Opið bréf til Heiðrúnar Lindar Marteinsdóttur: Áður en við getum virt þær Kári Stefánsson skrifar 18. desember 2019 12:30 Ágæta Heiðrún, á þriðjudaginn fyrir viku birtist eftir þig grein í Fréttablaðinu undir fyrirsögninni Virðum staðreyndir. Greinin er skrifuð sem viðbrögð við vangaveltum sem ég lét frá mér fara eftir að hafa lesið skýrslu Verðlagsstofu skiptaverðs um samanburð á verði makríls í Noregi og á Íslandi. Í byrjun greinarinnar segirðu að ég hafi brigslað „heilli atvinnugrein um lögbrot ýmiss konar.“ Þarna ertu ekki að virða staðreyndir heldur eitthvað allt annað. Ég benti einfaldlega á að munurinn mikli á verði i Noregi og á Íslandi kalli á rannsókn, þjóðin ætti rétt á að vita hvers vegna hann væri til staðar. Það vill nefnilega svo til að þjóðin er hinn raunverulegi eigandi makrílsins, sem útgerðin fær leyfi til að veiða og selja á þann máta að það gagnist henni (þjóðinni) sem best. Síðan ferðu mikinn með vélbyssuskothríð atriða sem gætu fullvel verið staðreyndir og hafa kannski svolítið með málið að gera og kannski ekki, eins og til dæmis að Norðmenn séu svo vanir að veiða og selja makríl og makríll sem veiðist við Ísland þegar kemur fram á sumar sé léleg vara og stundum sé makríll frystur og stundum ekki. Hvernig skýrir þetta þá staðreynd að í ágúst síðastliðnum stóð íslenskum skipum til boða að landa makríl í Færeyjum fyrir rúmlega þrisvar sinnum hærra verð en bauðst fyrir hann á Íslandi? Í vangaveltum mínum í Fréttablaðinu benti ég á að það væri altalað að útgerðirnar ættu fyrirtæki í útlöndum sem þau seldu fiskinn til á lágu verði, sem þau síðan seldu áfram á háu verði. Ég lagði ekkert mat á sannleiksgildi þessara sagna, en benti á að ef satt reyndist, væri um að ræða býsna alvarleg brot gegn hagsmunum þjóðarinnar. Í Silfrinu fyrir rúmri viku baðst þú okkur hin, sem sátum með þér að ræða sjávarútveginn, að nefna þessi fyrirtæki sem útgerðin ætti í útlöndum. Þessi beiðni er nokkurs konar jafngildi þess að segja við áhorfendur: þeir geta ekki nefnt þau vegna þess að þau eru ekki til. Ég fór í þessar umræður um verðlagningu sjávarafurða án undirbúnings, vegna þess að ég vildi ekki mynda aðra skoðun en þá að það væri nauðsynlegt að kanna málið til hlítar. Þess vegna kunni ég ekki að nefna þessi fyrirtæki, en í vikunni sem er liðin síðan, hafa mér borist nokkrir langir listar með nöfnum fyrirtækja í útlöndum sem útgerðin á. Hvers vegna skyldi hún eiga þau? Það sem hvatti mig til þess að tjá mig um málið er að mér finnst að þjóðin eigi það skilið að láta sér þykja vænt um sjávarútveginn, vegna þess að hann er merkilegasta atvinnugrein þjóðarinnar. Eins og stendur er henni gert erfitt um vik að sækja þá væntumþykju vegna þess að hún skilur ekki sjávarútveginn lengur. Hún hefur það á tilfinningunni að hann sé að þjóna örfáum einstaklingum eða í það minnsta ekki fyrst og frems hagsmunum þjóðarinnar. Afi minn í móðurætt var bræðslumaður á togara fyrir vökulög. Faðir minn var fréttamaður hjá ríkisútvarpinu og var aldrei meira í essinu sínu en þegar hann var að flytja fréttir af sjávarútveginum og þeim sem hann stunduðu. Fyrir honum var sjávarútvegurinn það sem skipti máli. Einn daginn þegar ég var fimmtán ára kom ég heim heldur leiður á námi og sagði við móður mina að ég vildi hætta í skóla og fara á sjóinn, þá var eina svarið sem ég fékk: Ég vona að þú hafir það sem til þarf. Ég ólst upp við mikla virðingu fyrir sjávarútveginum og hún hefur ekki elst af mér. Með vangaveltum mínum er ég ekki að veitast að honum heldur benda á að það lítur út fyrir að það sé maðkur í mysunni. Vonandi reynist það rangt. En Heiðrún svo ég endurtaki spurninguna hér að ofan. Hvers vegna á útgerðin þessi fyrirtæki erlendis? Það mun enginn taka mark á svarinu fyrr en það er orðið við þeirri lágmarkskröfu að upplýsa hvað þau keyptu af sjávarafurðum í fyrra og á hvaða verði og á hvaða verði þau seldu afurðirnar síðan öðrum. Rannsókn á því ætti helst að vera á höndum réttarendurskoðenda erlendra (forensic accountants). Þú lýkur greininni þinni á því að endurtaka þá skoðun að ég sé að bera fram brigsl um sjávarútveginn sem varði háttsemi sem sé þegar ólögmæt. Ég er einfaldlega að benda á að fyrir augum okkar eru tölur frá opinberum aðilum sem sýna fram á að íslenskir útgerðarmenn verðleggja fiskinn úr sjónum miklu lægra en tíðkast erlendis. Ég hef hingað til bent á makrílinn, en er nú kominn með sannfærandi tölur um aðrar fiskitegundir líka. Þjóðin á rétt á því að fá skýringu og það kallar á rannsókn á málinu af hálfu óháðra aðlia. Það er ljóst af orðum sjávarútvegsráðherra á Alþingi að hann deilir þessari skoðun með mér sem og allflestum Íslendingum. Þegar rannsókninni er lokið og staðreyndir málsins liggja fyrir skal ég ganga í lið með þér og virða þær í tætlur en ekki fyrr.Höfundur er forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kári Stefánsson Sjávarútvegur Tengdar fréttir Landráð? Íslendingar eru sammála því að auðlindir hafsins í kringum landið þeirra séu sameiginleg eign þjóðarinnar. 3. desember 2019 11:30 Mest lesið Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir Skoðun Skoðun Skoðun Leikskólamál eru forgangsmál Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir,Álfhildur Leifsdóttir skrifar Skoðun Himinhátt innanlandsflug Ingibjörg Isaksen skrifar Skoðun Hefur allt sem þarf Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Af hverju að gera rekstraráætlun? Karl Sólnes Jónsson skrifar Skoðun Norskur skammtímagróði Gunnlaugur Stefánsson skrifar Skoðun Æpandi vanþekking Hjálmar Jónsson skrifar Skoðun Mannréttindi sama hvað Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Helga Þórisdóttir og fjöregg íslenskrar þjóðar Páll Torfi Önundarson skrifar Skoðun Er þetta í alvöru verðlaunaefni? Snorri Másson skrifar Skoðun Ótímabundin ráðgjöf til ríkisstjórnar Snæbjörn Brynjarsson skrifar Skoðun Lykillinn að orkuskiptunum er úr áli Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar Skoðun „Vitum ekkert hvað við erum að gera“ Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Nýtt örorkukerfi – verra þeirra réttlæti Marinó G. Njálsson skrifar Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við að koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Þurfum við koma Íslandi aftur á rétta braut? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Bergmál frá geymslustað líkamans Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Gummi Kalli Kristinn Sigurðsson skrifar Skoðun Það verður ekki bæði sleppt og haldið Melkorka Mjöll Kristinsdóttir skrifar Skoðun Katrín og Gunnar Sævar Þór Jónsson skrifar Skoðun Andleg heilsa unga fólksins og áhrif samfélagsmiðla Halla Tómasdóttir skrifar Skoðun Börnin okkar Sigurbjörg Jónsdóttir skrifar Skoðun Ferðaþjónusta til framtíðar Freyja Rut Emilsdóttir skrifar Skoðun Þegar enginn heldur utan um þig Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Öryggi – Forvitni – Gleði Sigríður Hrund Pétursdóttir skrifar Skoðun Öryrkjar auglýsi eftir harðorðum mótmælum! Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í lit Anna Lára Pálsdóttir skrifar Skoðun Lega lýðveldisins Íslands Eiríkur Ingi Jóhannsson skrifar Sjá meira
Ágæta Heiðrún, á þriðjudaginn fyrir viku birtist eftir þig grein í Fréttablaðinu undir fyrirsögninni Virðum staðreyndir. Greinin er skrifuð sem viðbrögð við vangaveltum sem ég lét frá mér fara eftir að hafa lesið skýrslu Verðlagsstofu skiptaverðs um samanburð á verði makríls í Noregi og á Íslandi. Í byrjun greinarinnar segirðu að ég hafi brigslað „heilli atvinnugrein um lögbrot ýmiss konar.“ Þarna ertu ekki að virða staðreyndir heldur eitthvað allt annað. Ég benti einfaldlega á að munurinn mikli á verði i Noregi og á Íslandi kalli á rannsókn, þjóðin ætti rétt á að vita hvers vegna hann væri til staðar. Það vill nefnilega svo til að þjóðin er hinn raunverulegi eigandi makrílsins, sem útgerðin fær leyfi til að veiða og selja á þann máta að það gagnist henni (þjóðinni) sem best. Síðan ferðu mikinn með vélbyssuskothríð atriða sem gætu fullvel verið staðreyndir og hafa kannski svolítið með málið að gera og kannski ekki, eins og til dæmis að Norðmenn séu svo vanir að veiða og selja makríl og makríll sem veiðist við Ísland þegar kemur fram á sumar sé léleg vara og stundum sé makríll frystur og stundum ekki. Hvernig skýrir þetta þá staðreynd að í ágúst síðastliðnum stóð íslenskum skipum til boða að landa makríl í Færeyjum fyrir rúmlega þrisvar sinnum hærra verð en bauðst fyrir