Álfar og huldufólk styðja umhverfisvernd Bryndís Fjóla Pétursdóttir skrifar 8. mars 2025 08:32 Á Íslandi stöndum við almennt vörð um þann óáþreifanlega menningararf sem lýtur að álfum og huldufólki. Við tölum um álagabletti og álfaborgir, syngjum Stóð ég úti í tunglsljósi og hrífumst af því óræða í málverkum Kjarvals. Þetta gerum við stolt, enda ánægð með hvað landið okkar er ríkt af dulúð og ósýnileika og sönnum sögum þess efnis. Heimildir um dvalarsvæði huldufólks, álfa og trölla hafa verið skráðar hér á landi samhliða skráningu á öðrum náttúruminjum og örnefnum landsvæða. Það að hýsa vitneskju um og sögur af álfum og huldufólki hefur raunverulegt verndargildi fyrir landið, til dæmis þegar vegaframkvæmdir, húsbyggingar eða önnur mannvirkjagerð er fyrirhuguð. Ísland, landið okkar, er lifandi minnisvarði hinna mörgu vídda sem við höfum um aldir tengt okkur við. Við höfum gefið hólum og hæðum, giljum og fossum nöfn þeirra náttúruvætta sem þar hafa haft búsetu – þótt í annarri vídd sé. Svæðisskipulag þorpa og bæja hefur tekið mið af búsvæðum álfa sem þannig hafa fengið að vera í friði. Álfum hefur verið úthlutað lóðum þar sem við mannfólkið megum ekki byggja og álfabyggðir jafnvel fengið götunúmer. Vitund okkar um náttúruvætti í umhverfinu hefur nært og eflt sköpunargleði okkar í ritlist, myndlist, tónlist, leikritun og kvikmyndum, handverki og lifandi hefðum frásagnarlistarinnar. Já, við erum rík – svo rík í mörgum skilningi. Frumkvöðull og fornkvöðull Ég telst vera frumkvöðull, ég hrindi í framkvæmd nýstárlegum hugmyndum, sem líta dagsins ljós, sem ég vil meina að bæti og sé nauðsynlegt fyrir samfélagið okkar í dag. Einnig hef ég stofnað sprotafyrirtækið Huldustígur ehf. En um leið segist ég vera fornkvöðull. Nýtt orð, já, sem lýsir mér vel. Ég tala um forna og frumstæða þekkingu dags daglega, eins og það að lesa í landið sitt og nýta náttúrugreind sína . Mögulega hefur menntun mín sem garðyrkjufræðingur og það að vera ættleidd gert það að verkum að ég tel eðlilegt að leita að upprunanum. Hvert liggja rætur mínar? Ég finn í hjarta mínu, að ég er af frumbyggjum komin - frumbyggjum Íslands og þörf mín fyrir því að viðhalda þeirra þekkingu er mikil. Frumbyggjar teljast þeir er búa yfir sérstæðri menningu sem er nátengd náttúrunni og auðæfum hennar. Þeir eru félagslega, menningarlega og /eða tungumálalega ólíkir meirihluta íbúa í heiminum. Í dag hefur náttúran krefjandi þörf fyrir náttúrugreind okkar, sem kalla sig frumbyggja. Við hér á Íslandi höfum þessa þekkingu. Ég stend fyrir fræðslu og skynjun í náttúrunni - um aðrar víddir og þá er ég að tala um álfa, huldufólk, tröll, dreka og hafmeyjar, tilveru þeirra og tilverurétti og stuðla þannig að því að við tengjumst náttúrunni og skynjum hana á fjölbreyttan hátt ; leyfum henni að eiga við okkur orð, bindumst henni tryggðar- og vináttuböndum og þiggjum leiðsögn frá þeim sem dvelja samhliða okkur – en í annarri vídd. Náttúran finnur þar vel fyrir hugsunum okkar og gjörðum – eins og við þeirra. Traust og stolt Nýverið bauðst mér, völvunni og álfahvíslaranum frá Íslandi, og kvikmyndagerðarkonunni Ingu Lísu Middleton að taka þátt í menningarviðburði í íslenska sendiráðinu í London. Reyndar var erindi okkar tveggja tilefni þessa menningarviðburðar. Við vorum komnar til að kynna sögu álfa og huldufólks ofl. á Íslandi og hvernig vitneskja okkar um það, hefur um aldir birst í menningararfi okkar . Erindið var að vitna um hvernig vitund og vitneskja um álfa, huldufólk og tröll getur nýst í aðgerðum í