Nýr flokkur á gömlum grunni Gunnlaugur Stefánsson skrifar 17. maí 2016 07:00 Árið 1978 bauð Alþýðuflokkurinn fram til alþingiskosninga undir kjörorðinu „Nýr flokkur á gömlum grunni“. Flokkurinn uppskar 22% fylgi og sinn stærsta kosningasigur með 14 þingmönnum. Ég var yngstur þingmanna flokksins, nýlega orðinn 26 ára gamall. Miklir umbrotatímar voru þá í stjórnmálunum í umhverfi óðaverðbólgu sem geisað hafði frá því að Viðreisnarstjórnin lauk störfum árið 1971. Í kosningunum árið 1978 kynnti Alþýðuflokkurinn framsækna umbótastefnu, sem braut í blað stjórnmálabaráttunnar, og lagði drjúgt af mörkum svo böndum varð síðar komið á óðaverðbólgu og velferðin í landinu efldist. Þetta rifja ég hér upp að gefnu tilefni. Nú á Samfylkingin við vanda að etja af líkum toga og Alþýðuflokkurinn átti í kjölfar alþingiskosninga 1974, þegar flokkurinn var nálægt því að þurrkast út af Alþingi, hlaut 9% atkvæða og einn kjörinn þingmann, en honum fylgdu svo fjórir uppbótarþingmenn. Engum flokksmanni kom þá til hugar að gefast upp og efast um hlutverk Alþýðuflokksins sem bar ábyrgð á hugsjón jafnaðarstefnunnar í landinu. Þá var máttlaus helmingaskiptastjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks við völd, djúpstæð spilling í þjóðlífinu sem nærðist í skjóli verðbólgu og lokaðrar stjórnsýslu. Framsækin barátta Vilmundar heitins Gylfasonar, sem stóð svo í fylkingarbrjósti í kosningabaráttu Alþýðuflokksins árið 1978, fyllti flokksfólkið eldmóði. En úrslitum réð, að Alþýðuflokkurinnn kannaðist við fortíð sína og byggði róttækan málflutning sinn og baráttu á gömlum grunni, stóð traustan vörð um sögu sína og verk; og þrátt fyrir harða aðför andstæðinga flokksins að þeirri sögu og verkum.Afskræma sögu flokksins Nú keppast nokkrir forystumenn Samfylkingarinnar við að afneita eða afskræma sögu flokksins, upphefja meint „mistök“ með stóryrðum og biðja kjósendur afsökunar á tilveru sinni. Tæpast getur flokkur, sem þannig hagar málflutningi sínum, notið trausts hjá þjóðinni. Flokkur er meira en bandalag frambjóðenda sem eru að sækja um atvinnu. Flokkur er fólk, fjöldahreyfing, sem á sameiginlega hugsjón og þráir að sjá árangur í verki á lýðræðislegum grunni. Þingmenn flokksins eru því þjónar fólksins um að koma verkum hugsjóna til framkvæmda. Samfylkingin var stofnuð af öflugum stjórnmálahreyfingum sem áttu sér sameiginlega hugsjón um jöfnuð, réttlæti og almenna velferð á grunni jafnaðarstefnunnar. Frá stofnun hefur flokkurinn gegnt stóru hlutverki í stjórnmálunum. Samfylkingin var í forystu ríkisstjórnar, þegar þjóðin háði í raun baráttu um efnahagslegt sjálfstæði sitt í kjölfar á Hruni sem leitt gat til þjóðargjaldþrots. Engum gat til hugar komið á haustdögum árið 2008, að við yrðum komin til þeirrar farsældar sem við njótum í dag. Þar skipti öllu máli, að ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna tók á málum af festu og ábyrgð við afar erfiðar aðstæður og skilaði þjóðarbúinu, svo til heilla horfði. Þetta á sagnfræðin síðar eftir að staðfesta rækilega hér á landi, þó það sé fyrir löngu skráð í bækur í útlöndum.Kosið um leiðtoga Í formannskjöri innan Samfylkingarinnar á ekki að kjósa um það hvernig leggja eigi flokkinn niður eða hlaupa undir sæng með einhverju flokksbroti. Þvert á móti er kosið um leiðtoga, sem kannast við flokkinn, sögu hans og árangur, og hefur burði til að sækja fram í flokki til sigurs. Ef Samfylkingin ætlar að rækta traust með þjóðinni, þá verður það ekki gert öðruvísi en að þekkja sögu sína og uppskeru verkanna til heilla fyrir þjóðina. Og þar er af nógu að taka. Af þeim sjónarhóli er horft til framtíðar þar sem framsækni og baráttugleði mótar för. Ef Samfylkingunni auðnast þetta ekki, þá liggur Alþýðuflokkurinn í dvala og nærtækt að vekja hann til verka. Jafnaðarmenn gáfust ekki upp, þó oft hafi blásið á móti og gera ekki enn. Öflugur jafnaðarmannaflokkur er ekki aðeins brýn nauðsyn fyrir velferðina í landinu, heldur kjölfestan.