Falleinkun á frumvarp um uppljóstrara Garðar Örn Úlfarsson skrifar 1. nóvember 2013 07:00 Persónuvernd þyrfti að gera greinarmun á heimildarmanni og uppljóstrara segir Róbert Marshall, fyrsti flutningsmaður frumvarps um vernd uppljóstrara. Fréttablaðið/Hörður „Það þarf að fara mjög vandlega yfir þessar ábendingar,“ segr Róbert Marshall, þingmaður Bjartrar framtíðar, um harða gagnrýni Persónverndar á frumvarp um miðlun upplýsinga og vernd uppljóstrara. Róbert og aðrir þingmenn Bjartrar framtíðar auk þingmanna Pírata flytja frumvarpið um uppljóstrara. „Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að uppljóstrurum, sem miðla upplýsingum um misgerð eða það sem þeir eru í góðri trú um að sé misgerð, verði veitt vernd gagnvart lögsóknum og annars konar aðgerðum,“ segir Persónuvernd um tilgang lagasetningarinnar. Að sðgn Persónuverndar skorti mjög á að í frumvarpinu sé fjallað sé um rétt þeirra sem bornir eru ávirðingum og á hver eigi að rannsaka tilkynningar um meintar misgerðir. Athugasemd er gerð við refsileysi gagnvart trúnaðar- og þagnarskylduákvæðum laga. „Ekki er unnt að skilja þetta ákvæði öðruvísi en svo að til dæmis læknar og heilbrigðisstarfsmenn mættu ávallt rjúfa skyldu sína til þagmælsku um hagi sjúklingi sé slíkt trúnaðarrof þáttur í uppljóstrun,“ segir Persónuvernd sem „varar sterklega“ við því að slík regla sé lögfest. Þá sé litið fram hjá því að friðhelgi einkalífs manna njóta verndar samkvæmt stjórnarskrá og mannréttindasáttmála Evrópu. Ákvæði frumvarpsins um að aflétta þagnarskyldu samræmist ekki sjónarmiðum um meðalhóf. Skýra þurfi betur samhengi frumvarpsins við aðra löggjöf sem veiti vernd vegna uppljóstrana einkum ákvæði fjölmiðlalaga um vernd heimildarmanna. Segir Persónuvernd að lokum að gera þurfi „umtalsverðar breytingar“ til þess að frumvarpið geti „talist fela í sér viðunandi og skýran lagaramma“. Róbert Marshall segir Persónuvernd ekki gera greinarmun á heimildarmanni annars vegar og uppljóstrara hins vegar. Tekið sé á þætti heimildarmanna í nýlegum fjölmiðlalögum. Mikilvægt sé að uppljóstrurum verði ekki refsað, til dæmis með atvinnumissi. „Það þarf sérstaka löggjöf til að búa til lagaskjól fyrir þá sem eru að upplýsa um athafnir sem samfélagið metur að sé nauðsynlegt að upplýsa,“ segir þingmaðurinn.Þekktir uppljóstrararÚr greinargerð með frumvarpi um miðlun upplýsinga og vernd uppljóstrara: „Fjöldamörg alþekkt dæmi má nefna erlendis frá, eins og Mark Felt sem gekk undir nafninu Deep Throat en hann upplýsti blaðamennina Woodward og Bernstein um misgerðir Richards Nixons á meðan hann gegndi embætti forseta Bandaríkjanna. Þá má nefna Karen Silkwood sem ásakaði Kerr-McGee-orkuveituna um umhverfisafglöp og lést sviplega skömmu seinna. Sherron Watkins gegndi lykilstöðu hjá bandaríska orkufyrirtækinu Enron. Þegar hún tilkynnti Kenneth Lay, stjórnarformanni fyrirtækisins, um stórfelldar bókhaldsmisfellur hjá fyrirtækinu var hún færð niður um stöðu og hætti síðan störfum ári síðar. Nýlegustu erlendu dæmin eru uppljóstranir sem farið hafa fram á vefsíðunni WikiLeaks.“ Mest lesið Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Innlent Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Innlent Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ Innlent Velti bílnum við Fjarðarhraun Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss Innlent Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent Vændiskaupendur séu oftast fjölskyldufeður á leið til vinnu eða fundar Innlent Fleiri fréttir Einn handtekinn í mansalsrannsókn lögreglunnar Vændiskaupendur séu oftast fjölskyldufeður á leið til vinnu eða fundar Lögregla rannsakar slys í sundlauginni í Stykkishólmi Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ „Hræðilegar fréttir fyrir lýðræðið á Íslandi“ Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Dramatík á Alþingi og bílastæðablús hjá World Class Velti bílnum við Fjarðarhraun Flytja hluta starfsemi SAk vegna myglu Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Sjá meira
