Átök um Evrópu 8. maí 2009 06:00 Á lýðveldistímanum hafa verið útkljáðar tvær stórorrustur um Evrópumál. Andstæðar fylkingar hafa tekist á með stílvopninu um hvernig samskiptum við Evrópu skuli háttað. Fyrsta orrustan snerist um aðildina að EFTA. Þá heyrðust raddir sem fullyrtu að EFTA-aðild myndi grafa undan sjálfstæði og fullveldi þjóðarinnar; þess yrði ekki langt að bíða að Ísland yrði „ofurseldur útnári Evrópu". Breiðu spjótin voru aftur dregin fram í aðdraganda EES-samningsins. Þrátt fyrir góða reynslu EFTA-aðildar beittu andstæðingar samningsins fyrir sig sömu orðræðu og fyrr; Íslendingar yrðu fórnarlömb átroðnings útlendinga - fangar í eigin föðurlandi ofurseldir og undirokaðir! Dómur sögunnar er óumdeilanlega sá að EFTA-aðild og EES-samningurinn voru heillaspor sem lögðu grunn að fjölbreyttara atvinnulífi og blómlegra mannlífi. Dómsdagsspár úrtölumanna eru því sögulegar heimildir um þjóðlega einangrunarstefnu af verstu gerð. Fullyrða má að ef þeirri stefnu hefði verið fylgt væri Ísland í dag útnári Evrópu með einhæft atvinnulíf. Þriðja uppgjörið í átökunum um Evrópu er yfirvofandi; uppgjör um aðild að ESB. Breiðu spjótin hafa verið dregin fram og andstæðingum aðildar höggva í sama knérunn. Kinnroðalaust ala þeir á ótta með rangfærslum um að útlendingar myndu vaða hér yfir menn og málleysinga með eldi og brennisteini og skilja eftir sviðna fold fósturjarðarinnar ef til aðildar kæmi. Rangfærslur sem sagan hefur dæmt sem hræðsluáróður og örgustu ósannindi. Tveir valkostirÍslendingar standa frammi fyrir tveimur valkostum: Annars vegar að festa í sessi haftakerfi með tilheyrandi gjaldeyris- og innflutningshöftum og uppsögn EES-samningsins í framhaldinu. Flestum ætti að vera ljóst að haftastefna og skert athafnafrelsi er óhjákvæmilegur fylgifiskur óbreyttrar stefnu og að slíkt býður ekki upp á gróskufulla nýsköpun né fjölbreytni í atvinnulífi. Óbreytt stefna er hrein og klár ávísun á fortíðarfjötra og rússíbanareið hagkerfisins. Hinn valkosturinn er að ganga með reisn til aðildarviðræðna við ESB. Nú er það svo að aðild að ESB ein og sér leysir ekki öll vandamál Íslendinga og er engin töfralausn. Því hefur enginn haldið fram nema andstæðingar aðildar sem hafa lagt aðildarsinnum orð í munn. Aftur á móti má slá því föstu að aðildarumsókn myndi skapa trúverðugleika og senda skýr skilaboð um hvert við ætlum að stefna - sem við sárlega þurfum á að halda. Ljóst er að gjaldmiðillinn er ekki á vetur setjandi og við þurfum sem fyrst að komast inn í ERM II, sem er einskonar fordyri að evru og fæst ekki nema með aðild að ESB. Aðildarumsókn er því stórt og afar mikilvægt skref í endurreisn Íslands - fyrir atvinnulífið jafnt sem almenning. GrunnatvinnuvegirÓtti landbúnaðar og sjávarútvegs við aðild er þekktur. Samt sem áður er ljóst að þessar skuldsettu atvinnugreinar þrífast ekki frekar en annað í óbreyttu ástandi. Óhætt er að fullyrða að í aðildarviðræðum er hægt að verja hagsmuni þessara greina til framtíðar. Margoft hefur verið bent á að sjávarútvegsstefna ESB snýst um nýtingu á sameiginlegum fiskistofnum. Ísland á hvergi lögsögu að ESB og Íslendingar sitja einir að staðbundnum nytjastofnum. Engin breyting yrði þar á við aðild. Varðandi deilistofna á alþjóðahafsvæðum hefur þegar verið samið um skiptingu þeirra og yrði til framtíðar byggt á þeim samningum. Eina undantekningin er makríll, sem Íslendingar eru nýlega farnir að nýta. Joel Borg, framkvæmdastjóri sjávarútvegsmála ESB, gaf skýr skilaboð á blaðamannafundi í Brussel 22. apríl sl. með því að segja að ef Íslendingar sæktu um aðild yrði fundin lausn