Íslenskumælandi hjúkrunarfræðingar Guðbjörg Pálsdóttir skrifar 12. maí 2025 13:01 Í dag, mánudaginn 12. maí, fögnum við hjúkrunarfræðingar um allan heim alþjóðlegum degi hjúkrunarfræðinga. Í ár leggur Alþjóðaráð hjúkrunarfræðinga (ICN) sérstaka áherslu á að heilsa og vellíðan hjúkrunarfræðinga sé sett í forgang. Heilbrigði og starfsgeta hjúkrunarfræðinga er nefnilega nátengd bæði afkomu heilbrigðiskerfisins og samfélagsins í heild. Því ef eru ekki hjúkrunarfræðingar að störfum, getum við ekki haldið upp þeirri heilbrigðisþjónustu sem við þurfum. Hér, eins og víða annars staðar í heiminum, er skortur á hjúkrunarfræðingum. Skorturinn hefur þegar haft alvarleg áhrif á íslenskt heilbrigðiskerfi og samfélagið í heild. Því miður náum við ekki að mennta nægilega marga hjúkrunarfræðinga hérlendis til að mæta þessum skorti og ljóst að við þurfum að fá hjúkrunarfræðinga að erlendu þjóðerni til að flytjast til landsins og starfa með okkur. Á síðustu 3 árum hefur fjöldi þeirra vaxið hér á landi úr 6% í 11% af starfandi hjúkrunarfræðingum en á sama tíma fjölgaði hjúkrunarfræðingum í heildina um 3% árlega. Tæplega þriðjungur starfsleyfa hjúkrunarfræðinga er gefin út til hjúkrunarfræðinga af erlendu þjóðerni hjá embætti landlæknis. Það er því brýnt að við tökum vel á móti þeim með tilheyrandi inngildingu í samfélagið. Við á Íslandi erum í þeirri forréttindastöðu að vera nokkrum árum á eftir hinum Norðurlöndunum í þessari þróun og getum því lært mikið af reynslu þeirra. Við þurfum sérstaklega að læra af mistökum danskra yfirvalda frá 2023 þar sem þá var felld niður krafa um danskt tungumálapróf, bara hjá hjúkrunarfræðingum en ekki öðrum heilbrigðisstéttum. Í kjölfar þeirra ákvörðunar varð bein aukning í tilvikum þar sem öryggi sjúklinga var ógnað vegna tungumálavankunnáttu. Hér á landi er ekki gerð krafa um íslenskukunnáttu hjúkrunarfræðinga og eru mörg dæmi þess að það hefur bitnað á þjónustunni til okkar skjólstæðinga. Á meðan ekki er gerð krafa um íslenskukunnáttu af hálfu yfirvalda, freistast einstaka stofnanir til að ráða hjúkrunarfræðinga af erlendu þjóðerni til starfa áður en þeir geta átt full samskipti við sína skjólstæðinga og fylgja því jafnvel ekki eftir að þeir læri íslensku. Í þjóðfélaginu er iðulega rætt um íslenskukunnáttu ýmissa stétta. Fólk hefur pirrað sig á því að geta t.d. ekki átt samskipti á íslensku á veitingahúsum við starfsfólk og nýverið lýsti innviðaráðherra því yfir að leigubílstjórar ættu að vera skyldugir til að læra íslensku, það yrði gert af tilliti við öryggi farþega. Ég spyr því, af hverju á eitthvað annað að gilda fyrir hjúkrunarfræðinga og annað heilbrigðisstarfsfólk? Eðlismunur Borið hefur á því að hér á landi sé skipulagður innflutningur á hjúkrunarfræðingum frá öðrum löndum og er það fyrirbæri sem nágrannalöndin okkar þekkja vel. Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO) hefur gefið út alþjóðlegar reglur sem þjóðir heimsins eru hvattar til að fara eftir og uppfylla þannig skuldbindingar um siðferðileg vinnubrögð og jafnan rétt við ráðningar hjúkrunarfræðinga á milli landa. Ástæðan er m.a. að ekki er forsvaranlegt að ríkari þjóðir safni til sín hjúkrunarfræðingum frá þjóðum sem þurfa enn meira á þeim að halda og stuðla þannig að alþjóðlegum heilsuójöfnuði. Það er eðlismunur á skipulögðum innflutningi