Geta sagt upp ríkisstarfsmönnum í hagræðingarskyni án lagabreytingar Þorbjörn Þórðarson skrifar 17. júlí 2013 19:03 Gestur Jónsson segir að hagræðing eða skerðing fjárlaga sé málefnaleg ástæða uppsagnar sem rúmist innan gildandi laga um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Forstöðumenn ríkisstofnana geta sagt upp starfsmönnum í hagræðingarskyni án lagabreytingar, en trega gætir hjá ríkinu að segja upp starfsfólki á þessari forsendu. Þessi tregi virðist byggður á misskilningi. Sömu ríkisstofnanirnar fara ítrekað fram úr fjárheimildum, eins og rakið er í skýrslu ríkisendurskoðunar um framkvæmd fjárlaga. Þetta eru Landbúnaðarháskóli Íslands, Hólaskóli, Flensborgarskóli, Sýslumaðurinn í Borgarnesi, Sýslumaðurinn á Selfossi, Heilbrigðisstofnun Austurlands, Heilbrigðisstofnunin Vestmannaeyjum og Heilbrigðisstofnun Suðurlands. Ríkisendurskoðandi sagði í fréttum okkar í gær að mjög strangar reglur í gildandi starfsmannalögum legðu þungar byrðar á forstöðumenn ríkisstofnana þegar uppsagnir starfsmanna ríkisstofnana væru annars vegar. En fækkun starfsmanna í hagræðingarskyni er talin málefnalega ástæða uppsagnar í íslenskum rétti. Sérfræðingar í stjórnsýslurétti sem fréttastofa hefur rætt við segja að ákveðins misskilnings gæti í stjórnsýslunni þegar komi að uppsögnum ríkisstarfsmanna. Sú mýta hafi skapast að ekki sé hægt að segja ríkisstarfsmönnum upp auðveldlega nema að undangenginni áminningu. Eða að breyta þurfi starfsmannalögum til að liðka fyrir uppsögnum í hagræðingarskyni. Þetta virðist vera útbreiddur misskilningur.Hagræðing vegna skertra fjárheimilda málefnaleg ástæða Dómar hafa fallið í Hæstarétti þar sem uppsögn ríkisstarfsmans hefur verið talin heimil ef hún grundvallast á málefnalegum sjónarmiðum. Gestur Jónsson hæstaréttarlögmaður hefur sinnt verkefnum á sviði starfsmannaréttar í áratugi en hann sagði í samtali við fréttastofu að 43. gr. starfsmannalaga ætti að duga þegar kæmi að uppsögnum ríkisstarfsmanna ef uppsögnin væri í hagræðingarskyni. Sparnaður eða skerðing fjárheimilda væri málefnaleg ástæða uppsagnar ríkisstarfsmanns í þessu samhengi. Að framansögðu virtu ætti að vera hafið yfir vafa að forstöðumenn ríkisstofnanna geta sagt upp starfsmönnum í hagræðingarskyni vegna skertra fjárheimilda að óbreyttum lögum. Þess skal þó getið að skiptar skoðanir eru um ágæti þess að segja upp starfsmönnum í hagræðingarskyni á erfiðleikatímum í ríkisfjármálum. Þannig hafa slíkar uppsagnir haft öfug áhrif t.d í Grikklandi þar sem samdráttur varð í einkaneyslu í kjölfarið með tilheyrandi neikvæðum áhrifum fyrir efnahagslífið þar í landi. Forsætisráðherra vék að þessu í viðtali við fréttastofu á dögunum þegar störf hagræðingarhóps ríkisstjórnarinnar voru til umræðu.Unnur Brá Konráðsdóttir, alþingismaður er annar tveggja fulltrúa Sjálfstæðisflokksins í hagræðingarhópi ríkisstjórnarinnar.Unnur Brá Konráðsdóttir, þingmaður í hagræðingarhópi ríkisstjórnarinnar, segir að uppsagnir ríkisstarfsmanna séu úrræði sem forstöðumenn stofnana eigi að beita svo lengi sem það valdi ekki skerðingu á lögbundinni þjónustu. Unnur Brá er einn fimm þingmanna hagræðingarhópsins en verkefni hópsins er að finna leiðir til sparnaðar í rekstri ríkisins. Umboð hópsins nær til þess að leggja til fækkkun stöðugilda hjá ríkinu með kerfisbreytingum eins og sameiningu stofnana.Uppsagnir virðast vera einhvers konar tabú Gætt hefur ákveðins trega meðal forstöðumanna stofnana að segja upp starfsfólki. Skemmst er að minnast skýringa sem birtust í skýrslu Ríkisendurskoðunar um fjármálastjórn Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri sem birtist í mars 2012, en þar er stofnunin að gera enn og aftur athugasemdir við framúrkeyrslu skólans. Frá árinu 2005 hefur skólinn aðeins tvisvar sinnum verið rekinn innan árlegra fjárveitinga. Ríkisendurskoðun hefur ítrekað bent á alvarlega fjárhagsstöðu skólans í endurskoðunarbréfum og opinberum skýrslum. Í andmælum forstöðumanns virðast uppsagnir starfsfólks algjört neyðarúrræði sem gripið yrði til til þrautavara. Þetta er hér aðeins tekið sem dæmi.Þarf ekki bara að brýna fyrir forstöðumönnum ríkisstofnana að beita þessu úrræði til að draga úr kostnaði? „Auðvitað er þetta ein af þeim leiðum sem hægt er að fara. Engu að síður þurfa forstöðumenn að átta sig á því að leggja niður fyrir sig hvert verkefnið er sem á að sinna. Í einhverjum tilvikum kann að vera að hægt sé að fara þessa leið, að fækka starfsmönnum. Þá er rétt að skoða hana og fara hana. Í öðrum tilvikum þurfa menn kannski að fara aðrar leiðir. (...) Ef að verkefnunum sem eru lögbundin er ekki sinnt nægilega vel þá er eitthvað að uppbyggingu viðkomandi stofnunar,“ segir Unnur Brá. Mest lesið Hvenær er skynsamlegt að taka út viðbótalífeyrissparnað? Viðskipti innlent Fjárfestar í sjávarútvegi fari að líta annað Viðskipti innlent Orkan og Samkaup fá grænt ljós á sameiningu Viðskipti Slæm vinnustaðamenning: Minni afköst, verri frammistaða, fleiri fjarvistir Atvinnulíf Fyrsta íslenska grænkera ostagerðin í hættu Viðskipti innlent Seldi íbúðina og keypti Bitcoin í staðinn Viðskipti innlent Stígur til hliðar vegna „ólíkrar sýnar“ á breytingar Viðskipti innlent Davíð nýr framkvæmdastjóri áfangastaða hjá Arctic Adventures Viðskipti innlent Völdu Noreg fram yfir Ísland þrátt fyrir að besta lausnin væri hér Viðskipti innlent Selja Lagarfoss með tæplega hálfs milljarðs tapi Viðskipti innlent Fleiri fréttir Fjárfestar í sjávarútvegi fari að líta annað Hvenær er skynsamlegt að taka út viðbótalífeyrissparnað? Stígur til hliðar vegna „ólíkrar sýnar“ á breytingar Davíð nýr framkvæmdastjóri áfangastaða hjá Arctic Adventures Seldi íbúðina og keypti Bitcoin í staðinn Íbúðum í byggingu fækkar Selja Lagarfoss með tæplega hálfs milljarðs tapi Ójafnrétti að konur þurfi að ganga á veikindarétt vegna barneigna Fyrirtæki í vopnaframleiðslu eru á rauðum lista Völdu Noreg fram yfir Ísland þrátt fyrir að besta lausnin væri hér Eiginkona stjórnarmanns keypti óvart í bankanum Raunverð íbúða hefur þrefaldast frá aldamótum Atli Óskar ráðinn rekstrarstjóri framleiðslu Engin U-beygja hjá Play Veitingamenn verulega óánægðir með eftirlitið Hindranir í vegi þess að lífeyrissjóðirnir taki þátt í hernaðaruppbyggingu Evrópu Spá umtalsverðum samdrætti í byggingu nýrra íbúða Falsaði fleiri bréf Veltir því upp hvort eigendum hafi verið refsað fyrir að tjá sig Hætta við yfirtökuna Harpa og Linda ráðnar forstöðumenn Stærsti samruninn í áraraðir á borð Samkeppniseftirlitsins Sylvía Kristín ráðin forstjóri Nova Íslenskur pítsastaður í Kína: „Það verður skrítnara og skrítnara að segja frá þessu“ Farþegum til landsins fjölgaði um tuttugu prósent Kvika hafi grætt töluvert á því að hafna upphaflegum tilboðum „Sem betur fer eru aðrir fiskar í sjónum“ Arion og Kvika í samrunaviðræður Eyþór hættur sem framkvæmdastjóri Hopp Svona munu stækkuð Skógarböð og hótel líta út Sjá meira
