Uppteknir menn á barnum Þórlindur Kjartansson skrifar 30. nóvember 2018 07:00 Þegar maður hringir í þjónustuver stórra fyrirtækja er það gjarnan frekar af leiðinlegum en gleðilegum ástæðum. Yfirleitt hefur eitthvað ekki virkað sem skyldi eða of hár reikningur verið sendur. Innhringjandinn er pirraður. Í ofanálag er ekki óalgengt að bilanir valdi mjög mörgu fólki óþægindum á sama tíma þannig að blessað starfsfólk þjónustuveranna þarf ekki bara að eiga við fólk sem er ósátt við þjónustuna heldur er það líka brjálað yfir að þurfa að bíða lengi á línunni. Við slíkar aðstæður hefur það eflaust oft bjargað mér frá því að gera mig að fífli með heimtufrekju og dónaskap, að alúðleg rödd minnir mig á að samtalið sé hljóðritað. Þegar maður veit að samtal er hljóðritað þá hegðar maður sér eftir því. Það sama á vitaskuld við þegar fólk kemur opinberlega fram. Flestir hafa vit á því að tempra hegðun sína og slípa þannig að hún valdi ekki öðrum ónauðsynlegum óþægindum eða leiðindum. Jafnvel þótt við teljum það flest vera ákveðið hrósyrði að fólk komi til dyranna eins og það er klætt; þá er ekki endilega víst að maður meini það í bókstaflegri merkingu. Við ætlumst að minnsta kosti frekar til þess að fólk slái um sig sloppi áður en það kemur til dyra ef það var af einhverjum ástæðum berrassað þegar dyrabjallan hringdi.Tvær útgáfur Við gerum öll ráð fyrir því að einhver munur sé á þeirri mynd sem fólk gefur af sér út á við, og því hvernig það er þegar enginn sér til. Við erum í raun að minnsta kosti tvær persónur; einkapersóna og opinber persóna. Í þessu felst vitaskuld ýmiss konar ósamræmi. Einkapersónan segir og hugsar alls konar hluti sem opinbera persónan myndi ritskoða. Einkapersónan getur reiðst og hugsað illa til jafnvel sinna allra nánustu án þess að þær tilfinningar eigi eitthvert erindi til að vera bornar á torg, þær bara jafna sig og eðlilegt ástand kemst á sálarlífið. Ég geri til dæmis fastlega ráð fyrir að jafnvel mínir allra bestu vinir hafi átt það til í gegnum tíðina að bölva mér í sand og ösku út af einhverju sem ég hef gert eða sagt; ég hef svo sannarlega talið mig hafa haft ástæðu til þess að bölva þeim í sand og ösku öðru hverju. En það breytir auðvitað engu um vináttuna og kærleikann þótt stundum slettist upp á vinskap og vínskáp. Ef munurinn verður of mikill á því sem maður segist vera opinberlega, og því sem maður er þegar enginn sér til, þá kallast það hræsni—og ef einkahegðun fólks er þveröfug við það sem það heldur fram opinberlega, þá er það til marks um einhvers konar veruleikafirringu eða siðblindu. Dæmi um þetta eru til dæmis siðapostular sem átelja aðra fyrir syndir sem þeir sjálfir drýgja á laun.Djammviskubit ársins En líklega er enginn svo tandurhreinn í sálinni að ekki sé einhver munur á því hvernig hann hugsar og hegðar sér í einrúmi eða meðal traustra vina—og því hvernig mynd hann dregur upp af sjálfum sér gagnvart öðrum. Við eigum flest til að vera meiri fávitar en við viljum kannast við og reynum eflaust að skýla öðru fólki við hvimleiðustu hliðunum á sjálfum okkur. En stundum gerist það að kastljósinu er varpað á fólk á allra óheppilegasta tíma. Og boj-ó-boj ætli þeir hafi örlítið djammviskubit þingmennirnir sem teknir voru upp á fylleríi að úttala sig um samstarfsfólk sitt? Það er reyndar ævintýralegt hversu ógeðfelldur talsmáti sumra þeirra var. Sjaldan hefur verið talað jafnilla um jafnmarga á jafnstuttum tíma. Þó veit ég reyndar ekki betur en þessir menn séu hinir ágætustu, svona að minnsta kosti hver í sínu lagi og edrú. Hið ógeðfellda fylleríisraus þeirra er þeim auðvitað til skammar, enda virðast þeir skammast sín. En það er ágætt að hafa í huga að upptakan segir ekki nálægt því alla söguna um neinn þeirra.Illmælgi Eflaust er til fólk sem heldur að pólitík dragi fram það besta í fólki. Það er þó ekki mín reynsla. Hafandi starfað umtalsvert í kringum stjórnmál þekki ég ágætlega hversu landlægt það er í pólitík að fólk tali ofboðslega illa um hvert annað. Bæði man ég eftir að sárt var að verða fyrir slíku og ekki síður hversu aumt það er að gerast sekur um það. Þótt ég muni ekki eftir jafnsvæsnu tali og nú er útvarpað útum allt; þá held ég það sé hæpið að fullyrða að það sé algjört einsdæmi. Hafandi heyrt þessa hörmung get ég ekki annað en verið ánægður með að hafa aldrei látið mér detta í hug að kjósa þessa tilteknu þingmenn, og ef ég væri náinn þeim myndi ég líklega ráðleggja þeim að koma sér umsvifalaust úr umhverfi sem dregur fram þessar hliðar á þeim—jafnvel þótt það sé bara á fylleríum.Þetta fyllerí er hljóðritað Það er ekki nema í algjörum undantekningartilfellum sem nauðsyn brýtur lög, og enn sjaldnar helgar tilgangurinn meðalið. Þótt innsýn margra í áfengisvímaðan hugarheim nokkurra þingmanna sé áhugaverð þá má ekki líta fram hjá því hversu óhugnanlegar afleiðingar á samfélagið það getur haft ef látið er átölulaust þegar fólk er hlerað í leyni á öldurhúsum. Vissulega fá þingmennirnir engin sérstök gáfnaprik fyrir að básúna heimskulegt tal sitt inni á veitingastað, en það breytir því ekki að á þeim var brotið þegar þeir voru leynilega hljóðritaðir og gögnin send til birtingar í fjölmiðlum. Það er ekki að ástæðulausu að símsvararnir hjá stórfyrirtækjum gefa manni aðvörun áður en byrjað er taka upp samtalið við þjónustufulltrúana. Þingmennirnir hefðu líklega ekki talað svona ógætilega ef þeir hefðu fengið sambærilega viðvörun. Og þar sem ég efast um að margir hafi áhuga á að heyra meira af því sem þessir herramenn blaðra sín á milli þegar þeir eru fullir og halda að enginn heyri til legg ég til að einhver ábyrgur borgari mæti að borðinu þeirra með áberandi upptökutæki næst þegar þessi hópur dettur í það, og hlífi okkur við annarri eins uppákomu. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Skoðun Þórlindur Kjartansson Mest lesið Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson Skoðun Ég á þetta ég má þetta Arnar Atlason Skoðun Skoðun Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar Skoðun Framtíðin fær húsnæði Ingunn Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Börnin sem deyja á Gaza Elín Pjetursdóttir skrifar Skoðun Brýr, sýkingar og börn Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar Skoðun Hvað er lýðskóli eiginlega? Margrét Gauja Magnúsdóttir skrifar Skoðun Búum til pláss fyrir framtíðina Birna Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Hættuleg ofnotkun svefnlyfja á Íslandi Drífa Sigfúsdóttir skrifar Skoðun Kveikjum neistann um allt land Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar Ísland að fara sömu leið og Evrópa í útlendingamálum? Kári Allansson skrifar Skoðun Samtökin 78 verðlauna sögufölsun Böðvar Björnsson skrifar Skoðun Afstaða – á vaktinni í 20 ár Arndís Vilhjálmsdóttir,Guðbjörg Sveinsdóttir skrifar Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar Skoðun Varað við embætti sérstaks saksóknara Gestur Jónsson skrifar Skoðun Út af sporinu en ekki týnd að eilífu María Helena Mazul skrifar Skoðun Meira að segja formaður Viðreisnar Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar Skoðun Steypuklumpablætið í borginni Ragnhildur Alda María Vilhjálmsdóttir skrifar Skoðun Kærum og beitum Ísrael viðskiptabanni! Pétur Heimisson skrifar Skoðun Blæðandi vegir Sigþór Sigurðsson skrifar Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar Skoðun Hroki og hleypidómar - syngur Jónas Sen? Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar Skoðun „Nýtt veiðigjald: sátt byggð á hagkvæmni“ Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Opinber áskorun til prófessorsins Brynjar Karl Sigurðsson skrifar Skoðun Nærvera Héðinn Unnsteinsson skrifar Skoðun Þegar Dagur lét mig hrasa á gangstéttarhellu Björn Teitsson skrifar Skoðun Þessi jafnlaunavottun... Sunna Arnardottir skrifar Skoðun Heilsuspillandi minnisleysi í boði Sjálfstæðisflokksins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun #BLESSMETA – fyrsta grein Guðrún Hrefna Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Þegar maður hringir í þjónustuver stórra fyrirtækja er það gjarnan frekar af leiðinlegum en gleðilegum ástæðum. Yfirleitt hefur eitthvað ekki virkað sem skyldi eða of hár reikningur verið sendur. Innhringjandinn er pirraður. Í ofanálag er ekki óalgengt að bilanir valdi mjög mörgu fólki óþægindum á sama tíma þannig að blessað starfsfólk þjónustuveranna þarf ekki bara að eiga við fólk sem er ósátt við þjónustuna heldur er það líka brjálað yfir að þurfa að bíða lengi á línunni. Við slíkar aðstæður hefur það eflaust oft bjargað mér frá því að gera mig að fífli með heimtufrekju og dónaskap, að alúðleg rödd minnir mig á að samtalið sé hljóðritað. Þegar maður veit að samtal er hljóðritað þá hegðar maður sér eftir því. Það sama á vitaskuld við þegar fólk kemur opinberlega fram. Flestir hafa vit á því að tempra hegðun sína og slípa þannig að hún valdi ekki öðrum ónauðsynlegum óþægindum eða leiðindum. Jafnvel þótt við teljum það flest vera ákveðið hrósyrði að fólk komi til dyranna eins og það er klætt; þá er ekki endilega víst að maður meini það í bókstaflegri merkingu. Við ætlumst að minnsta kosti frekar til þess að fólk slái um sig sloppi áður en það kemur til dyra ef það var af einhverjum ástæðum berrassað þegar dyrabjallan hringdi.Tvær útgáfur Við gerum öll ráð fyrir því að einhver munur sé á þeirri mynd sem fólk gefur af sér út á við, og því hvernig það er þegar enginn sér til. Við erum í raun að minnsta kosti tvær persónur; einkapersóna og opinber persóna. Í þessu felst vitaskuld ýmiss konar ósamræmi. Einkapersónan segir og hugsar alls konar hluti sem opinbera persónan myndi ritskoða. Einkapersónan getur reiðst og hugsað illa til jafnvel sinna allra nánustu án þess að þær tilfinningar eigi eitthvert erindi til að vera bornar á torg, þær bara jafna sig og eðlilegt ástand kemst á sálarlífið. Ég geri til dæmis fastlega ráð fyrir að jafnvel mínir allra bestu vinir hafi átt það til í gegnum tíðina að bölva mér í sand og ösku út af einhverju sem ég hef gert eða sagt; ég hef svo sannarlega talið mig hafa haft ástæðu til þess að bölva þeim í sand og ösku öðru hverju. En það breytir auðvitað engu um vináttuna og kærleikann þótt stundum slettist upp á vinskap og vínskáp. Ef munurinn verður of mikill á því sem maður segist vera opinberlega, og því sem maður er þegar enginn sér til, þá kallast það hræsni—og ef einkahegðun fólks er þveröfug við það sem það heldur fram opinberlega, þá er það til marks um einhvers konar veruleikafirringu eða siðblindu. Dæmi um þetta eru til dæmis siðapostular sem átelja aðra fyrir syndir sem þeir sjálfir drýgja á laun.Djammviskubit ársins En líklega er enginn svo tandurhreinn í sálinni að ekki sé einhver munur á því hvernig hann hugsar og hegðar sér í einrúmi eða meðal traustra vina—og því hvernig mynd hann dregur upp af sjálfum sér gagnvart öðrum. Við eigum flest til að vera meiri fávitar en við viljum kannast við og reynum eflaust að skýla öðru fólki við hvimleiðustu hliðunum á sjálfum okkur. En stundum gerist það að kastljósinu er varpað á fólk á allra óheppilegasta tíma. Og boj-ó-boj ætli þeir hafi örlítið djammviskubit þingmennirnir sem teknir voru upp á fylleríi að úttala sig um samstarfsfólk sitt? Það er reyndar ævintýralegt hversu ógeðfelldur talsmáti sumra þeirra var. Sjaldan hefur verið talað jafnilla um jafnmarga á jafnstuttum tíma. Þó veit ég reyndar ekki betur en þessir menn séu hinir ágætustu, svona að minnsta kosti hver í sínu lagi og edrú. Hið ógeðfellda fylleríisraus þeirra er þeim auðvitað til skammar, enda virðast þeir skammast sín. En það er ágætt að hafa í huga að upptakan segir ekki nálægt því alla söguna um neinn þeirra.Illmælgi Eflaust er til fólk sem heldur að pólitík dragi fram það besta í fólki. Það er þó ekki mín reynsla. Hafandi starfað umtalsvert í kringum stjórnmál þekki ég ágætlega hversu landlægt það er í pólitík að fólk tali ofboðslega illa um hvert annað. Bæði man ég eftir að sárt var að verða fyrir slíku og ekki síður hversu aumt það er að gerast sekur um það. Þótt ég muni ekki eftir jafnsvæsnu tali og nú er útvarpað útum allt; þá held ég það sé hæpið að fullyrða að það sé algjört einsdæmi. Hafandi heyrt þessa hörmung get ég ekki annað en verið ánægður með að hafa aldrei látið mér detta í hug að kjósa þessa tilteknu þingmenn, og ef ég væri náinn þeim myndi ég líklega ráðleggja þeim að koma sér umsvifalaust úr umhverfi sem dregur fram þessar hliðar á þeim—jafnvel þótt það sé bara á fylleríum.Þetta fyllerí er hljóðritað Það er ekki nema í algjörum undantekningartilfellum sem nauðsyn brýtur lög, og enn sjaldnar helgar tilgangurinn meðalið. Þótt innsýn margra í áfengisvímaðan hugarheim nokkurra þingmanna sé áhugaverð þá má ekki líta fram hjá því hversu óhugnanlegar afleiðingar á samfélagið það getur haft ef látið er átölulaust þegar fólk er hlerað í leyni á öldurhúsum. Vissulega fá þingmennirnir engin sérstök gáfnaprik fyrir að básúna heimskulegt tal sitt inni á veitingastað, en það breytir því ekki að á þeim var brotið þegar þeir voru leynilega hljóðritaðir og gögnin send til birtingar í fjölmiðlum. Það er ekki að ástæðulausu að símsvararnir hjá stórfyrirtækjum gefa manni aðvörun áður en byrjað er taka upp samtalið við þjónustufulltrúana. Þingmennirnir hefðu líklega ekki talað svona ógætilega ef þeir hefðu fengið sambærilega viðvörun. Og þar sem ég efast um að margir hafi áhuga á að heyra meira af því sem þessir herramenn blaðra sín á milli þegar þeir eru fullir og halda að enginn heyri til legg ég til að einhver ábyrgur borgari mæti að borðinu þeirra með áberandi upptökutæki næst þegar þessi hópur dettur í það, og hlífi okkur við annarri eins uppákomu.
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Enginn á verðinum – um ábyrgð, framtíðarsýn og mikilvægi forvirkrar stjórnsýslu Guðjón Heiðar Pálsson skrifar
Skoðun Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir skrifar
Skoðun Menntun sem mannréttindi – ekki forréttindi París Anna Bergmann,Sigurður Kári Harðarson skrifar
Skoðun Gaza sveltur til dauða - Tími bréfaskrifta er löngu liðinn Magnús Magnússon,Hjálmtýr Heiðdal skrifar
Skoðun Fái einstaklingar sem eru hættulegir sjálfum sér ekki viðeigandi búsetuúrræði blasir við mikill harmleikur Elínborg Björnsdóttir skrifar
Skoðun Sveitarfélög gegna lykilhlutverki í vistvænni mannvirkjagerð Guðrún Lilja Kristinsdóttir,Bergþóra Góa Kvaran skrifar
Konum í afplánun fjölgar: Með flókin áföll á bakinu Tinna Eyberg Örlygsdóttir,Sigríður Ella Jónsdóttir Skoðun