Ósvífnar álögur á börn Anna María Gunnarsdóttir skrifar 11. september 2017 15:38 Kostnaður vegna námsgagna framhaldsskólanemenda er verulegur. Þrátt fyrir ákvæði í framhaldsskólalögum um að mæta skuli kostnaði nemenda vegna námsgagna þurfa þeir að kaupa sín námsgögn sjálfir, hvort sem það eru kennslubækur, aðgangur að vefsvæðum, kostnaður vegna verklegra áfanga, stílabækur, tölvur eða annað. Framhaldsskólinn sækir fjármuni vegna alls þessa í vasa nemenda. Ríkið hefur aldrei komið að námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið heldur er hún alfarið í höndum einkaaðila. Sem dæmi um kostnað má nefna ungan námsmann sem var að hefja nám í framhaldsskóla nú í haust. Námsgögn voru keypt samkvæmt bókalista. Gætt var fyllstu aðgætni við bókakaupin og keyptar notaðar bækur ef þær litu vel út. Þær orðabækur sem voru á bókalistanum voru til á heimilinu svo ekki þurfti að kaupa þær. Heildarkostnaður vegna námgagnakaupa þessa nemenda í upphafi náms við framhaldsskóla var 82.889 krónur. Þess ber að geta að dýrustu bækurnar tvær munu fylgja nemandanum í gegnum allt námið, svo væntanlega verður kostnaður eitthvað minni á næstu önn. Það er ótækt í íslensku velferðarsamfélagi að leggja slíkar álögur á börn. Því miður ganga þeir sem selja námsgögn fyrir framhaldsskóla á lagið og námsbækur eru miklu dýrari en aðrar bækur. Má sjá mörg dæmi um það, ef t.d. íslensk skáldsaga lendir á leslista framhaldsskóla hækkar verðið snarlega. Og verðlagning er í mörgum tilfellum ekkert annað en ósvífin. Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Þetta hefur í för með sér að nemendur leita eftir því að kaupa notaðar bækur og sitja uppi með þvældar og skítugar bækur sem búið er að fylla inn í og geta með engu móti talist boðleg námsgögn. Því má svo bæta við að í verðkönnun sem ASÍ gerði á námsbókum fyrir framhaldsskóla var verðmunurinn allt upp í 85% milli bókabúða og var þar þó eingöngu miðað við nýjar bækur.Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Hluti af námsgagnavanda framhaldsskólanna liggur í löggjöfinni sjálfri um skólastigið og í námskránni frá árinu 2011 þegar námsskrárgerðin færðist út til skólanna sjálfra. Hæfniviðmiðin sem skipulagt er eftir eru mjög víð og því misjafnt hvernig námið er skipulagt í skólunum. Með námskránni 2011 heyrði það sögunni til að útgefendur gætu gefið út námsbækur og verið nokkuð vissir um að þær yrðu kenndar við meginþorra framhaldsskóla. Kennarar hafa nú meira frelsi en áður til að setja saman áfanga og velja námsefni í takt við áherslur sínar og það er auðvitað gott en til þess þurfa kennarar að hafa eitthvað námsefni til að velja úr. Í aðdraganda þess að framhaldsskólalögin voru sett árið 2008 var rætt um að bragarbót þyrfti að gera á aðgengi nemenda að námsefni og inn í lögin var sett grein nr. 51 sem kveður á um að á hverjum fjárlögum skuli tilgreind fjárhæð sem nemendur eiga að fá vegna námsgagna. Þrátt fyrir að ákvæðið hafi ratað í lög hafa aldrei verið settar verklagsreglur um það eða tilgreindar neinar fjárhæðir í fjárlögum. Af þessu má sjá að stjórnvöld hafa ekki brugðist við vandanum. Í barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem Ísland er aðili að, er ákvæði þess efnis að öllum börnum skuli standa til boða frí skólaganga. Á Íslandi er þetta ákvæði þverbrotið og ekkert hefur verið brugðist við þó 20 ár séu nú síðan sjálfræðisaldur íslenskra barna varð 18 ár. Viljugir kennarar, tilneyddir