Afkastadrifin menntun og verðgildi nemenda Halldóra Mogensen skrifar 5. nóvember 2024 14:02 Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Halldóra Mogensen Skoðun: Alþingiskosningar 2024 Píratar Kennaraverkfall 2024 Mest lesið Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson Skoðun Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun Skoðun Skoðun Hunsuðu menntamálin – en ætla nú að bjarga þeim Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Sporin þín Valtýr Soffía Sigurðardóttir skrifar Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjallar og lyklaborðið Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar Skoðun „Stóra fallega frumvarpið“ hans Trump Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Verndun vatns og stjórn vatnamála Ólafur Arnar Jónsson,Sigurður Guðjónsson skrifar Skoðun Gegn hernaði hvers konar Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Hvers vegna sífellt fleiri sækjast eftir einveru Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Þriggja stiga þögn Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Nú þarf að gyrða sig í brók Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Lesblindir og stuðningur í skólum Snævar Ívarsson skrifar Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar Skoðun Rýnt í stöðu kvenna með örorkulífeyri Huld Magnúsdóttir skrifar Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar Skoðun Olíuleit á Drekasvæði - tilvistarleit Halldór Reynisson skrifar Skoðun Kosningar í september Guðveig Lind Eyglóardóttir skrifar Skoðun Þegar orkuöflun er sett á ís - dæmið frá Suður-Afríku Hallgrímur Óskarsson skrifar Skoðun Framtíð nemenda í Kópavogi í fyrsta sæti Halla Björg Evans skrifar Skoðun Skýr stefna um málfrelsi Róbert H. Haraldsson skrifar Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar Skoðun Munar þig um 5-7 milljónir árlega? Jón Pétur Zimzen skrifar Skoðun Keldnaland – fjölmenn hverfi í mótun Þorsteinn R. Hermannsson skrifar Skoðun Eflum traustið Helgi Áss Grétarsson,Marta Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar Skoðun Hver er kjarninn í samfélagi sem selur hjarta sitt? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Seljum börnum nikótín! Hugi Halldórsson skrifar Skoðun Sundrung á vinstri væng Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Þegar samfélagið missir vinnuna Hrafn Splidt Þorvaldsson skrifar Sjá meira
Heimspekingurinn Paulo Freire á sjöunda áratugnum, líkti nútímaskólum við afkastadrifinn iðnað sem hefur að markmiði að þjálfa einstaklinga fyrir hlutverk sitt í markaðshagkerfinu frekar en að vera stofnanir hannaðar til að frelsa hugann. Hann bar skóla saman við banka þar sem kennarar leggja þekkingu inn í höfuð nemenda líkt og peningar eru lagðir inn á tóma bankareikninga og verðgildi nemenda felst í að skila sem mestum hagnaði, sem í samlíkingunni er árangur í gegnum stöðluð og mælanleg próf. Menntakerfið hefur að sjálfsögðu þróast mikið síðan Freire skrifaði sína gagnrýni en þessi nálgun er ennþá ríkjandi, þ.e.a.s. að kenna ungu fólki staðreyndir með það að markmiði að festa vissa grunnþekkingu eins og söguleg tímabil, fræðihugtök eða staðreyndir úr vísindum, í minni nemenda. Þessi nálgun var og er hugsuð til að þjálfa nemendur fyrir hefðbundin störf á vinnumarkaði og hún liggur ennþá til grundvallar menntakerfisins í dag. Vandinn sem við stöndum nú frammi fyrir er að þessi nálgun mun ekki undirbúa nemendur fyrir þann gjörbreytta veruleika sem framtíðin ber í skauti sér fyrir ungt fólk. Breyttur heimur Vinnumarkaður framtíðarinnar verður ekki eins og sá sem við höfum þekkt. Aukin sjálfvirknivæðing hefur í för með sér gífurlegar samfélagsbreytingar sem þarfnast annars konar hæfni, þekkingu og nálgun en verið er að þjálfa í menntakerfinu í dag. Hugmyndafræðileg breyting þarf að eiga sér stað þar sem gildi nemenda er aftengd frá markaðshagkerfinu. Tilgangur okkar mannfólks er annar og meiri en að þjóna hagsmunum vinnumarkaðar og hagvaxtar. Gildi menntunar þarf svo að meta á grundvelli menntunarinnar sjálfrar. Önnur stór breyting sem hefur átt sér stað á mjög skömmum tíma er ört vaxandi óöryggi þegar kemur að upplýsingum. Í heimi þar sem rangar upplýsingar dreifast hratt er gagnrýnin hugsun orðin lykilatriði í því hvort lýðræðið lifi hreinlega upplýsingaöldina og tæknibreytingar af. Í þessum breytta heimi þarf áherslan í menntakerfinu að hverfa frá því að kenna staðreyndir yfir í að kenna hvernig á að meta upplýsingar sjálfstætt, skynja fjölmiðlaáhrif, greina gæði heimilda og hvernig á að tileinka sér nýja þekkingu og hæfni. Hraði tækniframfara gerir það að verkum að þekking úreldist hratt, og það skiptir mestu máli að búa yfir færni til að læra nýja hluti og aðlagast breytingum. Internetið og gervigreindin getur geymt upplýsingarnar, við þurfum að kunna að greiða úr þeim, átta okkur á því hvað eru staðreyndir og hvað er bull og hvernig við getum nýtt tæknina til að skapa verðmæti fyrir okkur og fyrir samfélagið. Nýjar áherslur Í heimi þar sem störf sem byggja á endurtekningu verða sjálfvirknivædd verður sköpunargáfa og færni í að hugsa lausnamiðað sífellt mikilvægari. Menntakerfið þarf að leggja mun meiri áherslu á að örva sköpunargáfu og þjálfa nemendur í að leysa óvæntar áskoranir. Félagsfærni, tilfinningagreind og sjálfsþekking verða einnig mikilvægari eftir því sem sjálfvirknivæðing og gervigreind leysa sífellt fleiri störf af hólmi. Hæfni fólks til að mynda tengsl, skilja aðra og vinna í teymum verða lykilatriði á vinnumarkaði framtíðarinnar. Kennararnir okkar standa núna frammi fyrir í raun óvinnanlegu verkefni. Að undirbúa börnin okkar, unga fólkið okkar fyrir framtíðina innan menntakerfis sem var byggt upp fyrir fortíðina. Þessu vilja Píratar breyta. Við viljum byggja upp menntakerfi sem stuðlar að heilbrigðu og skapandi lýðræðissamfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast í samræmi við eigin áhuga og styrkleika. Við teljum að með áherslu á þverfaglegt nám, heildræna nálgun á samfélagið, skapandi og gagnrýna hugsun, framfaramiðað námsmat og andlega- og líkamlega vellíðan nemenda mun menntakerfið ekki aðeins styrkja einstaklingsbundna þekkingu heldur einnig sjálfstraust og ábyrgð til að takast á við áskoranir framtíðar. Menntakerfið er ekkert án fólksins sem vinnur innan þess Það er algjört forgangsatriði Pírata að kennarar fái sveigjanlegt starfsumhverfi, tíma og stuðning til að þróa eigin kennsluhætti og huga að eigin ástríðu. Kennarar þurfa að hafa möguleika á að vinna saman að þróun og skipulagi náms og fá aðgengi að viðeigandi tækni og tólum. Verðmætið sem felst í störfum kennara þarf að viðurkenna þannig að laun og önnur kjör kennara endurspegli samfélagslegt mikilvægi þeirra. Með því að fjárfesta í kennurum og þróun menntakerfisins og með því að styðja við ástríðu nemenda og kennara leggjum við grunn að sterku og skapandi samfélagi þar sem hver einstaklingur fær tækifæri til að þroskast og finna sitt hlutverk. Þetta er verkefni sem mun ekki aðeins bæta líf ungs fólks heldur mun það einnig hafa djúpstæð áhrif á framtíð okkar allra. Höfundur er þingkona Pírata og frambjóðendi í 2. sæti í Reykjavíkurkjördæmi norður.
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun
Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun
Skoðun Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson skrifar
Skoðun Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar
Skoðun Fimm af tíu veitingastöðum hættu með hvalkjöt Valgerður Árnadóttir,Stefán Yngvi Pétursson,Rósa Líf Darradóttir,Anahita S. Babaei skrifar
Skoðun Skóli án aðgreiningar – fallegt orðalag en brotakennd framkvæmd Sóldís Birta Reynisdóttir skrifar
Skoðun Brot sem fyrnast í höndum lögreglu – hversu mörg í viðbót? Þórhildur Gyða Arnarsdóttir skrifar
Skoðun Heilsufarsmat á vinnustöðum: Góð fjárfesting í heilbrigði og vellíðan starfsfólks Gígja Valgerður Harðardóttir skrifar
Skoðun Börn í gámaskólum á meðan bæjarskrifstofur stækka – hvar er forgangsröðin? Ásgeir Elvar Garðarsson skrifar
Að saga rótina undan trénu og halda að stofninn vaxi hraðar: hugleiðing um tillögur Viðskiptráðs. Birgir Orri Ásgrímsson Skoðun
Mikilvægi aðgengis og algildrar hönnunar að byggingum í dag og til framtíðar Þuríður Harpa Sigurðardóttir Skoðun
Umbætur á skólakerfinu. Hættum að ljúga. Hættum því alveg og hættum því strax Atli Harðarson Skoðun