Jafnréttislandið Ísland María Rúnarsdóttir skrifar 23. nóvember 2018 07:00 Í október voru tveir ákaflega mikilvægir baráttudagar sem vekja upp áleitnar spurningar um hvers konar samfélagi við viljum búa í og hvaða breytingar þarf að gera svo við getum sagt að hér sé raunverulegt jafnrétti og gott velferðarsamfélag þar sem allir einstaklingar hafa jöfn tækifæri til virkrar þátttöku. Fyrst vil ég nefna alþjóðlegan baráttudag gegn fátækt sem var þann 17. október. Í tilefni hans stóð Félagsráðgjafafélag Íslands fyrir viðburði þar sem vakin var athygli á skeytingarleysi gagnvart fátækt á Íslandi sem birtist meðal annars í formi of lítils fjármagns til mikilvægrar velferðarþjónustu. Undanfarið hefur verið mikil umræða í samfélaginu um þetta skeytingarleysi þótt það hugtak hafi ekki verið notað í umræðunni. Birtist það meðal annars í umræðu um geðheilbrigðismál og málefni ungs fólks í vímuefnavanda. Félagsráðgjafar þekkja vel þá hópa sem eru í mestri hættu á að festast í fátækt og verða jaðarsettir, fá ekki tækifæri til að tilheyra samfélaginu og taka virkan þátt í því. Það var því ánægjulegt að lesa skýrslu Árna Páls Árnasonar, fyrrverandi félagsmálaráðherra, sem hann kynnti nýverið um áskoranir Norðurlanda í félagsmálum. Þar bendir hann á að „kerfin“ þurfi að vinna betur saman svo hægt sé að veita þeim sem þurfa stuðning sem hæfir þörfum hvers og eins. Þetta hljómar kannski einfalt en í framkvæmd er þetta mun flóknara þar sem hvert og eitt „kerfi“ hefur tilhneigingu til þess að finna leið til að vísa frá sér því fólki sem glímir við fjölþættan vanda, yfir í annað „kerfi“, og oft liggja fjárhagslegir hvatar þar að baki. Félagsráðgjafar taka undir þetta en ein stærsta áskorun sem velferðarsamfélagið stendur frammi fyrir er að veita heildstæða og samþætta þjónustu. Vil ég nefna skóla- og heilbrigðiskerfið sérstaklega í þessu samhengi. Svo þau geti sannarlega verið sú grunnstoð sem þau þurfa og eiga að vera í íslensku velferðarsamfélagi og geti mætt þörfum einstaklinga og fjölskyldna þarf að leggja þar mun meiri áherslu á þverfaglega nálgun. Í Svíþjóð eru félagsráðgjafar til að mynda ein þeirra lykilfagstétta sem starfa í skólunum og í heilsugæslunni. Á Íslandi er staðan allt önnur; mjög fáir félagsráðgjafar starfa inni í skólunum og nú er einungis einn félagsráðgjafi sem starfar í heilsugæslu á öllu landinu. Félagsráðgjafafélag Íslands hefur ítrekað bent á að þessu þurfi að breyta og auka þurfi þverfaglega teymisvinnu í skólum og heilsugæslu. Það gengur ekki lengur að líta svo á að ein aðferð og ein leið virki fyrir alla, velferðarkerfið verður að bjóða upp á þverfaglega, heildstæða og sveigjanlega þjónustu sem getur mætt ólíkum þörfum einstaklinga og mætt þeim þar sem þeir eru staddir svo hægt sé að styðja þá til sjálfshjálpar. Skeytingarleysi Kvennafrídagurinn var viku síðar, þann 24. október, en 43 ár eru síðan konur streymdu fyrst út af vinnustöðum landsins og kröfðust jafnra kjara. Við erum komin langan veg á þessum áratugum og mælist Ísland efst meðal þjóða þegar kemur að jafnrétti kynjanna. Nýjar tölur um kynbundinn launamun sýna þó að enn er langt í land. Það er því miður svo að verðmætamat starfa á Íslandi er enn mjög bundið við kyn og eru störf sem hefð er að konur sinni í meira mæli, svo sem félagsráðgjöf, verr launuð en karlastörf þrátt fyrir að menntunarkröfur og ábyrgð í starfi sé sambærileg. Rótgróinn samfélagslegur aðstöðumunur hópa finnst á Íslandi og er það til marks um skeytingarleysi þegar lítið er gert úr umræðu um launamun kynjanna sem finnst enn hér, sama hvort horft er á óleiðréttan eða leiðréttan launamun. Stefán Pálsson sagnfræðingur sagði frá því á morgunverðarfundi um fátækt á fullveldisöld sem haldinn var í tilefni af alþjóðlegum baráttudegi gegn