Átján prósent tilkynntra nauðgana enduðu fyrir dómi Sunna Kristín Hilmarsdóttir skrifar 3. desember 2015 18:00 Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir í pontu á málþinginu í dag. Fyrir aftan hana sést í Ólaf Börk Þorvaldsson, hæstaréttardómara, sem var fundarstjóri. vísir/vilhelm Af þeim 164 nauðgunum sem tilkynntar voru til lögreglu á árunum 2008 til 2009 var aðeins ákært í 29 málum. Sakfellt var í 75 prósent þeirra og var meðalþyngd dóms 3 ár. Þetta eru niðurstöður rannsóknar sem kynnt var á málþingi í Háskólanum í Reykjavík í dag um meðferð nauðgunarmála og viðhorf til brotanna. Rannsóknin miðaði að því að greina einkenni brotanna sem kærð voru til lögreglu á þessum tveimur árum en rannsóknina unnu þær Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, sviðsstjóri lögfræðisviðs Háskólans á Bifröst, og Hildur Fjóla Antonsdóttir, lögfræðingur, en sú fyrrnefnda kynnti skýrsluna í dag. Í 62 málum af þessum 164 var rannsókn hætt vegna þess sem kallað er formlegar ástæður en langstærsta breytan þar var sú að brotaþoli vildi ekki kæra. Þá voru 27 mál felld niður vegna efnislegra ástæðna.Umræðan um að það þýði ekki að kæra getur verið hættuleg Þrátt fyrir að ekki hafi verið ákært í fleiri málum en raun ber vitni sagði Þorbjörg, sem starfaði lengi sem saksóknari hjá ríkissaksóknara, að vinnubrögð lögreglu væru engu að síður almennt góð þegar kæmi að rannsóknum á kynferðisbrotamálum.Málþingið í dag var vel sótt.vísir/vilhelm„Eftir að hafa farið yfir þessi gögn þá er það nú samt þannig að þegar skýrslur lögreglu eru lesnar þá sést að yfirheyrslutækni og almennt verklag er nokkuð gott. Því getur sú umræða verið hættuleg og ekki endilega brotaþola í hag að það sé ekki eftir neinu að leita með því að leggja fram kæru til lögreglu,“ sagði Þorbjörg meðal annar. Niðurstöður rannsóknarinnar leiddu meðal annars í ljós að eitt helsta einkenni nauðgunarbrota sem kærð voru til lögreglu á þessum árum var afar ungur aldur brotaþola. Í 40 prósent tilfella var brotaþoli barn, það er yngri en 18 ára, og í nánast öllum málunum var brotaþoli kona eða stúlka, eða í 160 málum. Skiptir máli fyrir framgang rannsóknar að tilkynna málin fljótt Þorbjörg og Hildur fengu aðgang að rannsóknargögnum lögreglu um land allt en 62,5 prósent málanna voru kærð til lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu. Mjög sterkt einkenni brotanna sem kærð voru var að þau áttu sér stað að næturlagi um helgar og algengasti brotavettvangurinn var heimili, annað hvort sakbornings eða brotaþola. Þá voru gjarnan kunningja-eða vinatengsl á milli aðila, eða í 37 prósent tilvika, og í þriðjungi mála var um að ræða kynni sem tókust með brotaþola og sakborningi sama kvöld og brotið átti sér stað. Um 45 prósent brotanna voru tilkynnt til lögreglu innan sólarhrings frá því að þau áttu sér stað. Sagði Þorbjörg að það hefði mikið að segja um framgang rannsóknarinnar hversu fljótt lögreglan fær málið til rannsóknar. Skiptir þar mestu að auðveldara er að tryggja rannsóknarhagsmuni í blábyrjun máls og aðgang að sönnunargögnum.Þorbjörg Sigríður og þau Svala Ísfeld Ólafsdóttir, dósent, og Símon Sigvaldason, héraðsdómari, sem einnig fluttu erindi á málþinginu.vísir/vilhelmTekur 15 mánuði fyrir mál að fara í gegnum kerfið Þorbjörg nefndi sérstaklega þrjá þætti sem benda til þess að ný, eða fersk, mál leiða frekar til ákæru en eldri mál. Þannig leiddi það frekar til ákæru ef brot voru tilkynnt samdægurs til lögreglu auk þess sem það virtist styrkja málin ef stuttur tími leið frá því brotið var tilkynnt og þar til lögreglan tók skýrslu af sakborningi. Þá skipti einnig máli hvort að sakborningur var handtekinn vegna rannsóknar en í 69 málum af 164 var handtökum beitt. Þá var mikill aldursmunur brotaþola og geranda einkennandi í þeim málum sem ákært var í en hann var að meðaltali 11,1 ár í ákærumálum en 6 ár í málum sem felld voru niður. Auk þessa kom glögglega í ljós við rannsókn Þorbjargar og Hildar hversu miklu máli málshraðinn skiptir; ef málshraðinn er eðlilegur er frekar ákært og vísaði Þorbjörg til þeirra þátta sem nefndir voru hér áður, til dæmis hvenær kæra brotaþola berst lögreglu. „Rannsókn lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu tók að meðaltali skemmri tíma en rannsókn hjá öðrum lögregluembættum. Meðaltalið hjá LRH var 122 dagar en 161 dagur annar staðar. Það tekur síðan að meðaltali 15 mánuði fyrir málið að fara í gegnum kerfið, það er frá því að kæra berst og þar til dómur fellur, sem er auðvitað langur og þungbær tími fyrir alla,“ sagði Þorbjörg. Tengdar fréttir Móðir brotaþola í hópnauðgunarmálinu: „Þeir eru ekki bara einhver skrímsli“ Lilja Guðný Björnsdóttir, móðir brotaþola í hópnauðgunarmálinu, segist ekki geta lýst því sem fór í gegnum huga hennar þegar dóttir hennar sagði henni hvað hefði komið fyrir í partýi í Breiðholti í maí í fyrra. 26. nóvember 2015 19:00 Telur að endurmennta þurfi dómara landsins Unnur Brá Konráðsdóttir, þingkona Sjálfstæðisflokksins, vill að gripið verði til aðgerða til að bæta meðferð kynferðisbrota í kerfinu. 28. nóvember 2015 07:00 Sýknaður af ákæru um að hafa nauðgað 17 ára stúlku Héraðsdómur Vesturlands sýknaði í dag karlmann af ákæru um nauðgun og brot á barnaverndarlögum en manninum var gefið að sök að hafa nauðgað 17 ára stúlku í mars í fyrra. 25. nóvember 2015 17:43 Ný íslensk rannsókn: Frekar sakfellt í kynferðisbrotamálum ef þolandi er með áverka Algengara er að þolandi og gerandi þekkist ekki í nauðgunarmálum á Íslandi. 4. desember 2015 06:00 Mótmæli við héraðsdóm: „Skilaboðin eru þau að íslenskir, gagnkynhneigðir menn mega nauðga konum eins og þá lystir“ Boðað hefur verið til mótmæla við Héraðsdóm Reykjvíkur í dag klukkan 17 í tilefni af sýknudómum sem fallið hafa í kynferðisbrotamálum undanfarið. 26. nóvember 2015 09:37 Mest lesið Táningsstúlkan sem lést var að teyma íslenskan hest Erlent Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga Innlent Segja gengið á birgðirnar og hætta við vopnasendingar til Úkraínu Erlent Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Innlent Diddy sakfelldur í tveimur af fimm ákæruliðum Erlent Hiti á þingi: „Hættið þessu bara“ Innlent Pilturinn áfrýjar ekki þyngsta mögulega dómi Innlent Árekstur á Kringlumýrarbraut Innlent „Erum við að kenna börnunum okkar að vinna?“ Innlent Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Innlent Fleiri fréttir Ótti um að allt fari í skrúfuna, Bubbi og pattstaða „Jú, jú, þetta er orðið málþóf“ Borgin sé ekki að refsa Grafarvogsbúum Pilturinn áfrýjar ekki þyngsta mögulega dómi Bætur Hugins lækkaðar og máli Vinnslustöðvarinnar vísað frá Samfylkingin í stórsókn á landsbyggðinni „Erum við að kenna börnunum okkar að vinna?“ Bærinn sagði nei við fyrsta kosti lögreglu Þinglok 2026 verði 12. júní „Eftir höfðinu dansa limirnir“ Hvalfjarðargöng opin á ný Gagnrýni Bryndísar á málþóf frá 2019 vekur athygli Skipuð nýr skrifstofustjóri í innviðaráðuneytinu Hiti á þingi: „Hættið þessu bara“ Hafa lokið rannsókn á Samherjamálinu Skildi illa við bálhyttuna og úr varð eldur Kjósa um að sameina Skorradalshrepp við Borgarbyggð Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga „Úrræðaleysi“ og „lausatök“ sögð einkenna yfirstjórn heilbrigðismála Ríkisendurskoðun gagnrýnir lausatök í heilbrigðismálum „Ég á ekki von á því að það vefjist fyrir ráðherranum“ Árekstur á Kringlumýrarbraut Þingheimur minnist Magnúsar Þórs Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Versta og besta nýtingin á frístundakortinu á Kjalarnesi Þingfundi slitið klukkan hálf fimm í nótt Umræðum haldið áfram eftir langan fund þingflokksformanna Hommar mega enn ekki gefa blóð Hvammsvirkjun bíður dóms Hæstaréttar Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Sjá meira
Af þeim 164 nauðgunum sem tilkynntar voru til lögreglu á árunum 2008 til 2009 var aðeins ákært í 29 málum. Sakfellt var í 75 prósent þeirra og var meðalþyngd dóms 3 ár. Þetta eru niðurstöður rannsóknar sem kynnt var á málþingi í Háskólanum í Reykjavík í dag um meðferð nauðgunarmála og viðhorf til brotanna. Rannsóknin miðaði að því að greina einkenni brotanna sem kærð voru til lögreglu á þessum tveimur árum en rannsóknina unnu þær Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir, sviðsstjóri lögfræðisviðs Háskólans á Bifröst, og Hildur Fjóla Antonsdóttir, lögfræðingur, en sú fyrrnefnda kynnti skýrsluna í dag. Í 62 málum af þessum 164 var rannsókn hætt vegna þess sem kallað er formlegar ástæður en langstærsta breytan þar var sú að brotaþoli vildi ekki kæra. Þá voru 27 mál felld niður vegna efnislegra ástæðna.Umræðan um að það þýði ekki að kæra getur verið hættuleg Þrátt fyrir að ekki hafi verið ákært í fleiri málum en raun ber vitni sagði Þorbjörg, sem starfaði lengi sem saksóknari hjá ríkissaksóknara, að vinnubrögð lögreglu væru engu að síður almennt góð þegar kæmi að rannsóknum á kynferðisbrotamálum.Málþingið í dag var vel sótt.vísir/vilhelm„Eftir að hafa farið yfir þessi gögn þá er það nú samt þannig að þegar skýrslur lögreglu eru lesnar þá sést að yfirheyrslutækni og almennt verklag er nokkuð gott. Því getur sú umræða verið hættuleg og ekki endilega brotaþola í hag að það sé ekki eftir neinu að leita með því að leggja fram kæru til lögreglu,“ sagði Þorbjörg meðal annar. Niðurstöður rannsóknarinnar leiddu meðal annars í ljós að eitt helsta einkenni nauðgunarbrota sem kærð voru til lögreglu á þessum árum var afar ungur aldur brotaþola. Í 40 prósent tilfella var brotaþoli barn, það er yngri en 18 ára, og í nánast öllum málunum var brotaþoli kona eða stúlka, eða í 160 málum. Skiptir máli fyrir framgang rannsóknar að tilkynna málin fljótt Þorbjörg og Hildur fengu aðgang að rannsóknargögnum lögreglu um land allt en 62,5 prósent málanna voru kærð til lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu. Mjög sterkt einkenni brotanna sem kærð voru var að þau áttu