Á bak við tjöldin Bergþór Bergsson skrifar 29. apríl 2020 07:30 Senn líður að sumri og margir líklega farnir að huga að útilegum, nú sérstaklega þegar landsmenn eru hvattir til að ferðast innanlands. Sumarið er tíminn til þess að njóta íslenskrar náttúru, og fátt betra til þess að gera það en að sofa í tjaldi á góðviðrisdegi í júni eða júlí. Stóra spurningin er þó, hvar má ég eiginlega tjalda? Vissulega má tjalda á tjaldsvæðum, en í þessu samhengi gleymist almannarétturinn oft. Almannaréttinn má rekja til hugmynda Rómarréttarins um sameiginleg gæði, en í honum felst að tiltekin gæði eigi að vera öllum almenningi til frjálsra afnota og aðgengis. Hefur hann fylgt okkur Íslendingum frá örófi alda og er hans meðal annars getið í Jónsbók. Í réttinum felst m.a. heimild til þess að tjalda, en sá réttur er lögfestur í 22. greinar laga um náttúruvernd („náttúruverndarlög“). Heimildin til að tjalda Heimildin til að tjalda er lögfestur réttur almennings til þess að tjalda á ákveðnum svæðum, almennings að kostnaðarlausu. Segja má að heimildin sé þrískipt, og hægt er að lýsa í stuttu máli með eftirfarandi hætti: Heimild til að tjalda við við alfararleið í byggð Heimilt er að tjalda hefðbundnum viðlegutjöldum til einnar nætur á óræktuðu landi, ef að tjaldsvæði er ekki í næsta nágrenni. Leita skal leyfis landeiganda eða annarrs rétthafa áður en tjaldið er nærri bústöðum manna, og ef tjöldin eru fleiri en þrjú, eða tjaldað sé lengur en til einnar nætur. Heimild til að tjalda við alfararleið í óbyggðum Heimilt er að setja tjalda hefðbundnum viðlegutjöldum við alfararleið í óbyggðum. Heimild til að tjalda utan alfararleiðar Heimilt er að tjalda göngutjöldum nema annað sé tekið fram í sérreglum. Byggð er skilgreind sem þau svæði sem ekki falla undir óbyggðir. Með óbyggðum er að miklu leyti átt við öræfi eða hálendi, eða þau svæði þar sem fólk hefur ekki fasta búsetu og þar sem mannvirki eru ekki til staðar eða eru lítt áberandi. Mikilvægt er að taka fram að hér er einungis átt við hefðbundin viðlegutjöld (og göngutjöld m.t.t. utan alfararleiðar). Náttúruverndarlögin gera greinamun á viðlegutjöldum og öðrum búnaði, s.s. tjaldvögnum, fellihýsum og húsbýlum en slíkum búnaði er talsvert þrengri stakkur sniðinn í lögunum. Takmarkanir á heimildinni til að tjalda Talsvert hefur borið á takmörkunum á heimildinni til að tjalda í lögreglusamþykktum, en í 10. gr. Reglugerðar um lögreglusamþykkir frá 2007 segir: „Eigi má gista í tjöldum, húsbílum, hjólhýsum og tjaldvögnum á almannafæri í þéttbýli utan sérmerktra svæða.” Reglugerðin gildir sem fyrirmynd að lögreglusamþykktum sveitarfélaga og kemur í stað samþykkta í þeim umdæmum sem samþykktir hafa ekki verið settar. Ákvæðið hefur því verið tekið upp í margar lögreglusamþykktir. Árið 2017 var sett ný lögreglusamþykkt á Suðurlandi, en nær hún yfir öll sveitarfélög Suðurlands. Lögreglusamþykktin var fréttaefni, en samþykktin takmarkaði heimildina til að tjalda verulega, og talsvert meira en í reglugerðarákvæðinu hér að ofan. Samkvæmt 12. gr. samþykktarinnar er eftirfarandi óheimilt: „Við alfaraleið í byggð er óheimilt að gista í tjöldum, húsbílum, hjólhýsum, fellihýsum, tjaldvögnum og öðrum sambærilegum búnaði, utan skipulagðra tjaldsvæða.” Tilgangur hinnar nýju lögreglusamþykktar var m.a. að einfalda störf lögreglunnar, með því að samræma reglurnar á Suðurlandi. Einnig var haft eftir formanni Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga, að mikið hafði borið á að ferðamenn hefðu verið að tjalda og leggja ferðavögnum á stöðum