Samstarf er lykill að framtíðinni Magnús Þór Jónsson skrifar 11. júlí 2025 11:02 Við Íslendingar búum við þá gæfu að skólarnir okkar eru hjartsláttur hvers samfélags. Óháð skólagerð þá gerum við kröfur um að þeir komi til móts við bæði náms- og félagslegar þarfir nemenda. Kröfur sem eru byggðar á gildandi lögum og námskrám sem útfærðar eru á mismunandi hátt. Umræður um skólakerfið okkar síðustu mánuði hafa sýnt áþreifanlega þann metnað og áhuga sem skólamál vekja í íslensku samfélagi. Það er beinlínis lífsnauðsynlegt að kröfur til kerfisins séu ríkar. Það er ekki síður mikilvægt að þeim sé ætlað að finna sameiginlegar lausnir allra en ekki benda á einhvers konar „sökudólg“ hvort sem það eru ákveðnir nemendahópar, kennsluaðferðir eða námsmat. Íslenskt skólastarf byggir á grunni námsskráa og laga um hvert skólastig. Þær námskrár eiga rætur að rekja til ársins 2008. Þá voru áherslur færðar í átt til mats á hæfni nemenda – allt frá leikskólaaldri til framhaldsskólaaldurs. Það var gert í ljósi umræðu um samfélag sem vildi ná betur utan um alla einstaklinga en eldri námskrár og matsaðferðir gerðu. Það er sannarlega framfaraskref sem hefur leitt af sér ótrúlega skólaþróun um allt samfélagið! Suðupottur menntunar á Íslandi er fjölbreyttur eins og birtist í umræðu um hvernig best verði lagt mat á árangur, áherslu á verk- og iðngreinanám, auknar kröfur um íslenskunám fyrir börn með erlend móðurmál og auðvitað hátt hlutfall íslenskra ungmenna sem sækja sér háskólanám eða sambærilega menntun. Íslenskt menntakerfi stendur á tímamótum. Ný aðgerðaáætlun Menntastefnu 2030, sem mennta- og barnamálaráðherra lagði fram í júní, er smíðuð í samráði stjórnvalda, fulltrúa KÍ og annarra hagaðila menntunar. Þessi þríhyrningur á sér líka alþjóðlega stoð. Nýlega birt skýrsla frá OECD sýnir að lönd sem byggja stefnu á reglulegu samráði ná betri árangri og búa við minni mun á milli hópa nemenda. Sama stofnun mælir beinlínis með því að Ísland haldi áfram að virkja fagfólk og foreldra við t.d. útfærslu matsferils, einföldun námskrár og tungumálastuðning fjöltyngdra barna, því slíkt skapi „sameiginlega ábyrgð á niðurstöðum“. Árangur næst með samtali Það skref í Menntastefnu til 2030 sem nú hefur verið markað til ársins 2027 sækir inn í þennan grunn og er gríðarlega mikilvægur þáttur í að ná enn betri árangri í skólastarfi sem byggist á fagmennsku og stöðugleika. Það ríkir mikill samhljómur milli þeirra atriða sem ráðherra hefur nú lagt til og byggja á því samráðsferli sem áður hefur verið nefnt sem og þeim möguleikum til úrbóta sem OECD leggur til í sinni úttekt á íslensku skólakerfi. Árangur næst aðeins þegar hagaðilar skólakerfisins tala saman, með gagnkvæmu trausti, um alla þætti skólastarfs. Þegar við sem foreldrar eigum samskipti við kennara og skóla barnsins okkar og allt til þess þegar talsmenn stjórnvalda eru í samskiptum við fulltrúa ólíkra skólagerða um kerfið. Þegar við eigum samskipti við fulltrúa þeirra sem leiða vinnuna, kennara, ráðgjafa og stjórnendur á vettvangi ólíkra skólagerða – hvort sem er á opinberum vettvangi eða í samtölum. Það samtal sem leiðir til mestra heilla er það sem tekið er með „opnum lófa“ samráðs og samvinnu, þar sem horft er til þess sem vel er gert og það styrkt samhliða því að finna út hvar betur er hægt að gera og koma sér saman um leiðir til þess. Mennta- og barnamálaráðherra hefur verið mjög skýr um að það séu þau vinnubrögð sem hann muni viðhafa á næstunni. Fram undan er vinna þar sem metin verður staða mismunandi þátta innan skólanna og lagðar fram sameiginlegar hugmyndir að úrbótum. Mótum menntakerfi í sameiningu Kennarasambandið mun standa vörð um virkt samtal sem tekur til allra skólagerða; leik-, grunn-, framhalds-, og tónlistarskóla, því reynslan sýnir að þar, sem allir hagaðilar hlusta hver á annan, þrífst lærdómur. Sú leið skilar okkur miklu lengra í átt til enn betra skólastarfs og það er mjög ánægjulegt að finna sterkan samhljóm með mennta- og barnamálaráðherra, byggðan á metnaði og því að gera betur. Ég hvet bæjar- og sveitarstjórnir, foreldrafélög, nemendur, fulltrúa atvinnulífs og aðra haghafa til að taka sér sess í samtalinu með okkur og ráðuneytinu. Sameiginlegt verkefni íslensks samfélags er að tryggja að skólarnir okkar verði vettvangur enn betra náms, byggt á sköpun, fagmennsku og gleði fyrir hvern einasta nemanda í skólum landsins. Þátttakendur þess samtals munu móta framtíð íslensks skólastarfs í sameiningu, út frá þeim áherslum sem verður framtíð okkar allra, samfélaginu til mestra heilla. Það viljum við öll! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Magnús Þór Jónsson Skóla- og menntamál Mest lesið Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson Skoðun Skoðun Skoðun Bandaríkin voru alltaf vondi kallinn Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Erum við á leiðinni í hnífavesti? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar Skoðun Kæfandi klámhögg sveitarstjóra Jón Trausti Reynisson skrifar Skoðun Klár fyrir Verslunarmannahelgina? Ágúst Mogensen skrifar Skoðun Vegið að börnum í pólitískri aðför að ferðaþjónustunni skrifar Skoðun Hið tæra illa Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Ferðamannaiðnaður? Nei, ferðaþjónusta! Guðmundur Björnsson skrifar Skoðun Hæðarveiki og lyf Ari Trausti Guðmundsson skrifar Skoðun Landsvirkjun hafin yfir lög Björg Eva Erlendsdóttir skrifar Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar Skoðun Þau eru framtíðin – en fá ekki að njóta nútímans Sigurður Kári skrifar Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Hvers vegna þegir kristin, vestræn menning? Ómar Torfason skrifar Skoðun Trump les tölvupóstinn þinn Mörður Áslaugarson skrifar Skoðun „Já, hvað með bara að skjóta hann!“ Þórhildur Hjaltadóttir skrifar Skoðun Heimar sem þurfa nýja umræðu! Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sársauki annarra og samúðarþreyta Guðrún Jónsdóttir skrifar Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar Skoðun Alþjóðalög eða lögleysa? Urður Hákonardóttir skrifar Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar Skoðun GPT‑5 kemur í ágúst – áskoranir og tækifæri fyrir Ísland Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Við tölum um vöxt — en gleymum því sem vex Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Verri framkoma en hjá Trump Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Landið talar Davíð Arnar Oddgeirsson skrifar Skoðun Ætla þau að halda áfram að grafa sína eigin gröf? Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Ísrael – brostnir draumar og lygar Ingibjörg Þóra Haraldsdóttir skrifar Skoðun Ein af hverjum fjórum Silja Höllu Egilsdóttir skrifar Skoðun Vertu drusla! Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Þegar hið smáa verður risastórt Sigurjón Þórðarson skrifar Sjá meira
Við Íslendingar búum við þá gæfu að skólarnir okkar eru hjartsláttur hvers samfélags. Óháð skólagerð þá gerum við kröfur um að þeir komi til móts við bæði náms- og félagslegar þarfir nemenda. Kröfur sem eru byggðar á gildandi lögum og námskrám sem útfærðar eru á mismunandi hátt. Umræður um skólakerfið okkar síðustu mánuði hafa sýnt áþreifanlega þann metnað og áhuga sem skólamál vekja í íslensku samfélagi. Það er beinlínis lífsnauðsynlegt að kröfur til kerfisins séu ríkar. Það er ekki síður mikilvægt að þeim sé ætlað að finna sameiginlegar lausnir allra en ekki benda á einhvers konar „sökudólg“ hvort sem það eru ákveðnir nemendahópar, kennsluaðferðir eða námsmat. Íslenskt skólastarf byggir á grunni námsskráa og laga um hvert skólastig. Þær námskrár eiga rætur að rekja til ársins 2008. Þá voru áherslur færðar í átt til mats á hæfni nemenda – allt frá leikskólaaldri til framhaldsskólaaldurs. Það var gert í ljósi umræðu um samfélag sem vildi ná betur utan um alla einstaklinga en eldri námskrár og matsaðferðir gerðu. Það er sannarlega framfaraskref sem hefur leitt af sér ótrúlega skólaþróun um allt samfélagið! Suðupottur menntunar á Íslandi er fjölbreyttur eins og birtist í umræðu um hvernig best verði lagt mat á árangur, áherslu á verk- og iðngreinanám, auknar kröfur um íslenskunám fyrir börn með erlend móðurmál og auðvitað hátt hlutfall íslenskra ungmenna sem sækja sér háskólanám eða sambærilega menntun. Íslenskt menntakerfi stendur á tímamótum. Ný aðgerðaáætlun Menntastefnu 2030, sem mennta- og barnamálaráðherra lagði fram í júní, er smíðuð í samráði stjórnvalda, fulltrúa KÍ og annarra hagaðila menntunar. Þessi þríhyrningur á sér líka alþjóðlega stoð. Nýlega birt skýrsla frá OECD sýnir að lönd sem byggja stefnu á reglulegu samráði ná betri árangri og búa við minni mun á milli hópa nemenda. Sama stofnun mælir beinlínis með því að Ísland haldi áfram að virkja fagfólk og foreldra við t.d. útfærslu matsferils, einföldun námskrár og tungumálastuðning fjöltyngdra barna, því slíkt skapi „sameiginlega ábyrgð á niðurstöðum“. Árangur næst með samtali Það skref í Menntastefnu til 2030 sem nú hefur verið markað til ársins 2027 sækir inn í þennan grunn og er gríðarlega mikilvægur þáttur í að ná enn betri árangri í skólastarfi sem byggist á fagmennsku og stöðugleika. Það ríkir mikill samhljómur milli þeirra atriða sem ráðherra hefur nú lagt til og byggja á því samráðsferli sem áður hefur verið nefnt sem og þeim möguleikum til úrbóta sem OECD leggur til í sinni úttekt á íslensku skólakerfi. Árangur næst aðeins þegar hagaðilar skólakerfisins tala saman, með gagnkvæmu trausti, um alla þætti skólastarfs. Þegar við sem foreldrar eigum samskipti við kennara og skóla barnsins okkar og allt til þess þegar talsmenn stjórnvalda eru í samskiptum við fulltrúa ólíkra skólagerða um kerfið. Þegar við eigum samskipti við fulltrúa þeirra sem leiða vinnuna, kennara, ráðgjafa og stjórnendur á vettvangi ólíkra skólagerða – hvort sem er á opinberum vettvangi eða í samtölum. Það samtal sem leiðir til mestra heilla er það sem tekið er með „opnum lófa“ samráðs og samvinnu, þar sem horft er til þess sem vel er gert og það styrkt samhliða því að finna út hvar betur er hægt að gera og koma sér saman um leiðir til þess. Mennta- og barnamálaráðherra hefur verið mjög skýr um að það séu þau vinnubrögð sem hann muni viðhafa á næstunni. Fram undan er vinna þar sem metin verður staða mismunandi þátta innan skólanna og lagðar fram sameiginlegar hugmyndir að úrbótum. Mótum menntakerfi í sameiningu Kennarasambandið mun standa vörð um virkt samtal sem tekur til allra skólagerða; leik-, grunn-, framhalds-, og tónlistarskóla, því reynslan sýnir að þar, sem allir hagaðilar hlusta hver á annan, þrífst lærdómur. Sú leið skilar okkur miklu lengra í átt til enn betra skólastarfs og það er mjög ánægjulegt að finna sterkan samhljóm með mennta- og barnamálaráðherra, byggðan á metnaði og því að gera betur. Ég hvet bæjar- og sveitarstjórnir, foreldrafélög, nemendur, fulltrúa atvinnulífs og aðra haghafa til að taka sér sess í samtalinu með okkur og ráðuneytinu. Sameiginlegt verkefni íslensks samfélags er að tryggja að skólarnir okkar verði vettvangur enn betra náms, byggt á sköpun, fagmennsku og gleði fyrir hvern einasta nemanda í skólum landsins. Þátttakendur þess samtals munu móta framtíð íslensks skólastarfs í sameiningu, út frá þeim áherslum sem verður framtíð okkar allra, samfélaginu til mestra heilla. Það viljum við öll! Höfundur er formaður Kennarasambands Íslands
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun
Skoðun Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier skrifar
Skoðun Fjárskipti við slit óvígðrar sambúðar: Meginreglur og frávik Sveinn Ævar Sveinsson skrifar
Skoðun Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun Í minningu sonar – og allra þeirra sem aldrei komu heim Kristín Dýrfjörð,Friðrik Þór Guðmundsson skrifar
Skoðun Truman-ríkið: Tilraunir raunheimsins að komast í gegnum gervihvelfinguna Svala Magnea Ásdísardóttir skrifar
Ákall til umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra að standa við gefin loforð Laura Sólveig Lefort Scheefer,Snorri Hallgrímsson,Sigurlaug Eir Beck Þórsdóttir,Jóhanna Malen Skúladóttir,Ida Karólína Harris,Antonia Hamann,Julien Nayet-Pelletier Skoðun
Greiðsla með Vísakorti tryggir ekki endurgreiðslu – forfallatryggingar gagnslausar þegar mest á reynir Erna Guðmundsdóttir Skoðun