af skorti á aðgengilegu námsefni, neyðast því til að taka upp erlendar kennslubækur eða búa sjálfir til námsefni. Ef íslenskir framhaldsskólakennarar þyrftu ekki að eyða svo miklu af tíma sínum til námsefnisgerðar, með tilheyrandi vinnuálagi, gæfist aukið svigrúm til skólaþróunar í skólunum sjálfum. En hvað er til ráða? Námsbókaútgáfa fyrir framhaldsskólastigið þyrfti að vera líkari því sem hún er í grunnskóla og námsefni ætti að vera nemendum að kostnaðarlausu. Ég vildi sjá miklu betri greiningu á hvaða námsefni vantar og meiri gæði. Fjármunir Þróunarsjóðs námsgagna þyrftu að fara fyrst og fremst til þróunar á námsefni og ætti alls ekki að nýta til að kosta bókaútgáfu. Vefsvæði námsgagna fyrir framhaldsskólastigið hjá Menntamálastofnun þyrfti að þróast meira og það rafræna námsefni sem Þróunarsjóðurinn styrkir ætti einnig að fá heimili þar. Menntamálastofnun og Þróunarsjóður námsgagna ættu að líta til nágrannalandanna og byggja íslenska námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið upp á myndarlegan hátt og búa nemendur vel undir framtíðina. Íslensk menntamálayfirvöld ættu að geta gert svo miklu miklu betur fyrir næstu kynslóð nýtra þjóðfélagsþegna, byggt frumlega upp, nýtt og bætt þá innviði sem fyrir eru.Höfundur er framhaldsskólakennari og sérfræðingur hjá Félagi framhaldsskólakennara. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson Skoðun Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar Skoðun Hagfræðin á Heimildinni Bjarnheiður Hallsdóttir skrifar Skoðun Hreinleikaþráin Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Heimilisleysi blasir við öryrkjum Svanberg Hreinsson skrifar Skoðun Hvað getur Ísland gefið öðrum þjóðum? Gunnar Hersveinn skrifar Skoðun Veðrið, veskið og Íslendingurinn María Rut Kristinsdóttir skrifar Skoðun Að mæðra barn í hjarta sínu Hólmfríður Anna Baldursdóttir skrifar Sjá meira
Kostnaður vegna námsgagna framhaldsskólanemenda er verulegur. Þrátt fyrir ákvæði í framhaldsskólalögum um að mæta skuli kostnaði nemenda vegna námsgagna þurfa þeir að kaupa sín námsgögn sjálfir, hvort sem það eru kennslubækur, aðgangur að vefsvæðum, kostnaður vegna verklegra áfanga, stílabækur, tölvur eða annað. Framhaldsskólinn sækir fjármuni vegna alls þessa í vasa nemenda. Ríkið hefur aldrei komið að námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið heldur er hún alfarið í höndum einkaaðila. Sem dæmi um kostnað má nefna ungan námsmann sem var að hefja nám í framhaldsskóla nú í haust. Námsgögn voru keypt samkvæmt bókalista. Gætt var fyllstu aðgætni við bókakaupin og keyptar notaðar bækur ef þær litu vel út. Þær orðabækur sem voru á bókalistanum voru til á heimilinu svo ekki þurfti að kaupa þær. Heildarkostnaður vegna námgagnakaupa þessa nemenda í upphafi náms við framhaldsskóla var 82.889 krónur. Þess ber að geta að dýrustu bækurnar tvær munu fylgja nemandanum í gegnum allt námið, svo væntanlega verður kostnaður eitthvað minni á næstu önn. Það er ótækt í íslensku velferðarsamfélagi að leggja slíkar álögur á börn. Því miður ganga þeir sem selja námsgögn fyrir framhaldsskóla á lagið og námsbækur eru miklu dýrari en aðrar bækur. Má sjá mörg dæmi um það, ef t.d. íslensk skáldsaga lendir á leslista framhaldsskóla hækkar verðið snarlega. Og verðlagning er í mörgum tilfellum ekkert annað en ósvífin. Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Þetta hefur í för með sér að nemendur leita eftir því að kaupa notaðar bækur og sitja uppi með þvældar og skítugar bækur sem búið er að fylla inn í og geta með engu móti talist boðleg námsgögn. Því má svo bæta við að í verðkönnun sem ASÍ gerði á námsbókum fyrir framhaldsskóla var verðmunurinn allt upp í 85% milli bókabúða og var þar þó eingöngu miðað við nýjar bækur.Og hverjir aðrir en nemendur þurfa að reiða fram tæplega 7.000 krónur fyrir þýdda bók sem fyrst kom út fyrir 27 árum? Hluti af námsgagnavanda framhaldsskólanna liggur í löggjöfinni sjálfri um skólastigið og í námskránni frá árinu 2011 þegar námsskrárgerðin færðist út til skólanna sjálfra. Hæfniviðmiðin sem skipulagt er eftir eru mjög víð og því misjafnt hvernig námið er skipulagt í skólunum. Með námskránni 2011 heyrði það sögunni til að útgefendur gætu gefið út námsbækur og verið nokkuð vissir um að þær yrðu kenndar við meginþorra framhaldsskóla. Kennarar hafa nú meira frelsi en áður til að setja saman áfanga og velja námsefni í takt við áherslur sínar og það er auðvitað gott en til þess þurfa kennarar að hafa eitthvað námsefni til að velja úr. Í aðdraganda þess að framhaldsskólalögin voru sett árið 2008 var rætt um að bragarbót þyrfti að gera á aðgengi nemenda að námsefni og inn í lögin var sett grein nr. 51 sem kveður á um að á hverjum fjárlögum skuli tilgreind fjárhæð sem nemendur eiga að fá vegna námsgagna. Þrátt fyrir að ákvæðið hafi ratað í lög hafa aldrei verið settar verklagsreglur um það eða tilgreindar neinar fjárhæðir í fjárlögum. Af þessu má sjá að stjórnvöld hafa ekki brugðist við vandanum. Í barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna sem Ísland er aðili að, er ákvæði þess efnis að öllum börnum skuli standa til boða frí skólaganga. Á Íslandi er þetta ákvæði þverbrotið og ekkert hefur verið brugðist við þó 20 ár séu nú síðan sjálfræðisaldur íslenskra barna varð 18 ár. Viljugir kennarar, tilneyddir af skorti á aðgengilegu námsefni, neyðast því til að taka upp erlendar kennslubækur eða búa sjálfir til námsefni. Ef íslenskir framhaldsskólakennarar þyrftu ekki að eyða svo miklu af tíma sínum til námsefnisgerðar, með tilheyrandi vinnuálagi, gæfist aukið svigrúm til skólaþróunar í skólunum sjálfum. En hvað er til ráða? Námsbókaútgáfa fyrir framhaldsskólastigið þyrfti að vera líkari því sem hún er í grunnskóla og námsefni ætti að vera nemendum að kostnaðarlausu. Ég vildi sjá miklu betri greiningu á hvaða námsefni vantar og meiri gæði. Fjármunir Þróunarsjóðs námsgagna þyrftu að fara fyrst og fremst til þróunar á námsefni og ætti alls ekki að nýta til að kosta bókaútgáfu. Vefsvæði námsgagna fyrir framhaldsskólastigið hjá Menntamálastofnun þyrfti að þróast meira og það rafræna námsefni sem Þróunarsjóðurinn styrkir ætti einnig að fá heimili þar. Menntamálastofnun og Þróunarsjóður námsgagna ættu að líta til nágrannalandanna og byggja íslenska námsgagnaútgáfu fyrir framhaldsskólastigið upp á myndarlegan hátt og búa nemendur vel undir framtíðina. Íslensk menntamálayfirvöld ættu að geta gert svo miklu miklu betur fyrir næstu kynslóð nýtra þjóðfélagsþegna, byggt frumlega upp, nýtt og bætt þá innviði sem fyrir eru.Höfundur er framhaldsskólakennari og sérfræðingur hjá Félagi framhaldsskólakennara.
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar
Skoðun Við styðjum Guðmund Karl! Katrín Valdís Hjartardóttir,Andrea Bóel Bæringsdóttir,Guðbjörg Harpa Ingimundardóttir skrifar
Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir Skoðun