hjúkrunarfræðinga til vinnu og að þeir kjósi að taka þátt í nýju samfélagi. Skipulagðar ráðningar hjúkrunarfræðinga milli landa er ekki sjálfbær lausn heldur eingöngu flutningur á mönnunarvanda á milli landa. Þau dæmi sem við hjá Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga (Fíh) höfum séð, hringja stórum viðvörunarbjöllum um á hvaða leið við erum í þessu landi. Við höfum dæmi um að hjúkrunarfræðingar af erlendu þjóðerni séu lægra launasettir en þeim ber og er það algjörlega óásættanlegt. Einnig höfum við upplýsingar um að þeim sé boðið t.d. húsnæði ef þeir flytji til Íslands og vaknar þá óneitanlega upp spurningin hvers vegna ekki er hægt að bjóða sömu úrræði til þeirra íslensku hjúkrunarfræðinga sem þegar eru hér en eru í öðrum störfum. Eflaust spilar þar inn í að ráðningarskrifstofur sem annars standa á bakvið slíkar skipulagðar ráðningar hagnast nú ekki á því. Í ljósi reynslu annarra Norðurlanda og reglum WHO þá hafnar Fíh alfarið skipulögðum ráðningum hjúkrunarfræðinga á milli landa. Þeir sem hingað koma af sjálfsdáðum eru velkomnir en þeim þarf að tryggja fullnægjandi stuðning varðandi starfs- og menningarbundna þætti, fullnægjandi íslenskukennslu, sanngjörn laun og öruggt starfsumhverfi. Þá fyrst geta allir verið jafnir, þjóðerni á ekki að skipta máli og þannig á það að vera í okkar velferðarþjóðfélagi. Það verður ekki nógu oft sagt en Ísland, líkt og allar aðrar þjóðir, eiga að geta staðið undir sínum eigin mannafla hjúkrunarfræðinga með því að bjóða upp á samkeppnishæf laun og starfsaðstæður. Hlúa þarf betur að stéttinni og halda henni í starfi. Það er hagfræðilega hagkvæmara en að leita skyndilausna sem skipulagður innflutningur mannafla felur í sér. Fjárfesting í heilsu og starfsumhverfi hjúkrunarfræðinga er fjárfesting í öflugu heilbrigðiskerfi til framtíðar. Þannig getum við betur tekist á við hækkandi aldur þjóðarinnar, fjölgun langvinnra sjúkdóma og auknar kröfur um sérhæfða heilbrigðisþjónustu. Til hamingju með daginn kæru hjúkrunarfræðingar! Höfundur er formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Guðbjörg Pálsdóttir Heilbrigðismál Mest lesið Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir Skoðun Skoðun Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar Skoðun Einmanaleiki: Skortir þig tengsl við þig eða aðra? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Skoðun Svargrein: Ísland á víst að íhuga aðild að ESB Ágúst Ólafur Ágústsson skrifar Skoðun Fjölbreytni í endurhæfingu skiptir máli Hólmfríður Einarsdóttir skrifar Skoðun Sumarfríinu aflýst Sigurður Helgi Pálmason skrifar Skoðun Úr skotgröfum í netkerfin: Netárásir á innviði Vesturlanda Ýmir Vigfússon skrifar Skoðun Fordómar gagnvart hinsegin fólki – Reynslusaga Geir Gunnar Markússon skrifar Skoðun „Er allt í lagi?“ Olga Björt Þórðardóttir skrifar Skoðun Göngum í Haag hópinn Þórhildur Sunna Ævarsdóttir skrifar Skoðun Kirkjuklukkur hringja Bjarni Karlsson skrifar Skoðun Gerir háskólanám þig að grunnskólakennara? Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Stríð skapar ekki frið Sanna Magdalena Mörtudóttir skrifar Skoðun Íslenska stóðhryssan og Evrópa Hallgerður Ljósynja Hauksdóttir skrifar Skoðun Hvammsvirkjun – Skyldur ráðherra og réttur samfélagsins Eggert Valur Guðmundsson skrifar Skoðun Norska leiðin er fasismi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Um mýkt, menntun og von Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Höfum alla burði til þess Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Tímabær rannsókn dómsmálaráðuneytisins Sigmundur Davíð Gunnlaugsson skrifar Skoðun Umsókn krefst ákvörðunar – ekki ákalls Erna Bjarnadóttir skrifar Skoðun Hjálp, barnið mitt spilar Roblox! Kristín Magnúsdóttir skrifar Skoðun Líkindi með guðstrú og djöflatrú Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Ævinlega þakkláti flóttamaðurinn Zeljka Kristín Klobucar skrifar Skoðun Vér vesalingar Ingólfur Sverrisson skrifar Skoðun Leikrit Landsvirkjunar Snæbjörn Guðmundsson skrifar Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar Skoðun Svona eða hinsegin, hvert okkar verður næst? Unnar Geir Unnarsson skrifar Skoðun Reynisfjara og mannréttindasáttmáli Evrópu Róbert R. Spanó skrifar Skoðun Að hlúa að foreldrum: Forvörn sem skiptir máli Áróra Huld Bjarnadóttir skrifar Skoðun Ákall til íslenskra stjórnmálamanna Magnús Árni Skjöld Magnússon skrifar Skoðun Þurfum við virkilega „leyniþjónustu”? Helen Ólafsdóttir skrifar Sjá meira
Í dag, mánudaginn 12. maí, fögnum við hjúkrunarfræðingar um allan heim alþjóðlegum degi hjúkrunarfræðinga. Í ár leggur Alþjóðaráð hjúkrunarfræðinga (ICN) sérstaka áherslu á að heilsa og vellíðan hjúkrunarfræðinga sé sett í forgang. Heilbrigði og starfsgeta hjúkrunarfræðinga er nefnilega nátengd bæði afkomu heilbrigðiskerfisins og samfélagsins í heild. Því ef eru ekki hjúkrunarfræðingar að störfum, getum við ekki haldið upp þeirri heilbrigðisþjónustu sem við þurfum. Hér, eins og víða annars staðar í heiminum, er skortur á hjúkrunarfræðingum. Skorturinn hefur þegar haft alvarleg áhrif á íslenskt heilbrigðiskerfi og samfélagið í heild. Því miður náum við ekki að mennta nægilega marga hjúkrunarfræðinga hérlendis til að mæta þessum skorti og ljóst að við þurfum að fá hjúkrunarfræðinga að erlendu þjóðerni til að flytjast til landsins og starfa með okkur. Á síðustu 3 árum hefur fjöldi þeirra vaxið hér á landi úr 6% í 11% af starfandi hjúkrunarfræðingum en á sama tíma fjölgaði hjúkrunarfræðingum í heildina um 3% árlega. Tæplega þriðjungur starfsleyfa hjúkrunarfræðinga er gefin út til hjúkrunarfræðinga af erlendu þjóðerni hjá embætti landlæknis. Það er því brýnt að við tökum vel á móti þeim með tilheyrandi inngildingu í samfélagið. Við á Íslandi erum í þeirri forréttindastöðu að vera nokkrum árum á eftir hinum Norðurlöndunum í þessari þróun og getum því lært mikið af reynslu þeirra. Við þurfum sérstaklega að læra af mistökum danskra yfirvalda frá 2023 þar sem þá var felld niður krafa um danskt tungumálapróf, bara hjá hjúkrunarfræðingum en ekki öðrum heilbrigðisstéttum. Í kjölfar þeirra ákvörðunar varð bein aukning í tilvikum þar sem öryggi sjúklinga var ógnað vegna tungumálavankunnáttu. Hér á landi er ekki gerð krafa um íslenskukunnáttu hjúkrunarfræðinga og eru mörg dæmi þess að það hefur bitnað á þjónustunni til okkar skjólstæðinga. Á meðan ekki er gerð krafa um íslenskukunnáttu af hálfu yfirvalda, freistast einstaka stofnanir til að ráða hjúkrunarfræðinga af erlendu þjóðerni til starfa áður en þeir geta átt full samskipti við sína skjólstæðinga og fylgja því jafnvel ekki eftir að þeir læri íslensku. Í þjóðfélaginu er iðulega rætt um íslenskukunnáttu