
Hagfræði 101: Kvikmyndagerð
En hví þá ekki að gíra verulega upp framlög ríkisins til kvikmyndagerðar fyrst margfeldisáhrifin eru jafn mikil og haldið er fram? Áður en við fögnum þessari hugmynd eins og um olíufund væri að ræða skulum við staldra við eitt augnablik.
Öll fyrirtæki skapa verðmæti
Vel má vera að hver króna sem ríkið lætur af hendi til kvikmyndagerðar á Íslandi skapi verðmæti fyrir þjóðarbúið. Það er ekki kjarni máls. Mergur málsins er einfaldlega sá að hið sama gildir um öll fyrirtæki sem eru rekin réttum megin við núllið. Öll skapa þau verðmæti vel umfram þau sem eingöngu nýtast eigendum eða viðskiptavinum þeirra. Hótel og veitingastaðir draga að erlenda ferðamenn og auka líkurnar á að þeir dveljist hér lengur en ella væri.
Almenningur nýtur svo góðs af því t.d. í formi aukinna gjaldeyristekna þjóðarbúsins. Tölvufyrirtæki hanna og selja hugbúnað sem eykur skilvirkni og þjónustu í atvinnulífinu sem aftur leiðir til aukinnar verðmætasköpunar í þjóðfélaginu almennt. Í stuttu máli, ef markaður er fyrir viðkomandi vöru eða þjónustu og fyrirtækin eru skikkanlega rekin á annað borð, þá er það til hagsbóta fyrir þjóðfélagið í heild burtséð frá því á hvaða sviði þau starfa. Því er vandséð að verðmætasköpun ein og sér réttlæti að tilteknar atvinnugreinar eins og kvikmyndagerð eigi frekar tilkall til reglubundinna fjárframlaga frá ríkinu en einhverjar aðrar.
Mótframlag kvikmyndageirans
Oft heyrast rökin fyrir fjárframlögum ríkisins í kvikmyndagerð að annars fái greinin ekki mótframlag erlendis frá, t.d. úr evrópskum kvikmyndasjóðum. En hið sama má segja um fjölmörg önnur verkefni á markaði. Erlendir fjárfestar eru til í slaginn ef tryggð er fjármögnun innanlands. Eiga þá öll fyrirtæki sem háð eru erlendri fjárfestingu að njóta sérstakra niðurgreiðslna úr almannasjóðum af þeim sökum? Allir sjá að slíkt væri óheillaráð. Því þarf sterkan rökstuðning fyrir því að kvikmyndagerð eigi fremur rétt á slíkri fyrirgreiðslu en aðrar atvinnugreinar.
Hinn ósýnilegi fórnarkostnaður
En hvers vegna er varasamt að niðurgreiða eina atvinnugrein, í þessu tilfelli kvikmyndagerð, en ekki aðra? Ástæðan er sú, að með ríkisstyrkjum fær kvikmyndagerðin forskot til vaxtar á kostnað annarra atvinnugreina sem ekki fá slíkan stuðning. Hver þúsund kall sem rennur úr almannasjóðum til kvikmyndagerðar gerir fyrirtæki í öðrum greinum fátækari sem því nemur. Það gerist í stuttu máli með tvennum hætti.
Annars vegar þannig að fyrirtækin þurfa að borga til kvikmyndagerðar þennan þúsund kall með sköttum sínum sem annars rynni í eigin rekstur til vaxtar og viðgangs. Hins vegar leiða slíkir ríkisstyrkir til þess að neytendur hafa úr minnu að spila þar sem búið er að ráðstafa þúsund kalli af þeirra launum til kvikmyndagerðar að þeim forspurðum. Afleiðingin er sú að neytendur kaupa minna af vöru og þjónustu af hinum fyrirtækjunum. Hluti þeirra sjálfsaflafjár nýtist því síður en ella og verðmæti glatast.
Öll fyrirtæki sitji við sama borð
Til að fyrirbyggja mismunun á milli atvinnugreina stendur valið því um tvennt. Annars vegar að styrkja allar atvinnugreinar jafnt með sífelldum framlögum úr ríkissjóði fyrir annarra manna pening. Hins vegar að lækka skatta sem nemur öllum styrkjunum og eftirláta fagfólki á markaði að fjárfesta fyrir eigin pening í þeim atvinnugreinum sem það hefur mesta trú á.
Fyrri leiðin byggir á síaukinni skattheimtu og stöðugum inngripum stjórnmálamanna og embættismanna í atvinnulífið eftir leiðum áætlunarbúskapar; hin síðari reiðir sig á markaðslausnir, þ.e. á raunverulegan vilja kaupenda og seljenda eftir lögmálinu um framboð og eftirspurn. Sjálfur hallast ég að síðarnefndu leiðinni, þ.e. að láta atvinnulífið í friði og leyfa hlutunum að hafa sinn gang.
Skoðun

Hvaða einkunn fékkst þú á bílprófinu?
Grétar Birgisson skrifar

Að koma út í lífið með verri forgjöf, hvernig tilfinning er það?
Davíð Bergmann skrifar

Tjaldið fellt í leikhúsi fáránleikans
Vésteinn Ólason skrifar

Heilbrigðisreglugerð WHO: Hagsmunir eða heimska?
Júlíus Valsson skrifar

Málþófs klúður Sægreifa-flokkanna
Jón Þór Ólafsson skrifar

Græna vöruhúsið setur svartan blett á íslenskt samfélag
Davíð Aron Routley skrifar

Dæmt um efni, Hörður
Árni Finnsson,Elvar Örn Friðriksson,Snæbjörn Guðmundsson skrifar

Flugnám - Annar hluti: Afskiptaleysi stjórnvalda
Matthías Arngrímsson skrifar

Sóvésk sápuópera
Franklín Ernir Kristjánsson skrifar

Á hvaða vegferð er ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur gagnvart sjávarútvegssveitarfélögunum?
Anton Guðmundsson skrifar

Dæmir sig sjálft
Jón Pétur Zimsen skrifar

Mega blaðamenn ljúga?
Páll Steingrímsson skrifar

Ákall um nægjusemi í heimi neyslubrjálæðis
Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar

Hvað hefur áunnist á 140 dögum?
Heiða Björg Hilmisdóttir,Dóra Björt Guðjónsdóttir,Sanna Magdalena Mörtudóttir,Helga Þórðardóttir,Líf Magneudóttir skrifar

Samstarf er lykill að framtíðinni
Magnús Þór Jónsson skrifar

Kjarnorkuákvæði?
Dagur B. Eggertsson skrifar

Hver erum við? Hvert stefnum við?
Arnar Þór Jónsson skrifar

Í skugga virkjana, þegar náttúran fær ekki að tala: Hvammsvirkjun lamin í gegn með góðu og illu
Gunnar Þór Jónsson,Svanborg R. Jónsdóttir skrifar

Fjármálalæsi í fríinu – fjárfesting sem endist lengur en sólbrúnkan!
Íris Björk Hreinsdóttir skrifar

Hugtakið valdarán gengisfellt
Hjörtur J. Guðmundsson skrifar

Ábyrgðin er þeirra
Vilhjálmur Árnason skrifar

Dæmt um form, ekki efni
Hörður Arnarson skrifar

Að þröngva lífsskoðun upp á annað fólk
Sævar Þór Jónsson skrifar

Um fundarstjórn forseta
Bryndís Haraldsdóttir skrifar

Hjálpartæki – fyrir hverja?
Júlíana Magnúsdóttir skrifar

Flugnám - Fyrsti hluti: Menntasjóður námsmanna og ECTS einingar
Matthías Arngrímsson skrifar

Áform um að eyðileggja Ísland!
Jóna Imsland skrifar

Í 1.129 daga hefur Alþingi hunsað jaðarsettasta hóp samfélagsins
Grímur Atlason skrifar

Tekur ný ríkisstjórn af skarið?
Árni Einarsson skrifar

Strandveiðar í gíslingu – Alþingi sveltir sjávarbyggðir
Árni Björn Kristbjörnsson skrifar