hann á Íslandi? Í vangaveltum mínum í Fréttablaðinu benti ég á að það væri altalað að útgerðirnar ættu fyrirtæki í útlöndum sem þau seldu fiskinn til á lágu verði, sem þau síðan seldu áfram á háu verði. Ég lagði ekkert mat á sannleiksgildi þessara sagna, en benti á að ef satt reyndist, væri um að ræða býsna alvarleg brot gegn hagsmunum þjóðarinnar. Í Silfrinu fyrir rúmri viku baðst þú okkur hin, sem sátum með þér að ræða sjávarútveginn, að nefna þessi fyrirtæki sem útgerðin ætti í útlöndum. Þessi beiðni er nokkurs konar jafngildi þess að segja við áhorfendur: þeir geta ekki nefnt þau vegna þess að þau eru ekki til. Ég fór í þessar umræður um verðlagningu sjávarafurða án undirbúnings, vegna þess að ég vildi ekki mynda aðra skoðun en þá að það væri nauðsynlegt að kanna málið til hlítar. Þess vegna kunni ég ekki að nefna þessi fyrirtæki, en í vikunni sem er liðin síðan, hafa mér borist nokkrir langir listar með nöfnum fyrirtækja í útlöndum sem útgerðin á. Hvers vegna skyldi hún eiga þau? Það sem hvatti mig til þess að tjá mig um málið er að mér finnst að þjóðin eigi það skilið að láta sér þykja vænt um sjávarútveginn, vegna þess að hann er merkilegasta atvinnugrein þjóðarinnar. Eins og stendur er henni gert erfitt um vik að sækja þá væntumþykju vegna þess að hún skilur ekki sjávarútveginn lengur. Hún hefur það á tilfinningunni að hann sé að þjóna örfáum einstaklingum eða í það minnsta ekki fyrst og frems hagsmunum þjóðarinnar. Afi minn í móðurætt var bræðslumaður á togara fyrir vökulög. Faðir minn var fréttamaður hjá ríkisútvarpinu og var aldrei meira í essinu sínu en þegar hann var að flytja fréttir af sjávarútveginum og þeim sem hann stunduðu. Fyrir honum var sjávarútvegurinn það sem skipti máli. Einn daginn þegar ég var fimmtán ára kom ég heim heldur leiður á námi og sagði við móður mina að ég vildi hætta í skóla og fara á sjóinn, þá var eina svarið sem ég fékk: Ég vona að þú hafir það sem til þarf. Ég ólst upp við mikla virðingu fyrir sjávarútveginum og hún hefur ekki elst af mér. Með vangaveltum mínum er ég ekki að veitast að honum heldur benda á að það lítur út fyrir að það sé maðkur í mysunni. Vonandi reynist það rangt. En Heiðrún svo ég endurtaki spurninguna hér að ofan. Hvers vegna á útgerðin þessi fyrirtæki erlendis? Það mun enginn taka mark á svarinu fyrr en það er orðið við þeirri lágmarkskröfu að upplýsa hvað þau keyptu af sjávarafurðum í fyrra og á hvaða verði og á hvaða verði þau seldu afurðirnar síðan öðrum. Rannsókn á því ætti helst að vera á höndum réttarendurskoðenda erlendra (forensic accountants). Þú lýkur greininni þinni á því að endurtaka þá skoðun að ég sé að bera fram brigsl um sjávarútveginn sem varði háttsemi sem sé þegar ólögmæt. Ég er einfaldlega að benda á að fyrir augum okkar eru tölur frá opinberum aðilum sem sýna fram á að íslenskir útgerðarmenn verðleggja fiskinn úr sjónum miklu lægra en tíðkast erlendis. Ég hef hingað til bent á makrílinn, en er nú kominn með sannfærandi tölur um aðrar fiskitegundir líka. Þjóðin á rétt á því að fá skýringu og það kallar á rannsókn á málinu af hálfu óháðra aðlia. Það er ljóst af orðum sjávarútvegsráðherra á Alþingi að hann deilir þessari skoðun með mér sem og allflestum Íslendingum. Þegar rannsókninni er lokið og staðreyndir málsins liggja fyrir skal ég ganga í lið með þér og virða þær í tætlur en ekki fyrr.Höfundur er forstjóri Íslenskrar erfðagreiningar.
Landráð? Íslendingar eru sammála því að auðlindir hafsins í kringum landið þeirra séu sameiginleg eign þjóðarinnar. 3. desember 2019 11:30
Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun
Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun
Skoðun Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason skrifar
Skoðun Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir skrifar
Skoðun Farsælar forvarnir í þágu barna í Reykjavík Guðrún Halla Jónsdóttir,Óskar Dýrmundur Ólafsson skrifar
Valdarán í Kirkju sjöunda dags aðventista og tengslin við fyrirhugaðar framkvæmdir í Ölfusi Jón Hjörleifur Stefánsson,Ómar Torfason Skoðun
Dánaraðstoð: Rangfærslur varðandi skrif Læknafélags Íslands Ingrid Kuhlman,Bjarni Jónsson,Sylviane Lecoulte,Steinar Harðarson,Veturliði Þór Stefánsson,Íris Davíðsdóttir Skoðun