Nú virðumst við aftur vera komin á sama pólitíska reit. Þeir tveir atvinnuvegir sem fæstum veita atvinnu og minnsta þróunarmöguleika eiga að bera uppi framtíðar atvinnuþróunina. Landbúnaðarstefnan tryggir stórum hluta bænda hörmungarkjör, enda er kindakjötsframleiðsla næst geitabúskap ein óhagkvæmasta atvinnugrein á heimsvísu. Óhagkvæmar atvinnugreinar geta aldrei leitt til skaplegra lífskjara. En vissulega er hefðbundinn landbúnaður afar þjóðlegur og því skal hlúa að honum. Oflátungsskapur og gorgeir Enduruppvakning þjóðernisdrambsins, sem nú er óspart sungið lof, er varhugaverðasti boðskapurinn sem ríkisstjórnin leggur að þjóðinni að tileinka sér. Ekkert er hættulegra farsælli þróun samfélaga en ofuráhersla á þjóðerni, trúarstefnur eða hugmyndafræði og hefur alltaf leitt til ógæfu. Það er ekki gæfulegt að þrengja sýn okkar til umhverfisins og framtíðarinnar. Nesjamennska Heimssýnar er slæmt leiðarljós lítilli þjóð. Fyrir um öld síðan voru sambærileg átök milli fortíðar og framtíðar og nú, sem meðal annars kom fram í mótmælum bænda gegn símanum. Síminn þótti ekki þjóðlegt fyrirbæri. Við mærðum yfirburði víkingaeðlisins íslenska á upphafsárum núverandi aldar, með kunnum afleiðingum. Nú virðist holur oflátungsskapur og gorgeir aftur orðin þjóðleg einkenni. Seiður þjóðrembunnar er rammur afskekktri þjóð. Vonandi stendur þetta gjörningaveður stutt yfir í þetta sinn. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Þröstur Ólafsson Mest lesið Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason Skoðun Neyð Róhingja Sigurjón Örn Stefánsson Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir Skoðun Daði Pálmar Ragnarsson Bakþankar Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson Skoðun Skoðun Skoðun Við fylgjum þér frá getnaði til grafar Benedikt S. Benediktsson skrifar Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar Skoðun Ef þið bara hefðuð séð heiminn út frá mínum augum: Börn & ADHD Stefán Þorri Helgason skrifar Skoðun 112. liðurinn í aðgerðaáætlun í menntamálum? Ingólfur Ásgeir Jóhannesson skrifar Skoðun Konur á örorku Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun Drambið okkar Júlíus Valsson skrifar Skoðun Við vitum Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Ekki sama hvaðan gott kemur Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Börn í meðferð eiga rétt á fagfólki orð duga ekki lengur! Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Greindarskerðing eða ofurgáfur með gervigreind Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Stöndum saman gegn fjölþáttaógnum Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hagræðing á kostnað fjölbreytni og gæðamenntunar Ida Marguerite Semey skrifar Skoðun Umbúðir en ekkert innihald í Hafnarfirði Einar Geir Þorsteinsson skrifar Skoðun Við viljum tala íslensku, en hvernig Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar Skoðun Mansalsmál á Íslandi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Hættur heimsins virða engin landamæri Tótla I. Sæmundsdóttir skrifar Skoðun Tímamót í sjálfsvígsforvörnum Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Yfirgangur, yfirlæti og endastöð Strætó Axel Hall skrifar Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Sjá meira
Margir höfðu vonast til að forsætisráðherra myndi nota tækifærið við hátíðarræðu sína 17. júní sl. til að slá á sáttatóna bæði út á við sem og inn á við til þjóðarinnar. Það hefði getað auðveldað honum eftirleikinn og gert þjóðina sáttari við það afturhvarf til fortíðar og sérgæslu sem nýkjörinn meirihluti á Alþingi hefur lofað að standa vörð um og ráðherrar útfæra nú kappsamlega. Einnig hefði sú söguskoðun að sættir og samlyndi hafi ríkt hjá þjóðinni á krepputímum síðustu aldar, mátt bera vott um meiri þekkingu á þeim tíma. Sögufölsun er vandmeðfarið valdatæki, sem hefur alltaf verið notað af sigurvegurum allra tíma, sjálfum sér til upphafningar. Aftenging við vinaþjóðir Sjaldan hafa átakalínur í íslenskum stjórnmálum verið skýrari. Hvort sem horft er inn á við, til skattlagningar auðlindanýtinga, ríkisfjármála, umhverfismála, atvinnuuppbyggingar eða skipulagi stjórnsýslu, svo ekki sé minnst á stjórnarskrármálið sjálft. Alls staðar eru nú stigin föst skref til að snúa við þeim ákvörðunum sem teknar voru á síðasta kjörtímabili, og viðmið sett á löngu liðna tíð. Meðan stjórnvöld í nágrannaríkjum eru að kortleggja framtíðina fetum við í fótspor fortíðar. Þetta seinkar því að við Íslendingar getum orðið samhliða öðrum nágrannaþjóðum í samfélagsþróuninni. En kannski er það einmitt tilgangurinn, því í utanríkismálum er snúið við af þeirri braut sem mótuð var eftir stríð, þar sem framtíð og örlög þjóðarinnar voru fasttengd í bandalögum með vestrænum ríkjum við inngönguna í NATO. Þetta meginstef íslenskrar utanríkisstefnu var endurtekið um 1970, við þátttöku í EFTA og síðan aftur með EES-samningnum 1993. Nú er sá dýrmæti meginþráður rofinn, vík verður á milli vina. Kannski þau rof verði enn dýpri. Miðað við þær yfirlýsingar að forseti landsins fari með fullveldismálin f.h. ríkisstjórnarinnar, þá má vænta þess að hér gætu orðið frekari breytingar á. Hann hefur aldrei verið mikill vinur vestrænnar samvinnu. Og nú bætir forsætisráðherra um betur. Illsakir eru troðnar við ríkjasamband nágrannaþjóða okkar og þar alið á tortryggni og fjandskap. Sjálfbirgingsháttur forsætisráðherrans 17. júní var með ólíkindum. Málflutningurinn minnti á belging stjórnar Norður-Kóreu í garð Bandaríkjanna. Íslenskt samfélag í fjötrum Síðbúin samfélagsþróun er ekki ný af nálinni hérlendis. Við erum og vorum það sem kalla má seinkuð þjóð. Bjuggum við innlenda kúgun, sem sambærileg var við bændaánauð lénstímans í Evrópu, nema hér voru það stórbændur sem héldu þróun samfélagsins í heljargreipum með vistarbandi og margvíslegum álögum á leiguliða. Þetta var ekki afnumið fyrr en skömmu eftir að bændaánauðin var aflögð í flestum Evrópuríkum. Við þurftum enga útlendinga til að kúga okkur. Það gerðu samlandar okkar. Frelsisboðskapurinn kom með sunnanvindinum yfir höfin. Þegar fullveldi var fengið vorum við vanþróuð þjóð bæði í pólitískum, búsetulegum sem og atvinnulegum skilningi. En dugleg vorum við og fljót að tileinka okkur erlenda verkkunnáttu. Umbylting varð í atvinnuháttum sem sumir stjórnmálamenn óttuðust. Atkvæðin fluttu á mölina í gin nýrra og óþekktra áhrifavalda. Þegar þjóðir eru staddar á milli þekktrar fortíðar og óvissrar framtíðar, bregðast þær oft við með sterkri löngun til að hverfa aftur til liðinna tíma, eins og best kom fram í stefnu Jónasar frá Hriflu um nýbýlavæðingu sveitanna. Bændasamfélagið átti áfram að vera undirstaða þjóðlífsins. Nú virðumst við aftur vera komin á sama pólitíska reit. Þeir tveir atvinnuvegir sem fæstum veita atvinnu og minnsta þróunarmöguleika eiga að bera uppi framtíðar atvinnuþróunina. Landbúnaðarstefnan tryggir stórum hluta bænda hörmungarkjör, enda er kindakjötsframleiðsla næst geitabúskap ein óhagkvæmasta atvinnugrein á heimsvísu. Óhagkvæmar atvinnugreinar geta aldrei leitt til skaplegra lífskjara. En vissulega er hefðbundinn landbúnaður afar þjóðlegur og því skal hlúa að honum. Oflátungsskapur og gorgeir Enduruppvakning þjóðernisdrambsins, sem nú er óspart sungið lof, er varhugaverðasti boðskapurinn sem ríkisstjórnin leggur að þjóðinni að tileinka sér. Ekkert er hættulegra farsælli þróun samfélaga en ofuráhersla á þjóðerni, trúarstefnur eða hugmyndafræði og hefur alltaf leitt til ógæfu. Það er ekki gæfulegt að þrengja sýn okkar til umhverfisins og framtíðarinnar. Nesjamennska Heimssýnar er slæmt leiðarljós lítilli þjóð. Fyrir um öld síðan voru sambærileg átök milli fortíðar og framtíðar og nú, sem meðal annars kom fram í mótmælum bænda gegn símanum. Síminn þótti ekki þjóðlegt fyrirbæri. Við mærðum yfirburði víkingaeðlisins íslenska á upphafsárum núverandi aldar, með kunnum afleiðingum. Nú virðist holur oflátungsskapur og gorgeir aftur orðin þjóðleg einkenni. Seiður þjóðrembunnar er rammur afskekktri þjóð. Vonandi stendur þetta gjörningaveður stutt yfir í þetta sinn.
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun
Skoðun Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir skrifar
Skoðun Að hafa hemil á nýjum ófjármögnuðum útgjöldum er lykillinn að sjálfbærum rekstri sveitarfélaga Jón Ingi Hákonarson skrifar
Skoðun Homo sapiens að öðrum toga: Af hverju ætti ég eiginlega að mæta á PIFF-kvikmyndhátíðina? Ólafur Guðsteinn Kristjánsson skrifar
Skoðun Hugsum fíknivanda upp á nýtt - Ný nálgun í meðhöndlun fíknivanda og áhættuhegðunar Svala Jóhannesdóttir,Lilja Sif Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Mega einhverf hverfa? Ármann Pálsson,Björg Torfadóttir,Sigrún Ósk,Sigurjón Már,Halldóra Hafsteins,Guðlaug Svala Kristjánsdóttir,Mamiko Dís Ragnarsdóttir Skoðun
Enginn stjórnmálaflokkur mun niðurgreiða sálfræðiþjónustu og útrýma biðlistum Þórarinn Hjartarson Skoðun