Breytum íslenskri orðræðuhefð Helgi Áss Grétarsson skrifar 22. september 2011 06:00 Sú iðja er ævaforn að bera út róg um aðra menn. Þannig er fræg frásögnin í Eglu af Hildiríðarsonum þegar þeir með klækjabrögðum grófu undan trúnaðarsambandi óvinar þeirra, Þórólfs Kveld-Úlfssonar, við Harald hárfagra Noregskonung. Ófrægingarherferðin heppnaðist, kóngsi kom Þórólfi fyrir kattarnef. Áróðursmeistarar, fyrr og nú, beita oft rógburði til að ná þeim markmiðum sem að er stefnt. Nú á tímum óvissu og efnahagsþrenginga á Íslandi virðast margir þeirra eiga greiða leið að fjölmiðlum. Að sama skapi vilja sumir fjölmiðlamenn skjóta fyrst og spyrja svo. Byggt er á viðkvæðinu þetta gæti verið satt, líkt og Jónas Jónsson frá Hriflu gjarnan viðhafði þegar honum var borið á brýn að segja ósatt um menn. Helsta aðferðafræði áróðursmeistara er að forðast nákvæma heimildaöflun. Fremur vilja þeir draga upp mynd sem hentar hugmyndum þeirra um heiminn. Í stað þess að nálgast upplýsingar um staðreyndir og draga af þeim ályktanir, eru búnar til forsendur sem eru órannsakaðar eða standast ekki skoðun. Á hinum grunnhyggnu forsendum eru síðan dregnar víðtækar ályktanir. Þessi nálgun er að mínu mati algeng í stórum átakamálum á Íslandi. Menn sjást ekki fyrir í málflutningi sínum. Gripið er til slagorða í fyrirsagnarstíl og reynt að spinna fréttir um allt og ekki neitt. Umræður geta orðið of persónulegar eða lotið um of að smáatriðum. Þessu væri æskilegt að breyta. Höfum við mannauð og fjármagn til að breyta orðræðunni á Íslandi? Gera hana málefnalegri og hnitmiðaðri? Hvernig getum við tryggt aðgang manna að fjölmiðlum þannig að ólík sjónarmið komi fram? Hver er staða Ríkisútvarpsins að þessu leyti? Er þar jafnræðis gætt í vali á fréttum og viðmælendum, þ.e. er í veigameiri málum tryggt að ríkisfjölmiðillinn komi á framfæri ólíkum sjónarmiðum á hlutlægan og faglegan hátt? Að mínu mati er breytinga þörf. Ræðum málefnin, ekki persónurnar. Reisa þarf vörð um málefnalega og innihaldsríka þjóðmálaumræðu. Þannig tekst ef til vill að byggja brýr á milli ólíkra hugmynda og hagsmuna. Höfundur er lögfræðingur og gegnir stöðu sérfræðings við Lagastofnun Háskóla Íslands. Sérfræðingsstaðan hefur verið fjármögnuð á grundvelli tveggja samstarfssamninga Lagastofnunar og Landssambands íslenskra útvegsmanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Skuldin við jörðina: Kolefnisstjórnun skiptir sköpum Nótt Thorberg Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Svikin loforð í leikskólamálum Reykjanesbæjar Gígja Sigríður Guðjónsdóttir Skoðun Heilbrigðiskerfið í bakkgír Ingibjörg Isaksen Skoðun Rasismi útskýrir stuðning við þjóðarmorð Ingólfur Gíslason Skoðun Blóðrautt norðanáhlaup Snæbjörn Guðmundsson Skoðun Þetta eru börnin sem ég hef áhyggjur af í skólakerfinu Rakel Linda Kristjánsdóttir Skoðun Í vítahring stöðnunnar og úreldra vísinda Björn Ólafsson Skoðun Óttumst við það að vera frjálsar manneskjur í frjálsu landi? Arnar Þór Jónsson Skoðun Skoðun Skoðun Gleymdu að vanda sig Vanda Sigurgeirsdóttir skrifar Skoðun Vindhögg Viðskiptaráðs Finnbjörn A. Hermannsson skrifar Skoðun Skref aftur á bak fyrir konur með endómetríósu Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar Skoðun Staða leikskólamála í Reykjanesbæ Guðný Birna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreindaraðstoð: Kennarinn endurheimtir dýrmætan tíma Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Tökum höndum saman áður en það er of seint Karólína Helga Símonardóttir skrifar Skoðun PWC – Traustsins verðir? Björn Thorsteinsson skrifar Skoðun Rasismi útskýrir stuðning við þjóðarmorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Skuldin við jörðina: Kolefnisstjórnun skiptir sköpum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Pólitískar kreddur á kostnað skattgreiðenda Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Þetta eru börnin sem ég hef áhyggjur af í skólakerfinu Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Óttumst við það að vera frjálsar manneskjur í frjálsu landi? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Loftslagsváin bíður ekki Ívar Kristinn Jasonarson skrifar Skoðun Hvers vegna að kenna leiklist? Rannveig Björk Þorkelsdóttir,Jóna Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Jafnt aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu fyrir öll Telma Sigtryggsdóttir skrifar Skoðun Svikin loforð í leikskólamálum Reykjanesbæjar Gígja Sigríður Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið í bakkgír Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Blóðrautt norðanáhlaup Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Í vítahring stöðnunnar og úreldra vísinda Björn Ólafsson skrifar Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Við erum réttindalaus Sigurlín Margrét Sigurðardóttir skrifar Skoðun Raunir ríka fólksins og bænir þess Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Myglaða nestisboxið og gleymda sítrónan María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Talið við okkur áður en þið talið um okkur Ian McDonald skrifar Skoðun Björgunarleiðangur fyrir Heimsmarkmiðin Antonio Guterres skrifar Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Sjá meira
Sú iðja er ævaforn að bera út róg um aðra menn. Þannig er fræg frásögnin í Eglu af Hildiríðarsonum þegar þeir með klækjabrögðum grófu undan trúnaðarsambandi óvinar þeirra, Þórólfs Kveld-Úlfssonar, við Harald hárfagra Noregskonung. Ófrægingarherferðin heppnaðist, kóngsi kom Þórólfi fyrir kattarnef. Áróðursmeistarar, fyrr og nú, beita oft rógburði til að ná þeim markmiðum sem að er stefnt. Nú á tímum óvissu og efnahagsþrenginga á Íslandi virðast margir þeirra eiga greiða leið að fjölmiðlum. Að sama skapi vilja sumir fjölmiðlamenn skjóta fyrst og spyrja svo. Byggt er á viðkvæðinu þetta gæti verið satt, líkt og Jónas Jónsson frá Hriflu gjarnan viðhafði þegar honum var borið á brýn að segja ósatt um menn. Helsta aðferðafræði áróðursmeistara er að forðast nákvæma heimildaöflun. Fremur vilja þeir draga upp mynd sem hentar hugmyndum þeirra um heiminn. Í stað þess að nálgast upplýsingar um staðreyndir og draga af þeim ályktanir, eru búnar til forsendur sem eru órannsakaðar eða standast ekki skoðun. Á hinum grunnhyggnu forsendum eru síðan dregnar víðtækar ályktanir. Þessi nálgun er að mínu mati algeng í stórum átakamálum á Íslandi. Menn sjást ekki fyrir í málflutningi sínum. Gripið er til slagorða í fyrirsagnarstíl og reynt að spinna fréttir um allt og ekki neitt. Umræður geta orðið of persónulegar eða lotið um of að smáatriðum. Þessu væri æskilegt að breyta. Höfum við mannauð og fjármagn til að breyta orðræðunni á Íslandi? Gera hana málefnalegri og hnitmiðaðri? Hvernig getum við tryggt aðgang manna að fjölmiðlum þannig að ólík sjónarmið komi fram? Hver er staða Ríkisútvarpsins að þessu leyti? Er þar jafnræðis gætt í vali á fréttum og viðmælendum, þ.e. er í veigameiri málum tryggt að ríkisfjölmiðillinn komi á framfæri ólíkum sjónarmiðum á hlutlægan og faglegan hátt? Að mínu mati er breytinga þörf. Ræðum málefnin, ekki persónurnar. Reisa þarf vörð um málefnalega og innihaldsríka þjóðmálaumræðu. Þannig tekst ef til vill að byggja brýr á milli ólíkra hugmynda og hagsmuna. Höfundur er lögfræðingur og gegnir stöðu sérfræðings við Lagastofnun Háskóla Íslands. Sérfræðingsstaðan hefur verið fjármögnuð á grundvelli tveggja samstarfssamninga Lagastofnunar og Landssambands íslenskra útvegsmanna.
Skoðun ,,Skildu rétt, hvar skórinn að þér kreppir. Skildu, hver í bönd þig hneppti og hneppir.” (EB) Þorsteinn Sæmundsson skrifar
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar