Erum við saman í sókn? Halla Helgadóttir skrifar 15. maí 2020 09:00 Hvernig sem á það er litið þá er niðurstaða útboðsins á markaðsátakinu „Saman í sókn“ sem M&C Saatchi stofan var valin til að leiða dapurleg og í ljósi aðstæðna pínleg fyrir skapandi greinar á Íslandi. Hönnunarmiðstöð Íslands lagði strax til við stjórnvöld, þegar verkefnið fór af stað, að þessar 1500 milljónir yrðu nýttar með skapandi og faglegri nálgun í þágu fjölbreytilegra greina, sb. eftirfarandi: „Tryggja að fjárfesting í erlenda markaðssókn, sem laða á erlendi gesti og ferðmenn til landsins, verði unnin af og byggð á framúrskarandi íslensku hugviti og varpi ljósi á raunveruleg íslensk verðmæti, náttúru, sköpun, sögur og upplifun. Megin áhersla verður á að efla og markaðssetja íslenska ferðaþjónustu. Til að ná því markmiði má leggja áherslu á áhugaverð verkefni, fyrirtæki og sögur til að vekja áhuga á landinu og ýta jafnframt undir markaðssetningu annarra geira atvinnulífs og menningar með fréttaflutningi og kynningum. Tryggja að framúrskarandi íslenskir aðilar leiði verkefnið og efla þannig íslenskt atvinnulíf, þekkingu og störf í skapandi greinum.“ Íslandsstofu var falið að leiða þessa vinnu. Það kom á óvart að það virtist ekki eiga sér stað neitt stefnumótandi samtal í upphafi um nálgun, hugmyndafræði eða nýjar leiðir, t.d. með aðkomu fulltrúa ferðaþjónustu, skapandi greina og fjölbreytilegs atvinnulífs. Strax var valin sú nálgun að verja langstærstum hluta fjárins í birtingar í erlendum miðlum og fara í hefðbundið útboðsferli um gerð auglýsinga- og kynningarefnis. Aðferð sem fagfólk veit ósköp vel að getur skilað tilviljanakenndri niðurstöðu. Okkur eru ljósar reglur evrópska efnahagssvæðisins og erum fylgjandi heilbrigðri samkeppni, þvert á lönd og höf. En vitum líka að stefnumótandi ákvarðanir í upphafi hafa allt að segja um hvernig spilast úr málum í framhaldinu. Stjórnvöld eru að veita stórum upphæðum úr sameiginlegum sjóðum, sem verður að verja með ábyrgum hætti í ljósi aðstæðna sem Covid-19 hefur skapað um allan heim. Það er ekkert hefðbundið eða venjulegt við stöðuna sem við erum í og þess vegna er sérstök ástæða til skoða nýjar aðferðir og nálgun við verkefni eins og þetta. Hönnunarmiðstöð reyndi að benda á þetta í upphafi, enda óttuðumst við að ferlið myndi einmitt skila þeirri niðurstöðu sem nú liggur fyrir, og vissum að það myndi mælast afskaplega illa fyrir. Hér á landi er til mikil þekking og reynsla, enda hefur Ísland vakið alþjóðlega athygli í kjölfar efnahagshrunsins fyrir frábæra frammistöðu á fjöldamörgum sviðum allt frá íþróttum yfir í listir og fyrir fáheyrða uppbyggingu ferðaþjónustu m.a. vegna frammistöðu í erlendri markaðssókn. Það er óþægileg þversögn að niðurstaða útboðsferilsins er í sjálfu sér slæm fyrir ímynd Íslands, ekki bara fyrir skapandi greinar sem þó hafa borið hróður landsins víða um heim. Svo er álitamál hvort útboð svona verkefnis sé raunverulega ábyrg, örugg og réttlát leið að niðurstöðu eða hvort hún sé tilviljunum háð, sb. hversu litlu munaði í efstu sætunum. Ramminn og keppnisgögnin ákvarða leiðina og þar með niðurstöðuna og mesta ábyrgðin felst í ákvörðunum sem teknar eru í upphafi ferlisins. Gerðar eru miklar og strangar kröfur til þeirra sem taka þátt í útboði og ekkert má út af bregða. Skv. samtali við nokkra þátttakendur má gera ráð fyrir hver um sig hafi varið á bilinu 4-500 klst. í gerð tilboðsgagna. Miðað við fremur lágt tímaverð og fjölda þátttakenda má færa rök fyrir að heildarkostnaður við vinnu allra þátttakenda sé ekki lægri en 100 milljónir. Þess vegna fylgir því líka mikil ábyrgð að efna til útboða og gera þarf kröfur um að þau þjóni tilganginum með óyggjandi hætti. Hvernig er tryggt að keppendur hafi allar upplýsingar sem þeir þurfa til að búa til samanburðarhæfar tillögur, hvaða kröfur eru gerðar um menntun, þekkingu, reynslu og samsetningu valnefndar, er hægt að meta skapandi vinnu með stærðfræðilegum mælistikum. Er sanngjarnt að dæma svona vinnu án þess að hitta keppendur, var lélegt netsamband, var einhver í símanum, hefur framkoma þeirra sem kynna verkin, rödd og tungumál eitthvað að segja. Leiddist einhverjum tónlistin í vídeóinu eða fílaði ekki litina. Staðreyndin er að í samkeppnum/útboðum þar sem beðið er um hugmyndir og tillögur um framkvæmd verulega umfangsmikilla og huglægra verkefna út frá mjög afmörkuðum upplýsingum, hefur keppandinn ekki forsendur til annars en að draga upp fremur einfalda mynd af því sem gæti orðið. Kapp er lagt á að heilla valnefnd með öllum tiltækum ráðum og þar geta ýmis smáatriði ráðið miklu. Ekkert samtal á sér stað um leiðir, engin sameiginleg stefnumótun eða hugmyndavinna né annað sem þarf til að samstarf sem þetta verði virkilega gott og árangursríkt. Mögulega má líkja þessu við að halda útboð um byggingu brúar sem ekki er búið hanna né ákveða hvar á að vera. Þetta eru vangaveltur um aðferðafræði og nálgun við framkvæmd verkefnisins í heild sem ákvarðar niðurstöðuna sem blasir við núna. Hér er ekki verið að draga heilindi eða getu fólksins sem mótaði, vann við eða tók þátt í þessu útboði í efa, enda höfum við engar forsendur til þess og reyndar heyrt margt jákvætt um ferlið frá þátttakendum. Staðreyndin er að frábært tækifæri hefur flogið út um gluggann, og eftir situr fjöldi reynslumikils fagfólks á sviði skapandi greina á Íslandi, margt verkefna- og jafnvel atvinnulaust á meðan „flottur frá útlöndum“ hleypur um og reynir að skilja hvað við stöndum fyrir. Höfundur er framkvæmdastjóri Hönnunarmiðstöðvar Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auglýsinga- og markaðsmál Tíska og hönnun Halla Helgadóttir Athugið. Vísir hvetur lesendur til að skiptast á skoðunum. Allar athugasemdir eru á ábyrgð þeirra er þær rita. Lesendur skulu halda sig við málefnalega og hófstillta umræðu og áskilur Vísir sér rétt til að fjarlægja ummæli og/eða umræðu sem fer út fyrir þau mörk. Vísir mun loka á aðgang þeirra sem tjá sig ekki undir eigin nafni eða gerast ítrekað brotlegir við ofangreindar umgengnisreglur. Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Hvernig sem á það er litið þá er niðurstaða útboðsins á markaðsátakinu „Saman í sókn“ sem M&C Saatchi stofan var valin til að leiða dapurleg og í ljósi aðstæðna pínleg fyrir skapandi greinar á Íslandi. Hönnunarmiðstöð Íslands lagði strax til við stjórnvöld, þegar verkefnið fór af stað, að þessar 1500 milljónir yrðu nýttar með skapandi og faglegri nálgun í þágu fjölbreytilegra greina, sb. eftirfarandi: „Tryggja að fjárfesting í erlenda markaðssókn, sem laða á erlendi gesti og ferðmenn til landsins, verði unnin af og byggð á framúrskarandi íslensku hugviti og varpi ljósi á raunveruleg íslensk verðmæti, náttúru, sköpun, sögur og upplifun. Megin áhersla verður á að efla og markaðssetja íslenska ferðaþjónustu. Til að ná því markmiði má leggja áherslu á áhugaverð verkefni, fyrirtæki og sögur til að vekja áhuga á landinu og ýta jafnframt undir markaðssetningu annarra geira atvinnulífs og menningar með fréttaflutningi og kynningum. Tryggja að framúrskarandi íslenskir aðilar leiði verkefnið og efla þannig íslenskt atvinnulíf, þekkingu og störf í skapandi greinum.“ Íslandsstofu var falið að leiða þessa vinnu. Það kom á óvart að það virtist ekki eiga sér stað neitt stefnumótandi samtal í upphafi um nálgun, hugmyndafræði eða nýjar leiðir, t.d. með aðkomu fulltrúa ferðaþjónustu, skapandi greina og fjölbreytilegs atvinnulífs. Strax var valin sú nálgun að verja langstærstum hluta fjárins í birtingar í erlendum miðlum og fara í hefðbundið útboðsferli um gerð auglýsinga- og kynningarefnis. Aðferð sem fagfólk veit ósköp vel að getur skilað tilviljanakenndri niðurstöðu. Okkur eru ljósar reglur evrópska efnahagssvæðisins og erum fylgjandi heilbrigðri samkeppni, þvert á lönd og höf. En vitum líka að stefnumótandi ákvarðanir í upphafi hafa allt að segja um hvernig spilast úr málum í framhaldinu. Stjórnvöld eru að veita stórum upphæðum úr sameiginlegum sjóðum, sem verður að verja með ábyrgum hætti í ljósi aðstæðna sem Covid-19 hefur skapað um allan heim. Það er ekkert hefðbundið eða venjulegt við stöðuna sem við erum í og þess vegna er sérstök ástæða til skoða nýjar aðferðir og nálgun við verkefni eins og þetta. Hönnunarmiðstöð reyndi að benda á þetta í upphafi, enda óttuðumst við að ferlið myndi einmitt skila þeirri niðurstöðu sem nú liggur fyrir, og vissum að það myndi mælast afskaplega illa fyrir. Hér á landi er til mikil þekking og reynsla, enda hefur Ísland vakið alþjóðlega athygli í kjölfar efnahagshrunsins fyrir frábæra frammistöðu á fjöldamörgum sviðum allt frá íþróttum yfir í listir og fyrir fáheyrða uppbyggingu ferðaþjónustu m.a. vegna frammistöðu í erlendri markaðssókn. Það er óþægileg þversögn að niðurstaða útboðsferilsins er í sjálfu sér slæm fyrir ímynd Íslands, ekki bara fyrir skapandi greinar sem þó hafa borið hróður landsins víða um heim. Svo er álitamál hvort útboð svona verkefnis sé raunverulega ábyrg, örugg og réttlát leið að niðurstöðu eða hvort hún sé tilviljunum háð, sb. hversu litlu munaði í efstu sætunum. Ramminn og keppnisgögnin ákvarða leiðina og þar með niðurstöðuna og mesta ábyrgðin felst í ákvörðunum sem teknar eru í upphafi ferlisins. Gerðar eru miklar og strangar kröfur til þeirra sem taka þátt í útboði og ekkert má út af bregða. Skv. samtali við nokkra þátttakendur má gera ráð fyrir hver um sig hafi varið á bilinu 4-500 klst. í gerð tilboðsgagna. Miðað við fremur lágt tímaverð og fjölda þátttakenda má færa rök fyrir að heildarkostnaður við vinnu allra þátttakenda sé ekki lægri en 100 milljónir. Þess vegna fylgir því líka mikil ábyrgð að efna til útboða og gera þarf kröfur um að þau þjóni tilganginum með óyggjandi hætti. Hvernig er tryggt að keppendur hafi allar upplýsingar sem þeir þurfa til að búa til samanburðarhæfar tillögur, hvaða kröfur eru gerðar um menntun, þekkingu, reynslu og samsetningu valnefndar, er hægt að meta skapandi vinnu með stærðfræðilegum mælistikum. Er sanngjarnt að dæma svona vinnu án þess að hitta keppendur, var lélegt netsamband, var einhver í símanum, hefur framkoma þeirra sem kynna verkin, rödd og tungumál eitthvað að segja. Leiddist einhverjum tónlistin í vídeóinu eða fílaði ekki litina. Staðreyndin er að í samkeppnum/útboðum þar sem beðið er um hugmyndir og tillögur um framkvæmd verulega umfangsmikilla og huglægra verkefna út frá mjög afmörkuðum upplýsingum, hefur keppandinn ekki forsendur til annars en að draga upp fremur einfalda mynd af því sem gæti orðið. Kapp er lagt á að heilla valnefnd með öllum tiltækum ráðum og þar geta ýmis smáatriði ráðið miklu. Ekkert samtal á sér stað um leiðir, engin sameiginleg stefnumótun eða hugmyndavinna né annað sem þarf til að samstarf sem þetta verði virkilega gott og árangursríkt. Mögulega má líkja þessu við að halda útboð um byggingu brúar sem ekki er búið hanna né ákveða hvar á að vera. Þetta eru vangaveltur um aðferðafræði og nálgun við framkvæmd verkefnisins í heild sem ákvarðar niðurstöðuna sem blasir við núna. Hér er ekki verið að draga heilindi eða getu fólksins sem mótaði, vann við eða tók þátt í þessu útboði í efa, enda höfum við engar forsendur til þess og reyndar heyrt margt jákvætt um ferlið frá þátttakendum. Staðreyndin er að frábært tækifæri hefur flogið út um gluggann, og eftir situr fjöldi reynslumikils fagfólks á sviði skapandi greina á Íslandi, margt verkefna- og jafnvel atvinnulaust á meðan „flottur frá útlöndum“ hleypur um og reynir að skilja hvað við stöndum fyrir. Höfundur er framkvæmdastjóri Hönnunarmiðstöðvar Íslands.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar