Við stöndum þeim næst en fáum ekki rödd Svava Bjarnadóttir skrifar 8. ágúst 2025 13:01 Í heilbrigðiskerfinu er mikið talað um skort á úrræðum, fagfólki og manneskjulegri nálgun í geðheilbrigðisþjónustu. Þrátt fyrir það eru margir í kerfinu sem hafa sótt sér dýrmæta sérmenntun og vilja leggja sitt af mörkum, en fá ekki viðurkenningu fyrir þekkingu sína. Ég er sjúkraliði og hef lokið Fagnámi fyrir sjúkraliða með diplómu í Samfélagsgeðhjúkrun frá Háskólanum á Akureyri. Ég er ekki ein. Fjöldi sjúkraliða víða um land hefur lokið sérnámi í geðheilsu og samfélagsgeðhjúkrun. Annað framhaldsnám af þessu tagi er öldrun og heimahjúkrun. Þessi þekking dýpkar starf okkar, eykur ábyrgð og gerir okkur hæfari til að veita meðferð og stuðning af dýpt, nærgætni og innsýn. En við fáum hana ekki metna til fulls. Við verðum áfram sjúkraliðar með sömu laun, sömu stöðu, án faglegra viðurkenninga eða nýrra tækifæra. Þrátt fyrir að við höfum sótt þekkingu sem skiptir sköpum í meðferð viðkvæmasta hóps samfélagsins. Þekkingin okkar bætir þjónustuna Við vinnum með fólki sem glímir við kvíða, þunglyndi, geðrof, sjálfsvígshættu og aðra alvarlega erfiðleika. Við þekkjum mikilvægi virkrar hlustunar, sjálfstrausts, jafnvægis í samskiptum og sjálfsstyrkingar. Við lærum að mæta fólki í flóknu og krefjandi ástandi, af virðingu, skilningi og fagmennsku. Við léttum einnig álagi af öðrum stéttum, lesum í aðstæður og grípum snemma inn í. Við verðum tenging við sjúklinginn, mannleg brú á milli einstaklinga og kerfisins. Í náminu er lögð mikil áhersla á teymisvinnu með þverfaglegu sniði en við erum ekki höfð með í ráðum. Kerfið þarf að vakna Þessi vinna, þessi þekking og þessi innsýn, hún virðist ósýnileg í augum stjórnenda. Við erum ekki fengin til samráðs, við fáum ekki að móta verklag eða þróun þjónustu. Það er eins og við megum vera til staðar, en ekki heyrast. Við biðjum ekki um forréttindi. Við biðjum um sanngirni. Að menntunin okkar sé viðurkennd. Að við fáum rödd og vægi. Að skjólstæðingarnir okkar fái að njóta þjónustu sem byggir á dýpri tengingu, mannlegri umönnun og faglegri nálgun. Það er hægt að gera betur Geðheilbrigðiskerfið er í kreppu. En lausnin felst ekki aðeins í fleiri sérfræðilæknum, hún felst í fleiri hjörtum og höndum sem skilja og sinna þeim einstaklingum sem hafa ekki rödd í samfélaginu okkar. Sjúkraliðar með sérmenntun í geðheilbrigði vilja leggja sitt af mörkum, og eru tilbúnir. En þeir þurfa að fá tækifæri til þess. Hvers vegna er þekkingin okkar ekki metin til fulls, þrátt fyrir aukna ábyrgð, dýpri innsýn og raunverulegan stuðning sem við getum veitt? Af hverju fær námið ekki fullt gildi í störfum innan heilbrigðisþjónustunnar? Hvers vegna er ekki hlustað á rödd sjúkraliða með sérþekkingu á geðheilbrigði? Og hvað segir þetta um virðingu kerfisins fyrir þeirri mannlegu umönnun sem þessi hópur sinnir daglega? Við vinnum með einstaklinga sem eru oft meðal viðkvæmustu hópa samfélagsins. Við hlustum, mætum, róum og styðjum þar sem aðrir fagaðilar hafa takmarkað svigrúm. Við stöndum næst og við berum ábyrgð. Við berum líka ábyrgð á því að ófaglærðir í umönnun fái leiðsögn í starfi sem hæfir velsæmi. SLFÍ (Sjúkraliðafélag Íslands) fagnaði fyrir nokkru þeim sigri að hafa samið sérstaklega við SFV (Samtök fyrirtækja í velferðarþjónustu) fyrir sjúkraliða með diplómapróf en böggull fylgir skammrifi í mörgum tilfellum þar sem það er í höndum þeirra stofnana að „skapa stöður og verkefni“ fyrir sjúkraliða sem hafa bætt við sig menntun. Það eitt og sér er alveg galin hugmynd þar sem þeir sjá sér þann leik á borði að búa ekki til stöður og verkefni fyrir sjúkraliða með sérmenntun. Þá þurfa þeir að greiða hærri laun. Allir sjúkraliðar sem hafa lokið framhaldsnámi frá HA fá 2 þrep í launatöflunni þegar þeir skila inn skírteininu sínu. Það eru á bilinu 28-30.000 kr fyrir tveggja ára framhaldsnám með fullri vinnu. Svo