„Það þarf að fara mjög vandlega yfir þessar ábendingar,“ segr Róbert Marshall, þingmaður Bjartrar framtíðar, um harða gagnrýni Persónverndar á frumvarp um miðlun upplýsinga og vernd uppljóstrara. Róbert og aðrir þingmenn Bjartrar framtíðar auk þingmanna Pírata flytja frumvarpið um uppljóstrara. „Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að uppljóstrurum, sem miðla upplýsingum um misgerð eða það sem þeir eru í góðri trú um að sé misgerð, verði veitt vernd gagnvart lögsóknum og annars konar aðgerðum,“ segir Persónuvernd um tilgang lagasetningarinnar. Að sðgn Persónuverndar skorti mjög á að í frumvarpinu sé fjallað sé um rétt þeirra sem bornir eru ávirðingum og á hver eigi að rannsaka tilkynningar um meintar misgerðir. Athugasemd er gerð við refsileysi gagnvart trúnaðar- og þagnarskylduákvæðum laga. „Ekki er unnt að skilja þetta ákvæði öðruvísi en svo að til dæmis læknar og heilbrigðisstarfsmenn mættu ávallt rjúfa skyldu sína til þagmælsku um hagi sjúklingi sé slíkt trúnaðarrof þáttur í uppljóstrun,“ segir Persónuvernd sem „varar sterklega“ við því að slík regla sé lögfest. Þá sé litið fram hjá því að friðhelgi einkalífs manna njóta verndar samkvæmt stjórnarskrá og mannréttindasáttmála Evrópu. Ákvæði frumvarpsins um að aflétta þagnarskyldu samræmist ekki sjónarmiðum um meðalhóf. Skýra þurfi betur samhengi frumvarpsins við aðra löggjöf sem veiti vernd vegna uppljóstrana einkum ákvæði fjölmiðlalaga um vernd heimildarmanna. Segir Persónuvernd að lokum að gera þurfi „umtalsverðar breytingar“ til þess að frumvarpið geti „talist fela í sér viðunandi og skýran lagaramma“. Róbert Marshall segir Persónuvernd ekki gera greinarmun á heimildarmanni annars vegar og uppljóstrara hins vegar. Tekið sé á þætti heimildarmanna í nýlegum fjölmiðlalögum. Mikilvægt sé að uppljóstrurum verði ekki refsað, til dæmis með atvinnumissi. „Það þarf sérstaka löggjöf til að búa til lagaskjól fyrir þá sem eru að upplýsa um athafnir sem samfélagið metur að sé nauðsynlegt að upplýsa,“ segir þingmaðurinn.Þekktir uppljóstrararÚr greinargerð með frumvarpi um miðlun upplýsinga og vernd uppljóstrara: „Fjöldamörg alþekkt dæmi má nefna erlendis frá, eins og Mark Felt sem gekk undir nafninu Deep Throat en hann upplýsti blaðamennina Woodward og Bernstein um misgerðir Richards Nixons á meðan hann gegndi embætti forseta Bandaríkjanna. Þá má nefna Karen Silkwood sem ásakaði Kerr-McGee-orkuveituna um umhverfisafglöp og lést sviplega skömmu seinna. Sherron Watkins gegndi lykilstöðu hjá bandaríska orkufyrirtækinu Enron. Þegar hún tilkynnti Kenneth Lay, stjórnarformanni fyrirtækisins, um stórfelldar bókhaldsmisfellur hjá fyrirtækinu var hún færð niður um stöðu og hætti síðan störfum ári síðar. Nýlegustu erlendu dæmin eru uppljóstranir sem farið hafa fram á vefsíðunni WikiLeaks.“
Mest lesið Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Innlent Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Innlent Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Innlent „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ Innlent Velti bílnum við Fjarðarhraun Innlent Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Innlent Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss Innlent Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Innlent Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð Innlent Vændiskaupendur séu oftast fjölskyldufeður á leið til vinnu eða fundar Innlent Fleiri fréttir Einn handtekinn í mansalsrannsókn lögreglunnar Vændiskaupendur séu oftast fjölskyldufeður á leið til vinnu eða fundar Lögregla rannsakar slys í sundlauginni í Stykkishólmi Kristrún fái ef til vill að bragða á eigin meðali fyrr en síðar Hóta að loka svæðinu við Seljalandsfoss „Hann er að eigna sér eitthvað sem hann á ekki“ „Hræðilegar fréttir fyrir lýðræðið á Íslandi“ Fordæmalaus ákvörðun sem gæti breytt Alþingi til framtíðar Dramatík á Alþingi og bílastæðablús hjá World Class Velti bílnum við Fjarðarhraun Flytja hluta starfsemi SAk vegna myglu Sjá ekki fyrir endann á umfangsmikilli rannsókn á fíkniefnaframleiðslu „Þetta er alvarlegur áfellisdómur yfir forsætisráðherra“ Vaktin: Tillagan samþykkt og annarri umræðu um veiðigjöld lokið Fundu 36 hugsanlega þolendur mansals á Íslandi í alþjóðlegri lögregluaðgerð „Eftir þetta hvassviðri í þinginu í gær heldur lífið áfram“ Tekjur af laxveiði í Borgarfirði eru vel yfir 50% af tekjum landbúnaðar á svæðinu Krefjast bóta verði ekki fallið frá áformum um skólaþorp Halda áfram að ræða veiðigjöldin Tekur önnur Íslendinga þátt í erfiðustu og lengstu kappreið í heimi Draga Dettifoss til Reykjavíkur Sleginn í andlitið með hnúajárni Lögregla rannsakar alvarlegt slys í Lágafellslaug Þingfundi frestað: Stjórnarandstaðan lagði fram „aðeins mýkri“ tillögu „Það er þarna sem rússneskir kafbátar fara í gegn“ Hélt á lokuðu umslagi Tillögur „ekki afhentar í lokuðu umslagi“ Uppþot og fúkyrði á þinginu og bandarískur kjarnorkukafbátur Jökulhlaupið í rénun Reyna að stilla til friðar í bakherbergjum Alþingis Sjá meira