á sjávarútvegsmálum sniðin að hagsmunum Íslendinga. Orð Borgs enduróma ummæli forvera hans í starfi; Frans Fischler og Emmu Bonino. Framkvæmdastjórn ESB og einstakar Evrópuþjóðir gera sér fulla grein fyrir mikilvægi sjávarútvegs fyrir Ísland og hafa margoft lýst yfir skilningi á sérstöðu okkar. Öllum er ljóst að íslenskur landbúnaður á eftir að ganga í gengum breytingar algerlega óháð ESB-aðild. Jafnframt er ljóst að dómsdagsspár um að ESB aðild ein og sér myndi leggja landbúnað á Íslandi í rúst standast ekki skoðun. Sé t.d. tekið mið af reynslu Finna og Svía eftir 14 ára veru í ESB er hún almennt góð. Um þetta vitna Peter Lundberg, sérfræðingur hjá sænsku bændasamtökunum, í viðtali í DV 29. apríl sl. og Pekka Pesonen, finnskur framkvæmdastjóri evrópsku bændasamtakanna COPA- Cogeca, en hann hélt erindi hér á landi hinn 4. febrúar sl. Lundberg fullyrðir að sænskum landbúnaði „líði betur innan [ESB] en utan" og að aukinnar bjartsýni gæti meðal sænskra bænda. Í máli Pesonen kemur fram að þrátt fyrir sameiginlega landbúnaðarstefnu ESB sé hún útfærð þannig að allir hafi hag af. Ný tækifæri opnist og að engin dæmi séu um að horfið hafi verið frá landbúnaði í ESB; það væri ekki hagur evrópsk landbúnaðar. Fullyrðingar Bændasamtaka Íslands í Bændablaðinu 28. janúar sl. um að íslenskum landbúnaði standi veruleg ógn af ESB-aðild og að sænskur og finnskur landbúnaður hafi verið drepinn í dróma af ESB er bábilja ein. Íslendingar munu svo sannarlega halda áfram að yrkja jörðina og draga fisk úr sjó þrátt fyrir að til aðildar kæmi. Frelsi eða höft?Eins og komið var inn á hér í upphafi er dómur sögunnar skýr. EFTA- og EES-aðildin voru hreyfiafl framfara. Við Íslendingar höfum nú val um að halda áfram að feta braut frelsis og losa okkur undan klyfjum vonlausrar efnahagsstefnu og ganga til liðs við ESB ásamt flestum af okkar helstu viðskipta- og vinaþjóðum. Hinn kosturinn er að taka skrefið til baka út úr EES og byggja einhæft samfélag á grundvelli útflutnings frumframleiðslu og takmarkaðs innflutnings nauðsynja með tilheyrandi gjaldeyrishöftum og frelsisskerðingu almennings. Um þessa tvo kosti snýst Evrópuumræðan. Höfundur er stjórnmálafræðingur við Háskóla Íslands og togarasjómaður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson Skoðun Skoðun Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Dæmir sig sjálft Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Mega blaðamenn ljúga? Páll Steingrímsson skrifar Skoðun Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar Skoðun Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæði? Dagur B. Eggertsson skrifar Skoðun Hver erum við? Hvert stefnum við? Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar Skoðun Hugtakið valdarán gengisfellt Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ábyrgðin er þeirra Vilhjálmur Árnason skrifar Skoðun Dæmt um form, ekki efni Hörður Arnarson skrifar Skoðun Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Um fundarstjórn forseta Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Hjálpartæki – fyrir hverja? Júlíana Magnúsdóttir skrifar Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar Skoðun Áform um að eyðileggja Ísland! Jóna Imsland skrifar Skoðun Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins Grímur Atlason skrifar Skoðun Tekur ný ríkisstjórn af skarið? Árni Einarsson skrifar Skoðun Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir Árni Björn Kristbjörnsson skrifar Skoðun Rölt að botninum Smári McCarthy skrifar Skoðun Að fortíð skal hyggja þegar framtíð skal byggja Einar G. Harðarson skrifar Skoðun Málþóf spillingar og græðgi á Alþingi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Lýðskrum Skattfylkingarinnar Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Krabbamein – reddast þetta? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Valdið yfir sjávarútvegsmálunum Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Lummuleg áform heilbrigðisráðherra Ragnar Sigurður Kristjánsson skrifar Skoðun Hver á að fá súrefnisgrímuna fyrst? Davíð Bergmann. skrifar Skoðun Baráttan um kjör eldra fólks Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Sjá meira
Á lýðveldistímanum hafa verið útkljáðar tvær stórorrustur um Evrópumál. Andstæðar fylkingar hafa tekist á með stílvopninu um hvernig samskiptum við Evrópu skuli háttað. Fyrsta orrustan snerist um aðildina að EFTA. Þá heyrðust raddir sem fullyrtu að EFTA-aðild myndi grafa undan sjálfstæði og fullveldi þjóðarinnar; þess yrði ekki langt að bíða að Ísland yrði „ofurseldur útnári Evrópu". Breiðu spjótin voru aftur dregin fram í aðdraganda EES-samningsins. Þrátt fyrir góða reynslu EFTA-aðildar beittu andstæðingar samningsins fyrir sig sömu orðræðu og fyrr; Íslendingar yrðu fórnarlömb átroðnings útlendinga - fangar í eigin föðurlandi ofurseldir og undirokaðir! Dómur sögunnar er óumdeilanlega sá að EFTA-aðild og EES-samningurinn voru heillaspor sem lögðu grunn að fjölbreyttara atvinnulífi og blómlegra mannlífi. Dómsdagsspár úrtölumanna eru því sögulegar heimildir um þjóðlega einangrunarstefnu af verstu gerð. Fullyrða má að ef þeirri stefnu hefði verið fylgt væri Ísland í dag útnári Evrópu með einhæft atvinnulíf. Þriðja uppgjörið í átökunum um Evrópu er yfirvofandi; uppgjör um aðild að ESB. Breiðu spjótin hafa verið dregin fram og andstæðingum aðildar höggva í sama knérunn. Kinnroðalaust ala þeir á ótta með rangfærslum um að útlendingar myndu vaða hér yfir menn og málleysinga með eldi og brennisteini og skilja eftir sviðna fold fósturjarðarinnar ef til aðildar kæmi. Rangfærslur sem sagan hefur dæmt sem hræðsluáróður og örgustu ósannindi. Tveir valkostirÍslendingar standa frammi fyrir tveimur valkostum: Annars vegar að festa í sessi haftakerfi með tilheyrandi gjaldeyris- og innflutningshöftum og uppsögn EES-samningsins í framhaldinu. Flestum ætti að vera ljóst að haftastefna og skert athafnafrelsi er óhjákvæmilegur fylgifiskur óbreyttrar stefnu og að slíkt býður ekki upp á gróskufulla nýsköpun né fjölbreytni í atvinnulífi. Óbreytt stefna er hrein og klár ávísun á fortíðarfjötra og rússíbanareið hagkerfisins. Hinn valkosturinn er að ganga með reisn til aðildarviðræðna við ESB. Nú er það svo að aðild að ESB ein og sér leysir ekki öll vandamál Íslendinga og er engin töfralausn. Því hefur enginn haldið fram nema andstæðingar aðildar sem hafa lagt aðildarsinnum orð í munn. Aftur á móti má slá því föstu að aðildarumsókn myndi skapa trúverðugleika og senda skýr skilaboð um hvert við ætlum að stefna - sem við sárlega þurfum á að halda. Ljóst er að gjaldmiðillinn er ekki á vetur setjandi og við þurfum sem fyrst að komast inn í ERM II, sem er einskonar fordyri að evru og fæst ekki nema með aðild að ESB. Aðildarumsókn er því stórt og afar mikilvægt skref í endurreisn Íslands - fyrir atvinnulífið jafnt sem almenning. GrunnatvinnuvegirÓtti landbúnaðar og sjávarútvegs við aðild er þekktur. Samt sem áður er ljóst að þessar skuldsettu atvinnugreinar þrífast ekki frekar en annað í óbreyttu ástandi. Óhætt er að fullyrða að í aðildarviðræðum er hægt að verja hagsmuni þessara greina til framtíðar. Margoft hefur verið bent á að sjávarútvegsstefna ESB snýst um nýtingu á sameiginlegum fiskistofnum. Ísland á hvergi lögsögu að ESB og Íslendingar sitja einir að staðbundnum nytjastofnum. Engin breyting yrði þar á við aðild. Varðandi deilistofna á alþjóðahafsvæðum hefur þegar verið samið um skiptingu þeirra og yrði til framtíðar byggt á þeim samningum. Eina undantekningin er makríll, sem Íslendingar eru nýlega farnir að nýta. Joel Borg, framkvæmdastjóri sjávarútvegsmála ESB, gaf skýr skilaboð á blaðamannafundi í Brussel 22. apríl sl. með því að segja að ef Íslendingar sæktu um aðild yrði fundin lausn á sjávarútvegsmálum sniðin að hagsmunum Íslendinga. Orð Borgs enduróma ummæli forvera hans í starfi; Frans Fischler og Emmu Bonino. Framkvæmdastjórn ESB og einstakar Evrópuþjóðir gera sér fulla grein fyrir mikilvægi sjávarútvegs fyrir Ísland og hafa margoft lýst yfir skilningi á sérstöðu okkar. Öllum er ljóst að íslenskur landbúnaður á eftir að ganga í gengum breytingar algerlega óháð ESB-aðild. Jafnframt er ljóst að dómsdagsspár um að ESB aðild ein og sér myndi leggja landbúnað á Íslandi í rúst standast ekki skoðun. Sé t.d. tekið mið af reynslu Finna og Svía eftir 14 ára veru í ESB er hún almennt góð. Um þetta vitna Peter Lundberg, sérfræðingur hjá sænsku bændasamtökunum, í viðtali í DV 29. apríl sl. og Pekka Pesonen, finnskur framkvæmdastjóri evrópsku bændasamtakanna COPA- Cogeca, en hann hélt erindi hér á landi hinn 4. febrúar sl. Lundberg fullyrðir að sænskum landbúnaði „líði betur innan [ESB] en utan" og að aukinnar bjartsýni gæti meðal sænskra bænda. Í máli Pesonen kemur fram að þrátt fyrir sameiginlega landbúnaðarstefnu ESB sé hún útfærð þannig að allir hafi hag af. Ný tækifæri opnist og að engin dæmi séu um að horfið hafi verið frá landbúnaði í ESB; það væri ekki hagur evrópsk landbúnaðar. Fullyrðingar Bændasamtaka Íslands í Bændablaðinu 28. janúar sl. um að íslenskum landbúnaði standi veruleg ógn af ESB-aðild og að sænskur og finnskur landbúnaður hafi verið drepinn í dróma af ESB er bábilja ein. Íslendingar munu svo sannarlega halda áfram að yrkja jörðina og draga fisk úr sjó þrátt fyrir að til aðildar kæmi. Frelsi eða höft?Eins og komið var inn á hér í upphafi er dómur sögunnar skýr. EFTA- og EES-aðildin voru hreyfiafl framfara. Við Íslendingar höfum nú val um að halda áfram að feta braut frelsis og losa okkur undan klyfjum vonlausrar efnahagsstefnu og ganga til liðs við ESB ásamt flestum af okkar helstu viðskipta- og vinaþjóðum. Hinn kosturinn er að taka skrefið til baka út úr EES og byggja einhæft samfélag á grundvelli útflutnings frumframleiðslu og takmarkaðs innflutnings nauðsynja með tilheyrandi gjaldeyrishöftum og frelsisskerðingu almennings. Um þessa tvo kosti snýst Evrópuumræðan. Höfundur er stjórnmálafræðingur við Háskóla Íslands og togarasjómaður.
Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun
Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun
Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson Skoðun
Skoðun Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson skrifar
Skoðun Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar
Skoðun Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar
Skoðun Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan! Íris Björk Hreinsdóttir skrifar
Skoðun Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar Matthías Arngrímsson skrifar
Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir Skoðun
Hvað hefur áunnist á 140 dögum? Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir Skoðun
Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum? Anton Guðmundsson Skoðun