Breytum íslenskri orðræðuhefð Helgi Áss Grétarsson skrifar 22. september 2011 06:00 Sú iðja er ævaforn að bera út róg um aðra menn. Þannig er fræg frásögnin í Eglu af Hildiríðarsonum þegar þeir með klækjabrögðum grófu undan trúnaðarsambandi óvinar þeirra, Þórólfs Kveld-Úlfssonar, við Harald hárfagra Noregskonung. Ófrægingarherferðin heppnaðist, kóngsi kom Þórólfi fyrir kattarnef. Áróðursmeistarar, fyrr og nú, beita oft rógburði til að ná þeim markmiðum sem að er stefnt. Nú á tímum óvissu og efnahagsþrenginga á Íslandi virðast margir þeirra eiga greiða leið að fjölmiðlum. Að sama skapi vilja sumir fjölmiðlamenn skjóta fyrst og spyrja svo. Byggt er á viðkvæðinu þetta gæti verið satt, líkt og Jónas Jónsson frá Hriflu gjarnan viðhafði þegar honum var borið á brýn að segja ósatt um menn. Helsta aðferðafræði áróðursmeistara er að forðast nákvæma heimildaöflun. Fremur vilja þeir draga upp mynd sem hentar hugmyndum þeirra um heiminn. Í stað þess að nálgast upplýsingar um staðreyndir og draga af þeim ályktanir, eru búnar til forsendur sem eru órannsakaðar eða standast ekki skoðun. Á hinum grunnhyggnu forsendum eru síðan dregnar víðtækar ályktanir. Þessi nálgun er að mínu mati algeng í stórum átakamálum á Íslandi. Menn sjást ekki fyrir í málflutningi sínum. Gripið er til slagorða í fyrirsagnarstíl og reynt að spinna fréttir um allt og ekki neitt. Umræður geta orðið of persónulegar eða lotið um of að smáatriðum. Þessu væri æskilegt að breyta. Höfum við mannauð og fjármagn til að breyta orðræðunni á Íslandi? Gera hana málefnalegri og hnitmiðaðri? Hvernig getum við tryggt aðgang manna að fjölmiðlum þannig að ólík sjónarmið komi fram? Hver er staða Ríkisútvarpsins að þessu leyti? Er þar jafnræðis gætt í vali á fréttum og viðmælendum, þ.e. er í veigameiri málum tryggt að ríkisfjölmiðillinn komi á framfæri ólíkum sjónarmiðum á hlutlægan og faglegan hátt? Að mínu mati er breytinga þörf. Ræðum málefnin, ekki persónurnar. Reisa þarf vörð um málefnalega og innihaldsríka þjóðmálaumræðu. Þannig tekst ef til vill að byggja brýr á milli ólíkra hugmynda og hagsmuna. Höfundur er lögfræðingur og gegnir stöðu sérfræðings við Lagastofnun Háskóla Íslands. Sérfræðingsstaðan hefur verið fjármögnuð á grundvelli tveggja samstarfssamninga Lagastofnunar og Landssambands íslenskra útvegsmanna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Átti ekki að klára dæmið í geðheilbrigðismálum? Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar Skoðun Óður til Sigga sjéní Ingvi Þór Georgsson skrifar Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar Skoðun Örvæntingafullir endó-sjúklingar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þjóð sem lætur kyrrt liggja? Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Umbætur í innkaupum hins opinbera á upplýsingatækni Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Losar Alþingi um leyfisveitinga-flækjuna? Katrín Helga Hallgrímsdóttir skrifar Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Sjá meira
Sú iðja er ævaforn að bera út róg um aðra menn. Þannig er fræg frásögnin í Eglu af Hildiríðarsonum þegar þeir með klækjabrögðum grófu undan trúnaðarsambandi óvinar þeirra, Þórólfs Kveld-Úlfssonar, við Harald hárfagra Noregskonung. Ófrægingarherferðin heppnaðist, kóngsi kom Þórólfi fyrir kattarnef. Áróðursmeistarar, fyrr og nú, beita oft rógburði til að ná þeim markmiðum sem að er stefnt. Nú á tímum óvissu og efnahagsþrenginga á Íslandi virðast margir þeirra eiga greiða leið að fjölmiðlum. Að sama skapi vilja sumir fjölmiðlamenn skjóta fyrst og spyrja svo. Byggt er á viðkvæðinu þetta gæti verið satt, líkt og Jónas Jónsson frá Hriflu gjarnan viðhafði þegar honum var borið á brýn að segja ósatt um menn. Helsta aðferðafræði áróðursmeistara er að forðast nákvæma heimildaöflun. Fremur vilja þeir draga upp mynd sem hentar hugmyndum þeirra um heiminn. Í stað þess að nálgast upplýsingar um staðreyndir og draga af þeim ályktanir, eru búnar til forsendur sem eru órannsakaðar eða standast ekki skoðun. Á hinum grunnhyggnu forsendum eru síðan dregnar víðtækar ályktanir. Þessi nálgun er að mínu mati algeng í stórum átakamálum á Íslandi. Menn sjást ekki fyrir í málflutningi sínum. Gripið er til slagorða í fyrirsagnarstíl og reynt að spinna fréttir um allt og ekki neitt. Umræður geta orðið of persónulegar eða lotið um of að smáatriðum. Þessu væri æskilegt að breyta. Höfum við mannauð og fjármagn til að breyta orðræðunni á Íslandi? Gera hana málefnalegri og hnitmiðaðri? Hvernig getum við tryggt aðgang manna að fjölmiðlum þannig að ólík sjónarmið komi fram? Hver er staða Ríkisútvarpsins að þessu leyti? Er þar jafnræðis gætt í vali á fréttum og viðmælendum, þ.e. er í veigameiri málum tryggt að ríkisfjölmiðillinn komi á framfæri ólíkum sjónarmiðum á hlutlægan og faglegan hátt? Að mínu mati er breytinga þörf. Ræðum málefnin, ekki persónurnar. Reisa þarf vörð um málefnalega og innihaldsríka þjóðmálaumræðu. Þannig tekst ef til vill að byggja brýr á milli ólíkra hugmynda og hagsmuna. Höfundur er lögfræðingur og gegnir stöðu sérfræðings við Lagastofnun Háskóla Íslands. Sérfræðingsstaðan hefur verið fjármögnuð á grundvelli tveggja samstarfssamninga Lagastofnunar og Landssambands íslenskra útvegsmanna.
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun
Skoðun Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ skrifar
Skoðun Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift skrifar
Skoðun Álframleiðsla á Íslandi er ekki bara mikilvæg fyrir Ísland Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson skrifar
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Nefhjól á Austurvelli – Skiptir öryggi fólks á fjölmennasta svæði landsins ekki máli? Daði Rafnsson,Kristján Vigfússon,Margrét Manda Jónsdóttir,Martin Swift Skoðun
Miðjumoð í húsnæðismálum og áróður Viðskiptaráðs Jón Ferdínand Estherarson,Unnur Rán Reynisdóttir,Arnar Páll Gunnlaugsson Skoðun
Tómstunda- og félagsfræðinemar harma ákvörðun Akureyrarbæjar Hópur nemenda í tómstunda- og félagsmálafræði við HÍ Skoðun