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu þann 17. maí. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Alþingi Birtist í Fréttablaðinu Mest lesið Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir Skoðun Halldór 05.07.2025 Halldór Baldursson Halldór Skoðun Skoðun Hversu mikið er nóg? Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Til þeirra sem fagna Sigurður Gísli Bond Snorrason skrifar Skoðun Að semja er ekki veikleiki – það er forsenda lýðræðis Elliði Vignisson skrifar Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Sumar og sól – en ekki alltaf sátt í sálinni Ellen Calmon skrifar Skoðun Að flokka hver vinnur og hver tapar Tryggvi Rúnar Brynjarsson skrifar Skoðun Hagur hluthafanna alltaf og undantekningarlaust í forgangi Jón Kaldal skrifar Skoðun Má berja blaðamenn? Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar Skoðun Vonir um vopnahlé eins og hálmstrá Sveinn Rúnar Hauksson skrifar Skoðun Samfélagið innan samfélagsins Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Til hamingju Íslendingar með nýja Óperu Andri Björn Róbertsson skrifar Skoðun Hvers vegna hatar SFS smábáta? Svarið tengist veiðigjöldum Kjartan Páll Sveinsson skrifar Skoðun „Oft er flagð undir fögru skinni“ Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Orðhengilsháttur og lygar Elín Erna Steinarsdóttir skrifar Skoðun Fjögurra daga vinnuvika – nýr veruleiki? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Ráðherra gengur fram án laga Svanur Guðmundsson skrifar Skoðun Hagkvæmur kostur utan friðlands Jóna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Gagnsæi og inntak Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Sumargjöf Þórunn Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hannað fyrir miklu stærri markaði Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Grafarvogur framtíðar verður til Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Málþófið um veiðigjöldin vekur miskunnsama Samverja Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Menntastefna 2030 Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Sjá meira
Árið 1978 bauð Alþýðuflokkurinn fram til alþingiskosninga undir kjörorðinu „Nýr flokkur á gömlum grunni“. Flokkurinn uppskar 22% fylgi og sinn stærsta kosningasigur með 14 þingmönnum. Ég var yngstur þingmanna flokksins, nýlega orðinn 26 ára gamall. Miklir umbrotatímar voru þá í stjórnmálunum í umhverfi óðaverðbólgu sem geisað hafði frá því að Viðreisnarstjórnin lauk störfum árið 1971. Í kosningunum árið 1978 kynnti Alþýðuflokkurinn framsækna umbótastefnu, sem braut í blað stjórnmálabaráttunnar, og lagði drjúgt af mörkum svo böndum varð síðar komið á óðaverðbólgu og velferðin í landinu efldist. Þetta rifja ég hér upp að gefnu tilefni. Nú á Samfylkingin við vanda að etja af líkum toga og Alþýðuflokkurinn átti í kjölfar alþingiskosninga 1974, þegar flokkurinn var nálægt því að þurrkast út af Alþingi, hlaut 9% atkvæða og einn kjörinn þingmann, en honum fylgdu svo fjórir uppbótarþingmenn. Engum flokksmanni kom þá til hugar að gefast upp og efast um hlutverk Alþýðuflokksins sem bar ábyrgð á hugsjón jafnaðarstefnunnar í landinu. Þá var máttlaus helmingaskiptastjórn Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks við völd, djúpstæð spilling í þjóðlífinu sem nærðist í skjóli verðbólgu og lokaðrar stjórnsýslu. Framsækin barátta Vilmundar heitins Gylfasonar, sem stóð svo í fylkingarbrjósti í kosningabaráttu Alþýðuflokksins árið 1978, fyllti flokksfólkið eldmóði. En úrslitum réð, að Alþýðuflokkurinnn kannaðist við fortíð sína og byggði róttækan málflutning sinn og baráttu á gömlum grunni, stóð traustan vörð um sögu sína og verk; og þrátt fyrir harða aðför andstæðinga flokksins að þeirri sögu og verkum.Afskræma sögu flokksins Nú keppast nokkrir forystumenn Samfylkingarinnar við að afneita eða afskræma sögu flokksins, upphefja meint „mistök“ með stóryrðum og biðja kjósendur afsökunar á tilveru sinni. Tæpast getur flokkur, sem þannig hagar málflutningi sínum, notið trausts hjá þjóðinni. Flokkur er meira en bandalag frambjóðenda sem eru að sækja um atvinnu. Flokkur er fólk, fjöldahreyfing, sem á sameiginlega hugsjón og þráir að sjá árangur í verki á lýðræðislegum grunni. Þingmenn flokksins eru því þjónar fólksins um að koma verkum hugsjóna til framkvæmda. Samfylkingin var stofnuð af öflugum stjórnmálahreyfingum sem áttu sér sameiginlega hugsjón um jöfnuð, réttlæti og almenna velferð á grunni jafnaðarstefnunnar. Frá stofnun hefur flokkurinn gegnt stóru hlutverki í stjórnmálunum. Samfylkingin var í forystu ríkisstjórnar, þegar þjóðin háði í raun baráttu um efnahagslegt sjálfstæði sitt í kjölfar á Hruni sem leitt gat til þjóðargjaldþrots. Engum gat til hugar komið á haustdögum árið 2008, að við yrðum komin til þeirrar farsældar sem við njótum í dag. Þar skipti öllu máli, að ríkisstjórn Samfylkingar og Vinstri grænna tók á málum af festu og ábyrgð við afar erfiðar aðstæður og skilaði þjóðarbúinu, svo til heilla horfði. Þetta á sagnfræðin síðar eftir að staðfesta rækilega hér á landi, þó það sé fyrir löngu skráð í bækur í útlöndum.Kosið um leiðtoga Í formannskjöri innan Samfylkingarinnar á ekki að kjósa um það hvernig leggja eigi flokkinn niður eða hlaupa undir sæng með einhverju flokksbroti. Þvert á móti er kosið um leiðtoga, sem kannast við flokkinn, sögu hans og árangur, og hefur burði til að sækja fram í flokki til sigurs. Ef Samfylkingin ætlar að rækta traust með þjóðinni, þá verður það ekki gert öðruvísi en að þekkja sögu sína og uppskeru verkanna til heilla fyrir þjóðina. Og þar er af nógu að taka. Af þeim sjónarhóli er horft til framtíðar þar sem framsækni og baráttugleði mótar för. Ef Samfylkingunni auðnast þetta ekki, þá liggur Alþýðuflokkurinn í dvala og nærtækt að vekja hann til verka. Jafnaðarmenn gáfust ekki upp, þó oft hafi blásið á móti og gera ekki enn. Öflugur jafnaðarmannaflokkur er ekki aðeins brýn nauðsyn fyrir velferðina í landinu, heldur kjölfestan.Þessi grein birtist fyrst í Fréttablaðinu þann 17. maí.
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Tekist á um hvort lýðræðið á Íslandi sé virkt eða hvort hefðaréttur sé á völdum Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Nýr rektor og 2025 – tímamót í háskólamálum Ástráður Eysteinsson,Magnús Karl Magnússon,Margrét Helga Ögmundsdóttir,Tinna Laufey Ásgeirsdóttir Skoðun