loftslagsmálum, okkur og komandi kynslóðum til heilla. Flestir gestanna voru enskumælandi og margir tengdir öðrum sendiráðum í London. Í samtölum við þá varð mér ljóst hversu einstök og verðmæt þjóðararfleifð okkar er á heimsvísu. Sem talskona frumbyggja var ég minnt á að trúlega erum við eina þjóð heims sem ennþá á allt sitt. Við búum við fjölbreytilega náttúru heillar eyju og hafsins úti fyrir auk þess að eiga hreinan, óáþreifanlegan arf sem tengist trúnni á og samtalinu við náttúruna. Og við eigum tungumál og bókmenntir sem geyma söguna um þetta órofa samband lands og þjóðar. Samhliða þessari blessun höfum við varðveitt stoltið okkar, við vitum hvaðan við komum og hver við erum og að landið okkar treystir okkur. Næstu kynslóðum til handa Fjöldi þjóða hefur hlunnfarið frumbyggja lands síns og lítilsvirt náttúrugreind þeirra og þekkingu. Ég hef þá trú að við, frumbyggjarnir, þurfum að standa saman nú sem endranær. Við verðum að eiga frumkvæði að fræðslu um verðmæta náttúruskynjun og óáþreifanlegan menningararf okkar. Almenn þekking á því sviði getur skapað dýpri skilning á umhverfisvernd og tækifæri fyrir náttúru okkar og auðlindir, ekki aðeins okkar vegna heldur einnig komandi kynslóða. Höfundur er völva og verkefnastjóri Huldustígs ehf. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ríkisstjórn sem skeytir engu Diljá Matthíasardóttir skrifar Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar Skoðun Fólkið sem gleymdist í Grindavík Bryndís Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar Skoðun Á að sameina ÍSÍ og UMFÍ? Ómar Stefánsson skrifar Skoðun Elsku ASÍ, bara… Nei Sunna Arnardóttir skrifar Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við höfum ekki efni á norsku leiðinni Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Sósíalistar á vaktinni í átta ár Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Sjá meira
Á Íslandi stöndum við almennt vörð um þann óáþreifanlega menningararf sem lýtur að álfum og huldufólki. Við tölum um álagabletti og álfaborgir, syngjum Stóð ég úti í tunglsljósi og hrífumst af því óræða í málverkum Kjarvals. Þetta gerum við stolt, enda ánægð með hvað landið okkar er ríkt af dulúð og ósýnileika og sönnum sögum þess efnis. Heimildir um dvalarsvæði huldufólks, álfa og trölla hafa verið skráðar hér á landi samhliða skráningu á öðrum náttúruminjum og örnefnum landsvæða. Það að hýsa vitneskju um og sögur af álfum og huldufólki hefur raunverulegt verndargildi fyrir landið, til dæmis þegar vegaframkvæmdir, húsbyggingar eða önnur mannvirkjagerð er fyrirhuguð. Ísland, landið okkar, er lifandi minnisvarði hinna mörgu vídda sem við höfum um aldir tengt okkur við. Við höfum gefið hólum og hæðum, giljum og fossum nöfn þeirra náttúruvætta sem þar hafa haft búsetu – þótt í annarri vídd sé. Svæðisskipulag þorpa og bæja hefur tekið mið af búsvæðum álfa sem þannig hafa fengið að vera í friði. Álfum hefur verið úthlutað lóðum þar sem við mannfólkið megum ekki byggja og álfabyggðir jafnvel fengið götunúmer. Vitund okkar um náttúruvætti í umhverfinu hefur nært og eflt sköpunargleði okkar í ritlist, myndlist, tónlist, leikritun og kvikmyndum, handverki og lifandi hefðum frásagnarlistarinnar. Já, við erum rík – svo rík í mörgum skilningi. Frumkvöðull og fornkvöðull Ég telst vera frumkvöðull, ég hrindi í framkvæmd nýstárlegum hugmyndum, sem líta dagsins ljós, sem ég vil meina að bæti og sé nauðsynlegt fyrir samfélagið okkar í dag. Einnig hef ég stofnað sprotafyrirtækið Huldustígur ehf. En um leið segist ég