
Um kolefnisjöfnun og kolefnishlutleysi
Síðustu ár hefur hins vegar mikil vitundarvakning orðið í umhverfismálum og þeim gríðarlegu neikvæðu áhrifum sem athafnir mannkyns hafa og hafa haft á loftslagsbreytingar. Stœrsta áskorun okkar kynslóðar er að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda út í andrúmsloftið og minnka þar af leiðandi neikvæð áhrif loftslagsbreytinga svo komandi kynslóðir geti notið þeirra auðlinda sem jörðin hefur upp á að bjóða. Loftslagsvandinn er ekki bara vandi stjórnvalda heldur er hann samfélagslegur vandi sem allir þurfa að líta í eigin barm og grípa til aðgerða.
Fyrirtæki hafa á síðustu misserum í auknum mæli sýnt samfélagslega ábyrgð og tekið sig á í loftslagsmálum og mörg hver sett fram fullyrðingar um kolefnishlutleysi og kolefnisjöfnun fyrir vörur, þjónustu, rekstur eða jafnvel alla starfsemi sína. Þar er sjónum iðulega beint að aðgerðum til að jafna núverandi losun en minni áhersla lögð á samdrátt í losun, a.m.k. í framsetningu gagnvart almenningi.
Í umræðu um kolefnishlutleysi og kolefnisjöfnun er hins vegar mikilvægt að halda til haga tveimur grundvallarþáttum loftslagsvandans, annars vegar verður að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda og hins vegar þarf að grípa til aðgerða til þess að mæta losun sem ekki er hægt að draga frekar úr eða fyrirbyggja. Eitt er ljóst, að það er ekki hægt að halda áfram á sömu braut með óbreyttri eða aukinni neyslu og réttlæta hana með bindingu gróðurhúsategunda t.d. með kaupum á kolefniseiningum. Hvort tveggja verður að gilda, samdráttur í losun og binding á því sem ekki er hægt að draga frekar saman. Þegar búið er að finna leiðir til samdráttar er vissulega mikilvægt að jafna fyrir þeirri losun sem ekki er hægt að fyrirbyggja en það er ekki aðalatriðið. Án samdráttar nær Ísland ekki að standa við skuldbindingar sínar.
Fullyrðingar um kolefnisjöfnun og kolefnishlutleysi eru ábyrgðarhluti. Þannig verða fyrirtæki að setja fram slíkar fullyrðingar af varkárni og styðja þær sönnunargögnum. Skýrleiki fullyrðinga og upplýsingagjöf er grundvallaratriði í því sambandi, þar sem hagsmunaaðilum verður að vera ljóst hvað er raunverulega kolefnishlutlaust og hvað er það ekki. Er t.d. átt við að öll starfsemi fyrirtækja sé kolefnishlutlaus eða bara hluti hennar? Hvað innan aðfanga-/virðiskeðjunnar er kolefnishlutlaust?
Fullyrðingar fyrirtækja um kolefnishlutleysi og kolefnisjöfnun eru ólíkar eins og þær eru margar. Mörg setja þær fram vel og með hliðsjón af aðfangakeðju starfseminnar, birta upplýsingar um losun opinberlega ásamt áætlunum um samdrátt á meðan framsetning annarra mætti vera skýrari. En hvernig á að kolefnisjafna eða ná fram kolefnishlutleysi og hvernig á að setja fram fullyrðingar?
Fyrirtæki sem halda fram kolefnishlutleysi eða -jöfnun þurfa einnig að líta til þess hvort það liggi fyrir staðfesting að aðgerðir til kolefnisjöfnunar séu raunverulega að skila árangri? Hefur t.d. óháður aðili tekið út og staðfest að þau verkefni sem stutt er við skili raunverulegri bindingu koldíoxíðs eða fyrirbyggi losun? Er tryggt að losun í dag sé jafnframt bundin þegar kolefniseiningar eru keyptar og þeim eytt? Er tryggt að þær einingar, sem seldar eru, séu eingöngu seldar einu sinni? Er rekjanleiki fullyrðinga til staðar gagnvart aðgerðum til jöfnunar?
Víða erlendis hafa ríki brugðist við með framsetningu leiðbeininga eða staðla um kolefnishlutleysi. Þannig geta fyrirtæki, sem vilja kolefnishlutleysa starfsemi sína, mátað sig við staðlaðar og aðgengilegar leiðbeiningar og sett fram fullyrðingar um kolefnishlutleysi að tilteknum kröfum uppfylltum. Hagsmunaaðilar hafa þannig aðgang að leiðbeiningum og geta myndað sér skoðun á gildi fullyrðinga, sem byggðar eru á hlutlægum sönnunargögnum. Aðilar sem ekki uppfylla kröfur eru þannig ólíklegri til að setja fram fullyrðingar um kolefnishlutleysi. Þannig má fyrirbyggja „grænþvott“ og að kolefnishlutleysi og -jöfnun hafi raunverulegt gildi. Sama gildir um útgáfu kolefniseininga, þar eru til viðmið, leiðbeiningar og kröfur til útgáfu kolefniseininga sem eru skráðar í miðlæga kolefnisskrá að kröfum uppfylltum. Ekki ósvipað verðbréfaskráning. Á Íslandi eru, enn sem komið er, engar reglur eða viðmið til staðar sem lúta að kolefnishlutleysi eða kolefnisjöfnun eða útgáfu kolefniseininga. Mikilvægt er hins vegar að á meðan regluverk er ekki til staðar að aðilar sem setja fram fullyrðingar um kolefnishlutleysi sýni frumkvæði og geri það með hliðsjón af aðgengilegum viðmiðum og að útgefendur kolefniseininga geri það á grundvelli viðmiða og tryggi rekjanleika í samræmi við meginreglur mótvægisaðgerða.
Markmið Parísarsamningsins er fyrst og fremst að draga úr losun, eins og að framan greinir. Árið 2030 þarf Ísland að hafa dregið úr losun um 30-40%. Það markmið næst ekki ef aðeins er jafnað fyrir óbreytta losun og aukna neyslu með kaupum á kolefniseiningum en þegar það er gert þarf það að vera í samræmi við viðurkennda alþjóðlega framkvæmd.
Höfundur er framkvæmdastjóri vottunarstofunnar iCert
Skoðun

Gigt, vinnumarkaðurinn, fjölgun hlutastarfa og viðeigandi aðlögun
Hrönn Stefánsdóttir skrifar

Er stríðsglæpamaður í rútunni?
Ragnhildur Hólmgeirsdóttir, Hrönn Guðmundsdóttir skrifar

Nú er tími til aðgerða: Tóbaks- og nikótínfrítt Ísland
Vala Smáradóttir,Jóhanna S. Kristjánsdóttir skrifar

Til hamingju með sjómannadaginn
Sigurjón Þórðarson skrifar

Er ekki tími til kominn að tengja?
Kristín María Birgisdóttir skrifar

Barnasáttmáli fyrir öll börn
Guðný Björk Eydal,Paola Cardenas skrifar

Ójafnvægið sem heimurinn býr við – og skellur á Bakka
Erna Bjarnadóttir skrifar

Bensínstöðvardíll og Birkimelur
Helgi Áss Grétarsson skrifar

Trollveiðar og veiðiráðgjöf
Magnús Jónsson skrifar

Gríðarlegir hagsmunir í húfi
Sigurður Ingi Jóhannsson skrifar

Skynsamleg forgangsröðun fjár
Ragnhildur Jónsdóttir skrifar

Eins skýrt og það verður
Jóna Hlíf Halldórsdóttir skrifar

Tjáningarfrelsi, gagnrýni og Snorri Másson
Birgir Orri Ásgrímsson skrifar

Að sameinast fjölskyldu sinni
Guðrún Brynjólfsdóttir skrifar

Þögnin sem skapaði ótta – arfleifð Þórarins í Sameyki
Sigríður Svanborgardóttir skrifar

Súrdeigsbrauð, ilmkjarnaolíur og Samtökin 78
Snorri Másson skrifar

Eru forvarnir í hættu?
Dagbjört Harðardóttir skrifar

Tveir alþingismenn og Gaza
Sverrir Agnarsson skrifar

Hver borgar fyrir ódýrar lóðir?
Sara Björg Sigurðardóttir skrifar

Erum við að lengja dauðann en ekki lífið?
Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar

Mikill munur á aðgengi að líknarmeðferð í Evrópu
Kristín Lára Ólafsdóttir skrifar

Sumarið verður nýtt vel til uppbyggingar snjóflóðavarna
Jóhann Páll Jóhannsson skrifar

Verður það að vera Ísrael?
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Dýravernd - frumbyggjahættir
Árni Stefán Árnason skrifar

Stórstraumsfjara mæld - HMS ráðþrota
Magnús Guðmundsson skrifar

Sýnum fordómum ekki umburðarlyndi
Snorri Sturluson skrifar

Landbúnaður á tímamótum – Við þurfum nýja stefnu
Guðjón Sigurbjartsson skrifar

Sjómenn til hamingju!
Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar

Leyfum mennskunni að sigra
Anna Hildur Hildibrandsdóttir skrifar

Fjölskyldan fyrst
Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar