Vistvangur í Landnámi Ingólfs Björn Guðbrandur Jónsson og Hjálmar Hjálmarsson skrifar 16. apríl 2014 07:00 Um þessar mundir hafa samtökin Gróður fyrir fólk í Landnámi Ingólfs (GFF) starfað í 17 ár. Samtökin kusu sér strax í upphafi afmarkað starfsvæði, hér á suðvesturhorninu þar sem drjúgur meirihluti landsmanna býr og þau hafa haldið tryggð við upphafleg markmið um að nýta lífræn úrgangsefni til uppgræðslu. Á þessum tíma hefur GFF unnið með fjölda ólíkra aðila því ein og sér koma samtök af þessu tagi litlu í verk. Sérstaklega má nefna sveitarfélög, grunnskóla og framhaldsskóla, sem að öðrum aðilum ólöstuðum eiga einna greiðustu samleiðina með stefnumálum og starfsháttum GFF. Á þetta löngum tíma hefur GFF safnað í sarpinn töluverðri þekkingu. Það gildir bæði um faglega þekkingu á viðfangsefnum samtakanna sem og landfræðilega þekkingu á starfsvæðinu. GFF eru býsna „lókal“ samtök og vita orðið lengra nefi sínu um hvernig landið liggur í Landnámi Ingólfs, í margvíslegum skilningi að sjálfsögðu. Samtökin starfa þó í raun ekki síður að hinum hnattrænu umhverfismálum og aðgerðum þeim að lútandi á heimaslóð. „Think globally, act locally“ var ákall Ríó-ráðstefnunnar fyrir 22 árum. Á þessum tímapunkti, með 17 ára reynslu í farteskinu, langar GFF til að endurgjalda samfélaginu margháttaðan stuðning með því að færa því heillaráð um samband manns og umhverfis hér á suðvesturhorninu. Það er hugmyndin um vistvang sem sækir m.a. innblástur í landsþekkt kjörorð um „ræktun lands og lýðs“.Stórt verkefni Hvert mannsbarn á Íslandi þekkir eða ætti að þekkja að gróður- og jarðvegseyðing er harmsaga í rúmlega ellefu alda sambúð landsmanna og fósturjarðarinnar. Sú saga er nærtækt og átakanlegt dæmi um hvernig verðmæt náttúrugæði geta glatast án þess að menn hafi haft tök eða rænu á að sporna við. Gróður- og jarðvegseyðing er um leið vandamál á heimsvísu og er einn þáttur þess að nú grefur undan matvælaöryggi mannkyns. Samtökin GFF voru stofnuð til að taka til hendinni á þessu sviði, á afmörkuðu svæði hér heima við. Ekki endilega til að græða Landnám Ingólfs upp í einni svipan, fremur til að finna haldbærar leiðir og hagfelldar aðferðir til að geta unnið á vandamálinu til framtíðar. Í stuttu máli, að þróa betri sambúð okkar íbúanna við landið. Góðfúsum lesendum er óhætt að trúa því að verkefnið er stórt, þótt eingöngu sé horft til 3% af flatarmáli Íslands, sem er Landnám Ingólfs. Hugmyndin um vistvang er svar GFF og aðferð til að endurheimta glötuð landgæði. Samtökin hafa leyft sér að kalla hana „náttúrugæði af mannavöldum“ eða einfaldlega „sjálfbæra þróun í verki“. Að nefna hlutina skiptir máli en mikilvægast er þó að öðlast skilning á ferlinu, hvernig vistvangi er ætlað að virka. Eftirfarandi punktar gefa hugmynd um hvað GFF sér fyrir sér með hugtakið og hvað gerist á vistvangi: Vistvangur er hugtak í anda sjálfbærrar þróunar, upprunnið á Íslandi og tekur mið af því hve uppblástur og gróðureyðing hafa leikið fósturjörðina grátt í gegnum aldirnar. Vistvangur er skilgreint, afmarkað svæði þar sem lífrænn úrgangur af mannlegri starfsemi er notaður til að byggja upp „náttúrulegan höfuðstól“ gróðurs og jarðvegs. Vistvangur er „snortið“ svæði, snortið af mannlegri starfsemi sem skilar viðkomandi landi hreinum, lífrænum afrakstri og eflir frjósemi þess. Á vistvangi fer fram ræktun lands og lýðs. Þar er æskulýður og nemendur af öllum skólastigum sem og hópar innlendra og erlendra sjálfboðaliða við nám og störf við endurheimt landgæða. Vistvangur gerir mannlegt umhverfi vistlegra og styrkir um leið vistkerfi náttúrunnar þegar lífrænum úrgangi er komið í náttúrulega hringrás. Vistvangur getur orðið leiðarstef út fyrir landsteinana, íslenskt dæmi um nærtæk úrræði við staðbundnum jafnt sem hnattrænum umhverfismálum. Vistvangur miðlar þeirri hugmynd að náttúrugæði geti, ef rétt er að farið, orðið til af mannavöldum. Tilvist