Skyldan til að bregðast við! Katrín Oddsdóttir skrifar 6. maí 2021 14:31 Vissir þú að við berum öll lagalega skyldu til að hjálpa fólki í neyð? Þetta þýðir að þú gætir lent í fangelsi fyrir það að labba fram hjá manneskju sem er að blæða út, þrátt fyrir að hafa ekki átt nokkra sök á sárum hennar. Þetta er falleg regla í grunninn. Hún snýst um það að við séum samfélag og að við komum hvort öðru við. Það myndast skylda á okkur öll til að bregða við þegar einu okkar blæðir út. Það er gaman að skoða skyldu til að bregðast við í víðara samhengi. Nú er sléttur áratugur síðan Stjórnlagaráð sat að störfum við það að skrifa þjóðinni nýja stjórnarskrá. Stjórnarskrá sem er engin kollvörpun heldur inniheldur 80% af gildandi stjórnarskrá, auk þess sem hún færir okkur til samtímans varðandi náttúruvernd, auðlindanýtingu, lýðræði, mannréttindi, ábyrgð og fleira. Nú eru yfir 8 ár síðan Alþingi boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslu um nýju stjórnarskrána sem hefur enn ekki tekið gildi. Þó sögðu sögðu 67% kjósanda í þjóðaratkvæðagreiðslunni að það ætti að leggja nýju stjórnarskrána til grundvallar sem stjórnarskrá Íslands. Sé horft á þann tíma sem liðið hefur er ljóst að Alþingi telur sig ekki hafa skyldu til að bregðast við í takt við niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar. Alþingismenn, sem sækja umboð sitt frá sömu kjósendum og greiddu atkvæði í þjóðaratkvæðagreiðslunni, eru einfaldlega margir á þeirri skoðun að þeir megi horfa í aðra átt, grípa til annarra ráða eða bara hunsa þá óumdeildu staðreynd sem niðurstaða þjóðaratkvæðagreiðslunnar er. Listaverkið sem fjarlægt var af Safnaborg í Hafnarfirði að morgni sunnudags. En ekki eru allir opinberir starfsmenn jafn gegnsýrðir af hugmyndum um ágæti athafnaleysis og Alþingi er í stjórnarskrármálinu. Dæmi um þetta er að á sunnudaginn 2. maí sá bæjarstjórinn í Hafnarfirði til þess að listaverk yrði fjarlægt af útvegg listasafnsins Hafnarborg þar í bæ. Listaverkið var sakleysislegur grænn miði sem einhver borgari á Þjóðfundinum 2012 skrifaði til Alþingis. Á honum stóð einfaldega: „Ekki kjafta ykkur frá niðurstöðum Stjórnlagaþings“. Einhvern veginn sá þessi nafnlausi borgari, sem tók þátt í Þjóðfundinum ásamt tæplega þúsund öðrum almennum borgurum sem valdir voru að handahófi, það fyrir að Alþingi myndi reyna að kjafta sig frá þeirri niðurstöðu sem þjóðin kom sér loks saman um. Þessi skilaboð frá hinum framsýna nafnlausa borgara máttu ekki blakta framan á Hafnarborg í þá 29 daga sem eftir voru að myndlistarsýningunni sem miðinn tilheyrði, að mati bæjarstjórans. Nei, hún ræsti út starfsmenn á sunnudegi sem fóru í það að taka hann niður og ástæðan var sú að ekki væri „tilskyld leyfi“ hjá listamönnunum Libiu Castro & Ólafi Ólafssyni fyrir þessari upphengingu. Þó eru þau með sýningu í Hafnarborg um þessar mundir sem fjallar einmitt um nýju stjórnarskrána og baráttunni fyrir hana. Þau máttu láta miðann hanga inn í húsinu en alls ekki utan á því, að mati bæjarstjórans. Reyndar segjast listamennirnir hafa fengið leyfi fyrir því að hengja miðann utan á húsið, gagnstætt því sem bæjarstjórinn heldur fram. Þekkjandi þau bæði vel trúi ég að það sé sannleikurinn enda hefði þeim annars aldrei tekist að hengja miðann upp um miðjan dag með vilja og vitund yfirmanns safnsins. En látum það aðeins liggja á milli hluta á meðan við skoðum þetta mál. Sjáið þið hvað opinberi starfsmaðurinn, sem bæjarstjóri Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði er, tekur athafnaskyldu sinni alvarlega. Þarna er miði með sakleysislegum skilaboðum sem hangir utan á byggingu sem hann ætti að vera inn í, ÁN LEYFIS. Og hvað gerir hún, jú hún ræsir út mannskap á frídegi til að stöðva þetta ógnvænlega og leyfislausa ófremdarástand! Hvert erum við komin? Í landi þar sem tjáningafrelsi, og þar sem listrænt frelsi, er stjórnarskrárvarið (að meira að segja í þeirri úreltu stjórnarskrá sem við burðumst enn með) þá vaknar skylda til athafna gegn listrænni tjáningu vegna meints skorts á leyfum. Í sakleysi mínu vappaði ég um vefsvæði Hafnarborgar rétt í þessu til að skilja hvar þessi grundvallarskylda stjórnarformannsins og bæjarstjórans birtist að „stöðva skuli alla list í tengslum við Hafnarborg sem ekki hefur fengið tilskyld leyfi“?. Ég fann hvergi þá reglu. Ég fann þvert á móti reglur um áherslur safnsins til framtíðar en þar stóð að Hafnarborg ætlaði sér að vera samnefnari fyrir grósku og gerjun á sviði lista og menningar. Svo sá ég að Hafnarborg vildi standa fyrir ögrandi hugmyndir, áræðni auk þess sem yfirlýst stefna Hafnarborgar er að leggja “áherslu á að auðga upplifun gesta af sýningum og safneign með fjölbreyttu formi miðlunar”. Ekki er svo langt síðan að annar ónefndur opinber starfsmaður varð heltekinn af sömu skyldu til að bregðast við og bæjarstjórinn í Hafnarfirði. Það var einstaklingurinn sem fyrirskipaði umsvifalausan háþrýstiþvott á veggnum þar sem spurningunni „Hvar er nýja stjórnarskráin?“ hafði verið varpað fram. Það væri dásamlegt að búa í landi þar sem kjörnir fulltrúar þjóðarinnar upplifðu það jafn sterka skyldu að bregðast við niðurstöðum lögmætrar þjóðaratkvæðagreiðslu og þessir tilteknu opinberu starfsmenn upplifa gagnvart því að útmá þá staðreynd að Ísland á nýja stjórnarskrá og að Alþingi hefur brugðist skyldu sinni gagnvart þjóðinni í þessu stóra máli. Við erum samfélag, við stöndum saman og munum ekki horfa upp á lýðræðinu okkar blæða út mikið lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá og við munum sigra að lokum. #ViðEigumNýjaStjórnarskrá Höfundur er formaður Stjórnarskrárfélagsins. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Katrín Oddsdóttir Stjórnarskrá Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir Skoðun Ólafur og Katrín á RÚV Þorvaldur Logason Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson Skoðun Skoðun Skoðun Hippókratesareiðurinn þarf að verða að veruleika Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Ólafur og Katrín á RÚV Þorvaldur Logason skrifar Skoðun Úthvíld ríkisstjórn? Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Raforkan er auðlind þjóðarinnar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Að velja forseta Stefán Bogi Sveinsson skrifar Skoðun Biskupskjör: Stuðningsyfirlýsing Hákon Leifsson,Sigrid Rolof skrifar Skoðun Kennslustund í „selfies“ Anna Gunndís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Synjunarvald gegn virkjunum Jón Steinar Gunnlaugsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Dagsbirtan lyftir andanum Hólmfríður Ósmann Jónsdóttir,Hrefna Björg Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Kveikur brennur út Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Gætir þú lifað af örorkubótum? Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Spurt og svarað um útlendingamál Indriði Stefánsson skrifar Skoðun Jafnaðarmannastefnan – stefna velferðar Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Bóndi hvað! Sigríður Ævarsdóttir skrifar Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Má spyrja homma að öllu? Sólborg Guðbrandsdóttir skrifar Skoðun Enn og aftur sumarlokun hjá SÁÁ Sigmar Guðmundsson skrifar Skoðun Fjárveitingar til vegamála standast engan samanburð Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Aumingja Evrópa: Líkleg átakasvæði að Úkraínustríðinu loknu? Hilmar Þór Hilmarsson skrifar Skoðun Biskupsval Sigfinnur Þorleifsson,Vigfús Bjarni Albertsson skrifar Skoðun Afmennska að bjarga ekki dýrum í neyð! Anna Berg Samúelsdóttir skrifar Skoðun Þessu skal troðið ofan í kokið á okkur sama hvað Guðrún Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er ofurhagnaður? Gústaf Steingrímsson skrifar Skoðun Góð manneskja í djobbið Halldór Guðmundsson skrifar Skoðun Afkomuviðvörun Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun Hver er þinn innri áttaviti? Signý Gyða Pétursdóttir skrifar Skoðun Eins og sandur úr greip Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Enga saltdreifara á Bessastaði takk Skírnir Garðarsson skrifar Skoðun Hvernig forseta vilt þú? Valdís Arnarsdóttir skrifar Sjá meira
Vissir þú að við berum öll lagalega skyldu til að hjálpa fólki í neyð? Þetta þýðir að þú gætir lent í fangelsi fyrir það að labba fram hjá manneskju sem er að blæða út, þrátt fyrir að hafa ekki átt nokkra sök á sárum hennar. Þetta er falleg regla í grunninn. Hún snýst um það að við séum samfélag og að við komum hvort öðru við. Það myndast skylda á okkur öll til að bregða við þegar einu okkar blæðir út. Það er gaman að skoða skyldu til að bregðast við í víðara samhengi. Nú er sléttur áratugur síðan Stjórnlagaráð sat að störfum við það að skrifa þjóðinni nýja stjórnarskrá. Stjórnarskrá sem er engin kollvörpun heldur inniheldur 80% af gildandi stjórnarskrá, auk þess sem hún færir okkur til samtímans varðandi náttúruvernd, auðlindanýtingu, lýðræði, mannréttindi, ábyrgð og fleira. Nú eru yfir 8 ár síðan Alþingi boðaði til þjóðaratkvæðagreiðslu um nýju stjórnarskrána sem hefur enn ekki tekið gildi. Þó sögðu sögðu 67% kjósanda í þjóðaratkvæðagreiðslunni að það ætti að leggja nýju stjórnarskrána til grundvallar sem stjórnarskrá Íslands. Sé horft á þann tíma sem liðið hefur er ljóst að Alþingi telur sig ekki hafa skyldu til að bregðast við í takt við niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðslunnar. Alþingismenn, sem sækja umboð sitt frá sömu kjósendum og greiddu atkvæði í þjóðaratkvæðagreiðslunni, eru einfaldlega margir á þeirri skoðun að þeir megi horfa í aðra átt, grípa til annarra ráða eða bara hunsa þá óumdeildu staðreynd sem niðurstaða þjóðaratkvæðagreiðslunnar er. Listaverkið sem fjarlægt var af Safnaborg í Hafnarfirði að morgni sunnudags. En ekki eru allir opinberir starfsmenn jafn gegnsýrðir af hugmyndum um ágæti athafnaleysis og Alþingi er í stjórnarskrármálinu. Dæmi um þetta er að á sunnudaginn 2. maí sá bæjarstjórinn í Hafnarfirði til þess að listaverk yrði fjarlægt af útvegg listasafnsins Hafnarborg þar í bæ. Listaverkið var sakleysislegur grænn miði sem einhver borgari á Þjóðfundinum 2012 skrifaði til Alþingis. Á honum stóð einfaldega: „Ekki kjafta ykkur frá niðurstöðum Stjórnlagaþings“. Einhvern veginn sá þessi nafnlausi borgari, sem tók þátt í Þjóðfundinum ásamt tæplega þúsund öðrum almennum borgurum sem valdir voru að handahófi, það fyrir að Alþingi myndi reyna að kjafta sig frá þeirri niðurstöðu sem þjóðin kom sér loks saman um. Þessi skilaboð frá hinum framsýna nafnlausa borgara máttu ekki blakta framan á Hafnarborg í þá 29 daga sem eftir voru að myndlistarsýningunni sem miðinn tilheyrði, að mati bæjarstjórans. Nei, hún ræsti út starfsmenn á sunnudegi sem fóru í það að taka hann niður og ástæðan var sú að ekki væri „tilskyld leyfi“ hjá listamönnunum Libiu Castro & Ólafi Ólafssyni fyrir þessari upphengingu. Þó eru þau með sýningu í Hafnarborg um þessar mundir sem fjallar einmitt um nýju stjórnarskrána og baráttunni fyrir hana. Þau máttu láta miðann hanga inn í húsinu en alls ekki utan á því, að mati bæjarstjórans. Reyndar segjast listamennirnir hafa fengið leyfi fyrir því að hengja miðann utan á húsið, gagnstætt því sem bæjarstjórinn heldur fram. Þekkjandi þau bæði vel trúi ég að það sé sannleikurinn enda hefði þeim annars aldrei tekist að hengja miðann upp um miðjan dag með vilja og vitund yfirmanns safnsins. En látum það aðeins liggja á milli hluta á meðan við skoðum þetta mál. Sjáið þið hvað opinberi starfsmaðurinn, sem bæjarstjóri Sjálfstæðisflokksins í Hafnarfirði er, tekur athafnaskyldu sinni alvarlega. Þarna er miði með sakleysislegum skilaboðum sem hangir utan á byggingu sem hann ætti að vera inn í, ÁN LEYFIS. Og hvað gerir hún, jú hún ræsir út mannskap á frídegi til að stöðva þetta ógnvænlega og leyfislausa ófremdarástand! Hvert erum við komin? Í landi þar sem tjáningafrelsi, og þar sem listrænt frelsi, er stjórnarskrárvarið (að meira að segja í þeirri úreltu stjórnarskrá sem við burðumst enn með) þá vaknar skylda til athafna gegn listrænni tjáningu vegna meints skorts á leyfum. Í sakleysi mínu vappaði ég um vefsvæði Hafnarborgar rétt í þessu til að skilja hvar þessi grundvallarskylda stjórnarformannsins og bæjarstjórans birtist að „stöðva skuli alla list í tengslum við Hafnarborg sem ekki hefur fengið tilskyld leyfi“?. Ég fann hvergi þá reglu. Ég fann þvert á móti reglur um áherslur safnsins til framtíðar en þar stóð að Hafnarborg ætlaði sér að vera samnefnari fyrir grósku og gerjun á sviði lista og menningar. Svo sá ég að Hafnarborg vildi standa fyrir ögrandi hugmyndir, áræðni auk þess sem yfirlýst stefna Hafnarborgar er að leggja “áherslu á að auðga upplifun gesta af sýningum og safneign með fjölbreyttu formi miðlunar”. Ekki er svo langt síðan að annar ónefndur opinber starfsmaður varð heltekinn af sömu skyldu til að bregðast við og bæjarstjórinn í Hafnarfirði. Það var einstaklingurinn sem fyrirskipaði umsvifalausan háþrýstiþvott á veggnum þar sem spurningunni „Hvar er nýja stjórnarskráin?“ hafði verið varpað fram. Það væri dásamlegt að búa í landi þar sem kjörnir fulltrúar þjóðarinnar upplifðu það jafn sterka skyldu að bregðast við niðurstöðum lögmætrar þjóðaratkvæðagreiðslu og þessir tilteknu opinberu starfsmenn upplifa gagnvart því að útmá þá staðreynd að Ísland á nýja stjórnarskrá og að Alþingi hefur brugðist skyldu sinni gagnvart þjóðinni í þessu stóra máli. Við erum samfélag, við stöndum saman og munum ekki horfa upp á lýðræðinu okkar blæða út mikið lengur. Við eigum nýja stjórnarskrá og við munum sigra að lokum. #ViðEigumNýjaStjórnarskrá Höfundur er formaður Stjórnarskrárfélagsins.
Skoðun Guðrún - Réttlátur og víðsýnn biskup sem fylgir samtímanum Rannveig Iðunn Ásgeirsdóttir skrifar