Stefnumótun og leikni í ferðaþjónustu Guðmundur Björnsson skrifar 7. september 2023 13:01 Uppgangur Íslands sem hágæða ferðamannastaðar á heimsvísu er ekki eingöngu vegna stórkostlegs landslags og ríkrar arfleifðarheldur byggir einnig á markvissri stefnumótun, skilningi á bæði alþjóðlegum og staðbundnum mörkuðum sem og þróun einstakra ferðaþjónustuvalkosta og þjónustu. Til að dafna í sífellt samkeppnishæfari ferðaþjónustu er dýpri skilningur á þessum þáttum ekki bara mikilvægur heldur nauðsynlegur. Þar spila menntaðir ferðamálafræðingar meginhlutverk. Stefnumótun er ekki bara tískuorð Stefnumótun felur í sér að horft sé til heildarmyndinarinnar. Fyrir Ísland þýðir þetta að sjá fyrir flæði ferðamanna á háannatíma og utan háannatíma, greina möguleg vaxtarsvæði og búa ferðamannastaði og þjónustuaðila undir áskoranir. Þessi fyrirhyggja tryggir sjálfbæra jafna dreifingu gesta yfir árið, dregur úr álagi á vinsæla áfangastaði og kynnir minna þekktar náttúru- og menningarperlur sem áhugaverða áningastaði Aukið framboð á valkostum fyrir ferðamenn Hlutverk vel menntaðs starfsfólks íferðaþjónustu er ekki einungis að að leiðbeina og upplýsa ferðamenn heldur einnig að auka framboð á valkostum fyrir ferðamenn sem eru sérsniðir að mismunandi þörfum þeirra og væntingum. Allt frá nærandi vistferðum sem undirstrika skuldbindingu Íslands til sjálfbærni til yfirgripsmikilla menningarupplifunar sem kafar ofan í ríka sagnahefð eyjarinnar í norðri. Þannig tryggir fjölbreytileikinn í framboði á ferðakostum að allir gestir finni eitthvað við sitt hæfi og getur leitt til þess að gestirnir kjósi að heimsækja landið aftur. Skipulag áfangastaða og þjónustu Þjónusta við ferðamenna snýst ekki bara um vingjarnlegt viðmót heldur einnig að veita fyrirtaks þjónustu á hverjum snertfleti þjónustuaðila við gesti þannig að upplifun þeirra verði sem best. Til að geta veita slíka þjónustu þurfa ferðaþjónustuaðilar að hafa skilning á öllum þáttum ferðaþjónustunnar sem byggð er á viðeigandi menntun til að tryggja þjónustu sem jafnast á við þá bestu sem er í boði á heimsvísu. Þá er einnig nauðsynlegt að áætlanagerð við uppbyggingu og undirbúning áfangastaða sé byggð á faglegum grundvelli aðila með viðeigandi menntun, þannig að umferð ferðamanna um þá sé sjálfbær, í sátt og samlyndi við náttúru og heimamenn. Vandaðir innviðir á áningarstöðum með viðeigandi aðgengi, upplýsingum og þjónustu tryggja að ferðamenn geta farið um á auðveldan og öruggan hátt og að upplifun þeirra verður eins jákvæð og kostur er. Skilningur á ferðamarkaðinum Ferðaþjónustan á Íslandi starfar ekki í tómarúmi. Hún er mótuð af alþjóðlegri þróun, markaðsbreytingum og tækniframförum. Því eru faglegar rannsóknir á alþjóðlegum mörkuðum og reglulegar kannanir á ferðavenjum og væntingum ferðamanna nauðsynlegar. Þannig fæst skilningur á bæði alþjóðlegum og staðbundnum mörkuðum sem gerir ferðaþjónustunni kleift að aðlaga framboð sitt að áhuga og væntingum ferðamanna, laða að fjölbreytta gestahópa og takast á við alþjóðlega samkeppni. Þar að auki hjálpar þessi þekking til að sérsníða markaðsaðferðir og mynda dýpri tengsl við hugsanlega gesti. Leiðin áfram Þar sem Ísland heldur áfram að marka braut sína í ferðaþjónustu á heimsvísu er augljóst að vel menntað starfsfólk, auk öflugrar stefnumótunar, eru óaðskiljanlegir lykilþættir. Sambland af framúrskarandi þjónustu, nýstárlegum valkostum til ferðlaga og upplifunar auk ítarlegs skilnings