er heppnin með þeim sem fá að nýta námið sitt á sérfaglegum grundvelli. Á mínum vinnustað var mér óskað til hamingju með að bæta við mig þekkingu en ég vinn á deild með tæplega 40 heimilismönnum og um 70% af þeim glíma við geðrænar áskoranir en þekking mín er ekki metin að verðleikum. Stefna stjórnvalda er skýr Stjórnvöld hafa fjárfest í diplómanámi fyrir sjúkraliða til að styrkja stéttina og nýta menntun til að bæta þjónustu. Með því að neita að móta störf fyrir þessa sjúkraliða ganga fyrirtæki í heilbrigðisþjónustu gegn opinberri stefnu stjórnvalda Höfundur er sjúkraliði með diplómu í samfélagsgeðhjúkrun frá HA. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Mest lesið Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland Skoðun Skoðun Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar Skoðun Látum verkin tala fyrir börnin á Gaza Gunnar Axel Axelsson skrifar Skoðun 90 milljarða vannýtt útflutningstækifæri Vilhjálmur Hilmarsson skrifar Skoðun Tvær sögur Egill Þ. Einarsson skrifar Skoðun Stærsta kjarabót öryrkja í áratugi Ingjibjörg Isaksen skrifar Skoðun Að bjarga þjóð Jón Baldvin Hannibalsson skrifar Skoðun Háskóli Íslands. Opinn og alþjóðlegur? Styrmir Hallsson,Abdullah Arif skrifar Skoðun Nýtt örorkulífeyriskerfi Inga Sæland skrifar Skoðun Það er heldur betur vitlaust gefið á Íslandi Jónas Yngvi Ásgrímsson skrifar Skoðun Að bera harm sinn í hljóði Gunnhildur Ólafsdóttir skrifar Skoðun Velferð sem virkar Guðrún Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Gleðileg ný fiskveiðiáramót …von eða ótti? Arnar Laxdal skrifar Skoðun „Hristir í stoðum“ RÚV? Hermann Stefánsson skrifar Skoðun Opið bréf til innviðaráðherra Eyjólfur Þorkelsson skrifar Skoðun Hin dásamlega sturlun: Umræðan á Íslandi Davíð Bergmann skrifar Skoðun Áhrif, evran, innviðir, öryggi Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Hugleiðing um rauð epli og skynjun veruleikans Gauti Páll Jónsson skrifar Skoðun Tumi þumall og blaðurmaðurinn Kristján Logason skrifar Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Stefnum á að veita 1000 börnum innblástur fyrir framtíðina Dr. Bryony Mathew skrifar Skoðun Samgönguáætlun – skuldbinding, ekki kosningaloforð skrifar Skoðun Menntun til framtíðar Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Við getum öll bjargað lífi Kristófer Kristófersson skrifar Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Menntastefna stjórnvalda – ferð án fyrirheits? Sigvaldi Egill Lárusson skrifar Skoðun Fyrir hvern erum við að byggja? Jóhanna Dýrunn Jónsdóttir skrifar Skoðun Beint og milliliðalaust Jón Steindór Valdimarsson skrifar Skoðun Áfengissala: Þrýstingur úr tveimur áttum Ögmundur Jónasson skrifar Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar Sjá meira
Í heilbrigðiskerfinu er mikið talað um skort á úrræðum, fagfólki og manneskjulegri nálgun í geðheilbrigðisþjónustu. Þrátt fyrir það eru margir í kerfinu sem hafa sótt sér dýrmæta sérmenntun og vilja leggja sitt af mörkum, en fá ekki viðurkenningu fyrir þekkingu sína. Ég er sjúkraliði og hef lokið Fagnámi fyrir sjúkraliða með diplómu í Samfélagsgeðhjúkrun frá Háskólanum á Akureyri. Ég er ekki ein. Fjöldi sjúkraliða víða um land hefur lokið sérnámi í geðheilsu og samfélagsgeðhjúkrun. Annað framhaldsnám af þessu tagi er öldrun og heimahjúkrun. Þessi þekking dýpkar starf okkar, eykur ábyrgð og gerir okkur hæfari til að veita meðferð og stuðning af dýpt, nærgætni og innsýn. En við fáum hana ekki metna til fulls. Við verðum áfram sjúkraliðar með sömu laun, sömu stöðu, án faglegra viðurkenninga eða nýrra tækifæra. Þrátt fyrir að við höfum sótt þekkingu sem skiptir sköpum í meðferð viðkvæmasta hóps samfélagsins. Þekkingin okkar bætir þjónustuna Við vinnum með fólki sem glímir við kvíða, þunglyndi, geðrof, sjálfsvígshættu og aðra alvarlega erfiðleika. Við þekkjum mikilvægi virkrar hlustunar, sjálfstrausts, jafnvægis í samskiptum og sjálfsstyrkingar. Við lærum að mæta fólki í flóknu og krefjandi ástandi, af virðingu, skilningi og fagmennsku. Við léttum einnig álagi af öðrum stéttum, lesum í aðstæður og grípum snemma inn í. Við verðum tenging við sjúklinginn, mannleg brú á milli einstaklinga og kerfisins. Í náminu er lögð mikil áhersla á teymisvinnu með þverfaglegu sniði en við erum ekki höfð með í ráðum. Kerfið þarf að vakna Þessi vinna, þessi þekking og þessi innsýn, hún virðist ósýnileg í augum stjórnenda. Við erum ekki fengin til samráðs, við fáum ekki að móta verklag eða þróun þjónustu. Það er eins og við megum vera til staðar, en ekki heyrast. Við biðjum ekki um forréttindi. Við biðjum um sanngirni. Að menntunin okkar sé viðurkennd. Að við fáum rödd og vægi. Að skjólstæðingarnir okkar fái að njóta þjónustu sem byggir á dýpri tengingu, mannlegri umönnun og faglegri nálgun. Það er hægt að gera betur Geðheilbrigðiskerfið er í kreppu. En lausnin felst ekki aðeins í fleiri sérfræðilæknum, hún felst í fleiri hjörtum og höndum sem skilja og sinna þeim einstaklingum sem hafa ekki rödd í samfélaginu okkar. Sjúkraliðar með sérmenntun í geðheilbrigði vilja leggja sitt af mörkum, og eru tilbúnir. En þeir þurfa að fá tækifæri til þess. Hvers vegna er þekkingin okkar ekki metin til fulls, þrátt fyrir aukna ábyrgð, dýpri innsýn og raunverulegan stuðning sem við getum veitt? Af hverju fær námið ekki fullt gildi í störfum innan heilbrigðisþjónustunnar? Hvers vegna er ekki hlustað á rödd sjúkraliða með sérþekkingu á geðheilbrigði? Og hvað segir þetta um virðingu kerfisins fyrir þeirri mannlegu umönnun sem þessi hópur sinnir daglega? Við vinnum með einstaklinga sem eru oft meðal viðkvæmustu hópa samfélagsins. Við hlustum, mætum, róum og styðjum þar sem aðrir fagaðilar hafa takmarkað svigrúm. Við stöndum næst og við berum ábyrgð. Við berum líka ábyrgð á því að ófaglærðir í umönnun fái leiðsögn í starfi sem hæfir velsæmi. SLFÍ (Sjúkraliðafélag Íslands) fagnaði fyrir nokkru þeim sigri að hafa samið sérstaklega við SFV (Samtök fyrirtækja í velferðarþjónustu) fyrir sjúkraliða með diplómapróf en böggull fylgir skammrifi í mörgum tilfellum þar sem það er í höndum þeirra stofnana að „skapa stöður og verkefni“ fyrir sjúkraliða sem hafa bætt við sig menntun. Það eitt og sér er alveg galin hugmynd þar sem þeir sjá sér þann leik á borði að búa ekki til stöður og verkefni fyrir sjúkraliða með sérmenntun. Þá þurfa þeir að greiða hærri laun. Allir sjúkraliðar sem hafa lokið framhaldsnámi frá HA fá 2 þrep í launatöflunni þegar þeir skila inn skírteininu sínu. Það eru á bilinu 28-30.000 kr fyrir tveggja ára framhaldsnám með fullri vinnu. Svo er heppnin með þeim sem fá að nýta námið sitt á sérfaglegum grundvelli. Á mínum vinnustað var mér óskað til hamingju með að bæta við mig þekkingu en ég vinn á deild með tæplega 40 heimilismönnum og um 70% af þeim glíma við geðrænar áskoranir en þekking mín er ekki metin að verðleikum. Stefna stjórnvalda er skýr Stjórnvöld hafa fjárfest í diplómanámi fyrir sjúkraliða til að styrkja stéttina og nýta menntun til að bæta þjónustu. Með því að neita að móta störf fyrir þessa sjúkraliða ganga fyrirtæki í heilbrigðisþjónustu gegn opinberri stefnu stjórnvalda Höfundur er sjúkraliði með diplómu í samfélagsgeðhjúkrun frá HA.
Skoðun Það sem gerist þegar formúlur og fordómar hafa of mikil áhrif Matthildur Björnsdóttir skrifar
Skoðun Tímamót í velferðarmálum: Nýtt örorkulífeyriskerfi tekur gildi Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar
Skoðun Finnst ykkur þetta í lagi? Opinn pistill til heilbrigðisráðherra, landlæknis og forystu heilbrigðiskerfisins Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Hver vill heyra um eitthvað jákvætt sem er gert í skólunum? Rakel Linda Kristjánsdóttir skrifar
Skoðun Enn af ferðum Angelu Müller. Eru erlendir ferðamenn afætur? BJarnheiður Hallsdóttir skrifar