Ertu api? Sif Sigmarsdóttir skrifar 18. ágúst 2018 08:15 Dóttir mín útskrifaðist úr leikskóla í London í vikunni. Eins og sannri nútímamóður sæmir vakti það með mér nístandi samviskubit. Ég áttaði mig á hversu margt fjögurra ára barnið kunni: Stafi, tölur, heilt tónleikaprógramm af nöturlegum breskum barnagælum (It’s raining, it’s pouring/The old man is snoring/He bumped his head/On the top of the bed/And couldn’t get up in the morning). Það sem olli því að ég fálmaði eftir pískinum tilbúin í hressilega sjálfshýðingu var sú staðreynd að lítið sem ekkert af allri þessari visku var frá mér komið. Ég sat í stofunni og klippti neglurnar á yngri bróður hennar þegar sú fjögurra ára hlammaði sér á sófann og spurði: „Hvers vegna erum við með neglur?“ Þarna var tækifærið. Það var komið að mér að miðla af þekkingu minni; vera sú fyrirmyndarmóðir sem ég hafði alltaf verið á leiðinni að verða; foreldrið sem föndrar dúkkukastala með barninu úr tómum jógúrtdollum og íspinnaspýtum í stað þess að henda í það nýjustu Barbie-höllinni; foreldri sem spinnur sögur og ævintýri af fingrum fram en ekki upp lygar eins og að Evrópusambandið hafi bannað batterí og þess vegna sé ekki hægt að kaupa nýjar rafhlöður í syngjandi leikfangavélmennið sem sýgur lífsviljann úr fullorðnum; foreldrið sem skutlar barninu í ballett, píanótíma og forritunarnámskeið eftir skóla í stað þess að rétta því Netflix-fjarstýringuna. Mér fannst framtíðarfyrirætlanir þegar hafa afmáð syndir fortíðar þegar ég svaraði: „Því einu sinni vorum við dýr.“ Ég hélt að mér hefði tekist vel upp er ég miðlaði fjögurra ára dótturinni þróunarkenningunni. En dramb er falli næst. Ég var á leiðinni út í ruslageymslu með stóran pappakassa þegar hún birtist eins og árvakur villiköttur úr launsátri. „Átti ég heima í þessum kassa þegar ég var dýr?“ „Ha, nei, sko þú varst ekki dýr.“ „En þú sagðir að við hefðum einu sinni verið dýr.“ „Það voru forfeður okkar sem voru apar.“ „Er amma api?“ „Nei.“ „En afi?“ „Nei.“ „Ertu með svona mikið hár á fótunum af því að þú ert api?“ Ég ákvað að horfast í augu við staðreyndir. „Gjörðu svo vel, hérna er Netflix-fjarstýringin.“ Ég yrði aldrei fyrirmyndarmóðirin sem mér fannst að ég ætti að vera. Eða hvað?Hin nógu góða móðir Árið 1953 bjó Donald Winnicott, breskur barnalæknir og sálgreinir, til hugtakið „hin nógu góða móðir“. Eftir að hafa fylgst með þúsundum mæðra og börnum þeirra veitti Winnicott því eftirtekt að börnum sem ekki gengu að ótakmarkaðri athygli mæðra sinna vísri reiddi betur af en þeim sem nutu óskiptrar athygli. Winnicott sagði að þótt ósjálfbjarga hvítvoðungar þörfnuðust allrar athygli móður eða uppalanda væri mikilvægt að mæður væru ekki alltaf til taks er fram liðu stundir. Börn sem ættu móður sem olli þeim reglulega vonbrigðum – svaraði þeim ekki strax þegar þau kölluðu, lék ekki við þau eftir pöntun, eldaði ekki matinn sem þau vildu – væru betur í stakk búin til að takast á við þá staðreynd að lífið léti ekki undan duttlungum hvers manns. Svo virðist sem kenning Winnicotts eigi við rök að styðjast. Ný rannsókn sýnir að svo kallaðir „þyrluforeldrar“, foreldrar sem eru með puttana í öllu sem börn þeirra gera, hefta andlegan þroska barna sinna og grafa undan félagsfærni þeirra. Aðrar rannsóknir sýna að þétt dagskrá af tómstundum haldi aftur af sköpunargáfu barna því fátt geri hugvitinu jafngott og að leiðast. Haustið brestur nú á með öllum sínum kröfum um skutl á íþróttaæfingar, aðstoð við heimalærdóminn, kaup á nýjum skólatöskum og kvabb um tómstundir – það þarf að mæta á fótboltamótin, sauma búninga fyrir skólaleikritið, baka sykurlausa hráköku fyrir fjáröflunarsamkomuna … En áður en uppalendur landsins teygja sig í sjálfshýðingarpískinn er rétt að minna á eftirfarandi: Rannsóknir sýna að „hin nógu góða móðir“ er í raun hin allra besta móðir. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Birtist í Fréttablaðinu Sif Sigmarsdóttir Mest lesið Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Styðjum þá sem bjarga okkur Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Hver er viðskiptalegur ávinningur af EES-samningnum? Sigurbjörn Svavarsson skrifar Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Sjá meira
Dóttir mín útskrifaðist úr leikskóla í London í vikunni. Eins og sannri nútímamóður sæmir vakti það með mér nístandi samviskubit. Ég áttaði mig á hversu margt fjögurra ára barnið kunni: Stafi, tölur, heilt tónleikaprógramm af nöturlegum breskum barnagælum (It’s raining, it’s pouring/The old man is snoring/He bumped his head/On the top of the bed/And couldn’t get up in the morning). Það sem olli því að ég fálmaði eftir pískinum tilbúin í hressilega sjálfshýðingu var sú staðreynd að lítið sem ekkert af allri þessari visku var frá mér komið. Ég sat í stofunni og klippti neglurnar á yngri bróður hennar þegar sú fjögurra ára hlammaði sér á sófann og spurði: „Hvers vegna erum við með neglur?“ Þarna var tækifærið. Það var komið að mér að miðla af þekkingu minni; vera sú fyrirmyndarmóðir sem ég hafði alltaf verið á leiðinni að verða; foreldrið sem föndrar dúkkukastala með barninu úr tómum jógúrtdollum og íspinnaspýtum í stað þess að henda í það nýjustu Barbie-höllinni; foreldri sem spinnur sögur og ævintýri af fingrum fram en ekki upp lygar eins og að Evrópusambandið hafi bannað batterí og þess vegna sé ekki hægt að kaupa nýjar rafhlöður í syngjandi leikfangavélmennið sem sýgur lífsviljann úr fullorðnum; foreldrið sem skutlar barninu í ballett, píanótíma og forritunarnámskeið eftir skóla í stað þess að rétta því Netflix-fjarstýringuna. Mér fannst framtíðarfyrirætlanir þegar hafa afmáð syndir fortíðar þegar ég svaraði: „Því einu sinni vorum við dýr.“ Ég hélt að mér hefði tekist vel upp er ég miðlaði fjögurra ára dótturinni þróunarkenningunni. En dramb er falli næst. Ég var á leiðinni út í ruslageymslu með stóran pappakassa þegar hún birtist eins og árvakur villiköttur úr launsátri. „Átti ég heima í þessum kassa þegar ég var dýr?“ „Ha, nei, sko þú varst ekki dýr.“ „En þú sagðir að við hefðum einu sinni verið dýr.“ „Það voru forfeður okkar sem voru apar.“ „Er amma api?“ „Nei.“ „En afi?“ „Nei.“ „Ertu með svona mikið hár á fótunum af því að þú ert api?“ Ég ákvað að horfast í augu við staðreyndir. „Gjörðu svo vel, hérna er Netflix-fjarstýringin.“ Ég yrði aldrei fyrirmyndarmóðirin sem mér fannst að ég ætti að vera. Eða hvað?Hin nógu góða móðir Árið 1953 bjó Donald Winnicott, breskur barnalæknir og sálgreinir, til hugtakið „hin nógu góða móðir“. Eftir að hafa fylgst með þúsundum mæðra og börnum þeirra veitti Winnicott því eftirtekt að börnum sem ekki gengu að ótakmarkaðri athygli mæðra sinna vísri reiddi betur af en þeim sem nutu óskiptrar athygli. Winnicott sagði að þótt ósjálfbjarga hvítvoðungar þörfnuðust allrar athygli móður eða uppalanda væri mikilvægt að mæður væru ekki alltaf til taks er fram liðu stundir. Börn sem ættu móður sem olli þeim reglulega vonbrigðum – svaraði þeim ekki strax þegar þau kölluðu, lék ekki við þau eftir pöntun, eldaði ekki matinn sem þau vildu – væru betur í stakk búin til að takast á við þá staðreynd að lífið léti ekki undan duttlungum hvers manns. Svo virðist sem kenning Winnicotts eigi við rök að styðjast. Ný rannsókn sýnir að svo kallaðir „þyrluforeldrar“, foreldrar sem eru með puttana í öllu sem börn þeirra gera, hefta andlegan þroska barna sinna og grafa undan félagsfærni þeirra. Aðrar rannsóknir sýna að þétt dagskrá af tómstundum haldi aftur af sköpunargáfu barna því fátt geri hugvitinu jafngott og að leiðast. Haustið brestur nú á með öllum sínum kröfum um skutl á íþróttaæfingar, aðstoð við heimalærdóminn, kaup á nýjum skólatöskum og kvabb um tómstundir – það þarf að mæta á fótboltamótin, sauma búninga fyrir skólaleikritið, baka sykurlausa hráköku fyrir fjáröflunarsamkomuna … En áður en uppalendur landsins teygja sig í sjálfshýðingarpískinn er rétt að minna á eftirfarandi: Rannsóknir sýna að „hin nógu góða móðir“ er í raun hin allra besta móðir.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann Skoðun