Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar 31. júlí 2025 21:35 Fáir myndu leggjast gegn þeirri staðhæfingu að ferðaþjónusta hafi haft gríðarleg áhrif á íslenskt samfélag. Flest eru sammála um að áhrifin séu ekki öll jákvæð og að gera megi betur. Forsenda þess að gera betur er að rúm sé fyrir gagnrýna umræðu um það sem má fara betur. Hluti af því að rúm sé fyrir gagnrýna umræðu er að gagnrýni sé ekki lögð að jöfnu við fordóma, hatur eða annarlega hvata. Fólk á ekki að verða fyrir ásökunum um annarlegar hvatir, hatur eða jafnvel einhvers konar þátttöku í vanheilögu ráðabruggi, ef það leyfir sér að færa fram gagnrýni. Það má sem sagt ekki vera ástand hóphugsunar, þar sem fólk er skipulega jaðarsett fyrir gagnrýnina. Þetta lærðum við líklega flest eftir íslenska efnahagshrunið, sem kom í kjölfar ástands þar sem gagnrýni var úrskurðuð andstæð íslenskum hagsmunum og þeir sem færðu hana fram sakaðir um að vinna gegn samstöðu þjóðarinnar. Ásakanir um herferð og hatur Sveitarstjóri Mýrdalshrepp birti aðsenda grein á Vísi.is í dag og mætti þar í viðtal til þess að lýsa því að umfjöllun Heimildarinnar í síðasta tölublaði hennar um margvíslegar áskoranir vegna massatúrisma á Suðurlandi, og þar með í þorpi hans, Vík í Mýrdal, væri „pólitískri aðför að ferðaþjónustunni“ sem „vegur að börnum“, er „grímulaust útlendingahatur“, „siðlaus“ og „veikir traust, dregur upp falsmynd og skapar óþarfa ótta og sundrung“. „Það kann að vera að markmið herferðar Heimildarinnar sé að búa til jarðveg fyrir frekari skattlagningu eða aukna miðstýringu í ferðaþjónustu,“ skrifar hann til stuðnings staðhæfingarinnar í titli greinarinnar, sem er að fjölmiðlaumfjöllunin sé „pólitísk aðför“. „Fréttaflutningurinn – ef fréttaflutning skyldi kalla – er svo einhliða að hann getur varla átt að þjóna öðru en pólitískum tilgangi,“ skrifar hann. En einn af viðmælendum Heimildarinnar í umfjölluninni er hann sjálfur, sveitarstjórinn í Mýrdalshreppi. Ásökun um pólitíska baráttu Sveitarstjórinn, Einar Freyr Elínarson, virðist ekki hafa lesið blað Heimildarinnar, þar sem fjallað er ítarlega um áskoranir ferðaþjónustunnar á 30 blaðsíðum, því hann heldur því fram í upphafi greinar sinnar að Heimildin sé „vefmiðill“. Því er hægt að álykta að hann þekki ekki vel samhengi umfjöllunarinnar í heild, enda yfirsást honum hann sjálfur, að því er virðist. Fjölmiðlar eiga ekki að vera hluti af pólitískri baráttu. Heimildin er í dreifðri eignaraðild og hefur ekki tengsl við stjórnmálaflokka. Gerð er krafa um að blaðamenn komi hvergi að stjórnmálastarfi. Það er ekki alls staðar í íslenskum fjölmiðlum, sem sumir hverjir eru fjármagnaðir af hagsmunasamtökum og -aðilum sem niðurgreiða taprekstur í áratugi í samkeppni við aðra. En óháð blaðamennska er aldrei hluti af stjórnmálum og ásökun þess efnis gegn fólki er því ákveðinn atvinnurógur. Ásökun um fordóma gegn börnum Sveitarstjórinn, sem sakar Heimildina um alhæfingar út frá einstökum atriðum, dregur upp þá mynd að Heimildin hafi sýnt börnum fordóma. Klausan sem hann byggir afstöðu sína, sem hann vildi færa þjóðinni, kemur úr viðtali við nafngreindan íbúa í Vík í Mýrdal sem er ein af 30 síðum um þessa stóru atvinnugrein. Þar deilir íbúinn, íslensk kona, upplifun sinni af því að búa í svona miklum ferðamannabæ á Íslandi. Hún segir að margir séu ánægðir með fjölda ferðamanna, en aðrir ekki. Hún hafi áhyggjur af ástandinu. Eitt af því sem hún nefnir er að 65% íbúa séu erlendir og því læri börn ekki endilega íslensku. „Þú talar bara ensku alls staðar. Það er dálítið skrítið. Nú er ég vön þessu en í rauninni er þetta fáránlegt. Maður ávarpar ekki einu sinni fólk á íslensku. Maður veit bara að það talar enginn íslensku,“ segir hún í viðtalinu. Nú er ekki röklega nauðsynlegt að töluð sé íslenska á Íslandi, en það er ekki samasemmerki milli þess að kjósa heldur að íslenska sé töluð áfram og að hafa fordóma gegn börnum af erlendum uppruna. Það eru þessi ummæli íbúa í þorpinu hans sem hann segir meðal annars vera „fordóma“ og „siðlaus“, sem er undirstaða ályktana hans: Hún segir að í tengslum við mikla enskunotkun þyki henni það verst með tilliti til barna sem hafi jafnvel búið í Vík alla ævi en tali ekki neina íslensku. „Þetta er til skammar fyrir okkur öll – að það séu börn hérna í þorpinu sem hafa fæðst hérna og búið hérna og þau tala ekki íslensku. Þetta verður svo erfitt fyrir þau. Þau detta úr námi og eiga engan séns. Mér finnst það rangt og mér finnst við öll bera ábyrgð á þessu.“ Ótti íbúa við þöggun Íbúinn tekur þó fram að það fari ekki í taugarnar á henni að það sé ekki hægt að nota íslensku í matvöruversluninni í bænum. Annað sem íbúinn hefur þó mestar áhyggjur af er andrúmsloftið í bænum þegar kemur að opinni umræðu, eins og segir í þessum brotum úr viðtalinu í Heimildinni, sem er á einni síðu af 30 síðum umfjöllunarinnar víðtæku: -Í Vík finnst Guðrúnu ríkjandi viðhorf að það megi helst ekki setja neitt út á ferðaþjónustuna. „Það er alltaf þetta: Við lifum öll á þessu. En þessi störf, þetta eru láglaunastörf. Þetta er ekki gott.“ -Guðrún segir að í Vík sé ekki vel séð að tala um eða setja út á þessa þróun. „Það má ekkert segja. Mér finnst það vont. Það má ekki ræða hlutina.“ -Guðrún segir að fólk sé hikandi við að tala illa um ferðaþjónustuna eða gagnrýna hvernig hátturinn er á í þorpinu. „Þú mátt ekki segja neitt. Fólk er rosa hrætt. Ef maður segir eitthvað á móti sveitarstjórninni færðu ekki vinnu, þú færð ekki neitt.“ Það má þó segja um aðsenda grein Einars Freys Elínarsonar sveitarstjóra að hún er staðfesting á þessum hluta áhyggja íbúa í sveitarfélaginu hans, að þar sé ekki öruggt umhverfi til að tala um hlutina. Það ástand er núna formlega á hans ábyrgð. Kælingaráhrifin ná þó líklega út fyrir Mýrdalinn. Fólk virðist eiga að skilja að gagnrýni á áhrif ferðaþjónustunnar verði ekki liðin. Þau sem eru ekki á þeirri skoðun að kæfa eigi niður gagnrýni eru hvött til að gera það sem sveitarstjórinn virðist ekki hafa gert: Að lesa blaðið fyrst og taka svo þátt í umræðunni, sem öll eru velkomin í og varðar alla Íslendinga. Höfundur er blaðamaður og framkvæmdastjóri útgáfufélags Heimildarinnar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Fjölmiðlar Mýrdalshreppur Ferðaþjónusta Mest lesið Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Leiðin úr svartholinu - Hugleiðingar við heimkomu Gunnar Páll Tryggvason Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen Skoðun Skoðun Skoðun Vin í eyðimörkinni – almenningsbókasöfn borgarinnar Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Er Akureyri að missa háskólann sinn? Aðalbjörn Jóhannsson skrifar Skoðun Tíu staðreyndir um alvarlegustu kvenréttindakrísu heims Stella Samúelsdóttir skrifar Skoðun Ég vildi óska þess að ég hefði hreinlega fengið krabbamein Íris Elfa Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Fjárfestum í fyrsta bekk, frekar en fangelsum Hjördís Eva Þórðardóttir skrifar Skoðun Eftirlíking vitundar og hætturnar sem henni fylgja Þorsteinn Siglaugsson skrifar Skoðun Andaðu rólega elskan... Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Gagnvirkni líkama og vitundar til heilbrigðis Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Nýjar lausnir í kennslu – gamlar hindranir Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Kópavogsleiðinn Ragnar Þór Pétursson skrifar Skoðun Samstarf sem skilar raunverulegum loftslagsaðgerðum Nótt Thorberg skrifar Skoðun Lærum að lesa og reikna Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Loforðið sem borgarstjóri gleymdi Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Kristrún, það er bannað að plata Snorri Másson skrifar Skoðun Öndunaræfingar í boði SFS Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Öndum rólega – á meðan húsið brennur Magnús Magnússon skrifar Skoðun Umbylting ríkisfjármála á átta mánuðum Jóhann Páll Jóhannsson skrifar Skoðun Mestu aularnir í Vetrarbrautinni Kári Helgason skrifar Skoðun Átta atriði sem sýna fram á vanda hávaxtastefnunnar Halla Gunnarsdóttir skrifar Skoðun 50 þúsund nýir íbúar – Hvernig tryggjum við samheldni? Guðmundur Ari Sigurjónsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í fyrsta sæti í Kópavogi Ásdís Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Að setjast í fyrsta sinn á skólabekk Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ferðalag úr fangelsi hugans Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Hraðahindranir fyrir strætó Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun Íslenzkir sambandsríkissinnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Garðurinn okkar fyllist af illgresi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Nýtt landsframlag – og hvað svo? Hrafnhildur Bragadóttir,Birna Sigrún Hallsdóttir skrifar Skoðun Fágætir dýrgripir í Vestmannaeyjum Gunnar Salvarsson skrifar Skoðun Gjaldskyldulandið Ísland - Viltu hafa bílastæðagjald við hverja lækjarsprænu? Hermann Helguson skrifar Sjá meira
Fáir myndu leggjast gegn þeirri staðhæfingu að ferðaþjónusta hafi haft gríðarleg áhrif á íslenskt samfélag. Flest eru sammála um að áhrifin séu ekki öll jákvæð og að gera megi betur. Forsenda þess að gera betur er að rúm sé fyrir gagnrýna umræðu um það sem má fara betur. Hluti af því að rúm sé fyrir gagnrýna umræðu er að gagnrýni sé ekki lögð að jöfnu við fordóma, hatur eða annarlega hvata. Fólk á ekki að verða fyrir ásökunum um annarlegar hvatir, hatur eða jafnvel einhvers konar þátttöku í vanheilögu ráðabruggi, ef það leyfir sér að færa fram gagnrýni. Það má sem sagt ekki vera ástand hóphugsunar, þar sem fólk er skipulega jaðarsett fyrir gagnrýnina. Þetta lærðum við líklega flest eftir íslenska efnahagshrunið, sem kom í kjölfar ástands þar sem gagnrýni var úrskurðuð andstæð íslenskum hagsmunum og þeir sem færðu hana fram sakaðir um að vinna gegn samstöðu þjóðarinnar. Ásakanir um herferð og hatur Sveitarstjóri Mýrdalshrepp birti aðsenda grein á Vísi.is í dag og mætti þar í viðtal til þess að lýsa því að umfjöllun Heimildarinnar í síðasta tölublaði hennar um margvíslegar áskoranir vegna massatúrisma á Suðurlandi, og þar með í þorpi hans, Vík í Mýrdal, væri „pólitískri aðför að ferðaþjónustunni“ sem „vegur að börnum“, er „grímulaust útlendingahatur“, „siðlaus“ og „veikir traust, dregur upp falsmynd og skapar óþarfa ótta og sundrung“. „Það kann að vera að markmið herferðar Heimildarinnar sé að búa til jarðveg fyrir frekari skattlagningu eða aukna miðstýringu í ferðaþjónustu,“ skrifar hann til stuðnings staðhæfingarinnar í titli greinarinnar, sem er að fjölmiðlaumfjöllunin sé „pólitísk aðför“. „Fréttaflutningurinn – ef fréttaflutning skyldi kalla – er svo einhliða að hann getur varla átt að þjóna öðru en pólitískum tilgangi,“ skrifar hann. En einn af viðmælendum Heimildarinnar í umfjölluninni er hann sjálfur, sveitarstjórinn í Mýrdalshreppi. Ásökun um pólitíska baráttu Sveitarstjórinn, Einar Freyr Elínarson, virðist ekki hafa lesið blað Heimildarinnar, þar sem fjallað er ítarlega um áskoranir ferðaþjónustunnar á 30 blaðsíðum, því hann heldur því fram í upphafi greinar sinnar að Heimildin sé „vefmiðill“. Því er hægt að álykta að hann þekki ekki vel samhengi umfjöllunarinnar í heild, enda yfirsást honum hann sjálfur, að því er virðist. Fjölmiðlar eiga ekki að vera hluti af pólitískri baráttu. Heimildin er í dreifðri eignaraðild og hefur ekki tengsl við stjórnmálaflokka. Gerð er krafa um að blaðamenn komi hvergi að stjórnmálastarfi. Það er ekki alls staðar í íslenskum fjölmiðlum, sem sumir hverjir eru fjármagnaðir af hagsmunasamtökum og -aðilum sem niðurgreiða taprekstur í áratugi í samkeppni við aðra. En óháð blaðamennska er aldrei hluti af stjórnmálum og ásökun þess efnis gegn fólki er því ákveðinn atvinnurógur. Ásökun um fordóma gegn börnum Sveitarstjórinn, sem sakar Heimildina um alhæfingar út frá einstökum atriðum, dregur upp þá mynd að Heimildin hafi sýnt börnum fordóma. Klausan sem hann byggir afstöðu sína, sem hann vildi færa þjóðinni, kemur úr viðtali við nafngreindan íbúa í Vík í Mýrdal sem er ein af 30 síðum um þessa stóru atvinnugrein. Þar deilir íbúinn, íslensk kona, upplifun sinni af því að búa í svona miklum ferðamannabæ á Íslandi. Hún segir að margir séu ánægðir með fjölda ferðamanna, en aðrir ekki. Hún hafi áhyggjur af ástandinu. Eitt af því sem hún nefnir er að 65% íbúa séu erlendir og því læri börn ekki endilega íslensku. „Þú talar bara ensku alls staðar. Það er dálítið skrítið. Nú er ég vön þessu en í rauninni er þetta fáránlegt. Maður ávarpar ekki einu sinni fólk á íslensku. Maður veit bara að það talar enginn íslensku,“ segir hún í viðtalinu. Nú er ekki röklega nauðsynlegt að töluð sé íslenska á Íslandi, en það er ekki samasemmerki milli þess að kjósa heldur að íslenska sé töluð áfram og að hafa fordóma gegn börnum af erlendum uppruna. Það eru þessi ummæli íbúa í þorpinu hans sem hann segir meðal annars vera „fordóma“ og „siðlaus“, sem er undirstaða ályktana hans: Hún segir að í tengslum við mikla enskunotkun þyki henni það verst með tilliti til barna sem hafi jafnvel búið í Vík alla ævi en tali ekki neina íslensku. „Þetta er til skammar fyrir okkur öll – að það séu börn hérna í þorpinu sem hafa fæðst hérna og búið hérna og þau tala ekki íslensku. Þetta verður svo erfitt fyrir þau. Þau detta úr námi og eiga engan séns. Mér finnst það rangt og mér finnst við öll bera ábyrgð á þessu.“ Ótti íbúa við þöggun Íbúinn tekur þó fram að það fari ekki í taugarnar á henni að það sé ekki hægt að nota íslensku í matvöruversluninni í bænum. Annað sem íbúinn hefur þó mestar áhyggjur af er andrúmsloftið í bænum þegar kemur að opinni umræðu, eins og segir í þessum brotum úr viðtalinu í Heimildinni, sem er á einni síðu af 30 síðum umfjöllunarinnar víðtæku: -Í Vík finnst Guðrúnu ríkjandi viðhorf að það megi helst ekki setja neitt út á ferðaþjónustuna. „Það er alltaf þetta: Við lifum öll á þessu. En þessi störf, þetta eru láglaunastörf. Þetta er ekki gott.“ -Guðrún segir að í Vík sé ekki vel séð að tala um eða setja út á þessa þróun. „Það má ekkert segja. Mér finnst það vont. Það má ekki ræða hlutina.“ -Guðrún segir að fólk sé hikandi við að tala illa um ferðaþjónustuna eða gagnrýna hvernig hátturinn er á í þorpinu. „Þú mátt ekki segja neitt. Fólk er rosa hrætt. Ef maður segir eitthvað á móti sveitarstjórninni færðu ekki vinnu, þú færð ekki neitt.“ Það má þó segja um aðsenda grein Einars Freys Elínarsonar sveitarstjóra að hún er staðfesting á þessum hluta áhyggja íbúa í sveitarfélaginu hans, að þar sé ekki öruggt umhverfi til að tala um hlutina. Það ástand er núna formlega á hans ábyrgð. Kælingaráhrifin ná þó líklega út fyrir Mýrdalinn. Fólk virðist eiga að skilja að gagnrýni á áhrif ferðaþjónustunnar verði ekki liðin. Þau sem eru ekki á þeirri skoðun að kæfa eigi niður gagnrýni eru hvött til að gera það sem sveitarstjórinn virðist ekki hafa gert: Að lesa blaðið fyrst og taka svo þátt í umræðunni, sem öll eru velkomin í og varðar alla Íslendinga. Höfundur er blaðamaður og framkvæmdastjóri útgáfufélags Heimildarinnar.
Skoðun Gjaldskyldulandið Ísland - Viltu hafa bílastæðagjald við hverja lækjarsprænu? Hermann Helguson skrifar