Við stöndum þeim næst en fáum ekki rödd Svava Bjarnadóttir skrifar 8. ágúst 2025 13:01 Í heilbrigðiskerfinu er mikið talað um skort á úrræðum, fagfólki og manneskjulegri nálgun í geðheilbrigðisþjónustu. Þrátt fyrir það eru margir í kerfinu sem hafa sótt sér dýrmæta sérmenntun og vilja leggja sitt af mörkum, en fá ekki viðurkenningu fyrir þekkingu sína. Ég er sjúkraliði og hef lokið Fagnámi fyrir sjúkraliða með diplómu í Samfélagsgeðhjúkrun frá Háskólanum á Akureyri. Ég er ekki ein. Fjöldi sjúkraliða víða um land hefur lokið sérnámi í geðheilsu og samfélagsgeðhjúkrun. Annað framhaldsnám af þessu tagi er öldrun og heimahjúkrun. Þessi þekking dýpkar starf okkar, eykur ábyrgð og gerir okkur hæfari til að veita meðferð og stuðning af dýpt, nærgætni og innsýn. En við fáum hana ekki metna til fulls. Við verðum áfram sjúkraliðar með sömu laun, sömu stöðu, án faglegra viðurkenninga eða nýrra tækifæra. Þrátt fyrir að við höfum sótt þekkingu sem skiptir sköpum í meðferð viðkvæmasta hóps samfélagsins. Þekkingin okkar bætir þjónustuna Við vinnum með fólki sem glímir við kvíða, þunglyndi, geðrof, sjálfsvígshættu og aðra alvarlega erfiðleika. Við þekkjum mikilvægi virkrar hlustunar, sjálfstrausts, jafnvægis í samskiptum og sjálfsstyrkingar. Við lærum að mæta fólki í flóknu og krefjandi ástandi, af virðingu, skilningi og fagmennsku. Við léttum einnig álagi af öðrum stéttum, lesum í aðstæður og grípum snemma inn í. Við verðum tenging við sjúklinginn, mannleg brú á milli einstaklinga og kerfisins. Í náminu er lögð mikil áhersla á teymisvinnu með þverfaglegu sniði en við erum ekki höfð með í ráðum. Kerfið þarf að vakna Þessi vinna, þessi þekking og þessi innsýn, hún virðist ósýnileg í augum stjórnenda. Við erum ekki fengin til samráðs, við fáum ekki að móta verklag eða þróun þjónustu. Það er eins og við megum vera til staðar, en ekki heyrast. Við biðjum ekki um forréttindi. Við biðjum um sanngirni. Að menntunin okkar sé viðurkennd. Að við fáum rödd og vægi. Að skjólstæðingarnir okkar fái að njóta þjónustu sem byggir á dýpri tengingu, mannlegri umönnun og faglegri nálgun. Það er hægt að gera betur Geðheilbrigðiskerfið er í kreppu. En lausnin felst ekki aðeins í fleiri sérfræðilæknum, hún felst í fleiri hjörtum og höndum sem skilja og sinna þeim einstaklingum sem hafa ekki rödd í samfélaginu okkar. Sjúkraliðar með sérmenntun í geðheilbrigði vilja leggja sitt af mörkum, og eru tilbúnir. En þeir þurfa að fá tækifæri til þess. Hvers vegna er þekkingin okkar ekki metin til fulls, þrátt fyrir aukna ábyrgð, dýpri innsýn og raunverulegan stuðning sem við getum veitt? Af hverju fær námið ekki fullt gildi í störfum innan heilbrigðisþjónustunnar? Hvers vegna er ekki hlustað á rödd sjúkraliða með sérþekkingu á geðheilbrigði? Og hvað segir þetta um virðingu kerfisins fyrir þeirri mannlegu umönnun sem þessi hópur sinnir daglega? Við vinnum með einstaklinga sem eru oft meðal viðkvæmustu hópa samfélagsins. Við hlustum, mætum, róum og styðjum þar sem aðrir fagaðilar hafa takmarkað svigrúm. Við stöndum næst og við berum ábyrgð. Við berum líka ábyrgð á því að ófaglærðir í umönnun fái leiðsögn í starfi sem hæfir velsæmi. SLFÍ (Sjúkraliðafélag Íslands) fagnaði fyrir nokkru þeim sigri að hafa samið sérstaklega við SFV (Samtök fyrirtækja í velferðarþjónustu) fyrir sjúkraliða með diplómapróf en böggull fylgir skammrifi í mörgum tilfellum þar sem það er í höndum þeirra stofnana að „skapa stöður og verkefni“ fyrir sjúkraliða sem hafa bætt við sig menntun. Það eitt og sér er alveg galin hugmynd þar sem þeir sjá sér þann leik á borði að búa ekki til stöður og verkefni fyrir sjúkraliða með sérmenntun. Þá þurfa þeir að greiða hærri laun. Allir sjúkraliðar sem hafa lokið framhaldsnámi frá HA fá 2 þrep í launatöflunni þegar þeir skila inn skírteininu sínu. Það eru á bilinu 28-30.000 kr fyrir tveggja ára framhaldsnám með fullri vinnu. Svo er heppnin með þeim sem fá að nýta námið sitt á sérfaglegum grundvelli. Á mínum vinnustað var mér óskað til hamingju með að bæta við mig þekkingu en ég vinn á deild með tæplega 40 heimilismönnum og um 70% af þeim glíma við geðrænar áskoranir en þekking mín er ekki metin að verðleikum. Stefna stjórnvalda er skýr Stjórnvöld hafa fjárfest í diplómanámi fyrir sjúkraliða til að styrkja stéttina og nýta menntun til að bæta þjónustu. Með því að neita að móta störf fyrir þessa sjúkraliða ganga fyrirtæki í heilbrigðisþjónustu gegn opinberri stefnu stjórnvalda Höfundur er sjúkraliði með diplómu í samfélagsgeðhjúkrun frá HA. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason Skoðun Skoðun Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar Skoðun Launamunur kynjanna eykst – Hvar liggur ábyrgðin? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Þegar sannleikurinn verður fórnarlamb Davíð Bergmann skrifar Skoðun Gefum íslensku séns – að tala íslensku við alla Halla Signý Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Réttnefni: Viðbragð við upplýsingaóreiðu Jón Þór Sigurðsson skrifar Skoðun Farsæl framfaraskref á Sólheimum Sigurjón Örn Þórsson skrifar Skoðun Austurland – þrælanýlenda Íslands Björn Ármann Ólafsson skrifar Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna er alvöru mál Jóhannes Þór Skúlason skrifar Skoðun 1984 og Hunger Games á sama sviðinu Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Mikilvægi aukinnar verndunar hafsvæða og leiðrétting Hrönn Egilsdóttir skrifar Skoðun Betri leið til einföldunar regluverks Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Af Millet-úlpum og öldrunarmálum Þröstur V. Söring skrifar Skoðun Charlie og sjúkleikaverksmiðjan Guðjón Eggert Agnarsson skrifar Skoðun Nú þarf bæði sleggju og vélsög Trausti Hjálmarsson,Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Nútímaviðskipti og lögin sem gleymdist að uppfæra Fróði Steingrímsson skrifar Skoðun Sjálfsvíg eru ekki óumflýjanleg Sigurþóra Bergsdóttir skrifar Skoðun „Words are wind“ Ingólfur Hermannsson skrifar Skoðun Ert þú meðalmaðurinn? Jóhann Óskar Jóhannsson skrifar Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Flumbrugangur í framhaldsskólum Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Miðbær Selfoss vekur ánægju Bragi Bjarnason skrifar Skoðun PCOS: Er ódýrara að halda heilsu eða meðhöndla veikindi? Elísa Ósk Línadóttir skrifar Skoðun Opinn og alþjóðlegur: Krísa erlendra nemenda við íslenska háskóla Melissa Anne Pfeffer skrifar Skoðun Be Kind - ekki kind Aðalheiður Mjöll Þórarinsdóttir ,Perla Magnúsdóttir skrifar Skoðun Illa verndaðir Íslendingar Sighvatur Björgvinsson skrifar Skoðun Viðreisn afhjúpar sig endanlega Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Heimalestur – gæðastund en ekki grátur og gnístan tanna Svava Þ. Hjaltalín skrifar Skoðun Frelsi til sölu Erling Kári Freysson skrifar Sjá meira
Í heilbrigðiskerfinu er mikið talað um skort á úrræðum, fagfólki og manneskjulegri nálgun í geðheilbrigðisþjónustu. Þrátt fyrir það eru margir í kerfinu sem hafa sótt sér dýrmæta sérmenntun og vilja leggja sitt af mörkum, en fá ekki viðurkenningu fyrir þekkingu sína. Ég er sjúkraliði og hef lokið Fagnámi fyrir sjúkraliða með diplómu í Samfélagsgeðhjúkrun frá Háskólanum á Akureyri. Ég er ekki ein. Fjöldi sjúkraliða víða um land hefur lokið sérnámi í geðheilsu og samfélagsgeðhjúkrun. Annað framhaldsnám af þessu tagi er öldrun og heimahjúkrun. Þessi þekking dýpkar starf okkar, eykur ábyrgð og gerir okkur hæfari til að veita meðferð og stuðning af dýpt, nærgætni og innsýn. En við fáum hana ekki metna til fulls. Við verðum áfram sjúkraliðar með sömu laun, sömu stöðu, án faglegra viðurkenninga eða nýrra tækifæra. Þrátt fyrir að við höfum sótt þekkingu sem skiptir sköpum í meðferð viðkvæmasta hóps samfélagsins. Þekkingin okkar bætir þjónustuna Við vinnum með fólki sem glímir við kvíða, þunglyndi, geðrof, sjálfsvígshættu og aðra alvarlega erfiðleika. Við þekkjum mikilvægi virkrar hlustunar, sjálfstrausts, jafnvægis