Forstöðumenn ríkisstofnana geta sagt upp starfsmönnum í hagræðingarskyni án lagabreytingar, en trega gætir hjá ríkinu að segja upp starfsfólki á þessari forsendu. Þessi tregi virðist byggður á misskilningi. Sömu ríkisstofnanirnar fara ítrekað fram úr fjárheimildum, eins og rakið er í skýrslu ríkisendurskoðunar um framkvæmd fjárlaga. Þetta eru Landbúnaðarháskóli Íslands, Hólaskóli, Flensborgarskóli, Sýslumaðurinn í Borgarnesi, Sýslumaðurinn á Selfossi, Heilbrigðisstofnun Austurlands, Heilbrigðisstofnunin Vestmannaeyjum og Heilbrigðisstofnun Suðurlands. Ríkisendurskoðandi sagði í fréttum okkar í gær að mjög strangar reglur í gildandi starfsmannalögum legðu þungar byrðar á forstöðumenn ríkisstofnana þegar uppsagnir starfsmanna ríkisstofnana væru annars vegar. En fækkun starfsmanna í hagræðingarskyni er talin málefnalega ástæða uppsagnar í íslenskum rétti. Sérfræðingar í stjórnsýslurétti sem fréttastofa hefur rætt við segja að ákveðins misskilnings gæti í stjórnsýslunni þegar komi að uppsögnum ríkisstarfsmanna. Sú mýta hafi skapast að ekki sé hægt að segja ríkisstarfsmönnum upp auðveldlega nema að undangenginni áminningu. Eða að breyta þurfi starfsmannalögum til að liðka fyrir uppsögnum í hagræðingarskyni. Þetta virðist vera útbreiddur misskilningur.Hagræðing vegna skertra fjárheimilda málefnaleg ástæða Dómar hafa fallið í Hæstarétti þar sem uppsögn ríkisstarfsmans hefur verið talin heimil ef hún grundvallast á málefnalegum sjónarmiðum. Gestur Jónsson hæstaréttarlögmaður hefur sinnt verkefnum á sviði starfsmannaréttar í áratugi en hann sagði í samtali við fréttastofu að 43. gr. starfsmannalaga ætti að duga þegar kæmi að uppsögnum ríkisstarfsmanna ef uppsögnin væri í hagræðingarskyni. Sparnaður eða skerðing fjárheimilda væri málefnaleg ástæða uppsagnar ríkisstarfsmanns í þessu samhengi. Að framansögðu virtu ætti að vera hafið yfir vafa að forstöðumenn ríkisstofnanna geta sagt upp starfsmönnum í hagræðingarskyni vegna skertra fjárheimilda að óbreyttum lögum. Þess skal þó getið að skiptar skoðanir eru um ágæti þess að segja upp starfsmönnum í hagræðingarskyni á erfiðleikatímum í ríkisfjármálum. Þannig hafa slíkar uppsagnir haft öfug áhrif t.d í Grikklandi þar sem samdráttur varð í einkaneyslu í kjölfarið með tilheyrandi neikvæðum áhrifum fyrir efnahagslífið þar í landi. Forsætisráðherra vék að þessu í viðtali við fréttastofu á dögunum þegar störf hagræðingarhóps ríkisstjórnarinnar voru til umræðu.Unnur Brá Konráðsdóttir, alþingismaður er annar tveggja fulltrúa Sjálfstæðisflokksins í hagræðingarhópi ríkisstjórnarinnar.Unnur Brá Konráðsdóttir, þingmaður í hagræðingarhópi ríkisstjórnarinnar, segir að uppsagnir ríkisstarfsmanna séu úrræði sem forstöðumenn stofnana eigi að beita svo lengi sem það valdi ekki skerðingu á lögbundinni þjónustu. Unnur Brá er einn fimm þingmanna hagræðingarhópsins en verkefni hópsins er að finna leiðir til sparnaðar í rekstri ríkisins. Umboð hópsins nær til þess að leggja til fækkkun stöðugilda hjá ríkinu með kerfisbreytingum eins og sameiningu stofnana.Uppsagnir virðast vera einhvers konar tabú Gætt hefur ákveðins trega meðal forstöðumanna stofnana að segja upp starfsfólki. Skemmst er að minnast skýringa sem birtust í skýrslu Ríkisendurskoðunar um fjármálastjórn Landbúnaðarháskólans á Hvanneyri sem birtist í mars 2012, en þar er stofnunin að gera enn og aftur athugasemdir við framúrkeyrslu skólans. Frá árinu 2005 hefur skólinn aðeins tvisvar sinnum verið rekinn innan árlegra fjárveitinga. Ríkisendurskoðun hefur ítrekað bent á alvarlega fjárhagsstöðu skólans í endurskoðunarbréfum og opinberum skýrslum. Í andmælum forstöðumanns virðast uppsagnir starfsfólks algjört neyðarúrræði sem gripið yrði til til þrautavara. Þetta er hér aðeins tekið sem dæmi.Þarf ekki bara að brýna fyrir forstöðumönnum ríkisstofnana að beita þessu úrræði til að draga úr kostnaði? „Auðvitað er þetta ein af þeim leiðum sem hægt er að fara. Engu að síður þurfa forstöðumenn að átta sig á því að leggja niður fyrir sig hvert verkefnið er sem á að sinna. Í einhverjum tilvikum kann að vera að hægt sé að fara þessa leið, að fækka starfsmönnum. Þá er rétt að skoða hana og fara hana. Í öðrum tilvikum þurfa menn kannski að fara aðrar leiðir. (...) Ef að verkefnunum sem eru lögbundin er ekki sinnt nægilega vel þá er eitthvað að uppbyggingu viðkomandi stofnunar,“ segir Unnur Brá.
Mest lesið Hvenær er skynsamlegt að taka út viðbótalífeyrissparnað? Viðskipti innlent Fjárfestar í sjávarútvegi fari að líta annað Viðskipti innlent Orkan og Samkaup fá grænt ljós á sameiningu Viðskipti Slæm vinnustaðamenning: Minni afköst, verri frammistaða, fleiri fjarvistir Atvinnulíf Fyrsta íslenska grænkera ostagerðin í hættu Viðskipti innlent Seldi íbúðina og keypti Bitcoin í staðinn Viðskipti innlent Stígur til hliðar vegna „ólíkrar sýnar“ á breytingar Viðskipti innlent Davíð nýr framkvæmdastjóri áfangastaða hjá Arctic Adventures Viðskipti innlent Völdu Noreg fram yfir Ísland þrátt fyrir að besta lausnin væri hér Viðskipti innlent Selja Lagarfoss með tæplega hálfs milljarðs tapi Viðskipti innlent Fleiri fréttir Fjárfestar í sjávarútvegi fari að líta annað Hvenær er skynsamlegt að taka út viðbótalífeyrissparnað? Stígur til hliðar vegna „ólíkrar sýnar“ á breytingar Davíð nýr framkvæmdastjóri áfangastaða hjá Arctic Adventures Seldi íbúðina og keypti Bitcoin í staðinn Íbúðum í byggingu fækkar Selja Lagarfoss með tæplega hálfs milljarðs tapi Ójafnrétti að konur þurfi að ganga á veikindarétt vegna barneigna Fyrirtæki í vopnaframleiðslu eru á rauðum lista Völdu Noreg fram yfir Ísland þrátt fyrir að besta lausnin væri hér Eiginkona stjórnarmanns keypti óvart í bankanum Raunverð íbúða hefur þrefaldast frá aldamótum Atli Óskar ráðinn rekstrarstjóri framleiðslu Engin U-beygja hjá Play Veitingamenn verulega óánægðir með eftirlitið Hindranir í vegi þess að lífeyrissjóðirnir taki þátt í hernaðaruppbyggingu Evrópu Spá umtalsverðum samdrætti í byggingu nýrra íbúða Falsaði fleiri bréf Veltir því upp hvort eigendum hafi verið refsað fyrir að tjá sig Hætta við yfirtökuna Harpa og Linda ráðnar forstöðumenn Stærsti samruninn í áraraðir á borð Samkeppniseftirlitsins Sylvía Kristín ráðin forstjóri Nova Íslenskur pítsastaður í Kína: „Það verður skrítnara og skrítnara að segja frá þessu“ Farþegum til landsins fjölgaði um tuttugu prósent Kvika hafi grætt töluvert á því að hafna upphaflegum tilboðum „Sem betur fer eru aðrir fiskar í sjónum“ Arion og Kvika í samrunaviðræður Eyþór hættur sem framkvæmdastjóri Hopp Svona munu stækkuð Skógarböð og hótel líta út Sjá meira