mannlegs samfélags þurfi ekki endilega að eyða eða spilla náttúrugæðum. Úrræði finnist í vistkreppu okkar tíma. Eins og áður er sagt, hugmyndin er byggð á 17 ára reynslu GFF við að nota lífræn úrgangsefni til uppgræðslu í Landnámi Ingólfs. GFF hefur nýlega sent sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu erindi þar sem hugmyndin um vistvang er kynnt og sett í samhengi við nýleg áform um vinnslu á eldsneyti úr lífrænum úrgangi. Samtökin gera sér vonir um að hugmyndin megi gagnast til að gera Reykjavík, þar með talin öll nágrannasveitarfélögin, að hinni vistvænu höfuðborg norðursins, titil sem Reykjavík þarf að vinna sér inn en á ekki vísan. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Jarðakaup í nýjum tilgangi Halla Hrund Logadóttir Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson Skoðun Öll með? – 4.020 kr. hækkun fyrir skatt eftir 16 mánuði! Unnur Helga Óttarsdóttir Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Ég kýs… Gísli Ásgeirsson skrifar Skoðun Forsetaframboð í Fellini stíl Stefán Ólafsson skrifar Skoðun Borgar þú 65 prósent skatt af þínum tekjum? Guðfinnur Sigurvinsson skrifar Skoðun Brúarsmið á Bessastaði Jóhanna Vigdís Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Nú getum við brotið blað Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum loftslagsaðgerðir, ekki grænþvott Andrés Ingi Jónsson skrifar Skoðun Af hverju bara hálft skref áfram? Gísli Rafn Ólafsson skrifar Skoðun Baldur í þágu mannúðar og samfélags Anna María Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Hvar er Reykjavegur? Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Af auðvaldsmönnum og undirlægjuhætti Ester Hilmarsdóttir skrifar Skoðun Hafðu áhrif á líf barna Ída Björg Unnarsdóttir skrifar Skoðun Stórbætum samgöngur Logi Einarsson skrifar Skoðun Norska veiðistöðin Friðrik Erlingsson skrifar Skoðun Köllum það réttu nafni: Fordóma Derek Terell Allen skrifar Skoðun Ótrúverðugt plan að annars góðum markmiðum Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Formleg uppgjöf Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Örlætisgerningur Vilhjálmur H. Vilhjálmsson skrifar Skoðun Fjármunum veitt þangað sem neyðin er mest Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Sjálfbær framtíð Vestfjarða Sigríður Ólöf Kristjánsdóttir,Aðalsteinn Óskarsson skrifar Skoðun Burt með pólitík á Bessastöðum Kristmundur Carter skrifar Skoðun Náttúran njóti vafans, ótímabundið Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir skrifar Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar Skoðun „Almennings“ samgöngur? Bragi Gunnlaugsson skrifar Skoðun Góður forseti G. Pétur Matthíasson skrifar Skoðun Hvers vegna Halla Tómasdóttir? Guðjón Sigurðsson skrifar Skoðun Heimildin sem hvarf úr frumvarpi matvælaráðherra Vala Árnadóttir skrifar Skoðun Sníða sér stakk eftir vexti Guðni Magnús Ingvason skrifar Skoðun Norskir herrar eða íslenskir? Þóra Bergný Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ertu að bjóða þig fram? Sigurður Ragnarsson skrifar Sjá meira
Um þessar mundir hafa samtökin Gróður fyrir fólk í Landnámi Ingólfs (GFF) starfað í 17 ár. Samtökin kusu sér strax í upphafi afmarkað starfsvæði, hér á suðvesturhorninu þar sem drjúgur meirihluti landsmanna býr og þau hafa haldið tryggð við upphafleg markmið um að nýta lífræn úrgangsefni til uppgræðslu. Á þessum tíma hefur GFF unnið með fjölda ólíkra aðila því ein og sér koma samtök af þessu tagi litlu í verk. Sérstaklega má nefna sveitarfélög, grunnskóla og framhaldsskóla, sem að öðrum aðilum ólöstuðum eiga einna greiðustu samleiðina með stefnumálum og starfsháttum GFF. Á þetta löngum tíma hefur GFF safnað í sarpinn töluverðri þekkingu. Það gildir bæði um faglega þekkingu á viðfangsefnum samtakanna sem og landfræðilega þekkingu á starfsvæðinu. GFF eru býsna „lókal“ samtök og vita orðið lengra nefi sínu um hvernig landið liggur í Landnámi Ingólfs, í margvíslegum skilningi að sjálfsögðu. Samtökin starfa þó í raun ekki síður að hinum hnattrænu umhverfismálum og aðgerðum þeim að lútandi á heimaslóð. „Think globally, act locally“ var ákall Ríó-ráðstefnunnar fyrir 22 árum. Á þessum tímapunkti, með 17 ára reynslu í farteskinu, langar GFF til að endurgjalda samfélaginu margháttaðan stuðning með því að færa því heillaráð um samband manns og umhverfis hér á suðvesturhorninu. Það er hugmyndin um vistvang sem sækir m.a. innblástur í landsþekkt kjörorð um „ræktun lands og lýðs“.Stórt verkefni Hvert mannsbarn á Íslandi þekkir eða ætti að þekkja að gróður- og jarðvegseyðing er harmsaga í rúmlega ellefu alda sambúð landsmanna og fósturjarðarinnar. Sú saga er nærtækt og átakanlegt dæmi um hvernig verðmæt náttúrugæði geta glatast án þess að menn hafi haft tök eða rænu á að sporna við. Gróður- og jarðvegseyðing er um leið vandamál á heimsvísu og er einn þáttur þess að nú grefur undan matvælaöryggi mannkyns. Samtökin GFF voru stofnuð til að taka til hendinni á þessu sviði, á afmörkuðu svæði hér heima við. Ekki endilega til að græða Landnám Ingólfs upp í einni svipan, fremur til að finna haldbærar leiðir og hagfelldar aðferðir til að geta unnið á vandamálinu til framtíðar. Í stuttu máli, að þróa betri sambúð okkar íbúanna við landið. Góðfúsum lesendum er óhætt að trúa því að verkefnið er stórt, þótt eingöngu sé horft til 3% af flatarmáli Íslands, sem er Landnám Ingólfs. Hugmyndin um vistvang er svar GFF og aðferð til að endurheimta glötuð landgæði. Samtökin hafa leyft sér að kalla hana „náttúrugæði af mannavöldum“ eða einfaldlega „sjálfbæra þróun í verki“. Að nefna hlutina skiptir máli en mikilvægast er þó að öðlast skilning á ferlinu, hvernig vistvangi er ætlað að virka. Eftirfarandi punktar gefa hugmynd um hvað GFF sér fyrir sér með hugtakið og hvað gerist á vistvangi: Vistvangur er hugtak í anda sjálfbærrar þróunar, upprunnið á Íslandi og tekur mið af því hve uppblástur og gróðureyðing hafa leikið fósturjörðina grátt í gegnum aldirnar. Vistvangur er skilgreint, afmarkað svæði þar sem lífrænn úrgangur af mannlegri starfsemi er notaður til að byggja upp „náttúrulegan höfuðstól“ gróðurs og jarðvegs. Vistvangur er „snortið“ svæði, snortið af mannlegri starfsemi sem skilar viðkomandi landi hreinum, lífrænum afrakstri og eflir frjósemi þess. Á vistvangi fer fram ræktun lands og lýðs. Þar er æskulýður og nemendur af öllum skólastigum sem og hópar innlendra og erlendra sjálfboðaliða við nám og störf við endurheimt landgæða. Vistvangur gerir mannlegt umhverfi vistlegra og styrkir um leið vistkerfi náttúrunnar þegar lífrænum úrgangi er komið í náttúrulega hringrás. Vistvangur getur orðið leiðarstef út fyrir landsteinana, íslenskt dæmi um nærtæk úrræði við staðbundnum jafnt sem hnattrænum umhverfismálum. Vistvangur miðlar þeirri hugmynd að náttúrugæði geti, ef rétt er að farið, orðið til af mannavöldum. Tilvist mannlegs samfélags þurfi ekki endilega að eyða eða spilla náttúrugæðum. Úrræði finnist í vistkreppu okkar tíma. Eins og áður er sagt, hugmyndin er byggð á 17 ára reynslu GFF við að nota lífræn úrgangsefni til uppgræðslu í Landnámi Ingólfs. GFF hefur nýlega sent sveitarfélögum á höfuðborgarsvæðinu erindi þar sem hugmyndin um vistvang er kynnt og sett í samhengi við nýleg áform um vinnslu á eldsneyti úr lífrænum úrgangi. Samtökin gera sér vonir um að hugmyndin megi gagnast til að gera Reykjavík, þar með talin öll nágrannasveitarfélögin, að hinni vistvænu höfuðborg norðursins, titil sem Reykjavík þarf að vinna sér inn en á ekki vísan.
Skoðun Íþróttir fyrir öll, jöfnum og bætum leikinn Hólmfríður Sigþórsdóttir,Anna Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Nýr „loftslagsvænn“ iðnaður - neikvæð áhrif á lífríki og fiskveiðar Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir skrifar