Hreppaflutningar eldri borgara Alda Björk Valdimarsdóttir skrifar 9. desember 2017 11:00 Kristjana Guðjónsdóttir, sjúkraliði með sérnám í öldrunarhjúkrun, sendir aðstandendum aldraðra tóninn í grein sinni, „Umönnun við aldraða á Akranesi til fyrirmyndar“ sem birtist á vef Vísis 7. desember síðastliðinn og finnst ekkert athugavert við það að aldraðir Reykvíkingar séu sendir á hjúkrunar- og dvalarheimili úti á landi. Hún segir „erfitt að skilja að það sé almennt ofviða fólki á besta aldri sem býr á höfuðborgarsvæðinu að heimsækja aldraða ættingja sína á hjúkrunarheimili, t.d. á Akranesi.“ Mikilvægt er að árétta það góða starf sem heilbrigðisstarfsfólk um land allt sinnir af alúð við erfið skilyrði. En við erum auðugt samfélag og það hlýtur að vera sjálfsagður réttur allra þeirra sem komnir eru til ára sinna að fá sína aðhlynningu sem næst fjölskyldu og ættingjum. Það er kominn upp stór vandi í umönnun aldraðra á höfuðborgarsvæðinu. Þrýstingurinn innan heilbrigðiskerfisins er ekki aðeins á það að aldrað fólk sem er að bíða eftir hjúkrunarheimili sé flutt út á land heldur er það sama gert við aldrað fólk sem er með banvænan sjúkdóm og liggur banaleguna. Þurfum við ekki að huga að rétti þessa fólks? Þurfum við sem samfélag ekki að tryggja að það fái að eyða síðustu vikum lífs síns með fjölskyldu sinni og vinum? Í október síðastliðnum setti heilbrigðisstarfsfólk á Landspítalanum mikinn þrýsting á fjölskyldu mína um að pabbi, sem var 87 ára gamall og hafði greinst með krabbamein á lokastigi, yrði fluttur á Akranes. Í Reykjavík virtust allar dyr lokaðar. Við komumst að því að biðdeildin fyrir aldraða sem starfrækt hafði verið á Landakotsspítala væri nú orðin að endurhæfingarstöð fyrir hressara fólk sem færi heim til sín við lok meðferðar. Svipaða sögu er að segja um svokallaða hvíldarinnlögn því þangað kemst einvörðungu fólk sem er á leiðinni heim til sín. Er ekki eitthvað skakkt í kerfi þar sem gamalt fólk sem ekki getur bjargað sér sjálft er sent út á land en þeir sem eru hressari hafa forgang á vist innan höfuðborgarsvæðisins? Væri ekki skynsamlegra að snúa þessu við og senda þá sem eru frískari út á land í endurhæfingu en láta þá sem ekki eiga langt eftir hafa forgang að vist í Reykjavík ef heimili þeirra er þar? Svona uppstokkanir ættu þó bara að vera tímabundnar lausnir því það er svo sannarlega kominn tími á fleiri hjúkrunarheimili í Reykjavík. Lausnin sem kerfið bauð upp á í tilfelli pabba var að senda hann út á land; hann átti þá tvær vikur eftir ólifaðar. Kristjana er ósátt við alla gagnrýni á hreppaflutninga og segir í pistli sínum: „Ættingjar sem þannig tala á opinberum vettvangi og gera kröfur á hið opinbera mættu einnig huga að því hvort þeir beri ekki einnig einhverja ábyrgð á því að ævikvöld foreldra eða annarra nákominna verði með sómasamlegum hætti.“ Við fundum greinilega fyrir þessari kröfu hjá heilbrigðisstarfsfólki sem vildi að pabbi færi heim til sín aftur, en þegar við bentum á að hann væri of veikur var okkur sagt að það væri laust pláss úti á landi. Pabbi fór ekki á Akranes, líklega vegna harðra mótmæla barna hans. Hann var þess í stað sendur á Líknardeildina í Kópavogi þar sem hann lést 8 dögum síðar í faðmi fjölskyldunnar eftir góða aðhlynningu starfsfólks þar. Ef pabbi hefði verið sendur út á land, efast ég ekki um að síðustu dagar hans hefðu skilið eftir sig djúp sálræn ör hjá börnum hans og orðið honum áfall. Við hefðum ekki getað verið hjá honum, kvatt hann á þann hátt sem við gerðum og sýnt honum stuðning og ást eins og við gátum á Líknardeildinni. Sorgarferlið eftir andlát hans hefði verið annarskonar – kveðjustundirnar þrungnar erfiðum tilfinningum um að hann væri svona langt í burtu frá okkur. Góð aðhlynning starfsfólkins á Akranesi hefði ekki komið í veg fyrir slíkar tilfinningar. Með því að senda aldrað fólk sem á stutt eftir út á land er kerfið að svipta ættingjana þeirri gefandi ábyrgð sem flest börn vilja taka á foreldrum sínum. Slíkt kerfi er ekki að þjóna manneskjunni og geðrænum þörfum hennar jafnvel þótt ókunnugt starfsfólk standi sig vel og aðstæður á hjúkrunarheimilum séu til fyrirmyndar. Slíkt kerfi stendur fyrir aðskilnaði eldri borgara frá börnum sínum á ögurstundu í lífi þeirra allra.Alda Björk Valdimarsdóttirdósent í Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Heilbrigðiskerfi Íslands - Tími fyrir lausnir! Victor Gudmundsson Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason Skoðun Almenn kvíðaröskun: léttvægt vandamál eða áhyggjuefni? Sævar Már Gústavsson Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Katrínu á Bessastaði Brynja Þorbjörnsdóttir skrifar Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar Skoðun Forseti Íslands, Baldur Þórhallsson Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar Skoðun Er ungum mönnum sama um sjófólk? Kjartan Sveinn Guðmundsson skrifar Skoðun Þörfin fyrir heimilislækna Bjarni Jónsson skrifar Skoðun Um lýðræði — Þrjár spurningar til forsetaframbjóðenda Hjörtur Hjartarson skrifar Skoðun 30% kaupmáttaraukning með evru Guðmundur Ragnarsson skrifar Skoðun Halla Tómasdóttir yrði góður forseti Rannveig Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Forsetinn má ekki fara á taugum Gísli Jökull Gíslason skrifar Skoðun „Brandarinn er búinn!“ María Heba Þorkelsdóttir skrifar Skoðun Katrín kann sig Aðalheiður Björk Olgudóttir skrifar Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Menntamorð Ingólfur Gíslason skrifar Skoðun Náttúruminjasafn Íslands má sinna sýningahaldi! Hilmar J. Malmquist skrifar Skoðun Hvers vegna þurfti að farga bókinni? Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Hjarta umhverfismála Margrét Júlía Rafnsdóttir skrifar Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar Skoðun Ísland hástökkvari í málefnum hinsegin fólks Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Banvænt aðgerðarleysi Tómas A. Tómasson skrifar Skoðun Viltu koma í ferðalag? Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun „Ég kýs homma“ Óli Gunnar Gunnarsson skrifar Skoðun Forseti sem svarar á mannamáli Erna Ástþórsdóttir skrifar Skoðun Hugrekki Vilborg Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Afvegaleiðing SFS? Friðleifur Egill Guðmundsson skrifar Skoðun Jón Gnarr fyrir dýraverndina Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Mannréttindastofnun verður að veruleika Jódís Skúladóttir skrifar Skoðun Samstarf við landsbyggðina Sævar Þór Halldórsson skrifar Skoðun Lausnin út í mýri? Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Sigþórsdóttir skrifar Skoðun Takk Ísland fyrir upplýsandi kosningabaráttu! Tómas Ellert Tómasson skrifar Sjá meira
Kristjana Guðjónsdóttir, sjúkraliði með sérnám í öldrunarhjúkrun, sendir aðstandendum aldraðra tóninn í grein sinni, „Umönnun við aldraða á Akranesi til fyrirmyndar“ sem birtist á vef Vísis 7. desember síðastliðinn og finnst ekkert athugavert við það að aldraðir Reykvíkingar séu sendir á hjúkrunar- og dvalarheimili úti á landi. Hún segir „erfitt að skilja að það sé almennt ofviða fólki á besta aldri sem býr á höfuðborgarsvæðinu að heimsækja aldraða ættingja sína á hjúkrunarheimili, t.d. á Akranesi.“ Mikilvægt er að árétta það góða starf sem heilbrigðisstarfsfólk um land allt sinnir af alúð við erfið skilyrði. En við erum auðugt samfélag og það hlýtur að vera sjálfsagður réttur allra þeirra sem komnir eru til ára sinna að fá sína aðhlynningu sem næst fjölskyldu og ættingjum. Það er kominn upp stór vandi í umönnun aldraðra á höfuðborgarsvæðinu. Þrýstingurinn innan heilbrigðiskerfisins er ekki aðeins á það að aldrað fólk sem er að bíða eftir hjúkrunarheimili sé flutt út á land heldur er það sama gert við aldrað fólk sem er með banvænan sjúkdóm og liggur banaleguna. Þurfum við ekki að huga að rétti þessa fólks? Þurfum við sem samfélag ekki að tryggja að það fái að eyða síðustu vikum lífs síns með fjölskyldu sinni og vinum? Í október síðastliðnum setti heilbrigðisstarfsfólk á Landspítalanum mikinn þrýsting á fjölskyldu mína um að pabbi, sem var 87 ára gamall og hafði greinst með krabbamein á lokastigi, yrði fluttur á Akranes. Í Reykjavík virtust allar dyr lokaðar. Við komumst að því að biðdeildin fyrir aldraða sem starfrækt hafði verið á Landakotsspítala væri nú orðin að endurhæfingarstöð fyrir hressara fólk sem færi heim til sín við lok meðferðar. Svipaða sögu er að segja um svokallaða hvíldarinnlögn því þangað kemst einvörðungu fólk sem er á leiðinni heim til sín. Er ekki eitthvað skakkt í kerfi þar sem gamalt fólk sem ekki getur bjargað sér sjálft er sent út á land en þeir sem eru hressari hafa forgang á vist innan höfuðborgarsvæðisins? Væri ekki skynsamlegra að snúa þessu við og senda þá sem eru frískari út á land í endurhæfingu en láta þá sem ekki eiga langt eftir hafa forgang að vist í Reykjavík ef heimili þeirra er þar? Svona uppstokkanir ættu þó bara að vera tímabundnar lausnir því það er svo sannarlega kominn tími á fleiri hjúkrunarheimili í Reykjavík. Lausnin sem kerfið bauð upp á í tilfelli pabba var að senda hann út á land; hann átti þá tvær vikur eftir ólifaðar. Kristjana er ósátt við alla gagnrýni á hreppaflutninga og segir í pistli sínum: „Ættingjar sem þannig tala á opinberum vettvangi og gera kröfur á hið opinbera mættu einnig huga að því hvort þeir beri ekki einnig einhverja ábyrgð á því að ævikvöld foreldra eða annarra nákominna verði með sómasamlegum hætti.“ Við fundum greinilega fyrir þessari kröfu hjá heilbrigðisstarfsfólki sem vildi að pabbi færi heim til sín aftur, en þegar við bentum á að hann væri of veikur var okkur sagt að það væri laust pláss úti á landi. Pabbi fór ekki á Akranes, líklega vegna harðra mótmæla barna hans. Hann var þess í stað sendur á Líknardeildina í Kópavogi þar sem hann lést 8 dögum síðar í faðmi fjölskyldunnar eftir góða aðhlynningu starfsfólks þar. Ef pabbi hefði verið sendur út á land, efast ég ekki um að síðustu dagar hans hefðu skilið eftir sig djúp sálræn ör hjá börnum hans og orðið honum áfall. Við hefðum ekki getað verið hjá honum, kvatt hann á þann hátt sem við gerðum og sýnt honum stuðning og ást eins og við gátum á Líknardeildinni. Sorgarferlið eftir andlát hans hefði verið annarskonar – kveðjustundirnar þrungnar erfiðum tilfinningum um að hann væri svona langt í burtu frá okkur. Góð aðhlynning starfsfólkins á Akranesi hefði ekki komið í veg fyrir slíkar tilfinningar. Með því að senda aldrað fólk sem á stutt eftir út á land er kerfið að svipta ættingjana þeirri gefandi ábyrgð sem flest börn vilja taka á foreldrum sínum. Slíkt kerfi er ekki að þjóna manneskjunni og geðrænum þörfum hennar jafnvel þótt ókunnugt starfsfólk standi sig vel og aðstæður á hjúkrunarheimilum séu til fyrirmyndar. Slíkt kerfi stendur fyrir aðskilnaði eldri borgara frá börnum sínum á ögurstundu í lífi þeirra allra.Alda Björk Valdimarsdóttirdósent í Íslensku- og menningardeild Háskóla Íslands.
Skoðun Eru stjórnvöld að virða réttindi barna á flótta? Hópur fólks í ungmennaráði UNICEF á Íslandi skrifar
Skoðun Algeng mistök við fasteignakaup og hvernig þú forðast þau Kristín Ósk Þórðardóttir skrifar
Skoðun Löggæsla er mikilvæg grunnþjónusta við fólkið í landinu Þorbjörg S. Gunnlaugsdóttir skrifar
Skoðun Hugsjónir og fræðimennska – einstakt veganesti Baldurs í embætti forseta Íslands Rannveig Traustadóttir skrifar