vera fornkvöðull. Nýtt orð, já, sem lýsir mér vel. Ég tala um forna og frumstæða þekkingu dags daglega, eins og það að lesa í landið sitt og nýta náttúrugreind sína . Mögulega hefur menntun mín sem garðyrkjufræðingur og það að vera ættleidd gert það að verkum að ég tel eðlilegt að leita að upprunanum. Hvert liggja rætur mínar? Ég finn í hjarta mínu, að ég er af frumbyggjum komin - frumbyggjum Íslands og þörf mín fyrir því að viðhalda þeirra þekkingu er mikil. Frumbyggjar teljast þeir er búa yfir sérstæðri menningu sem er nátengd náttúrunni og auðæfum hennar. Þeir eru félagslega, menningarlega og /eða tungumálalega ólíkir meirihluta íbúa í heiminum. Í dag hefur náttúran krefjandi þörf fyrir náttúrugreind okkar, sem kalla sig frumbyggja. Við hér á Íslandi höfum þessa þekkingu. Ég stend fyrir fræðslu og skynjun í náttúrunni - um aðrar víddir og þá er ég að tala um álfa, huldufólk, tröll, dreka og hafmeyjar, tilveru þeirra og tilverurétti og stuðla þannig að því að við tengjumst náttúrunni og skynjum hana á fjölbreyttan hátt ; leyfum henni að eiga við okkur orð, bindumst henni tryggðar- og vináttuböndum og þiggjum leiðsögn frá þeim sem dvelja samhliða okkur – en í annarri vídd. Náttúran finnur þar vel fyrir hugsunum okkar og gjörðum – eins og við þeirra. Traust og stolt Nýverið bauðst mér, völvunni og álfahvíslaranum frá Íslandi, og kvikmyndagerðarkonunni Ingu Lísu Middleton að taka þátt í menningarviðburði í íslenska sendiráðinu í London. Reyndar var erindi okkar tveggja tilefni þessa menningarviðburðar. Við vorum komnar til að kynna sögu álfa og huldufólks ofl. á Íslandi og hvernig vitneskja okkar um það, hefur um aldir birst í menningararfi okkar . Erindið var að vitna um hvernig vitund og vitneskja um álfa, huldufólk og tröll getur nýst í aðgerðum í loftslagsmálum, okkur og komandi kynslóðum til heilla. Flestir gestanna voru enskumælandi og margir tengdir öðrum sendiráðum í London. Í samtölum við þá varð mér ljóst hversu einstök og verðmæt þjóðararfleifð okkar er á heimsvísu. Sem talskona frumbyggja var ég minnt á að trúlega erum við eina þjóð heims sem ennþá á allt sitt. Við búum við fjölbreytilega náttúru heillar eyju og hafsins úti fyrir auk þess að eiga hreinan, óáþreifanlegan arf sem tengist trúnni á og samtalinu við náttúruna. Og við eigum tungumál og bókmenntir sem geyma söguna um þetta órofa samband lands og þjóðar. Samhliða þessari blessun höfum við varðveitt stoltið okkar, við vitum hvaðan við komum og hver við erum og að landið okkar treystir okkur. Næstu kynslóðum til handa Fjöldi þjóða hefur hlunnfarið frumbyggja lands síns og lítilsvirt náttúrugreind þeirra og þekkingu. Ég hef þá trú að við, frumbyggjarnir, þurfum að standa saman nú sem endranær. Við verðum að eiga frumkvæði að fræðslu um verðmæta náttúruskynjun og óáþreifanlegan menningararf okkar. Almenn þekking á því sviði getur skapað dýpri skilning á umhverfisvernd og tækifæri fyrir náttúru okkar og auðlindir, ekki aðeins okkar vegna heldur einnig komandi kynslóða. Höfundur er völva og verkefnastjóri Huldustígs ehf.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun
Skoðun Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir skrifar
Skoðun Rússar pyntuðu og myrtu úkraínsku blaðakonuna Viktoriiu Roshchyna Erlingur Erlingsson skrifar
Skoðun Gigtarmaí 2025 – Stuðlum að forvörnum, fræðslu og vitundarvakningu Hrönn Stefánsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Áskorun til ráðherra mennta- og barnamála og ráðherra menningarmála Anna Klara Georgsdóttir Skoðun