Staðreyndir um fjárhagsstöðu OR

Í ljósi umræðu undanfarnar vikur um fjárhagsstöðu Orkuveitu Reykjavíkur vil ég koma á framfæri upplýsingum úr reikningum Orkuveitunnar, ef það mætti varpa skýrara ljósi á stöðu fyrirtækisins.

EfnahagurMikil umræða hefur verið um mikla skuldsetningu félagsins en langtímaskuldir þess eru að mestu í erlendri mynt. Gengisvísitala íslensku krónunnar hefur rúmlega tvöfaldast frá miðju ári 2007 sem hefur haft þau áhrif að erlendar skuldir fyrirtækisins hafa hækkað samsvarandi. Tekin hafa verið lán í erlendri mynt til að fjármagna fjárfestingar á undanförnum árum. Mikill vaxtamunur hefur verið á milli innlendra og erlendra vaxta á síðasta áratug og nemur ávinningur Orkuveitu Reykjavíkur vegna lægri vaxtagreiðslna um 30 milljörðum frá árinu 2002. Til samanburðar má geta þess að stofnkostnaður 90 MW virkjunar nemur 25-30 milljörðum króna. Langtímaskuldir Orkuveitu Reykjavíkur endurgreiðast á næstu 25 árum. Það fer því eftir stöðu íslensku krónunnar gagnvart erlendum myntum á greiðsludegi hver fjárhæð afborgana verður. Á móti erlendum skuldum eru raforkusölusamningar í bandaríkjadölum til jafnlangs tíma og lánin, eða 20-25 ára. Þessir samningar koma ekki fram í efnahagsreikningi fyrirtækisins nema að litlu leyti. Engu síður er hér um að ræða innbyggða gengisvörn en þessar tekjur eiga að ganga til greiðslu á vöxtum og afborgunum langtímaskulda sem teknar eru til fjármögnunar virkjana til raforkuframleiðslu.

Einnig er rétt að vekja athygli lesenda á því að Orkuveita Reykjavíkur á umtalsverðar eignir sem ekki koma fram í efnahagsreikningi s.s. auðlindir, lóðir, lendur og vörumerki svo eitthvað sé nefnt. Heitt vatn til húshitunar kemur t.d. að 60% hluta frá borholum í Reykjavík og nágrenni sem eru afskrifaðar að miklu leyti. Þannig má færa rök fyrir því að eigið fé Orkuveitu Reykjavíkur sé vanmetið.

SjóðstreymiEkki er hægt að meta fjárhagslegan styrk eða veikleika félags eingöngu út frá niðurstöðum úr efnahagsreikningi. Nauðsynlegt er að horfa til sjóðstreymis. Sjóðstreymi Orkuveitu Reykjavíkur byggir á sterkum grunni. Yfir 70% landsmanna eiga í viðskiptum við fyrirtækið vegna kaupa á raforku, dreifingu rafmagns, heitu vatni, köldu vatni, fráveituþjónustu eða ljósleiðara frá Gagnaveitu Reykjavíkur. Hér er um að ræða grunnþjónustu samfélagsins á afar hagstæðu verði. Neðangreint línurit sýnir þróun á verðskrá rafmagnssölu og heitu vatni frá 1997-2009. Eins og þarna kemur fram hefur á þessu tímabili orðið raunlækkun á sölu á heitu vatni sem nemur um 27% og 33% á sölu á raforku til smásölu.

Raforkusala til stóriðju hefur vaxið jafnt og þétt undanfarin ár og er áætluð í útkomuspá ársins um 5 milljarðar króna. Þessar tekjur byggja á samningum um raforkusölu, svokölluðum „take & pay" samningum, þar sem kaupandinn skuldbindur sig til að kaupa rafmagnið óháð því hvort hann notar það. Þessir langtímasamningar eru í USD og tengdir álverði.

Tekjur að frádregnum rekstrargjöldum, eða sem kallað er EBITDA, eru áætlaðar á þessu ári 12 milljarðar króna. Þessari fjárhæð er ætlað að standa undir greiðslu vaxta og afborgana. Umræðan undanfarið hefur meðal annars snúist mikið um það hvort Orkuveita Reykjavíkur geti staðið við skuldbindingar sínar gagnvart erlendum lánardrottnum, þegar meirihluti tekna er í íslenskum krónum.

Neðangreint súlurit sýnir hvernig EBITDA stendur undir greiðslu vaxta og afborgana erlendra lána á yfirstandandi ári miðað við mismunandi gengi íslensku krónunnar. EBITDA hækkar með lækkandi gengi krónunnar þar sem um 20% tekna eru í erlendum gjaldeyri og vegna þessa stendur EBITDA undir greiðslu vaxta og afborgana langtímaskulda þótt gengi íslensku krónunnar falli niður í 260 stig.

Vaxtakjör

Ástæða þess að EBITDA stendur undir þessum greiðslum þrátt fyrir að höfuðstóll skulda hafi vaxið um 108% vegna veikingar krónunnar er fyrst og fremst afar hagstæð vaxtakjör. Meðalvextir erlendra lána Orkuveitu Reykjavíkur eru nú 1,15%. Vaxtakjör Orkuveitu Reykjavíkur á langtímaláni frá Evrópska fjárfestingabankanum sem undirritað var 20.nóvember sl. eru örlítið hærri. Orkuveitan hefur náð að fjármagna fjárfestingar sínar með langtímalánum, til allt að 25 ára með afar hagstæðum kjörum. Nú þegar kreppir að skiptir þetta höfuðmáli.

Nokkur umræða hefur verið um áhættuna sem Orkuveitan býr við vegna tengingar raforkusölusamninga við álverð. Orkuveitan hefur ekki keypt varnir til að tryggja sig gagnvart lækkun álverðs en unnið er að stefnumótun um m.a. greiningu áhættuvarna vegna raforkusölusamninga og viðeigandi aðgerðir, vegna vaxandi tekna tengdum álverði. Sterk fylgni er á milli þróunar álverðs og vaxta og því hafa útgjöld Orkuveitunnar lækkað umtalsvert meira vegna lækkunar vaxta en samsvarandi lækkun tekna vegna lægra álverðs. Á árinu 2009 hafa vextir haldið áfram að lækka en álverð hækkað. Gert er ráð fyrir að vextir fari hækkandi þegar efnahagskreppan gefur eftir.

Fjárfestingar og fjármögnun

Á þessu ári nema fjárfestingar Orkuveitu Reykjavíkur um 19 milljörðum króna og á næsta ári er gert ráð fyrir rúmlega 18 milljarða fjárfestingum. Þessar fjárfestingar eru fyrst og fremst vegna 5. áfanga Hellisheiðarvirkjunar sem er 90MW áfangi og fráveituframkvæmda á Vesturlandi, Álftanesi og Kjalarnesi. Fráveituframkvæmdirnar miða að því að koma fráveitumálum á þessum stöðum í sama horf og er á höfuðborgarsvæðinu.

Þessar framkvæmdir eru mannaflsfrekar en gera má ráð fyrir að um 1.500-2.000 mannár þurfi til að byggja 90MW virkjun. Jafnframt skapa fjárfestingar í virkjunum gjaldeyristekjur til framtíðar.

Fjármögnun frá Evrópska fjárfestingabankanum er fyrir helmingi kostnaðar við 5. áfanga Hellisheiðarvirkjunar og helmingi Hverahlíðavirkjunar en ekki liggur fyrir á þessari stundu hvort farið verður í byggingu Hverahlíðarvirkjunar. Bindandi raforkusölusamningur liggur fyrir vegna raforkuframleiðslunnar við 5. áfanga en ekki Hverahlíðavirkjun.

Orkuveitan hefur einnig leitað til lífeyrissjóðanna í tengslum við 10 milljarða skuldabréfaútboð til fjármögnunar á þessum framkvæmdum.

Samantekt

Geta Orkuveitu Reykjavíkur til að standa við skuldbindingar sínar er sterk, fyrst og fremst vegna hárrar framlegðar af rekstri félagsins, lágri vaxtabyrði og afborganir langtímalána dreifast á langan tíma, eða 25 ár.

Gufuaflsvirkjanir Orkuveitu Reykjavíkur á Nesjavöllum og Hellisheiði hafa mjög háa framlegð. Þannig eru meira en 80% af tekjum virkjunar eftir þegar allur rekstrarkostnaður hefur verið greiddur. Sjóðsflæði frá virkjun sem komin er í fullan rekstur er mjög hátt og því mikil geta til að greiða vexti og afborganir þeirra lána sem tekin eru til byggingar þeirra. Gera má ráð fyrir að árlegar tekjur 90MW virkjunar nemi um 3 milljörðum króna.

Nýr fjármögnunarsamningur við Evrópska fjárfestingabankann að fjárhæð 170 milljónir evra, eða um 31 milljarður íslenskra króna, styður ofangreinda niðurstöðu en bankinn leggur sjálfstætt mat á fjárhagsstöðu þeirra fyrirtækja sem þeir lána til.

Lækkun á gengi íslensku krónunnar veldur því að lykiltölur fyrirtækisins versna mjög s.s. eiginfjárhlutfall. Rétt eins og með mörg önnur fyrirtæki hér á landi skiptir það Orkuveitu Reykjavíkur miklu máli að gengi íslensku krónunnar styrkist og vextir á innlendum markaði lækki. Eiginfjárhlutfall Orkuveitunnar verður lágt þar til gengi krónunnar styrkist en við 10% styrkingu krónunnar hækkar eiginfjárhlutfall í 20,3% að öðru óbreyttu.

Það er von mín að þessar upplýsingar gefi lesendum betri yfirsýn yfir fjárhagsstöðu Orkuveitu Reykjavíkur.

Höfundur er framkvæmdastjóri fjármála Orkuveitu Reykjavíkur.