sér stað að næturlagi um helgar og algengasti brotavettvangurinn var heimili, annað hvort sakbornings eða brotaþola. Þá voru gjarnan kunningja-eða vinatengsl á milli aðila, eða í 37 prósent tilvika, og í þriðjungi mála var um að ræða kynni sem tókust með brotaþola og sakborningi sama kvöld og brotið átti sér stað. Um 45 prósent brotanna voru tilkynnt til lögreglu innan sólarhrings frá því að þau áttu sér stað. Sagði Þorbjörg að það hefði mikið að segja um framgang rannsóknarinnar hversu fljótt lögreglan fær málið til rannsóknar. Skiptir þar mestu að auðveldara er að tryggja rannsóknarhagsmuni í blábyrjun máls og aðgang að sönnunargögnum.Þorbjörg Sigríður og þau Svala Ísfeld Ólafsdóttir, dósent, og Símon Sigvaldason, héraðsdómari, sem einnig fluttu erindi á málþinginu.vísir/vilhelmTekur 15 mánuði fyrir mál að fara í gegnum kerfið Þorbjörg nefndi sérstaklega þrjá þætti sem benda til þess að ný, eða fersk, mál leiða frekar til ákæru en eldri mál. Þannig leiddi það frekar til ákæru ef brot voru tilkynnt samdægurs til lögreglu auk þess sem það virtist styrkja málin ef stuttur tími leið frá því brotið var tilkynnt og þar til lögreglan tók skýrslu af sakborningi. Þá skipti einnig máli hvort að sakborningur var handtekinn vegna rannsóknar en í 69 málum af 164 var handtökum beitt. Þá var mikill aldursmunur brotaþola og geranda einkennandi í þeim málum sem ákært var í en hann var að meðaltali 11,1 ár í ákærumálum en 6 ár í málum sem felld voru niður. Auk þessa kom glögglega í ljós við rannsókn Þorbjargar og Hildar hversu miklu máli málshraðinn skiptir; ef málshraðinn er eðlilegur er frekar ákært og vísaði Þorbjörg til þeirra þátta sem nefndir voru hér áður, til dæmis hvenær kæra brotaþola berst lögreglu. „Rannsókn lögreglunnar á höfuðborgarsvæðinu tók að meðaltali skemmri tíma en rannsókn hjá öðrum lögregluembættum. Meðaltalið hjá LRH var 122 dagar en 161 dagur annar staðar. Það tekur síðan að meðaltali 15 mánuði fyrir málið að fara í gegnum kerfið, það er frá því að kæra berst og þar til dómur fellur, sem er auðvitað langur og þungbær tími fyrir alla,“ sagði Þorbjörg.
Tengdar fréttir Móðir brotaþola í hópnauðgunarmálinu: „Þeir eru ekki bara einhver skrímsli“ Lilja Guðný Björnsdóttir, móðir brotaþola í hópnauðgunarmálinu, segist ekki geta lýst því sem fór í gegnum huga hennar þegar dóttir hennar sagði henni hvað hefði komið fyrir í partýi í Breiðholti í maí í fyrra. 26. nóvember 2015 19:00 Telur að endurmennta þurfi dómara landsins Unnur Brá Konráðsdóttir, þingkona Sjálfstæðisflokksins, vill að gripið verði til aðgerða til að bæta meðferð kynferðisbrota í kerfinu. 28. nóvember 2015 07:00 Sýknaður af ákæru um að hafa nauðgað 17 ára stúlku Héraðsdómur Vesturlands sýknaði í dag karlmann af ákæru um nauðgun og brot á barnaverndarlögum en manninum var gefið að sök að hafa nauðgað 17 ára stúlku í mars í fyrra. 25. nóvember 2015 17:43 Ný íslensk rannsókn: Frekar sakfellt í kynferðisbrotamálum ef þolandi er með áverka Algengara er að þolandi og gerandi þekkist ekki í nauðgunarmálum á Íslandi. 4. desember 2015 06:00 Mótmæli við héraðsdóm: „Skilaboðin eru þau að íslenskir, gagnkynhneigðir menn mega nauðga konum eins og þá lystir“ Boðað hefur verið til mótmæla við Héraðsdóm Reykjvíkur í dag klukkan 17 í tilefni af sýknudómum sem fallið hafa í kynferðisbrotamálum undanfarið. 