Skólar eru ekki verksmiðjur Aðalheiður Steingrímsdóttir, Ólafur H. Sigurjónsson og Ólafur Loftsson og Svanhildur María Ólafsdóttir skrifa 30. ágúst 2013 08:45 Tugir þúsunda nema streyma þessa dagana inn í grunn- og framhaldsskóla landsins eftir sumarleyfi. Sumir stíga þar sín fyrstu skref – aðrir nálgast útskrift. Ef marka má opinbera umræðu mun hópurinn næstu mánuði stunda nám í kerfi sem er dýrt, ósveigjanlegt og óhagkvæmt. Þar sem afköst eru lítil og hætta á brottfalli á seinni stigum námsins yfirvofandi. Raunveruleikinn er annar. Þrátt fyrir mikinn niðurskurð síðustu ár hefur tekist að halda uppi metnaðarfullu starfi. Enda eru kröfurnar sem landsmenn gera til skólanna mjög miklar. Þær eru meðal annars að allir eigi að hafa möguleika á námi, óháð þroska, efnahag eða búsetu. Námið á að vera fjölbreytt og sveigjanlegt. Skólinn á að vera skapandi staður þar sem öllum líður vel og pláss er fyrir alla.Loforðin gleymast Í hátíðarræðum á tyllidögum taka stjórnmálamenn undir þetta. Segjast stoltir af því öfluga starfi sem fram fer í skólunum. Allt verði gert til að tryggja börnum þeirra sem besta menntun. En þegar komið er inn á Alþingi, eða í borgar-, bæjar- og sveitarstjórnir kemur annað hljóð í strokkinn. Horfinn er kjarkurinn. Gleymd eru loforðin. Engir peningar eru til. Eðlilegar kröfur kennara um að fá svipuð laun og aðrir hópar með sambærilega menntun og ábyrgð eru hundsaðar. Of fátt ungt fólk sækist eftir því að verða kennarar, því eldist kennarastéttin stöðugt. Í skólunum eins og á ýmsum öðrum sviðum hleðst vandinn upp. Engu að síður hafa stjórnmálamenn háleitar hugmyndir um breytingar á skólakerfinu. Koma þarf í veg fyrir brottfall. Stytta námið. Kerfið þarf að bæta. En um leið þarf að spara. Þá eru notuð orð eins og framleiðni. Litið er á menntakerfið sem færiband sem hægt er að láta snúast hraðar. Þegar fagfólkið í skólunum og félög kennara og stjórnenda vara við þessari hugsun er sagt að staðið sé í vegi fyrir framþróun. Verið sé að verja gamaldags kerfi sem sé rígbundið í ákvæðum kjarasamninga. Ekkert er fjær sannleikanum. Miklar breytingar hafa orðið í skólastarfinu síðustu ár og áratugi. Nemendahópurinn er mun fjölbreyttari en áður. Aukin áhersla er á foreldrasamstarf. Reynt er að aðlaga námið nýjungum í upplýsingatækni og breyttum kennsluháttum. Breytingarnar eru óteljandi og miða allar að því að laga sig að breyttu samfélagi. Raunar eru breytingarnar svo miklar að skólar dagsins í dag eru óþekkjanlegir miðað við þá sem störfuðu fyrir fáum árum. Minnt er á að félög kennara og stjórnenda hafa faglegar skyldur gagnvart nemendum og samfélaginu. Ef þau telja stjórnvöld vera á villigötum í skólamálum, ber þeim að segja það.Sparnaður ræður för Yfir skólunum vofir stöðugt krafa um aukna hagræðingu. Gera má ráð fyrir að sparnaðurinn í skólakerfinu nemi rúmlega tíu prósentum síðustu ár. Á sama tíma hefur kostnaður við æðstu stjórnsýslu landsins hækkað um tuttugu prósent, sem sýnir forgangsröðun stjórnmálamanna. En þótt kennarar leggi sig alla fram þá er óhjákvæmilegt að niðurskurður til menntamála bitni á starfinu. Námshópar stækka og um leið versna starfsskilyrði nemenda og kennara. Kennslan verður einhæfari, námsmatsaðferðir sömuleiðis. Bein samskipti kennara og nemenda minnka sem bitnar sérstaklega á þeim sem standa höllum fæti í sínu námi. Nemendur hafa takmarkað og fábreytt námsval. Þeim er handstýrt í almennt bóknám því skólunum er gert erfitt fyrir að halda úti verk- og tækninámi. Ástæðan er kostnaður. Mun ódýrara er að setja sem flesta nemendur saman í skólastofur og kenna þeim bóklegu fögin. Nemendur sem ekki fóta sig í bóknáminu hrökklast úr skóla.Stöndum vörð um menntakerfið Ástandið í heilbrigðiskerfinu hefur verið áberandi í opinberri umræðu, sem og ástandið í löggæslunni og hjá Landhelgisgæslunni. Landsmönnum er nú ljóst að þar styttist í að neyðarástand skapist. Minna hefur verið fjallað um stöðuna í skólakerfinu. Ástandið þar er síst betra. Það ætti að vera ráðamönnum jafnt sem almenningi mikið áhyggjuefni. Krafa nútímans er að þjóðin sé vel menntuð. Ungt fólk veit að það nær vart árangri í lífinu án góðrar menntunar. Krafan til þingmanna og sveitarstjórnamanna er að þeir hugsi alvarlega um þetta. Að samræmi verði milli orða og athafna. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun Skoðun Skoðun Dómsdagur nálgast! Hólmgeir Baldursson skrifar Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar Skoðun Ég og Parkinson – leitin að greiningu og leiðin til betra lífs Guðrún Einarsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna borga foreldrar í Kópavogi mest? Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar Skoðun Aðgengi er lykill að sjálfstæði, þátttöku og virkni Þuríður Harpa Sigurðardóttir skrifar Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar Skoðun Þetta unga fólk getur bara haldið kjafti Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Kveðjum sjálfhverfa og fyrirsjáanlega manninn Halldóra Mogensen skrifar Skoðun Hefur ekki náð sér á strik síðan Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? IV. Faglegt mat og ósvaraðar spurningar Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Skipulögð glæpastarfsemi er ógn við samfélagið Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Við erum 40 árum á eftir Einar Sverrisson skrifar Skoðun Þétting á 27. brautinni Friðjón R. Friðjónsson skrifar Skoðun Þá verður gott að búa á Íslandi Bjarni Karlsson,Jóna Hrönn Bolladóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? III: Tækifæri fyrir löggjafann Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Þingmaður til sölu – bátur fylgir með Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Þeir vökulu og tungumálið sem stjórntæki Jóhanna Jakobsdóttir skrifar Skoðun Umburðarlyndi og kærleikur Snorri Ásmundsson skrifar Skoðun Kolbrún og Kafka Pétur Orri Pétursson skrifar Skoðun Brottvísanir sem öllum var sama um Finnur Thorlacius Eiríksson skrifar Skoðun Mamma er gulur góð einkunn? Díana Dögg Víglundsdóttir skrifar Skoðun Gervigreind í vinnunni: Frá hamri til heilabús Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar Skoðun Engu slaufað Eydís Ásbjörnsdóttir skrifar Skoðun Faglegt mat eða lukka? II. Viðurkenning og höfnun Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Krabbameinsfélagið í stafni í aðdraganda storms Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Lénsherratímabilið er hafið Einar G Harðarson skrifar Sjá meira
Tugir þúsunda nema streyma þessa dagana inn í grunn- og framhaldsskóla landsins eftir sumarleyfi. Sumir stíga þar sín fyrstu skref – aðrir nálgast útskrift. Ef marka má opinbera umræðu mun hópurinn næstu mánuði stunda nám í kerfi sem er dýrt, ósveigjanlegt og óhagkvæmt. Þar sem afköst eru lítil og hætta á brottfalli á seinni stigum námsins yfirvofandi. Raunveruleikinn er annar. Þrátt fyrir mikinn niðurskurð síðustu ár hefur tekist að halda uppi metnaðarfullu starfi. Enda eru kröfurnar sem landsmenn gera til skólanna mjög miklar. Þær eru meðal annars að allir eigi að hafa möguleika á námi, óháð þroska, efnahag eða búsetu. Námið á að vera fjölbreytt og sveigjanlegt. Skólinn á að vera skapandi staður þar sem öllum líður vel og pláss er fyrir alla.Loforðin gleymast Í hátíðarræðum á tyllidögum taka stjórnmálamenn undir þetta. Segjast stoltir af því öfluga starfi sem fram fer í skólunum. Allt verði gert til að tryggja börnum þeirra sem besta menntun. En þegar komið er inn á Alþingi, eða í borgar-, bæjar- og sveitarstjórnir kemur annað hljóð í strokkinn. Horfinn er kjarkurinn. Gleymd eru loforðin. Engir peningar eru til. Eðlilegar kröfur kennara um að fá svipuð laun og aðrir hópar með sambærilega menntun og ábyrgð eru hundsaðar. Of fátt ungt fólk sækist eftir því að verða kennarar, því eldist kennarastéttin stöðugt. Í skólunum eins og á ýmsum öðrum sviðum hleðst vandinn upp. Engu að síður hafa stjórnmálamenn háleitar hugmyndir um breytingar á skólakerfinu. Koma þarf í veg fyrir brottfall. Stytta námið. Kerfið þarf að bæta. En um leið þarf að spara. Þá eru notuð orð eins og framleiðni. Litið er á menntakerfið sem færiband sem hægt er að láta snúast hraðar. Þegar fagfólkið í skólunum og félög kennara og stjórnenda vara við þessari hugsun er sagt að staðið sé í vegi fyrir framþróun. Verið sé að verja gamaldags kerfi sem sé rígbundið í ákvæðum kjarasamninga. Ekkert er fjær sannleikanum. Miklar breytingar hafa orðið í skólastarfinu síðustu ár og áratugi. Nemendahópurinn er mun fjölbreyttari en áður. Aukin áhersla er á foreldrasamstarf. Reynt er að aðlaga námið nýjungum í upplýsingatækni og breyttum kennsluháttum. Breytingarnar eru óteljandi og miða allar að því að laga sig að breyttu samfélagi. Raunar eru breytingarnar svo miklar að skólar dagsins í dag eru óþekkjanlegir miðað við þá sem störfuðu fyrir fáum árum. Minnt er á að félög kennara og stjórnenda hafa faglegar skyldur gagnvart nemendum og samfélaginu. Ef þau telja stjórnvöld vera á villigötum í skólamálum, ber þeim að segja það.Sparnaður ræður för Yfir skólunum vofir stöðugt krafa um aukna hagræðingu. Gera má ráð fyrir að sparnaðurinn í skólakerfinu nemi rúmlega tíu prósentum síðustu ár. Á sama tíma hefur kostnaður við æðstu stjórnsýslu landsins hækkað um tuttugu prósent, sem sýnir forgangsröðun stjórnmálamanna. En þótt kennarar leggi sig alla fram þá er óhjákvæmilegt að niðurskurður til menntamála bitni á starfinu. Námshópar stækka og um leið versna starfsskilyrði nemenda og kennara. Kennslan verður einhæfari, námsmatsaðferðir sömuleiðis. Bein samskipti kennara og nemenda minnka sem bitnar sérstaklega á þeim sem standa höllum fæti í sínu námi. Nemendur hafa takmarkað og fábreytt námsval. Þeim er handstýrt í almennt bóknám því skólunum er gert erfitt fyrir að halda úti verk- og tækninámi. Ástæðan er kostnaður. Mun ódýrara er að setja sem flesta nemendur saman í skólastofur og kenna þeim bóklegu fögin. Nemendur sem ekki fóta sig í bóknáminu hrökklast úr skóla.Stöndum vörð um menntakerfið Ástandið í heilbrigðiskerfinu hefur verið áberandi í opinberri umræðu, sem og ástandið í löggæslunni og hjá Landhelgisgæslunni. Landsmönnum er nú ljóst að þar styttist í að neyðarástand skapist. Minna hefur verið fjallað um stöðuna í skólakerfinu. Ástandið þar er síst betra. Það ætti að vera ráðamönnum jafnt sem almenningi mikið áhyggjuefni. Krafa nútímans er að þjóðin sé vel menntuð. Ungt fólk veit að það nær vart árangri í lífinu án góðrar menntunar. Krafan til þingmanna og sveitarstjórnamanna er að þeir hugsi alvarlega um þetta. Að samræmi verði milli orða og athafna.
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun
Skoðun Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson skrifar
Skoðun Sá tapar sem fyrstur nefnir nasistana: gengisfelling orðsins „rasisti“ Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Hagsmunir heildarinnar - Fjórði kafli: Joshua Fought The Battle of Jericho Hannes Örn Blandon skrifar
Skoðun Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson skrifar
Skoðun Austurland skilar verðmætum – innviðirnir þurfa að fylgja Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Fagmennska, fræðileg þekking, samráð, samvinna, þarfir og vilji barna og ungmenna eru grundvallaratriði Árni Guðmundsson skrifar
Er slysahætta í kringum sorpílátið heima hjá þér? Anna Jóna Kjartansdóttir,Pétur Gísli Jónsson Skoðun
Betri vegir, fleiri lögreglumenn og hægt að komast í meðferð á sumrin Þórður Snær Júlíusson Skoðun