í samskiptum og sjálfsstyrkingar. Við lærum að mæta fólki í flóknu og krefjandi ástandi, af virðingu, skilningi og fagmennsku. Við léttum einnig álagi af öðrum stéttum, lesum í aðstæður og grípum snemma inn í. Við verðum tenging við sjúklinginn, mannleg brú á milli einstaklinga og kerfisins. Í náminu er lögð mikil áhersla á teymisvinnu með þverfaglegu sniði en við erum ekki höfð með í ráðum. Kerfið þarf að vakna Þessi vinna, þessi þekking og þessi innsýn, hún virðist ósýnileg í augum stjórnenda. Við erum ekki fengin til samráðs, við fáum ekki að móta verklag eða þróun þjónustu. Það er eins og við megum vera til staðar, en ekki heyrast. Við biðjum ekki um forréttindi. Við biðjum um sanngirni. Að menntunin okkar sé viðurkennd. Að við fáum rödd og vægi. Að skjólstæðingarnir okkar fái að njóta þjónustu sem byggir á dýpri tengingu, mannlegri umönnun og faglegri nálgun. Það er hægt að gera betur Geðheilbrigðiskerfið er í kreppu. En lausnin felst ekki aðeins í fleiri sérfræðilæknum, hún felst í fleiri hjörtum og höndum sem skilja og sinna þeim einstaklingum sem hafa ekki rödd í samfélaginu okkar. Sjúkraliðar með sérmenntun í geðheilbrigði vilja leggja sitt af mörkum, og eru tilbúnir. En þeir þurfa að fá tækifæri til þess. Hvers vegna er þekkingin okkar ekki metin til fulls, þrátt fyrir aukna ábyrgð, dýpri innsýn og raunverulegan stuðning sem við getum veitt? Af hverju fær námið ekki fullt gildi í störfum innan heilbrigðisþjónustunnar? Hvers vegna er ekki hlustað á rödd sjúkraliða með sérþekkingu á geðheilbrigði? Og hvað segir þetta um virðingu kerfisins fyrir þeirri mannlegu umönnun sem þessi hópur sinnir daglega? Við vinnum með einstaklinga sem eru oft meðal viðkvæmustu hópa samfélagsins. Við hlustum, mætum, róum og styðjum þar sem aðrir fagaðilar hafa takmarkað svigrúm. Við stöndum næst og við berum ábyrgð. Við berum líka ábyrgð á því að ófaglærðir í umönnun fái leiðsögn í starfi sem hæfir velsæmi. SLFÍ (Sjúkraliðafélag Íslands) fagnaði fyrir nokkru þeim sigri að hafa samið sérstaklega við SFV (Samtök fyrirtækja í velferðarþjónustu) fyrir sjúkraliða með diplómapróf en böggull fylgir skammrifi í mörgum tilfellum þar sem það er í höndum þeirra stofnana að „skapa stöður og verkefni“ fyrir sjúkraliða sem hafa bætt við sig menntun. Það eitt og sér er alveg galin hugmynd þar sem þeir sjá sér þann leik á borði að búa ekki til stöður og verkefni fyrir sjúkraliða með sérmenntun. Þá þurfa þeir að greiða hærri laun. Allir sjúkraliðar sem hafa lokið framhaldsnámi frá HA fá 2 þrep í launatöflunni þegar þeir skila inn skírteininu sínu. Það eru á bilinu 28-30.000 kr fyrir tveggja ára framhaldsnám með fullri vinnu. Svo er heppnin með þeim sem fá að nýta námið sitt á sérfaglegum grundvelli. Á mínum vinnustað var mér óskað til hamingju með að bæta við mig þekkingu en ég vinn á deild með tæplega 40 heimilismönnum og um 70% af þeim glíma við geðrænar áskoranir en þekking mín er ekki metin að verðleikum. Stefna stjórnvalda er skýr Stjórnvöld hafa fjárfest í diplómanámi fyrir sjúkraliða til að styrkja stéttina og nýta menntun til að bæta þjónustu. Með því að neita að móta störf fyrir þessa sjúkraliða ganga fyrirtæki í heilbrigðisþjónustu gegn opinberri stefnu stjórnvalda Höfundur er sjúkraliði með diplómu í samfélagsgeðhjúkrun frá HA.
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun
Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson skrifar
Skoðun Gervigreindin stöðluð - öryggisins vegna Hanna Kristín Skaftadóttir,Helga Sigrún Harðardóttir skrifar
Skoðun Frelsi, framtíð og vistvænar samgöngur: Hvers vegna Ísland þarf að hugsa stærra Sigurborg Ósk Haraldsdóttir skrifar
Skoðun Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar
Skoðun Opinn og alþjóðlegur: Krísa erlendra nemenda við íslenska háskóla Melissa Anne Pfeffer skrifar
Enn einn kvennahópurinn sem þarf bara að vera duglegri að harka af sér? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun