Til stendur að fara í miklar byggingarframkvæmdir í jaðri Elliðaárdals fyrir neðan Stekkjabakka. Þar hefur fyrirtækið Spor í sandinn (SÍS) fengið vilyrði borgarinnar til byggja 4.500 fermetra hvelfingar sem hýsa eiga margþætta starfsemi. Eðlilega eru skiptar skoðanir um þessar fyrirætlanir meðal borgarbúa, enda kemur daglega mikill fjöldi fólks í dalinn til að njóta útivistar og náttúrunnar. Hollvinasamtök Elliðaárdals hafa um árabil verið einn helsti talsmaður dalsins og haft velferð hans að leiðarljósi. Samtökin standa nú fyrir undirskriftasöfnun til að knýja fram kosningu um hvort íbúar í Reykjavík séu fylgjandi eða andvígir breytingu á deiliskipulagi fyrir Elliðaárdal. Með þessum pistli vil ég hvetja alla Reykjavíkurbúa til að setja nafn sinn á þennan lista: https://listar.island.is/Stydjum/56

Náttúran er þarna nú þegar

SÍS hefur kynnt metnaðarfullar hönnunartillögur og þá hugmyndafræði sem liggur að baki starfseminni. Tilgangur SÍS er m.a. að gefa borgarbúum og ferðamönnum kost á að ganga innan um exótíska gróður, finna ilm af jurtum og gróðri í manngerðum og sjálfbærum hvelfingum. Hugmyndin um gróðurhvelfingarnar er framúrstefnuleg og djörf og ekki hægt annað en hrífast af þeim mikla eldmóði sem býr þarna að baki. Það skýtur hins vegar skökku við að velja starfseminni stað í Elliðaárdalnum, þessari náttúruperlu og stærsta græna svæði höfuðborgarinnar. Allan ársins hring geta borgarbúar og aðrir nú þegar gengið þar um í skógi, meðfram laxveiðiá með fossum og flúðum og komist í beina tengingu við þá náttúru sem þar er til staðar. Væri ekki upplifunin að ganga um í hvelfingum SÍS ennþá áhrifameiri ef þær væru staðsettar í miðju hrauni eða víðáttu þar sem andstæðurnar eru sterkari og ekki gengið á viðkvæma náttúru?

Er þetta eini valkosturinn?

Ég er hlynnt því að aðgengi útivistarfólks í dalnum verði bætt og myndi fagna því að geta gengið inn á kaffihús og notið veitinga í tengslum við útivistina. Hins vegar er full vel í lagt að byggja 4.500 fermetra hvelfingar til þess. Til að setja áætlað byggingarmagn SÍS í eitthvert samhengi þá eru hvelfingarnar samtals ríflega stærð Perlunnar og 3/4 af stærð gömlu Laugardalshallarinnar. Samkvæmt kynningum SÍS á er von á um 300.000 gestum á ári í hvelfingarnar. Gangi þær áætlanir eftir mun þessum mikla fjölda gesta fylgja mikil umferð og rask í nánasta umhverfi Elliðaárinnar og dalsins. Margir hafa nefnt að ekkert sé hvort eð er á þessu svæði og því engu fórnað. Gefum okkur að slæmt sé að skilja eftir græn svæði sem „ekkert er á” ... væri þá ekki nær að borgin stæði fyrir hugmynda- og hönnunarsamkeppni um hvernig nýta mætti þetta svæði sem best til að styðja beint við Elliðaárdalinn sem útivistarsvæði? Borgin hefði þannig frumkvæði og leiddi hugmyndavinnuna, en samþykkti ekki bara fyrstu hugmynd sem kemur á borð þeirra. (Borgaryfirvöld voru reyndar búin að samþykkja byggingu slökkvistöðvar á svipuðum slóðum fyrir nokkrum árum ... en með samstilltu átaki íbúa og hagsmunaaðila tókst að koma í veg fyrir þær áætlanir.)

Sporin hræða

Á þeim kynningum sem Spor í sandinn hefur staðið fyrir hefur megin áherslan verið á hugmyndafræðina að baki verkefninu en upplýsingar um viðskipta¬módelið og reksturinn hins vegar verið mjög af skornum skammti. Að baki verkefninu standa fjárfestar og sterkt hugmynda- og hönnunarteymi, en hver er reynslan og þekkingin af rekstri á jafn stóru og viðamiklu fyrirtæki og þessu? Innan hvelfinganna er ætlunin m.a. að selja vörur beint frá býli, reka veitingastaði, stunda matjurtarrækt, heilsurækt og jóga svo eitthvað sé nefnt. Auk þess mun fyrirtækið sérhæfa sig í viðburðum, veislum og ráðstefnuhaldi. Það hefur ekki farið fram hjá neinum að rekstur á stærri byggingum á höfuðborgarsvæðinu með slíkan blandaðan rekstur hefur vægast sagt gengið brösulega í gegnum tíðina. Flestir þekkja erfiðleika Hörpunnar og Perlunnar og óþarfi að rekja þá sögu frekar. Þá hafa skemmtigarðar fyrir almenning átt erfitt uppdráttar í borginni og ekki einu sinni tekist að reka lítið kaffihús í bragganum „góða”. Áætlaður kostnaður við byggingar SÍS er kominn á fimmta milljarð króna, en borgin sjálf þarf síðan að leggja til hundruði milljóna vegna þessa verkefnis, m.a. í uppbyggingu innviða, gatna og fráveitu. Áður en slíkt er gert, hlýtur krafan að vera sú að þeir sem standa að verkefninu leggi fram ítarlega og sannfærandi viðskipta- og rekstraráætlun og sýni fram á að þeir búi yfir reynslu og þekkingu á því sviði. Hafa borgaryfirvöld kallað eftir slíku? Ef reksturinn gengur ekki upp, hvað tekur þá við?

Við viljum fá að kjósa! 

Er ekki komið nóg af klúðursmálum í borginni varðandi dýrar byggingar og vandræði í rekstri þeirra? Ætla borgaryfirvöld að fórna einhverju verðmætasta græna landi borgarinnar og ófyrirséðum fjármunum vegna skammsýni og hugmyndaleysis? Ég vil hvetja alla borgarbúa til að skrifa nöfn sín á undirskriftalista þar sem óskað er eftir borgarakosningu um þessar óafturkræfu framkvæmdir við Elliðaárdal.

Höfundur er innanhússarkitekt og vinur Elliðaárdals