Greint er frá endurbættri aðferð Hagstofu Íslands við mat á íbúafjölda á Íslandi í fréttatilkynningu frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu. Þar segir að hagstofan hafi unnið að henni í í kjölfar manntals Hagstofunnar frá 1. janúar 2021 sem sýndi að fjöldi landsmanna var ofmetinn um tíu þúsund manns.
Fram kemur að Hagstofan stefni á að gefa út leiðréttar upplýsingar um mannfjölda 1. janúar 2024, þann 21. mars næstkomandi, og uppfæra samhliða tölur allt frá árinu 2011.
„Íbúafjöldi er ein mikilvægasta hagstærð efnahagslífsins og ýmsar hagstærðir gjarnan settar í samhengi við íbúafjölda. Breytt aðferðafræði við mat á íbúafjölda er til þess fallin að bæta gæði ýmissa hagstærða, bæta samtímamat á hagþróun og stuðla að betri ákvörðunartöku í efnahagsmálum og opinberum fjármálum,“ segir í tilkynningunni.
Verðum ekki fjögur hundruð þúsund í febrúar
Tölur um íbúafjölda á landinu hafa hingað til verið byggðar á skráningu lögheimilis í þjóðskrá. Í tilkynningunni segir að þær tölur bendi ranglega til þess að íbúar landsins verði að líkindum fjögur hundruð þúsund talsins í febrúar 2024.
Endurbætta aðferðin byggist hins vegar á að búseta einstaklinga sé metin út frá breiðari grunni opinberra skráa. Þannig megi ætla að í nýju mati Hagstofunnar verði íbúafjöldinn talsvert minni en nú er talið.
Þá segir að ástæðu ofmats Þjóðskrár á íbúafjölda megi rekja til þess að einstaklingar upplýsi stofnunina síður um það þegar þeir flytja úr landi en þegar þeir flytja til landsins. Einstaklingar hafi ríkan hvata til að skrá sig inn í landið, fá kennitölu og geta þannig nýtt sér ýmsa þjónustu eins og að opna bankareikning og skrá lögheimili.
Ofmatið líklega upp á fjórtán þúsund manns
Þegar einstaklingar flytja úr landi séu hins vegar ekki slíkir hvatar til staðar. Þar af leiðandi sé skráður íbúafjöldi mun meiri en raunverulegur íbúafjöldi. Í endurbættri aðferð hagstofunnar felist að leiðrétta framangreint ofmat með því að draga þann fjölda einstaklinga sem er fluttur af landi brott.
Hagstofan greindi frá því í nóvember 2022 að ofmat hafi verið á manntalinu sem birt var 1. janúar 2021. Sé gert ráð fyrir að skekkjan hafi vaxið samhliða fjölgun erlendra ríkisborgara meti fjármála- og efnahagsráðuneytið að ofmat íbúafjöldans hér á landi sé nú um fjórtán þúsund. Slíkt hafi óumflýjanlega markverð áhrif á mat á stöðu fasteignamarkaðar, til að mynda.
Þá kemur fram að leiðréttar mannfjöldatölur hafi áhrif á mat á þróun efnahagsmála. Til að mynda leiði ofmat á mannfjölda til vanmats á landsframleiðslu á mann, en mælikvarðinn er gjarnan notaður til að meta efnahagslega frammistöðu og bera saman lífskjör milli landa.
Loks segir að miðað við áðurnefndar forsendur um ofmat íbúafjölda virðast lífskjör hafa náð fyrri hæðum í fyrra þegar landsframleiðsla á mann nam ellefu milljónir króna.
Þá megi ætla að hagvöxtur á mann árið 2023 hafi verið 0,6 prósent miðað við birtar mannfjöldatölur en hann hafi í raun verið 1,1 prósent miðað við ofangreindar forsendur um ofmat á íbúafjölda.