ýmissa stétta. Fólk hefur pirrað sig á því að geta t.d. ekki átt samskipti á íslensku á veitingahúsum við starfsfólk og nýverið lýsti innviðaráðherra því yfir að leigubílstjórar ættu að vera skyldugir til að læra íslensku, það yrði gert af tilliti við öryggi farþega. Ég spyr því, af hverju á eitthvað annað að gilda fyrir hjúkrunarfræðinga og annað heilbrigðisstarfsfólk? Eðlismunur Borið hefur á því að hér á landi sé skipulagður innflutningur á hjúkrunarfræðingum frá öðrum löndum og er það fyrirbæri sem nágrannalöndin okkar þekkja vel. Alþjóðaheilbrigðisstofnunin (WHO) hefur gefið út alþjóðlegar reglur sem þjóðir heimsins eru hvattar til að fara eftir og uppfylla þannig skuldbindingar um siðferðileg vinnubrögð og jafnan rétt við ráðningar hjúkrunarfræðinga á milli landa. Ástæðan er m.a. að ekki er forsvaranlegt að ríkari þjóðir safni til sín hjúkrunarfræðingum frá þjóðum sem þurfa enn meira á þeim að halda og stuðla þannig að alþjóðlegum heilsuójöfnuði. Það er eðlismunur á skipulögðum innflutningi hjúkrunarfræðinga til vinnu og að þeir kjósi að taka þátt í nýju samfélagi. Skipulagðar ráðningar hjúkrunarfræðinga milli landa er ekki sjálfbær lausn heldur eingöngu flutningur á mönnunarvanda á milli landa. Þau dæmi sem við hjá Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga (Fíh) höfum séð, hringja stórum viðvörunarbjöllum um á hvaða leið við erum í þessu landi. Við höfum dæmi um að hjúkrunarfræðingar af erlendu þjóðerni séu lægra launasettir en þeim ber og er það algjörlega óásættanlegt. Einnig höfum við upplýsingar um að þeim sé boðið t.d. húsnæði ef þeir flytji til Íslands og vaknar þá óneitanlega upp spurningin hvers vegna ekki er hægt að bjóða sömu úrræði til þeirra íslensku hjúkrunarfræðinga sem þegar eru hér en eru í öðrum störfum. Eflaust spilar þar inn í að ráðningarskrifstofur sem annars standa á bakvið slíkar skipulagðar ráðningar hagnast nú ekki á því. Í ljósi reynslu annarra Norðurlanda og reglum WHO þá hafnar Fíh alfarið skipulögðum ráðningum hjúkrunarfræðinga á milli landa. Þeir sem hingað koma af sjálfsdáðum eru velkomnir en þeim þarf að tryggja fullnægjandi stuðning varðandi starfs- og menningarbundna þætti, fullnægjandi íslenskukennslu, sanngjörn laun og öruggt starfsumhverfi. Þá fyrst geta allir verið jafnir, þjóðerni á ekki að skipta máli og þannig á það að vera í okkar velferðarþjóðfélagi. Það verður ekki nógu oft sagt en Ísland, líkt og allar aðrar þjóðir, eiga að geta staðið undir sínum eigin mannafla hjúkrunarfræðinga með því að bjóða upp á samkeppnishæf laun og starfsaðstæður. Hlúa þarf betur að stéttinni og halda henni í starfi. Það er hagfræðilega hagkvæmara en að leita skyndilausna sem skipulagður innflutningur mannafla felur í sér. Fjárfesting í heilsu og starfsumhverfi hjúkrunarfræðinga er fjárfesting í öflugu heilbrigðiskerfi til framtíðar. Þannig getum við betur tekist á við hækkandi aldur þjóðarinnar, fjölgun langvinnra sjúkdóma og auknar kröfur um sérhæfða heilbrigðisþjónustu. Til hamingju með daginn kæru hjúkrunarfræðingar! Höfundur er formaður Félags íslenskra hjúkrunarfræðinga.
Skoðun Þegar fjölbreytileikinn verður ógn: Afneitun, andstaða og ótti við hið mannlega Haukur Logi Jóhannsson skrifar
Skoðun Við þurfum ekki að loka landinu – við þurfum að opna augun Þorbjörg Sigríður Gunnlaugsdóttir skrifar