á ferðaþjónustunni tryggir ekki bara tímabundinn árangur heldur sjálfbærni til langs tíma. Íslendingar eiga af visku sinni að nýta sér alla þessa þætti og lofa gestum ekki bara ferðalagi, heldur ógleymanlegri upplifun sem lifir í minningu ferðamannsins lengi eftir að ferðalagi lýkur. Frá því að kennsla í ferðamálafræðum í Háskóla Íslands hófst árið 2002 hafa 711 ferðamálafræðingar útskrifast frá skólanum. Þegar ásóknin í námið var sem mest, skömmu eftir hrun, hófu á annað hundruð nýnema árlega nám í ferðamálafræði um nokkurra ára skeið, sem er vel. Það er því sérstakt áhyggjuefni að á síðustu árum hefur nemendum sem velja sér ferðmálafræði sem nám farið fækkandi. Kennir greinarhöfundur helst neikvæðri samfélagsumræðu um ferðaþjónustuna þar um auk almennrar vanþekkingar á atvinnugreininni og skorti á faglegri umræðu um mikilvægi menntunar innan greinarinnar. Þörfin á uppbyggilegri umræðu í samfélaginu, þá sérstaklega innan skólakerfisins og ferðaþjónustugeirans sjálfs er því brýn, svo unnt sé að snúa við þessari þróun og fjölga háskólamenntuðu starfsfólki í ferðaþjónustu, þannig að hlúð sé að þessu fjöreggi þjóðarinnar á viðunandi hátt. Höfundur er kennari í ferðamálafræði við Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Ferðamennska á Íslandi Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun Skoðun Skoðun Fjöldi fyrirtækja hætta með Rapyd Oddný Björg Rafnsdóttir skrifar Skoðun Forsetaframbjóðendur undir áhrifum Kremlverja? Bjarni Már Magnússon skrifar Skoðun Bréf frá móður Berglind Fríða Viggósdóttir skrifar Skoðun Vill ekki lengur íslenzkan her? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hafa íslensk fjarskiptafélög málað sig út í horn? Aron Heiðar Steinsson skrifar Skoðun Á Ísland framtíð í NATO? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Fjallkonan nýja, hún Katrín Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar Skoðun Njótum reynslu Katrínar Valgerður Bjarnadóttir skrifar Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Sjá meira
Uppgangur Íslands sem hágæða ferðamannastaðar á heimsvísu er ekki eingöngu vegna stórkostlegs landslags og ríkrar arfleifðarheldur byggir einnig á markvissri stefnumótun, skilningi á bæði alþjóðlegum og staðbundnum mörkuðum sem og þróun einstakra ferðaþjónustuvalkosta og þjónustu. Til að dafna í sífellt samkeppnishæfari ferðaþjónustu er dýpri skilningur á þessum þáttum ekki bara mikilvægur heldur nauðsynlegur. Þar spila menntaðir ferðamálafræðingar meginhlutverk. Stefnumótun er ekki bara tískuorð Stefnumótun felur í sér að horft sé til heildarmyndinarinnar. Fyrir Ísland þýðir þetta að sjá fyrir flæði ferðamanna á háannatíma og utan háannatíma, greina möguleg vaxtarsvæði og búa ferðamannastaði og þjónustuaðila undir áskoranir. Þessi fyrirhyggja tryggir sjálfbæra jafna dreifingu gesta yfir árið, dregur úr álagi á vinsæla áfangastaði og kynnir minna þekktar náttúru- og menningarperlur sem áhugaverða áningastaði Aukið framboð á valkostum fyrir ferðamenn Hlutverk vel menntaðs starfsfólks íferðaþjónustu er ekki einungis að að leiðbeina og upplýsa ferðamenn heldur einnig að auka framboð á valkostum fyrir ferðamenn sem eru sérsniðir að mismunandi þörfum þeirra og væntingum. Allt frá nærandi vistferðum sem undirstrika skuldbindingu Íslands til sjálfbærni til yfirgripsmikilla menningarupplifunar sem kafar ofan í ríka sagnahefð eyjarinnar í norðri. Þannig tryggir fjölbreytileikinn í framboði á ferðakostum að allir gestir finni eitthvað við sitt hæfi og getur leitt til þess að gestirnir kjósi að heimsækja landið aftur. Skipulag áfangastaða og þjónustu Þjónusta við ferðamenna snýst ekki bara um vingjarnlegt viðmót heldur einnig að veita fyrirtaks þjónustu á hverjum snertfleti þjónustuaðila við gesti þannig að upplifun þeirra verði sem best. Til að geta veita slíka þjónustu þurfa ferðaþjónustuaðilar að hafa skilning á öllum þáttum ferðaþjónustunnar sem byggð er á viðeigandi menntun til að tryggja þjónustu sem jafnast á við þá bestu sem er í boði á heimsvísu. Þá er einnig nauðsynlegt að áætlanagerð við uppbyggingu og undirbúning áfangastaða sé byggð á faglegum grundvelli aðila með viðeigandi menntun, þannig að umferð ferðamanna um þá sé sjálfbær, í sátt og samlyndi við náttúru og heimamenn. Vandaðir innviðir á áningarstöðum með viðeigandi aðgengi, upplýsingum og þjónustu tryggja að ferðamenn geta farið um á auðveldan og öruggan hátt og að upplifun þeirra verður eins jákvæð og kostur er. Skilningur á ferðamarkaðinum Ferðaþjónustan á Íslandi starfar ekki í tómarúmi. Hún er mótuð af alþjóðlegri þróun, markaðsbreytingum og tækniframförum. Því eru faglegar rannsóknir á alþjóðlegum mörkuðum og reglulegar kannanir á ferðavenjum og væntingum ferðamanna nauðsynlegar. Þannig fæst skilningur á bæði alþjóðlegum og staðbundnum mörkuðum sem gerir ferðaþjónustunni kleift að aðlaga framboð sitt að áhuga og væntingum ferðamanna, laða að fjölbreytta gestahópa og takast á við alþjóðlega samkeppni. Þar að auki hjálpar þessi þekking til að sérsníða markaðsaðferðir og mynda dýpri tengsl við hugsanlega gesti. Leiðin áfram Þar sem Ísland heldur áfram að marka braut sína í ferðaþjónustu á heimsvísu er augljóst að vel menntað starfsfólk, auk öflugrar stefnumótunar, eru óaðskiljanlegir lykilþættir. Sambland af framúrskarandi þjónustu, nýstárlegum valkostum til ferðlaga og upplifunar auk ítarlegs skilnings á ferðaþjónustunni tryggir ekki bara tímabundinn árangur heldur sjálfbærni til langs tíma. Íslendingar eiga af visku sinni að nýta sér alla þessa þætti og lofa gestum ekki bara ferðalagi, heldur ógleymanlegri upplifun sem lifir í minningu ferðamannsins lengi eftir að ferðalagi lýkur. Frá því að kennsla í ferðamálafræðum í Háskóla Íslands hófst árið 2002 hafa 711 ferðamálafræðingar útskrifast frá skólanum. Þegar ásóknin í námið var sem mest, skömmu eftir hrun, hófu á annað hundruð nýnema árlega nám í ferðamálafræði um nokkurra ára skeið, sem er vel. Það er því sérstakt áhyggjuefni að á síðustu árum hefur nemendum sem velja sér ferðmálafræði sem nám farið fækkandi. Kennir greinarhöfundur helst neikvæðri samfélagsumræðu um ferðaþjónustuna þar um auk almennrar vanþekkingar á atvinnugreininni og skorti á faglegri umræðu um mikilvægi menntunar innan greinarinnar. Þörfin á uppbyggilegri umræðu í samfélaginu, þá sérstaklega innan skólakerfisins og ferðaþjónustugeirans sjálfs er því brýn, svo unnt sé að snúa við þessari þróun og fjölga háskólamenntuðu starfsfólki í ferðaþjónustu, þannig að hlúð sé að þessu fjöreggi þjóðarinnar á viðunandi hátt. Höfundur er kennari í ferðamálafræði við Háskóla Íslands.
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun
Skoðun Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson skrifar
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar
Heilsa íslenskrar þjóðar, samofin framþróun í læknisfræði á Íslandi Theódór Skúli Sigurðsson Skoðun