26. nóvember 2015 09:37 Mest lesið Táningsstúlkan sem lést var að teyma íslenskan hest Erlent Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga Innlent Segja gengið á birgðirnar og hætta við vopnasendingar til Úkraínu Erlent Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Innlent Diddy sakfelldur í tveimur af fimm ákæruliðum Erlent Hiti á þingi: „Hættið þessu bara“ Innlent Pilturinn áfrýjar ekki þyngsta mögulega dómi Innlent Árekstur á Kringlumýrarbraut Innlent „Erum við að kenna börnunum okkar að vinna?“ Innlent Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Innlent Fleiri fréttir Ótti um að allt fari í skrúfuna, Bubbi og pattstaða „Jú, jú, þetta er orðið málþóf“ Borgin sé ekki að refsa Grafarvogsbúum Pilturinn áfrýjar ekki þyngsta mögulega dómi Bætur Hugins lækkaðar og máli Vinnslustöðvarinnar vísað frá Samfylkingin í stórsókn á landsbyggðinni „Erum við að kenna börnunum okkar að vinna?“ Bærinn sagði nei við fyrsta kosti lögreglu Þinglok 2026 verði 12. júní „Eftir höfðinu dansa limirnir“ Hvalfjarðargöng opin á ný Gagnrýni Bryndísar á málþóf frá 2019 vekur athygli Skipuð nýr skrifstofustjóri í innviðaráðuneytinu Hiti á þingi: „Hættið þessu bara“ Hafa lokið rannsókn á Samherjamálinu Skildi illa við bálhyttuna og úr varð eldur Kjósa um að sameina Skorradalshrepp við Borgarbyggð Hælisleitandi fór huldu höfði í þrjú ár og fleygði sér svo niður stiga „Úrræðaleysi“ og „lausatök“ sögð einkenna yfirstjórn heilbrigðismála Ríkisendurskoðun gagnrýnir lausatök í heilbrigðismálum „Ég á ekki von á því að það vefjist fyrir ráðherranum“ Árekstur á Kringlumýrarbraut Þingheimur minnist Magnúsar Þórs Vill fá að vita hvers vegna ákvarðanir stofnana eru ekki undirritaðar Versta og besta nýtingin á frístundakortinu á Kjalarnesi Þingfundi slitið klukkan hálf fimm í nótt Umræðum haldið áfram eftir langan fund þingflokksformanna Hommar mega enn ekki gefa blóð Hvammsvirkjun bíður dóms Hæstaréttar Játaði fjárdrátt og endurgreiðir samkvæmt samkomulagi Sjá meira
Móðir brotaþola í hópnauðgunarmálinu: „Þeir eru ekki bara einhver skrímsli“ Lilja Guðný Björnsdóttir, móðir brotaþola í hópnauðgunarmálinu, segist ekki geta lýst því sem fór í gegnum huga hennar þegar dóttir hennar sagði henni hvað hefði komið fyrir í partýi í Breiðholti í maí í fyrra. 26. nóvember 2015 19:00
Telur að endurmennta þurfi dómara landsins Unnur Brá Konráðsdóttir, þingkona Sjálfstæðisflokksins, vill að gripið verði til aðgerða til að bæta meðferð kynferðisbrota í kerfinu. 28. nóvember 2015 07:00
Sýknaður af ákæru um að hafa nauðgað 17 ára stúlku Héraðsdómur Vesturlands sýknaði í dag karlmann af ákæru um nauðgun og brot á barnaverndarlögum en manninum var gefið að sök að hafa nauðgað 17 ára stúlku í mars í fyrra. 25. nóvember 2015 17:43
Ný íslensk rannsókn: Frekar sakfellt í kynferðisbrotamálum ef þolandi er með áverka Algengara er að þolandi og gerandi þekkist ekki í nauðgunarmálum á Íslandi. 4. desember 2015 06:00
Mótmæli við héraðsdóm: „Skilaboðin eru þau að íslenskir, gagnkynhneigðir menn mega nauðga konum eins og þá lystir“ Boðað hefur verið til mótmæla við Héraðsdóm Reykjvíkur í dag klukkan 17 í tilefni af sýknudómum sem fallið hafa í kynferðisbrotamálum undanfarið. 26. nóvember 2015 09:37