Frá efnahagssamruna til efnahagslegs öryggis

Evrópusambandið var stofnað á grundvelli þeirrar sannfæringar að sameiginleg hagsæld myndi stuðla að friði og stöðugleika í Evrópu.

Innri markaðurinn, og með honum frjáls flutningur á vörum, fólki og fjármagni, hefur sannarlega auðveldað aukna samvinnu milli aðildarríkjanna og almennings. Frá bandalagi til sambands hefur Evrópusamruninn verið stigvaxandi og drifinn af efnahagssamstarfi í álfunni. Krísan á evrusvæðinu, í bland við samdrátt í efnahag heimsins og samkeppni frá vaxandi hagkerfum, er enn eitt skrefið í þróun hlutverks Evrópu í alþjóðamálum. Á meðan aðildarríki tipla á tánum í átt að dýpri samruna á sviði efnahags- og stjórnmála ætti ESB að styrkja núverandi samstarf við aðrar þjóðir.

Tvíhliða samkomulag

Sem slíkt er nýlegt samkomulag ESB og Bandaríkjanna um að hefja samningaviðræður um víðtækt viðskipta- og fjárfestingasamstarf eins líklegt til efnahagslegs ávinnings og til að styrkja stöðu sambandsins. Svo metnaðarfullt tvíhliða samkomulag gæti einnig stutt við hið fjölþjóða kerfi, hvort heldur sem er innan WTO eða G20. En það gæti líka verið litið á það sem varnartilraun til þess að snúa efnahagslegu samstarfi á heimsvísu aftur í þágu vestrænna hagkerfa. Það er nákvæmlega þetta jafnvægi milli frjálslyndis og verndarstefnu, milli efnahagslegs ávinnings og styrkingar á stöðu innan alþjóðakerfisins, sem mótar hvernig litið er á hlutverk Evrópu í heiminum. Í raun gætu þýðingarmestu leiðir ESB í utanríkismálum verið tengsl þess í efnahagsmálum.

Enn stærsta hagkerfið

Þrátt fyrir hægan endurbata er ESB enn stærsta hagkerfi heimsins. Það er stærsti innflutningsaðili heimsins, stærsti fjárfestir og sá aðili sem nýtur mestra beinna erlendra fjárfestinga. Þrátt fyrir að efnahagskreppan hafi ekki dregið úr almennum stuðningi við frjálslyndisstefnuna hefur hún eflt ákallið eftir aukinni vernd fyrir evrópsk hagkerfi og samfélög. Kjarninn í því að taka utanríkissambönd ESB til endurskoðunar er að vernda þessar réttarreglur gegn auknum ytri þrýstingi.

Í slíku samhengi styrkist sambandið milli efnahags- og utanríkisstefnu og munurinn þar á milli verður æ óskýrari. Af því leiðir, í viðskiptum sem og víðar, að ESB ætti að halda áfram að tryggja hlutfallslega yfirburði sína. Til þess getur þurft að móta nýjar verkreglur til að hafa eftirlit með erlendum fjárfestingum innan sambandsins og stýra aðgangi að innri markaðinum. Efnahagslegt öryggi er hins vegar ekki efnahagsleg verndarstefna heldur snýst það um áhrif skulda, gjaldmiðla, fjárfestinga, iðngetu, auðlinda, orku, tækni og mannauðs á öryggi, bæði á landsvísu sem og svæðisbundið. Það snýst um getu og færni til að skapa, viðhalda og vernda efnahagslega velmegun og félagslegar undirstöður.

Þrátt fyrir áskoranir sem felast í þróun á efnahagslegum samskiptum á heimsvísu eru grunnstoðir Evrópu enn sterkar. En nú er kominn tími fyrir ESB að byggja ný sambönd og til að endurhugsa núverandi sambönd út frá efnahagslegu öryggi og samskiptum sem styrkja stöðu sambandsins. Leiðin að eigin efnahagslegum endurbata ESB gæti sprottið fyrst og fremst út frá efnahagslegum samböndum þess út á við.