
Hagfræði 101: Kvikmyndagerð
En hví þá ekki að gíra verulega upp framlög ríkisins til kvikmyndagerðar fyrst margfeldisáhrifin eru jafn mikil og haldið er fram? Áður en við fögnum þessari hugmynd eins og um olíufund væri að ræða skulum við staldra við eitt augnablik.
Öll fyrirtæki skapa verðmæti
Vel má vera að hver króna sem ríkið lætur af hendi til kvikmyndagerðar á Íslandi skapi verðmæti fyrir þjóðarbúið. Það er ekki kjarni máls. Mergur málsins er einfaldlega sá að hið sama gildir um öll fyrirtæki sem eru rekin réttum megin við núllið. Öll skapa þau verðmæti vel umfram þau sem eingöngu nýtast eigendum eða viðskiptavinum þeirra. Hótel og veitingastaðir draga að erlenda ferðamenn og auka líkurnar á að þeir dveljist hér lengur en ella væri.
Almenningur nýtur svo góðs af því t.d. í formi aukinna gjaldeyristekna þjóðarbúsins. Tölvufyrirtæki hanna og selja hugbúnað sem eykur skilvirkni og þjónustu í atvinnulífinu sem aftur leiðir til aukinnar verðmætasköpunar í þjóðfélaginu almennt. Í stuttu máli, ef markaður er fyrir viðkomandi vöru eða þjónustu og fyrirtækin eru skikkanlega rekin á annað borð, þá er það til hagsbóta fyrir þjóðfélagið í heild burtséð frá því á hvaða sviði þau starfa. Því er vandséð að verðmætasköpun ein og sér réttlæti að tilteknar atvinnugreinar eins og kvikmyndagerð eigi frekar tilkall til reglubundinna fjárframlaga frá ríkinu en einhverjar aðrar.
Mótframlag kvikmyndageirans
Oft heyrast rökin fyrir fjárframlögum ríkisins í kvikmyndagerð að annars fái greinin ekki mótframlag erlendis frá, t.d. úr evrópskum kvikmyndasjóðum. En hið sama má segja um fjölmörg önnur verkefni á markaði. Erlendir fjárfestar eru til í slaginn ef tryggð er fjármögnun innanlands. Eiga þá öll fyrirtæki sem háð eru erlendri fjárfestingu að njóta sérstakra niðurgreiðslna úr almannasjóðum af þeim sökum? Allir sjá að slíkt væri óheillaráð. Því þarf sterkan rökstuðning fyrir því að kvikmyndagerð eigi fremur rétt á slíkri fyrirgreiðslu en aðrar atvinnugreinar.
Hinn ósýnilegi fórnarkostnaður
En hvers vegna er varasamt að niðurgreiða eina atvinnugrein, í þessu tilfelli kvikmyndagerð, en ekki aðra? Ástæðan er sú, að með ríkisstyrkjum fær kvikmyndagerðin forskot til vaxtar á kostnað annarra atvinnugreina sem ekki fá slíkan stuðning. Hver þúsund kall sem rennur úr almannasjóðum til kvikmyndagerðar gerir fyrirtæki í öðrum greinum fátækari sem því nemur. Það gerist í stuttu máli með tvennum hætti.
Annars vegar þannig að fyrirtækin þurfa að borga til kvikmyndagerðar þennan þúsund kall með sköttum sínum sem annars rynni í eigin rekstur til vaxtar og viðgangs. Hins vegar leiða slíkir ríkisstyrkir til þess að neytendur hafa úr minnu að spila þar sem búið er að ráðstafa þúsund kalli af þeirra launum til kvikmyndagerðar að þeim forspurðum. Afleiðingin er sú að neytendur kaupa minna af vöru og þjónustu af hinum fyrirtækjunum. Hluti þeirra sjálfsaflafjár nýtist því síður en ella og verðmæti glatast.
Öll fyrirtæki sitji við sama borð
Til að fyrirbyggja mismunun á milli atvinnugreina stendur valið því um tvennt. Annars vegar að styrkja allar atvinnugreinar jafnt með sífelldum framlögum úr ríkissjóði fyrir annarra manna pening. Hins vegar að lækka skatta sem nemur öllum styrkjunum og eftirláta fagfólki á markaði að fjárfesta fyrir eigin pening í þeim atvinnugreinum sem það hefur mesta trú á.
Fyrri leiðin byggir á síaukinni skattheimtu og stöðugum inngripum stjórnmálamanna og embættismanna í atvinnulífið eftir leiðum áætlunarbúskapar; hin síðari reiðir sig á markaðslausnir, þ.e. á raunverulegan vilja kaupenda og seljenda eftir lögmálinu um framboð og eftirspurn. Sjálfur hallast ég að síðarnefndu leiðinni, þ.e. að láta atvinnulífið í friði og leyfa hlutunum að hafa sinn gang.
Skoðun

Landið talar
Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar

Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf?
Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar

Ísrael – brostnir draumar og lygar
Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar

Ein af hverjum fjórum
Silja Höllu Egilsdóttir skrifar

Vertu drusla!
Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar

Þegar hið smáa verður risastórt
Sigurjón Þórðarson skrifar

Þú ert búin að eyðileggja líf mitt!!!
Sandra Ósk Jóhannsdóttir skrifar

Tekur sér stöðu með Evrópusambandinu
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Feluleikur ríkisstjórnarinnar?
Lárus Guðmundsson skrifar

Ég heiti Elísa og ég er Drusla
Elísa Rún Svansdóttir skrifar

Grindavík má enn bíða
Gísli Stefánsson skrifar

Aðventukerti og aðgangshindranir
Kristín María Birgisdóttir skrifar

Lífið í tjaldi á Gaza
Viðar Hreinsson,Israa Saed skrifar

Gaza og sjálfbærni mennskunnar
Elva Rakel Jónsdóttir skrifar

Börnin og hungursneyðin í Gaza
Sverrir Ólafsson skrifar

Kynbundið ofbeldi
Sigríður Ingibjörg Ingadóttir,Steinunn Bragadóttir skrifar

Aðdragandi aðildar þarf umboð
Erna Bjarnadóttir skrifar

Yfirlýsing frá Kára Stefánssyni um hrakfarir hans í samskiptum við íhaldssaman blaðamann
Kári Stefánsson skrifar

Þétting byggðar er ekki vandamálið
Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar

Þrengt að þjóðarleikvanginum
Þorvaldur Örlygsson skrifar

Ert þú drusla?
Katrín Sigríður J. Steingrímsdóttir,Elísa Rún Svansdóttir,Lilja Íris Long Birnudóttir,Lísa Margrét Gunnarsdóttir,Margrét Baldursdóttir,Silja Höllu Egilsdóttir skrifar

Sameiginleg yfirlýsing 28 ríkja um málefni Palestínu, hvers virði er hún?
Einar Ólafsson skrifar

Alltof mörg sveitarfélög á Íslandi!
Gunnar Alexander Ólafsson skrifar

Öryggi betur tryggt – fangelsismál færð til nútímans
Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar

Lýðheilsan að veði?
Willum Þór Þórsson skrifar

Evrópusambandsaðild - valdefling íslensks almennings
Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar

Köllum Skjöld Íslands réttu nafni: Rasískt götugengi
Ian McDonald skrifar

Hverjir eru komnir með nóg?
Nichole Leigh Mosty skrifar

Að leigja okkar eigin innviði
Halldóra Mogensen skrifar

Málþóf sem valdníðsla
Einar G. Harðarson skrifar