þar sem slíkt var óheimilt. Enginn greinarmunur er gerður á viðlegutjöldum annars vegar og öðrum búnaði s.s. tjaldvögnum og fellihýsum hins vegar, þrátt fyrir að sá greinamunur sé skýr i náttúruverndarlögum. Sveitarfélögin á Norðurlandi Vestra fylgdu í fótspor Suðurlands árið 2019 og tóku upp eina samþykkt fyrir öll sveitarfélögin þar sem að 12. gr. hér að ofan var tekin samhljóða upp. Í tilkynningu sveitarfélagsins Skagafjarðar er t.a.m. sérstaklega tekið fram að samþykktin taki á gistingu ferðamanna utan skipulagðra tjaldsvæða. Hvar má ég eiginlega tjalda? Sveitarfélögin á Suðurlandi og Norðurlandi Vestra hafa óneitanlega gengið en í 10. gr. reglugerðarinnar um lögreglusamþykktir. Reglugerðin takmarkar bannið við að tjalda við þéttbýli. Nú er þegar óheimilt að tjalda nærri bústöðum manna við alfararleið í byggð án leyfis landeiganda. Ætla mætti að þetta ætti við á flestum stöðum í þéttbýli. Ennfremur kemur fram í 23. gr. náttúruverndarlaga að ef eigandi lands hafi útbúið tjaldsvæði á landi sínu er honum heimilt að beina fólki þangað, og ætla má að tjaldsvæði megi finna í flestu þéttbýli. Takmarkanirnar í lögreglusamþykktum Suðurlands og Norðurlands Vestra eru hins vegar talsvert víðfemarir. Alfararleið í byggð er ekki einungis þéttbýli, heldur þvert á móti, allt það sem ekki eru óbyggðir. Ljóst er að stór hluti lands innan þessara tveggja umdæma falli undir alfararleið í byggð. Því er ekki ljóst hvort takmörkun 12. gr. hér að ofan standist áskilnað náttúruverndarlaga. Eftir stendur því spurningin, hvar má ég eiginlega tjalda? Höfundur er lögfræðingur. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Rómur Mest lesið Halldór 05.07.2025 Jón Ísak Ragnarsson Halldór Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Skoðun Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Sjá meira
Senn líður að sumri og margir líklega farnir að huga að útilegum, nú sérstaklega þegar landsmenn eru hvattir til að ferðast innanlands. Sumarið er tíminn til þess að njóta íslenskrar náttúru, og fátt betra til þess að gera það en að sofa í tjaldi á góðviðrisdegi í júni eða júlí. Stóra spurningin er þó, hvar má ég eiginlega tjalda? Vissulega má tjalda á tjaldsvæðum, en í þessu samhengi gleymist almannarétturinn oft. Almannaréttinn má rekja til hugmynda Rómarréttarins um sameiginleg gæði, en í honum felst að tiltekin gæði eigi að vera öllum almenningi til frjálsra afnota og aðgengis. Hefur hann fylgt okkur Íslendingum frá örófi alda og er hans meðal annars getið í Jónsbók. Í réttinum felst m.a. heimild til þess að tjalda, en sá réttur er lögfestur í 22. greinar laga um náttúruvernd („náttúruverndarlög“). Heimildin til að tjalda Heimildin til að tjalda er lögfestur réttur almennings til þess að tjalda á ákveðnum svæðum, almennings að kostnaðarlausu. Segja má að heimildin sé þrískipt, og hægt er að lýsa í stuttu máli með eftirfarandi hætti: Heimild til að tjalda við við alfararleið í byggð Heimilt er að tjalda hefðbundnum viðlegutjöldum til einnar nætur á óræktuðu landi, ef að tjaldsvæði er ekki í næsta nágrenni. Leita skal leyfis landeiganda eða annarrs rétthafa áður en tjaldið er nærri bústöðum manna, og ef tjöldin eru fleiri en þrjú, eða tjaldað sé lengur en til einnar nætur. Heimild til að tjalda við alfararleið í óbyggðum Heimilt er að setja tjalda hefðbundnum viðlegutjöldum við alfararleið í óbyggðum. Heimild til að tjalda utan alfararleiðar Heimilt er að tjalda göngutjöldum nema annað sé tekið fram í sérreglum. Byggð er skilgreind sem þau svæði sem ekki falla undir óbyggðir. Með óbyggðum er að miklu leyti átt við öræfi eða hálendi, eða þau svæði þar sem fólk hefur ekki fasta búsetu og þar sem mannvirki eru ekki til staðar eða eru lítt áberandi. Mikilvægt er að taka fram að hér er einungis átt við hefðbundin viðlegutjöld (og göngutjöld m.t.t. utan alfararleiðar). Náttúruverndarlögin gera greinamun á viðlegutjöldum og öðrum búnaði, s.s. tjaldvögnum, fellihýsum og húsbýlum en slíkum búnaði er talsvert þrengri stakkur sniðinn í lögunum. Takmarkanir á heimildinni til að tjalda Talsvert hefur borið á takmörkunum á heimildinni til að tjalda í lögreglusamþykktum, en í 10. gr. Reglugerðar um lögreglusamþykkir frá 2007 segir: „Eigi má gista í tjöldum, húsbílum, hjólhýsum og tjaldvögnum á almannafæri í þéttbýli utan sérmerktra svæða.” Reglugerðin gildir sem fyrirmynd að lögreglusamþykktum sveitarfélaga og kemur í stað samþykkta í þeim umdæmum sem samþykktir hafa ekki verið settar. Ákvæðið hefur því verið tekið upp í margar lögreglusamþykktir. Árið 2017 var sett ný lögreglusamþykkt á Suðurlandi, en nær hún yfir öll sveitarfélög Suðurlands. Lögreglusamþykktin var fréttaefni, en samþykktin takmarkaði heimildina til að tjalda verulega, og talsvert meira en í reglugerðarákvæðinu hér að ofan. Samkvæmt 12. gr. samþykktarinnar er eftirfarandi óheimilt: „Við alfaraleið í byggð er óheimilt að gista í tjöldum, húsbílum, hjólhýsum, fellihýsum, tjaldvögnum og öðrum sambærilegum búnaði, utan skipulagðra tjaldsvæða.” Tilgangur hinnar nýju lögreglusamþykktar var m.a. að einfalda störf lögreglunnar, með því að samræma reglurnar á Suðurlandi. Einnig var haft eftir formanni Samtaka sunnlenskra sveitarfélaga, að mikið hafði borið á að ferðamenn hefðu verið að tjalda og leggja ferðavögnum á stöðum þar sem slíkt var óheimilt. Enginn greinarmunur er gerður á viðlegutjöldum annars vegar og öðrum búnaði s.s. tjaldvögnum og fellihýsum hins vegar, þrátt fyrir að sá greinamunur sé skýr i náttúruverndarlögum. Sveitarfélögin á Norðurlandi Vestra fylgdu í fótspor Suðurlands árið 2019 og tóku upp eina samþykkt fyrir öll sveitarfélögin þar sem að 12. gr. hér að ofan var tekin samhljóða upp. Í tilkynningu sveitarfélagsins Skagafjarðar er t.a.m. sérstaklega tekið fram að samþykktin taki á gistingu ferðamanna utan skipulagðra tjaldsvæða. Hvar má ég eiginlega tjalda? Sveitarfélögin á Suðurlandi og Norðurlandi Vestra hafa óneitanlega gengið en í 10. gr. reglugerðarinnar um lögreglusamþykktir. Reglugerðin takmarkar bannið við að tjalda við þéttbýli. Nú er þegar óheimilt að tjalda nærri bústöðum manna við alfararleið í byggð án leyfis landeiganda. Ætla mætti að þetta ætti við á flestum stöðum í þéttbýli. Ennfremur kemur fram í 23. gr. náttúruverndarlaga að ef eigandi lands hafi útbúið tjaldsvæði á landi sínu er honum heimilt að beina fólki þangað, og ætla má að tjaldsvæði megi finna í flestu þéttbýli. Takmarkanirnar í lögreglusamþykktum Suðurlands og Norðurlands Vestra eru hins vegar talsvert víðfemarir. Alfararleið í byggð er ekki einungis þéttbýli, heldur þvert á móti, allt það sem ekki eru óbyggðir. Ljóst er að stór hluti lands innan þessara tveggja umdæma falli undir alfararleið í byggð. Því er ekki ljóst hvort takmörkun 12. gr. hér að ofan standist áskilnað náttúruverndarlaga. Eftir stendur því spurningin, hvar má ég eiginlega tjalda? Höfundur er lögfræðingur. Þessi grein er birt í samstarfi við Róm. Rómur er vettvangur fyrir ungt frjálslynt fólk til þess að láta að sér kveða í samfélagsumræðunni.
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson Skoðun