Löngu þarft samtal um hóp sem gleymist! Katarzyna Kubiś skrifar 25. apríl 2025 22:00 Með auknum fjölda einstaklinga á Íslandi með fjölbreyttan menningar- og tungumálabakgrunn skapast ákall um samtal um tvöfalda jaðarsetningu og þarfir fatlaðra barna af erlendum uppruna og fjölskyldna þeirra. Um það bil 40 % barna sem fær greiningu á Íslandi koma frá fjölskyldum með fjölbreyttan tungumála-og menningarbakgrunn. Það er því augljós og mikil þörf á að fjalla um stöðu og reynslu innflytjendafjölskyldna fatlaðra barna á Íslandi. Fjölskyldur þar sem fötlun og félags- og menningarleg staða þeirra samtvinnast á margvíslegan hátt standa frammi fyrir allskonar áskorunum og hindrunum sem mæta þeim í samskiptum við kerfið, m.a. þegar kemur að upplýsingum, aðgengi að þjónustu og samráði. Góðu fréttirnar eru þær, að ýmis úrræði og aðferðir geta stuðlað að aukinni inngildingu. Á vorráðstefnu Ráðgjafar- og greiningarstöðvarinnar og Þroskahjálpar sem haldin verður 8. og 9. maí, verða þessi mál í brennidepli. Ráðstefnan er vettvangur fyrir fagfólk, aðstandendur, stefnumótendur og fulltrúa félagssamtakana til að skiptast á reynslu, dýpka skilning og leita lausna í anda fjölmenningarlegrar velferðar og mannréttinda. Áskoranir Tvöföld jaðarsetning vísar til þess þegar einstaklingur tilheyrir tveimur eða fleiri jaðarsettum hópum. Í þessu samhengi er átt við börn sem eru bæði fötluð og af erlendum uppruna. Samtvinnun þessara þátta getur leitt til margþættra og flókinna áskorana í samskiptum við kerfið og samfélagið. Fjölskyldur fatlaðra barna af erlendum uppruna mæta oft tungumálahindrunum, skorti á aðgengilegum og skiljanlegum upplýsingum um réttindi og þjónustu, auk þess geta félagslegar aðstæður verið krefjandi. Margar fjölskyldur eru á leigumarkaði og hafa mögulega lítið eða ekkert bakland og þurfa að samræma vaktavinnu eða óreglulegan vinnutíma við þarfir barnsins. Þetta getur haft áhrif á möguleika þeirra til að nýta þjónustu, taka þátt í samráði og fylgjast með framvindu mála. Til að tryggja jafnræði og inngildingu þarf að horfa á þessar áskoranir í samhengi og þróa lausnir sem taka mið af fjölbreyttum bakgrunni og þörfum fjölskyldunnar. Fjölskyldur fatlaðra barna af erlendum uppruna lifa oft við flóknar og krefjandi aðstæður í íslensku samfélagi. Þær eiga erfitt með að nálgast þjónustu sem á að styðja við þau, meðal annars vegna skorts á túlkaþjónustu og óaðgengilegra upplýsinga um kerfið. Mörgum reynist erfitt að skilja réttindi sín eða hvar á að leita eftir hjálp. Skortur á samskiptum milli skóla og foreldra, ásamt lítilli aðlögun að fjölbreyttum þörfum, veldur því að foreldrar upplifa sig oft einangraða. Félagsleg einangrun er einnig veruleiki margra fjölskyldna. Án stuðningsnets vegna menningarlegra og félagslegra aðgreininga finna foreldrar oft fyrir einmanaleika og skorti á tengslum við aðra í svipaðri stöðu. Tækifæri til framfara Það er sameiginleg samfélagsleg ábyrgð okkar allra að leggja áherslu á leiðir og úrræði sem byggja upp meira inngildandi samfélag. Þetta snýst ekki aðeins um að tryggja að einstaklingar sem þurfa meiri stuðning eða aðstoð upplifi sig örugga og velkomna í okkar umhverfi, heldur einnig um að tryggja að þessir einstaklingar fái allar þær upplýsingar og þau úrræði sem völ er á. Gott dæmi um þetta er að bjóða upp á þjónustu og nauðsynlegar upplýsingar á mismunandi tungumálum. Stofnanir okkar þurfa að koma til móts við þarfir fjölskyldna sem koma frá fjölbreyttum menningar- og tungumálaheimum. Félagasamtök og fulltrúar stofnanna og yfirvalda gegna hér mikilvægu hlutverki í stuðningi við fjölskyldur sem eru af erlendum bergi brotin. Mikilvægt er einnig að miðstýra þjónustu við fjölskyldur og efla samstarf milli stjórnvalda og fjölskyldna – með það að markmiði að laga þjónustuna betur að þörfum þeirra. Í ár heldur Ráðgjafar- og greiningarstöð vorráðstefnu sína í fertugasta sinn. Þetta er frábært tilefni til að fagna og hittast á ný í stórum hópi á Hilton hótelinu, ræða mikilvæg málefni og kynna faglega nálgun okkar. Í fyrsta sinn verður ráðstefnan haldin í samstarfi við Landssamtökin Þroskahjálp, og að þessu sinni verður yfirskriftin “Fötluð börn með fjölbreyttan tungumála- og menningarbakgrunn: áskoranir og tækifæri”. Við sameinum krafta okkar í ár til að leggja sérstaka áherslu á að bæta stöðu þessara barna og fjölskyldna þeirra, og beina athygli samfélagsins að leiðum og úrræðum til að bæta lífsgæði þessa hóps. Við hvetjum sérstaklega fagfólk sem vinnur með börnum, foreldra og forráðamenn, sem og fulltrúa stofnanna og félagasamtaka, til að taka þátt. Þema tvöfaldrar jaðarsetningar kallar á sameiginlega ábyrgð, ákvörðunartöku og framkvæmd – svo okkur öllum geti liðið betur. Höfundur er verkefnastjóri í málefnum fatlaðra barna hjá Þroskahjálp Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Málefni fatlaðs fólks Innflytjendamál Mest lesið Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson Skoðun Ef eitthvað væri að marka Bjarna Gunnar Smári Egilsson Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Tilgáta um brjálsemi þjóðarleiðtoga Gunnar Björgvinsson skrifar Skoðun Blóðbað í Súdan: Framtíðarannáll? Stefán Jón Hafstein skrifar Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar Skoðun Á að hita upp allan Faxaflóann? Eiríkur Hjálmarsson skrifar Skoðun Á tímamótum: Sameinuðu þjóðirnar í 80 ár Vala Karen Viðarsdóttir,Védís Ólafsdóttir skrifar Skoðun Borgar sig að vanmeta menntun? Kolbrún Halldórsdóttir skrifar Skoðun Samfylkingin hækkar gjöld á háskólanema Guðmundur Ingi Guðbrandsson skrifar Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar Skoðun Héraðsvötnin eru hjartsláttur fjarðarins Rakel Hinriksdóttir skrifar Skoðun Lygin um flóttamenn á Íslandi Jón Frímann Jónsson skrifar Skoðun Mismunun skýrir aukningu erlendra fanga Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Farsæld barna í fyrirrúmi Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Hlúum að persónumiðaðri nálgun í öldrunarþjónustu Margrét Guðnadóttir skrifar Skoðun Viljum við stjórnarandstöðu sem þvælist ekki fyrir? Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Skólar hafa stigið skrefið með góðum árangri Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Varst þú að kaupa gallaða fasteign? Sara Bryndís Þórsdóttir skrifar Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar Skoðun „Glæpir“ Íslendinga Árni Davíðsson skrifar Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar Skoðun Fleiri átök = verri útkoma í lestri? Birgir Hrafn Birgisson skrifar Skoðun Biðin sem (enn) veikir og tekur Guðlaugur Eyjólfsson skrifar Skoðun Stafrænt netöryggisbelti Hrannar Ásgrímsson skrifar Skoðun Hvert stefnir ráðherra? Aðalsteinn Árni Baldursson skrifar Skoðun Free tuition Colin Fisher skrifar Skoðun Þegar fólkið okkar langar að deyja Sigurborg Sveinsdóttir,Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Why protest works Adam Daniel Fishwick skrifar Skoðun Í senn minning og ákvörðun um framtíð Elliði Vignisson skrifar Skoðun Reynslunni ríkari eftir fjárhagsleg áföll síðustu ára Njáll Trausti Friðbertsson skrifar Skoðun Ríkisstjórn lobbýistanna Jón Ferdínand Estherarson skrifar Sjá meira
Með auknum fjölda einstaklinga á Íslandi með fjölbreyttan menningar- og tungumálabakgrunn skapast ákall um samtal um tvöfalda jaðarsetningu og þarfir fatlaðra barna af erlendum uppruna og fjölskyldna þeirra. Um það bil 40 % barna sem fær greiningu á Íslandi koma frá fjölskyldum með fjölbreyttan tungumála-og menningarbakgrunn. Það er því augljós og mikil þörf á að fjalla um stöðu og reynslu innflytjendafjölskyldna fatlaðra barna á Íslandi. Fjölskyldur þar sem fötlun og félags- og menningarleg staða þeirra samtvinnast á margvíslegan hátt standa frammi fyrir allskonar áskorunum og hindrunum sem mæta þeim í samskiptum við kerfið, m.a. þegar kemur að upplýsingum, aðgengi að þjónustu og samráði. Góðu fréttirnar eru þær, að ýmis úrræði og aðferðir geta stuðlað að aukinni inngildingu. Á vorráðstefnu Ráðgjafar- og greiningarstöðvarinnar og Þroskahjálpar sem haldin verður 8. og 9. maí, verða þessi mál í brennidepli. Ráðstefnan er vettvangur fyrir fagfólk, aðstandendur, stefnumótendur og fulltrúa félagssamtakana til að skiptast á reynslu, dýpka skilning og leita lausna í anda fjölmenningarlegrar velferðar og mannréttinda. Áskoranir Tvöföld jaðarsetning vísar til þess þegar einstaklingur tilheyrir tveimur eða fleiri jaðarsettum hópum. Í þessu samhengi er átt við börn sem eru bæði fötluð og af erlendum uppruna. Samtvinnun þessara þátta getur leitt til margþættra og flókinna áskorana í samskiptum við kerfið og samfélagið. Fjölskyldur fatlaðra barna af erlendum uppruna mæta oft tungumálahindrunum, skorti á aðgengilegum og skiljanlegum upplýsingum um réttindi og þjónustu, auk þess geta félagslegar aðstæður verið krefjandi. Margar fjölskyldur eru á leigumarkaði og hafa mögulega lítið eða ekkert bakland og þurfa að samræma vaktavinnu eða óreglulegan vinnutíma við þarfir barnsins. Þetta getur haft áhrif á möguleika þeirra til að nýta þjónustu, taka þátt í samráði og fylgjast með framvindu mála. Til að tryggja jafnræði og inngildingu þarf að horfa á þessar áskoranir í samhengi og þróa lausnir sem taka mið af fjölbreyttum bakgrunni og þörfum fjölskyldunnar. Fjölskyldur fatlaðra barna af erlendum uppruna lifa oft við flóknar og krefjandi aðstæður í íslensku samfélagi. Þær eiga erfitt með að nálgast þjónustu sem á að styðja við þau, meðal annars vegna skorts á túlkaþjónustu og óaðgengilegra upplýsinga um kerfið. Mörgum reynist erfitt að skilja réttindi sín eða hvar á að leita eftir hjálp. Skortur á samskiptum milli skóla og foreldra, ásamt lítilli aðlögun að fjölbreyttum þörfum, veldur því að foreldrar upplifa sig oft einangraða. Félagsleg einangrun er einnig veruleiki margra fjölskyldna. Án stuðningsnets vegna menningarlegra og félagslegra aðgreininga finna foreldrar oft fyrir einmanaleika og skorti á tengslum við aðra í svipaðri stöðu. Tækifæri til framfara Það er sameiginleg samfélagsleg ábyrgð okkar allra að leggja áherslu á leiðir og úrræði sem byggja upp meira inngildandi samfélag. Þetta snýst ekki aðeins um að tryggja að einstaklingar sem þurfa meiri stuðning eða aðstoð upplifi sig örugga og velkomna í okkar umhverfi, heldur einnig um að tryggja að þessir einstaklingar fái allar þær upplýsingar og þau úrræði sem völ er á. Gott dæmi um þetta er að bjóða upp á þjónustu og nauðsynlegar upplýsingar á mismunandi tungumálum. Stofnanir okkar þurfa að koma til móts við þarfir fjölskyldna sem koma frá fjölbreyttum menningar- og tungumálaheimum. Félagasamtök og fulltrúar stofnanna og yfirvalda gegna hér mikilvægu hlutverki í stuðningi við fjölskyldur sem eru af erlendum bergi brotin. Mikilvægt er einnig að miðstýra þjónustu við fjölskyldur og efla samstarf milli stjórnvalda og fjölskyldna – með það að markmiði að laga þjónustuna betur að þörfum þeirra. Í ár heldur Ráðgjafar- og greiningarstöð vorráðstefnu sína í fertugasta sinn. Þetta er frábært tilefni til að fagna og hittast á ný í stórum hópi á Hilton hótelinu, ræða mikilvæg málefni og kynna faglega nálgun okkar. Í fyrsta sinn verður ráðstefnan haldin í samstarfi við Landssamtökin Þroskahjálp, og að þessu sinni verður yfirskriftin “Fötluð börn með fjölbreyttan tungumála- og menningarbakgrunn: áskoranir og tækifæri”. Við sameinum krafta okkar í ár til að leggja sérstaka áherslu á að bæta stöðu þessara barna og fjölskyldna þeirra, og beina athygli samfélagsins að leiðum og úrræðum til að bæta lífsgæði þessa hóps. Við hvetjum sérstaklega fagfólk sem vinnur með börnum, foreldra og forráðamenn, sem og fulltrúa stofnanna og félagasamtaka, til að taka þátt. Þema tvöfaldrar jaðarsetningar kallar á sameiginlega ábyrgð, ákvörðunartöku og framkvæmd – svo okkur öllum geti liðið betur. Höfundur er verkefnastjóri í málefnum fatlaðra barna hjá Þroskahjálp
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun
Skoðun Sparnaðartillögur á kostnað atvinnulausra Finnbjörn A Hermannsson,Sonja Ýr Þorbergsdóttir skrifar
Skoðun Atvinnustefna þarf líka að fjalla um rótgrónar atvinnugreinar Guðríður Eldey Arnardóttir skrifar
Skoðun Aðgerðaáætlun í menntamálum ekki markviss Ingólfur Ásgeir Jóhannesson,Hermína Gunnþórsdóttir skrifar
Skoðun Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir skrifar
Skoðun Vörusvik Rafmenntar í nafni Kvikmyndaskóla Íslands og afleiðingar þeirra Böðvar Bjarki Pétursson,Friðrik Þór Friðriksson skrifar
Störf án staðsetningar - of hátt flækjustig eða rökrétt framþróun? Hildur Ösp Gylfadóttir,Áslaug Eir Hólmgeirsdóttir Skoðun