Æsingsóráðið banvæna Aðalheiður Ámundadóttir skrifar 14. september 2017 07:00 Sebastian Kunz réttarmeinafræðingur bar vitni í máli ákæruvaldsins gegn Thomasi Möller Olsen í Héraðsdómi Reykjaness á dögunum. Fréttablaðið/Vilhelm Afar sjaldgæft er að æsingsóráðsheilkenni valdi dauða í kjölfar átaka milli tveggja óbreyttra borgara, segir réttarmeinafræðingurinn Sebastian Kunz. Þingfesting í dómsmáli gegn Sveini Gesti Tryggvasyni fer fram í dag. Sveinn Gestur er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Samkvæmt ákærunni lést Arnar af völdum nokkurra samhangandi þátta, þar á meðal æsingsóráðs. Heilkennið æsingsóráð (e. excited delerium) virðist valda mörgum heilabrotum, ekki síst vegna þess að það virðist nær eingöngu valda dauðsföllum við handtökur og önnur átök einstaklinga við lögreglu. „Heilkennið hefur verið töluvert mikið rannsakað meðal erlendra sérfræðinga,“ segir Kunz og bendir á vefinn PubMed, en þar má finna yfir 100 rannsóknir um heilkennið. Þá elstu frá árinu 1983. Sjálfur hefur Kunz unnið að rannsóknum á dauðsföllum í kjölfar rafbyssubeitingar undanfarin 10 ár. „Svona tilvik er hins vegar mjög sjaldgæft,“ segir Kunz og vísar þar til dauða Arnars.Sveinn Gestur Tryggvason er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Fréttablaðið/Eyþór„Langalgengast er að það komi fram við handtöku eða önnur átök við lögreglu,“ Kunz segir að rannsóknir sýni að mjög óalgengt sé að einstaklingur komist í svo mikinn hugaræsing og líkaminn bregðist svo órökrétt við í samskiptum við annan óbreyttan borgara, að það valdi dauða. Aðspurður segir Kunz hluta ástæðunnar þó kunna að vera að þau tilvik þar sem lögregla á ekki hlut að máli séu síður rannsökuð. „Sá sem framkvæmir krufninguna þarf að þekkja til heilkennisins og einkenna þess til að ganga úr skugga um að það sé orsakaþáttur,“ segir Kunz. Tímaramminn skipti einnig miklu máli, því það verði erfiðara að greina einkennin eftir því sem lengri tími líði frá dauðsfallinu. Grunur um að heilkennið sé orsakaþáttur þarf því að vakna strax eða mjög fljótlega til að hægt sé að leita eftir því með áreiðanlegum hætti. Kunz líkir ástandi þess sem hefur einkenni æsingsóráðs við líkamsástand í kjölfar maraþonhlaups þegar líkaminn er á barmi uppgjafar. „Líkaminn hefur þann eiginleika að hægja mjög á sér við of mikla áreynslu, til að verja sig,“ segir Kunz. „Heilkennið kemur hins vegar fram þegar um mikla áreynslu er að ræða en aðrir þættir valda því að sá eiginleiki líkamans að slökkva á sér verður óvirkur. Við það fer líkaminn svo langt fram yfir það sem náttúrulegt og heilsusamlegt er í yfirkeyrslu að það veldur dauða.“Sveinn Gestur Tryggvason leiddur fyrir dómara í Héraðsdómi Reykjavíkur í júní.VísirAðspurður nefnir Kunz notkun örvandi fíkniefna, geðræna kvilla og mikinn hugaræsing sem dæmi um það sem valdið geti því að líkaminn hægi ekki á sér eins og hann á að gera. Varðandi mikilvægi þjálfunar lögreglumanna í að þekkja heilkennið og bregðast rétt við því nefnir hann dæmi frá Bandaríkjunum þar sem koma hefði mátt í veg fyrir dauða ef lögreglumenn hefðu fengið viðeigandi þjálfun. Starfandi lögreglumenn og lögregluþjálfarar á Íslandi fengu fræðslu um æsingsóráðsheilkennið fyrr á þessu ári. „Það var þjálfari frá lögreglunni í Ontario í Kanada, vottaður af Institute for the Prevention of In-Custody Deaths, sem hélt erindið og fór meðal annars sérstaklega yfir einkenni og viðbrögð,“ segir Ólafur Örn Bragason, forstöðumaður mennta- og starfsþróunarseturs lögreglunnar. Lögreglufræðinemar við Háskólann á Akureyri hafi líka fengið fræðslu. Fæstir sem Fréttablaðið ræddi við í refsivörslukerfinu þekktu mikið til heilkennisins umfram þau tvö dauðsföll sem þekkt eru hér á landi. Auk tilviksins sem kemur við sögu í dómssal í dag lést maður árið 2007 í kjölfar handtöku á Hótel Sögu. Ákæra var ekki lögð fram í því máli en niðurstaða krufningar leiddi í ljós að maðurinn hefði látist af völdum heilkennisins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu.Uppfært klukkan 08:52Í upphaflegri útgáfu fréttarinnar kom fram að aðalmeðferð færi fram í mælinu í dag. Hið rétta er að þingfesting í málinu er í dag. Hefur fréttin verið leiðrétt til að endurspegla það. Birtist í Fréttablaðinu Stórfelld líkamsárás í Mosfellsdal Mest lesið Bátar brenna í Bolungarvík Innlent Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Innlent Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Innlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Innlent Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Innlent Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Innlent Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár Innlent Rok og rigning sama hvert er litið Veður Fleiri fréttir Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Utanríkisráðherra segir stjórnarandstöðuna fara rangt með mál „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Tekist á um Evrópumálin Merkúr Máni sótti brons í Ólympíukeppninni í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Komst ekki heim frá Íran fyrr en mánuði eftir árásirnar Segir eðlilegast að strandveiðiheimildir verði fyrir utan alla potta Sjá meira
Afar sjaldgæft er að æsingsóráðsheilkenni valdi dauða í kjölfar átaka milli tveggja óbreyttra borgara, segir réttarmeinafræðingurinn Sebastian Kunz. Þingfesting í dómsmáli gegn Sveini Gesti Tryggvasyni fer fram í dag. Sveinn Gestur er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Samkvæmt ákærunni lést Arnar af völdum nokkurra samhangandi þátta, þar á meðal æsingsóráðs. Heilkennið æsingsóráð (e. excited delerium) virðist valda mörgum heilabrotum, ekki síst vegna þess að það virðist nær eingöngu valda dauðsföllum við handtökur og önnur átök einstaklinga við lögreglu. „Heilkennið hefur verið töluvert mikið rannsakað meðal erlendra sérfræðinga,“ segir Kunz og bendir á vefinn PubMed, en þar má finna yfir 100 rannsóknir um heilkennið. Þá elstu frá árinu 1983. Sjálfur hefur Kunz unnið að rannsóknum á dauðsföllum í kjölfar rafbyssubeitingar undanfarin 10 ár. „Svona tilvik er hins vegar mjög sjaldgæft,“ segir Kunz og vísar þar til dauða Arnars.Sveinn Gestur Tryggvason er ákærður fyrir stórfellda líkamsárás sem leiddi til dauða Arnars Jónssonar Aspar. Fréttablaðið/Eyþór„Langalgengast er að það komi fram við handtöku eða önnur átök við lögreglu,“ Kunz segir að rannsóknir sýni að mjög óalgengt sé að einstaklingur komist í svo mikinn hugaræsing og líkaminn bregðist svo órökrétt við í samskiptum við annan óbreyttan borgara, að það valdi dauða. Aðspurður segir Kunz hluta ástæðunnar þó kunna að vera að þau tilvik þar sem lögregla á ekki hlut að máli séu síður rannsökuð. „Sá sem framkvæmir krufninguna þarf að þekkja til heilkennisins og einkenna þess til að ganga úr skugga um að það sé orsakaþáttur,“ segir Kunz. Tímaramminn skipti einnig miklu máli, því það verði erfiðara að greina einkennin eftir því sem lengri tími líði frá dauðsfallinu. Grunur um að heilkennið sé orsakaþáttur þarf því að vakna strax eða mjög fljótlega til að hægt sé að leita eftir því með áreiðanlegum hætti. Kunz líkir ástandi þess sem hefur einkenni æsingsóráðs við líkamsástand í kjölfar maraþonhlaups þegar líkaminn er á barmi uppgjafar. „Líkaminn hefur þann eiginleika að hægja mjög á sér við of mikla áreynslu, til að verja sig,“ segir Kunz. „Heilkennið kemur hins vegar fram þegar um mikla áreynslu er að ræða en aðrir þættir valda því að sá eiginleiki líkamans að slökkva á sér verður óvirkur. Við það fer líkaminn svo langt fram yfir það sem náttúrulegt og heilsusamlegt er í yfirkeyrslu að það veldur dauða.“Sveinn Gestur Tryggvason leiddur fyrir dómara í Héraðsdómi Reykjavíkur í júní.VísirAðspurður nefnir Kunz notkun örvandi fíkniefna, geðræna kvilla og mikinn hugaræsing sem dæmi um það sem valdið geti því að líkaminn hægi ekki á sér eins og hann á að gera. Varðandi mikilvægi þjálfunar lögreglumanna í að þekkja heilkennið og bregðast rétt við því nefnir hann dæmi frá Bandaríkjunum þar sem koma hefði mátt í veg fyrir dauða ef lögreglumenn hefðu fengið viðeigandi þjálfun. Starfandi lögreglumenn og lögregluþjálfarar á Íslandi fengu fræðslu um æsingsóráðsheilkennið fyrr á þessu ári. „Það var þjálfari frá lögreglunni í Ontario í Kanada, vottaður af Institute for the Prevention of In-Custody Deaths, sem hélt erindið og fór meðal annars sérstaklega yfir einkenni og viðbrögð,“ segir Ólafur Örn Bragason, forstöðumaður mennta- og starfsþróunarseturs lögreglunnar. Lögreglufræðinemar við Háskólann á Akureyri hafi líka fengið fræðslu. Fæstir sem Fréttablaðið ræddi við í refsivörslukerfinu þekktu mikið til heilkennisins umfram þau tvö dauðsföll sem þekkt eru hér á landi. Auk tilviksins sem kemur við sögu í dómssal í dag lést maður árið 2007 í kjölfar handtöku á Hótel Sögu. Ákæra var ekki lögð fram í því máli en niðurstaða krufningar leiddi í ljós að maðurinn hefði látist af völdum heilkennisins. Fréttin birtist upphaflega í Fréttablaðinu.Uppfært klukkan 08:52Í upphaflegri útgáfu fréttarinnar kom fram að aðalmeðferð færi fram í mælinu í dag. Hið rétta er að þingfesting í málinu er í dag. Hefur fréttin verið leiðrétt til að endurspegla það.
Birtist í Fréttablaðinu Stórfelld líkamsárás í Mosfellsdal Mest lesið Bátar brenna í Bolungarvík Innlent Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Innlent Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Innlent Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Innlent „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Innlent Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Innlent Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Innlent Stal 73 rauðvínsflöskum og rúllaði burt á þríhjóli Erlent Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár Innlent Rok og rigning sama hvert er litið Veður Fleiri fréttir Tvítugur Akureyringur með rafskutluleigu fyrir ferðamenn Þekktum Íslendingum lögð orð í munn með gervigreind Fulltrúar minnihlutans á einu um að tollarnir hafi ekki verið ræddir Gervigreind leggur Íslendingum orð í munn, bátabruni og veðrið um versló Atvinnubílstjóri með farþega undir áhrifum áfengis í vinnunni Segir áhyggjuefni að ESB hafi platað Íslendinga í tíu ár „Ökum slóðann” – Átaksverkefni gegn utanvegaakstri Erlendur ferðamaður lést við Hrafntinnusker Meðvitundarlaus maður sóttur í Silfru Segir Guðlaug fara með rangt mál: „Hvimleið þessi valkvæða hlustun stjórnarandstöðunnar“ Bátar brenna í Bolungarvík Utanríkisráðherra segir stjórnarandstöðuna fara rangt með mál „Fór algjörlega fram úr björtustu vonum“ Tekist á um Evrópumálin Merkúr Máni sótti brons í Ólympíukeppninni í líffræði Leigubíll án verðmerkingar og veitingastaðir í óleyfi Virknin minnkað þó áfram gjósi Tjald vonarinnar brann til kaldra kola Skötumessur Ásmundar Friðrikssonar gefa vel af sér „Þá er samkeppnishæfnin farin, það segir sig bara sjálft“ Líkamsárás í farþegaskipi „Kaldar kveðjur frá ESB“ og tilfinningaþrungin stund á Druslugöngu Hvalfjarðargöng opin á ný „Það er verið að taka aðeins of mikið“ Díselþjófar staðnir að verki: „Þetta er búið að kosta okkur milljónir“ „Ég held að það sé nú best að anda rólega“ Áhugi ungra stráka á Druslugöngunni kom skemmtilega á óvart Mögulegir Evróputollar á íslenskar vörur, lundastofn í rénun og Druslugangan Komst ekki heim frá Íran fyrr en mánuði eftir árásirnar Segir eðlilegast að strandveiðiheimildir verði fyrir utan alla potta Sjá meira