Lýðræði er dónalegt Haukur Már Helgason skrifar 13. mars 2008 03:00 Kristján Kristinsson, öryggis- og umhverfisfulltrúi Landsvirkjunar við Kárahnjúka, skrifaði í Fréttablaðið 8. mars og lét að því liggja að ég hefði ýjað að því að Impregilo, stærsti verktakinn á Kárahnjúkum, ætti einhvern þátt í andláti fimm manna sem létust við störf þar. Slíkt hvarflaði ekki að mér og stendur heldur ekki skrifað í greinina sem hann Kristján var að svara. Það vorum við öll sem ákváðum að efnahagslegur ábati virkjunarinnar væri þess virði sem til yrði kostað án þess að það væri allt fyllilega fyrirsjáanlegt. Eins og Kristján orðar það sjálfur í skýrslu á vef Landsvirkjunar frá 2005: „Allir eru af vilja gerðir til að reyna að koma í veg fyrir að starfsmenn á virkjunarsvæðinu við Kárahnjúka slasist við vinnu sína. Aðstæður þarna eru hins vegar þannig að óumflýjanlegt er að einhver óhöpp og slys eigi sér stað þrátt fyrir markvissar og öflugar forvarnir." Þetta mátti öllum vera ljóst og þess vegna eru ávirðingar Kristjáns smekklausar, svo ég noti orðfæri hans sjálfs. Ómar R. Valdimarsson, upplýsingafulltrúi Impregilo, gerðist hins vegar svo ónærgætinn að ýja að því, í góðu gríni við fjölmiðlafólk, að veikindi tuga erlendra starfsmanna við framkvæmdirnar á Kárahnjúkum væru helst óþrifnaði starfsmannanna að kenna. Slík ummæli þættu réttlæta viðurnefnið „rasisti" í ýmsum löndum sem Ísland ber sig saman við. Rasisti er dónalegt viðurnefni og í því felst dómur, en í því felst líka greining. Ég nefndi að mér þætti „stéttahyggja" eða „stéttafordómar" frekar lýsandi í þessu tilfelli en rasismi. Báðir þættir spila þó inn í, enda hefur fulltrúi íslenskrar útgerðar trúlega aldrei látið viðlíka ummæli falla um íslenska sjómenn, hvað þá á mannskaðavertíð. Nú hefur héraðsdómur dæmt mann til býsna hárrar fjársektar fyrir að nefna þetta. Það vill vera svo að gagnrýni á ástand samfélags er liðin svo fremi sem fjallað er almennt um ástandið en einstök dæmi ekki tínd til, einstakir menn ekki nefndir. Að nefna einstök dæmi felur líka í sér dónaskap - en án einstöku dæmanna finnur gagnrýni heldur enga viðspyrnu. Hér á landi var, fram á níunda áratuginn, farið eftir svo strangri meiðyrðalöggjöf að ritstjórar vinstri dagblaðanna gátu sig varla hrært án þess að vera kærðir - enda var þá bannað, með lögum, að láta „óviðurkvæmileg" orð falla um opinbera embættismenn, eins þó að þau væru sönn og sannanleg. Þau mál breyttust öll nokkuð eftir að Sigmund var dæmdur fyrir skopmynd sem hann teiknaði og Morgunblaðið birti. Síðan lögðu vinstri blöðin sig niður. Nú hjúfrar nýtt valdaskipulag býsna þægilega um sig á Íslandi. Það mun, vitaskuld, verja hagsmuni sína af hörku og leikni. En það er misskilningur að fyrirtæki séu svo einráð á landinu að fulltrúar þeirra geti í slagtogi við dómstóla stöðvað lýðræðislega umræðu með því að banna beitingu á lykilhugtökum pólitískrar gagnrýni. Það má vera reiður og það má vera ókurteis. Þetta sem er nú uppnefnt dónaskapur er hjarta lýðræðisins. Allir vita hvað hjörtu gera.Höfundur er heimspekingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson Skoðun Skoðun Skoðun Ríkið tekur – landsbyggðirnar fá minna Hjálmar Bogi Hafliðason skrifar Skoðun Snjallasta stefnubreyting Samfylkingarinnar Jóhann Frímann Arinbjarnarson skrifar Skoðun Þegar samfélagið þagnar Benóný Valur Jakobsson skrifar Skoðun Stjórnleysi í íslenskri dýravernd Árni Stefán Árnason skrifar Skoðun Olíumjólk Sigurður Ingi Friðleifsson skrifar Skoðun Leikskólagjöld í Kópavogi þau hæstu á landinu Örn Arnarson skrifar Skoðun Pólitískur gúmmítékki Jens Garðar Helgason skrifar Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar Skoðun Morðæðið á Gaza - Vitfirringin má ekki eyðileggja mennskuna Jón Baldvin Hannesson skrifar Skoðun Orðsins fyllsta merking Eiríkur Kristjánsson skrifar Skoðun Dóru Björt svarað! Jón G. Hauksson skrifar Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar Skoðun Ekki mínir hagsmunir Berglind Hlín Baldursdóttir skrifar Skoðun Ætlar vinstri meirihlutinn að skila auðu? Þórdís Lóa Þórhalldóttir skrifar Skoðun Óásættanleg málsmeðferð Linda Íris Emilsdóttir,Katrín Oddsdóttir skrifar Skoðun Fjárfestavernd sem gengur of langt? Baldvin Ingi Sigurðsson skrifar Skoðun Æfðu þig í virkum og uppbyggilegum viðbrögðum Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Samþjöppunin hefur ekkert að gera með veiðigjöldin Sigurjón Þórðarson skrifar Skoðun Aðför Vinnueftirlits að hagsmunum slasaðra. Steinar Harðarson skrifar Skoðun Þegar þeir sem segjast þjóna þjóðinni ráðast á hana Ágústa Árnadóttir skrifar Skoðun Karlar, piltar og strákar Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Eiga ellilífeyrir og örorkubætur að fylgja launavísitölu? Haukur Arnþórsson skrifar Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar Skoðun Nennið þið plís blessaða ríkisstjórn! Derek T. Allen skrifar Skoðun Ertu klár? Jakob Smári Magnússon skrifar Skoðun Kengúrur eða Þorskar: Hver forritar framtíð Íslands? Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Brimrót og veðragnýr í alþjóðamálum Árni Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Forstjórinn stígur fram Örn Pálsson skrifar Sjá meira
Kristján Kristinsson, öryggis- og umhverfisfulltrúi Landsvirkjunar við Kárahnjúka, skrifaði í Fréttablaðið 8. mars og lét að því liggja að ég hefði ýjað að því að Impregilo, stærsti verktakinn á Kárahnjúkum, ætti einhvern þátt í andláti fimm manna sem létust við störf þar. Slíkt hvarflaði ekki að mér og stendur heldur ekki skrifað í greinina sem hann Kristján var að svara. Það vorum við öll sem ákváðum að efnahagslegur ábati virkjunarinnar væri þess virði sem til yrði kostað án þess að það væri allt fyllilega fyrirsjáanlegt. Eins og Kristján orðar það sjálfur í skýrslu á vef Landsvirkjunar frá 2005: „Allir eru af vilja gerðir til að reyna að koma í veg fyrir að starfsmenn á virkjunarsvæðinu við Kárahnjúka slasist við vinnu sína. Aðstæður þarna eru hins vegar þannig að óumflýjanlegt er að einhver óhöpp og slys eigi sér stað þrátt fyrir markvissar og öflugar forvarnir." Þetta mátti öllum vera ljóst og þess vegna eru ávirðingar Kristjáns smekklausar, svo ég noti orðfæri hans sjálfs. Ómar R. Valdimarsson, upplýsingafulltrúi Impregilo, gerðist hins vegar svo ónærgætinn að ýja að því, í góðu gríni við fjölmiðlafólk, að veikindi tuga erlendra starfsmanna við framkvæmdirnar á Kárahnjúkum væru helst óþrifnaði starfsmannanna að kenna. Slík ummæli þættu réttlæta viðurnefnið „rasisti" í ýmsum löndum sem Ísland ber sig saman við. Rasisti er dónalegt viðurnefni og í því felst dómur, en í því felst líka greining. Ég nefndi að mér þætti „stéttahyggja" eða „stéttafordómar" frekar lýsandi í þessu tilfelli en rasismi. Báðir þættir spila þó inn í, enda hefur fulltrúi íslenskrar útgerðar trúlega aldrei látið viðlíka ummæli falla um íslenska sjómenn, hvað þá á mannskaðavertíð. Nú hefur héraðsdómur dæmt mann til býsna hárrar fjársektar fyrir að nefna þetta. Það vill vera svo að gagnrýni á ástand samfélags er liðin svo fremi sem fjallað er almennt um ástandið en einstök dæmi ekki tínd til, einstakir menn ekki nefndir. Að nefna einstök dæmi felur líka í sér dónaskap - en án einstöku dæmanna finnur gagnrýni heldur enga viðspyrnu. Hér á landi var, fram á níunda áratuginn, farið eftir svo strangri meiðyrðalöggjöf að ritstjórar vinstri dagblaðanna gátu sig varla hrært án þess að vera kærðir - enda var þá bannað, með lögum, að láta „óviðurkvæmileg" orð falla um opinbera embættismenn, eins þó að þau væru sönn og sannanleg. Þau mál breyttust öll nokkuð eftir að Sigmund var dæmdur fyrir skopmynd sem hann teiknaði og Morgunblaðið birti. Síðan lögðu vinstri blöðin sig niður. Nú hjúfrar nýtt valdaskipulag býsna þægilega um sig á Íslandi. Það mun, vitaskuld, verja hagsmuni sína af hörku og leikni. En það er misskilningur að fyrirtæki séu svo einráð á landinu að fulltrúar þeirra geti í slagtogi við dómstóla stöðvað lýðræðislega umræðu með því að banna beitingu á lykilhugtökum pólitískrar gagnrýni. Það má vera reiður og það má vera ókurteis. Þetta sem er nú uppnefnt dónaskapur er hjarta lýðræðisins. Allir vita hvað hjörtu gera.Höfundur er heimspekingur.
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun
Skoðun Þegar bændur bregðast dýrum sínum – Valda þeim þjáningu og skelfilegum dauðdaga Ole Anton Bieltvedt skrifar
Skoðun Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon skrifar
Skoðun Ísland verður að vernda hafið og fiskimiðin frá námuvinnslu á hafsbotni Laura Sólveig Lefort Scheefer,Þorgerður María Þorbjarnardóttir,Árni Finnsson,Sæunn Júlía Sigurjónsdóttir,Belén García Ovide,Huld Hafliðadóttir skrifar
Skoðun Börnin á Gaza eru ekki í fríi Bjarni Fritzson,Blær Guðmundsdóttir ,Elías Rúni Þorsteinsson,Elísabet Thoroddsen,Gunnar Helgason,Linda Ólafsdóttir,Lóa Hlín Hjálmtýsdóttir,Yrsa Þöll Gylfadóttir skrifar
Skoðun Mannréttindi fatlaðs fólks - orð og efndir Unnur Helga Óttarsdóttir,Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar
Ísland og hafið: viðbrögð við brotum Ísraels á alþjóðalögum Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Magnús Magnússon Skoðun