fátækt að fyrir rúmum hundrað árum hefðu vinnukonur ekki fengið nein laun en vinnukarlinn svo lág að launin hefðu ekki dugað til framfærslu eins barns. Gerum betur strax og látum af þessu skeytingarleysi þannig að þegar afkomendur okkar líta til baka geti þeir litið stoltir um öxl og sagt að árið 2018 hafi orðið mikilvæg þáttaskil í þróun jafnréttis á Íslandi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Með skynsemina að vopni Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar Skoðun 80.000 manna klóakrennsli í Dýrafjörð í boði Arctic Fish Jón Kaldal skrifar Skoðun Malað dag eftir dag eftir dag Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Að velja friðinn fram yfir réttlætið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar Skoðun Hvað er þetta græna? Karlinn er að spræna Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðisþjónusta á krossgötum? Einar Magnússon,Gunnar Alexander Ólafsson skrifar Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan hindrar kjarabætur Rúnar Sigurjónsson skrifar Skoðun Af hverju útiloka Ísrael frá Eurovision eins og Rússland? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Lífeyrir skal fylgja launum Jónína Björk Óskarsdóttir skrifar Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar Skoðun Hvernig er staða lesblindra á Íslandi? Guðmundur S. Johnsen skrifar Skoðun Sakar aðra um það sem hún gerir sjálf Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun „Þú verður aldrei nóg“ - Ástæður þess að kerfið bregst innflytjendum Ian McDonald skrifar Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar Skoðun Ofurgróði sjávarútvegs? – Hættið að afvegaleiða! Elliði Vignisson skrifar Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar Skoðun „Fáum við einkunn fyrir þetta?“ Hulda Dögg Proppé skrifar Skoðun Hrossakjöt, hroki og hleypidómar Kristján Logason skrifar Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Að byggja upp á Bakka Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Fiskeldi og samfélagsábyrgð Eyjólfur Ármannsson skrifar Skoðun Pólitískt raunsæi og utanríkisstefna Íslands Ragnar Anthony Antonsson Gambrell skrifar Skoðun Vorstjarnan hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Skoðun Fylgið fór vegna fullveldismáls Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Er Ísrael ennþá útvalin þjóð Guðs? Ómar Torfason skrifar Skoðun Flokkurinn hans Gunnars Smára? Guðbergur Egill Eyjólfsson skrifar Sjá meira
Í október voru tveir ákaflega mikilvægir baráttudagar sem vekja upp áleitnar spurningar um hvers konar samfélagi við viljum búa í og hvaða breytingar þarf að gera svo við getum sagt að hér sé raunverulegt jafnrétti og gott velferðarsamfélag þar sem allir einstaklingar hafa jöfn tækifæri til virkrar þátttöku. Fyrst vil ég nefna alþjóðlegan baráttudag gegn fátækt sem var þann 17. október. Í tilefni hans stóð Félagsráðgjafafélag Íslands fyrir viðburði þar sem vakin var athygli á skeytingarleysi gagnvart fátækt á Íslandi sem birtist meðal annars í formi of lítils fjármagns til mikilvægrar velferðarþjónustu. Undanfarið hefur verið mikil umræða í samfélaginu um þetta skeytingarleysi þótt það hugtak hafi ekki verið notað í umræðunni. Birtist það meðal annars í umræðu um geðheilbrigðismál og málefni ungs fólks í vímuefnavanda. Félagsráðgjafar þekkja vel þá hópa sem eru í mestri hættu á að festast í fátækt og verða jaðarsettir, fá ekki tækifæri til að tilheyra samfélaginu og taka virkan þátt í því. Það var því ánægjulegt að lesa skýrslu Árna Páls Árnasonar, fyrrverandi félagsmálaráðherra, sem hann kynnti nýverið um áskoranir Norðurlanda í félagsmálum. Þar bendir hann á að „kerfin“ þurfi að vinna betur saman svo hægt sé að veita þeim sem þurfa stuðning sem hæfir þörfum hvers og eins. Þetta hljómar kannski einfalt en í framkvæmd er þetta mun flóknara þar sem hvert og eitt „kerfi“ hefur tilhneigingu til þess að finna leið til að vísa frá sér því fólki sem glímir við fjölþættan vanda, yfir í annað „kerfi“, og oft liggja fjárhagslegir hvatar þar að baki. Félagsráðgjafar taka undir þetta en ein stærsta áskorun sem velferðarsamfélagið stendur frammi fyrir er að veita heildstæða og samþætta þjónustu. Vil ég nefna skóla- og heilbrigðiskerfið sérstaklega í þessu samhengi. Svo þau geti sannarlega verið sú grunnstoð sem þau þurfa og eiga að vera í íslensku velferðarsamfélagi og geti mætt þörfum einstaklinga og fjölskyldna þarf að leggja þar mun meiri áherslu á þverfaglega nálgun. Í Svíþjóð eru félagsráðgjafar til að mynda ein þeirra lykilfagstétta sem starfa í skólunum og í heilsugæslunni. Á Íslandi er staðan allt önnur; mjög fáir félagsráðgjafar starfa inni í skólunum og nú er einungis einn félagsráðgjafi sem starfar í heilsugæslu á öllu landinu. Félagsráðgjafafélag Íslands hefur ítrekað bent á að þessu þurfi að breyta og auka þurfi þverfaglega teymisvinnu í skólum og heilsugæslu. Það gengur ekki lengur að líta svo á að ein aðferð og ein leið virki fyrir alla, velferðarkerfið verður að bjóða upp á þverfaglega, heildstæða og sveigjanlega þjónustu sem getur mætt ólíkum þörfum einstaklinga og mætt þeim þar sem þeir eru staddir svo hægt sé að styðja þá til sjálfshjálpar. Skeytingarleysi Kvennafrídagurinn var viku síðar, þann 24. október, en 43 ár eru síðan konur streymdu fyrst út af vinnustöðum landsins og kröfðust jafnra kjara. Við erum komin langan veg á þessum áratugum og mælist Ísland efst meðal þjóða þegar kemur að jafnrétti kynjanna. Nýjar tölur um kynbundinn launamun sýna þó að enn er langt í land. Það er því miður svo að verðmætamat starfa á Íslandi er enn mjög bundið við kyn og eru störf sem hefð er að konur sinni í meira mæli, svo sem félagsráðgjöf, verr launuð en karlastörf þrátt fyrir að menntunarkröfur og ábyrgð í starfi sé sambærileg. Rótgróinn samfélagslegur aðstöðumunur hópa finnst á Íslandi og er það til marks um skeytingarleysi þegar lítið er gert úr umræðu um launamun kynjanna sem finnst enn hér, sama hvort horft er á óleiðréttan eða leiðréttan launamun. Stefán Pálsson sagnfræðingur sagði frá því á morgunverðarfundi um fátækt á fullveldisöld sem haldinn var í tilefni af alþjóðlegum baráttudegi gegn fátækt að fyrir rúmum hundrað árum hefðu vinnukonur ekki fengið nein laun en vinnukarlinn svo lág að launin hefðu ekki dugað til framfærslu eins barns. Gerum betur strax og látum af þessu skeytingarleysi þannig að þegar afkomendur okkar líta til baka geti þeir litið stoltir um öxl og sagt að árið 2018 hafi orðið mikilvæg þáttaskil í þróun jafnréttis á Íslandi.
Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun
Skoðun Af hverju er ekki 100 klst. málþóf á Alþingi um alvarlega stöðu barna? Grímur Atlason skrifar
Skoðun Knattspyrna kvenna í hálfa öld – þakkir til Eggerts Magnússonar Ingibjörg Hinriksdóttir skrifar
Skoðun Af nashyrningum og færni - hvernig sköpum við verðmæti til framtíðar? Guðrún Högnadóttir skrifar
Skoðun Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson skrifar
Skoðun Fánar, tákn og blómabreiður: „Enginn bjó á Íslandi fyrr en einhver kom“ Meyvant Þórólfsson skrifar
Skoðun Rafbíllinn er ekki bara umhverfisvænn – hann er líka hagkvæmari Óskar Páll Þorgilsson skrifar
Skoðun Laun kvenna og karla í aðildarfélögum ASÍ og BSRB árið 2024 Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar
Skoðun Sjávarútvegur er undirstöðuatvinnuvegur – ekki einangruð tekjulind Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Frestur til að skila athugasemdum við nýtt deiliskipulag Heiðmerkur að renna út Einar Sveinbjörn Guðmundsson Skoðun