Ríkisstyrkir til rafbílakaupa enduðu í vasa þeirra tekjuhæstu Kjartan Kjartansson skrifar 9. apríl 2025 07:01 Fyrri ríkisstjórn ákvað að fella niður almennar ívilnanir til rafbílakaupa og tók þess í stað upp styrki sem sækja þarf um til Orkusjóðs. Breytingin tók gildi í fyrra. Vísir/Vilhelm Stærstur hluti ríkisstyrkja og ívilnana til rafbílakaupa hefur farið til tekjuhæsta hóps samfélagsins undanfarin ár. Dreifingin breyttist ekki eftir að beinir styrkir voru teknir upp í stað ívilnana í fyrra. Unnið er að endurskoðun á styrkjunum til þess að gera orkuskipti í samgöngum réttlátari. Hátt í helmingur þeirra 1,4 milljarða króna sem Orkusjóður veitti einstaklingum í styrki til rafbílakaupa rann til tveggja hæstu tekjutíundanna þegar miðað er við heildartekjur einstaklinga í fyrra. Þar af fóru hátt í 400 milljónir króna eða tæp 28 prósent af heildinni til tekjuhæsta hópsins. Þegar litið er til fjölskyldutekna runnu tæp sextíu prósent rafbílastyrkjanna til tveggja hæstu tekjutíundanna. Efnaðasti tekjuhópurinn fékk meira en þriðjung styrkjanna. Til samanburðar fengu sex tekjulægstu tíundirnar saman 12,7 prósent styrkjanna, að því er lesa má úr svörum umhverfis-, orku- og loftlagsráðuneytisins við fyrirspurn Vísis. Greiðslur úr Orkusjóði til einstaklinga eftir tekjutíund heildartekna árið 2024.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Árið 2024 var fyrsta árið sem stjórnvöld studdu við orkuskipti í vegasamgöngum með beinum styrkjum frekar en með niðurfelling virðisaukaskatts á vistvæna bíla. Jóhann Páll Jóhannsson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra, lét fara yfir hvernig stuðningur við rafbílakaup hefði dreifst eftir tekjum, búsetu og aldri eftir að hann tók við ráðuneytinu í vetur. Hann sagði í útvarpsviðtali í byrjun árs að hann teldi að of geyst hefði verið farið í að draga úr ívilnunum til rafbílakaupa. Breytt fyrirkomulag ríkisstuðningsins virðist lítil áhrif hafa haft á dreifingu hans á meðal tekjuhópa. Árið 2021 fóru um einn og hálfur milljarður af virðisaukaskattsívilnunum til hæstu tekjutíundarinnar, hátt í tvöfalt meira en til næsthæstu tíundarinnar, samkvæmt niðurstöðum athugunar fjármála- og efnahagsráðuneytisins og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytisins. Virðisaukaskattsívilnanir vegna kaupa á vistvænum bílum eftir tekjutíundum árið 2021.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Vinna er nú í gangi innan ráðuneytisins við að endurskoða hvernig styrkir eru veittir til rafbílakaupa. Í skriflegu svari við fyrirspurn Vísis kemur fram að í þeirri vinnu sé meðal annars horft til markmiða um réttlát umskipti. Til standi að kynna niðurstöður þeirrar vinnu bráðlega. Þrír fjórðu hlutar til höfuðborgarsvæðisins Almennt skiptust rafbílastyrkirnir eftir sveitarfélögum í hlutfalli við íbúafjölda þeirra. Þannig runnu um 36 prósent styrkjanna, alls um 490 milljónir króna, til Reykvíkinga en 35 prósent landsmanna búa í höfuðborginni. Rúmur milljarður af styrkjunum fóru til sex sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu eða þrír fjórðu hlutar heildarinnar. Greiðslur úr Orkusjóði vegna rafbílakaupa eftir sveitarfélögum árið 2024.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Einu sveitarfélögin utan suðvesturhornsins sem komust á lista yfir þau tíu sem fengu mestu styrkina voru Árborg (8. sæti) og Akureyri (9. sæti). Athygli vekur að Árborg fékk meiri styrki til rafbílakaupa þrátt fyrir að íbúar í Akureyrarbæ sé um átta þúsund fleiri. Langflestir þeirra sem fengu styrki úr Orkusjóði til þess að kaupa rafknúna bíla eru yfir miðjum aldri. Þeir eru að jafnaði á milli fimmtugs og sjötugs. Greiðslur úr Orkusjóði eftir aldri einstaklinga sem hljóta rafbílastyrki árið 2024.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Hrun í rafbílasölu eftir niðurfellingu ívilnana Verulegur samdráttur varð í nýskráningum rafbíla í fyrra eftir að nýtt fyrirkomulag var tekið upp við að styrkja orkuskiptin. Samkvæmt tölum Bílgreinasambandsins var rétt um fjórðungur seldra bíla frá janúar til nóvember í fyrra rafbílar en rúm 44 prósent ef litið er fram hjá þeim bílum sem bílaleigur keyptu. Til samanburðar voru rafbílar 71,7 prósent seldra bíla til einstaklinga árið 2023. Aðeins sextán prósent þeirra bíla sem bílaleigurnar keyptu það ár voru rafbílar. Niðurfelling ívilnana var þó ekki eina ástæða þess að rafbílasala dróst saman í fyrra. Nýskráning fólksbíla almennt dróst saman um 42 prósent á milli ára og hefur hátt vaxtastig eflaust latt fólk til þess að fjárfesta í nýjum bílum. Vistvænir bílar Loftslagsmál Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Stjórnsýsla Mest lesið Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Innlent Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Innlent 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Erlent Lögreglan leitar þessara manna Innlent „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Innlent „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Innlent Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Innlent „Hann stal henni“ Erlent Veðurspáin fyrir helgina að skána Innlent „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Innlent Fleiri fréttir Segir viðbrögð Bjarnheiðar vekja „óþægilegar minningar“ „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Komu göngumönnum í sjálfheldu til aðstoðar Rússnesk herflugvél mætt í Landeyjarnar „Ég held að þetta sé ekki bóla“ Kona flutt á spítala eftir fjóhjólaslys Vara við að gangast undir fegrunarmeðferðir hjá óviðurkenndum aðilum „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Barst tilkynning um olíustuld í Hafnarfirði „Léleg blaðamennska“ sem byggi á upphrópunum og hatri á atvinnulífi Ítrekað ofbeldi, skelfdur Íslendingur eftir skjálfta og padel-æði „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Leggja stöðvunarkröfu á framkæmdir við Hvammsvirkjun Lögreglan leitar upplýsinga um þennan mann Lögreglan leitar þessara manna Eldur kviknaði í hjúkrunarheimili á Höfn Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Fagnar tillögu Sigurjóns og segir veiðiráðgjöf Hafró ranga Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Úkraínumenn vilja fá Íslendinga í almannavarnabandalag Risaskjálfti í Kyrrahafi og bensínbrúsabílar í Breiðholti Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Skýrsla Guðlaugs Þórs frá 2018: „Aðildarviðræðunum var ekki formlega slitið“ Veðurspáin fyrir helgina að skána Fjallabaksleið syðri lokuð vegna vatnavaxta Engin nóróveira í Laugarvatni Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Reyndi að skemma bíl og hljóp svo undan lögreglu Brennisteinsdíoxíð gæti borist um suðvesturhornið Sjá meira
Hátt í helmingur þeirra 1,4 milljarða króna sem Orkusjóður veitti einstaklingum í styrki til rafbílakaupa rann til tveggja hæstu tekjutíundanna þegar miðað er við heildartekjur einstaklinga í fyrra. Þar af fóru hátt í 400 milljónir króna eða tæp 28 prósent af heildinni til tekjuhæsta hópsins. Þegar litið er til fjölskyldutekna runnu tæp sextíu prósent rafbílastyrkjanna til tveggja hæstu tekjutíundanna. Efnaðasti tekjuhópurinn fékk meira en þriðjung styrkjanna. Til samanburðar fengu sex tekjulægstu tíundirnar saman 12,7 prósent styrkjanna, að því er lesa má úr svörum umhverfis-, orku- og loftlagsráðuneytisins við fyrirspurn Vísis. Greiðslur úr Orkusjóði til einstaklinga eftir tekjutíund heildartekna árið 2024.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Árið 2024 var fyrsta árið sem stjórnvöld studdu við orkuskipti í vegasamgöngum með beinum styrkjum frekar en með niðurfelling virðisaukaskatts á vistvæna bíla. Jóhann Páll Jóhannsson, umhverfis-, orku- og loftslagsráðherra, lét fara yfir hvernig stuðningur við rafbílakaup hefði dreifst eftir tekjum, búsetu og aldri eftir að hann tók við ráðuneytinu í vetur. Hann sagði í útvarpsviðtali í byrjun árs að hann teldi að of geyst hefði verið farið í að draga úr ívilnunum til rafbílakaupa. Breytt fyrirkomulag ríkisstuðningsins virðist lítil áhrif hafa haft á dreifingu hans á meðal tekjuhópa. Árið 2021 fóru um einn og hálfur milljarður af virðisaukaskattsívilnunum til hæstu tekjutíundarinnar, hátt í tvöfalt meira en til næsthæstu tíundarinnar, samkvæmt niðurstöðum athugunar fjármála- og efnahagsráðuneytisins og umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytisins. Virðisaukaskattsívilnanir vegna kaupa á vistvænum bílum eftir tekjutíundum árið 2021.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Vinna er nú í gangi innan ráðuneytisins við að endurskoða hvernig styrkir eru veittir til rafbílakaupa. Í skriflegu svari við fyrirspurn Vísis kemur fram að í þeirri vinnu sé meðal annars horft til markmiða um réttlát umskipti. Til standi að kynna niðurstöður þeirrar vinnu bráðlega. Þrír fjórðu hlutar til höfuðborgarsvæðisins Almennt skiptust rafbílastyrkirnir eftir sveitarfélögum í hlutfalli við íbúafjölda þeirra. Þannig runnu um 36 prósent styrkjanna, alls um 490 milljónir króna, til Reykvíkinga en 35 prósent landsmanna búa í höfuðborginni. Rúmur milljarður af styrkjunum fóru til sex sveitarfélaga á höfuðborgarsvæðinu eða þrír fjórðu hlutar heildarinnar. Greiðslur úr Orkusjóði vegna rafbílakaupa eftir sveitarfélögum árið 2024.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Einu sveitarfélögin utan suðvesturhornsins sem komust á lista yfir þau tíu sem fengu mestu styrkina voru Árborg (8. sæti) og Akureyri (9. sæti). Athygli vekur að Árborg fékk meiri styrki til rafbílakaupa þrátt fyrir að íbúar í Akureyrarbæ sé um átta þúsund fleiri. Langflestir þeirra sem fengu styrki úr Orkusjóði til þess að kaupa rafknúna bíla eru yfir miðjum aldri. Þeir eru að jafnaði á milli fimmtugs og sjötugs. Greiðslur úr Orkusjóði eftir aldri einstaklinga sem hljóta rafbílastyrki árið 2024.Umhverfis-, orku- og loftslagsráðuneytið Hrun í rafbílasölu eftir niðurfellingu ívilnana Verulegur samdráttur varð í nýskráningum rafbíla í fyrra eftir að nýtt fyrirkomulag var tekið upp við að styrkja orkuskiptin. Samkvæmt tölum Bílgreinasambandsins var rétt um fjórðungur seldra bíla frá janúar til nóvember í fyrra rafbílar en rúm 44 prósent ef litið er fram hjá þeim bílum sem bílaleigur keyptu. Til samanburðar voru rafbílar 71,7 prósent seldra bíla til einstaklinga árið 2023. Aðeins sextán prósent þeirra bíla sem bílaleigurnar keyptu það ár voru rafbílar. Niðurfelling ívilnana var þó ekki eina ástæða þess að rafbílasala dróst saman í fyrra. Nýskráning fólksbíla almennt dróst saman um 42 prósent á milli ára og hefur hátt vaxtastig eflaust latt fólk til þess að fjárfesta í nýjum bílum.
Vistvænir bílar Loftslagsmál Ríkisstjórn Kristrúnar Frostadóttur Stjórnsýsla Mest lesið Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Innlent Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Innlent 8,8 stiga skjálfti í Rússlandi: Flóðbylgjuviðvaranir gefnar út víða um Kyrrahaf Erlent Lögreglan leitar þessara manna Innlent „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Innlent „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Innlent Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Innlent „Hann stal henni“ Erlent Veðurspáin fyrir helgina að skána Innlent „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Innlent Fleiri fréttir Segir viðbrögð Bjarnheiðar vekja „óþægilegar minningar“ „Hef ekki hitt neinn arkitekt sem finnst þetta góð hugmynd“ Komu göngumönnum í sjálfheldu til aðstoðar Rússnesk herflugvél mætt í Landeyjarnar „Ég held að þetta sé ekki bóla“ Kona flutt á spítala eftir fjóhjólaslys Vara við að gangast undir fegrunarmeðferðir hjá óviðurkenndum aðilum „Sjaldan hefur stjórnmálamaður verið hamflettur jafn rækilega“ Lét högg og spörk dynja á foreldrunum í tíu klukkustundir Barst tilkynning um olíustuld í Hafnarfirði „Léleg blaðamennska“ sem byggi á upphrópunum og hatri á atvinnulífi Ítrekað ofbeldi, skelfdur Íslendingur eftir skjálfta og padel-æði „Það þarf sennilega að moka þennan bíl upp“ Leggja stöðvunarkröfu á framkæmdir við Hvammsvirkjun Lögreglan leitar upplýsinga um þennan mann Lögreglan leitar þessara manna Eldur kviknaði í hjúkrunarheimili á Höfn Stöðfirðingar þreyttir á ferðamönnum sem geri þarfir sínar um allan bæ Fagnar tillögu Sigurjóns og segir veiðiráðgjöf Hafró ranga Langþreyttur á bensínbrúsum og „bílakirkjugarði“ Úkraínumenn vilja fá Íslendinga í almannavarnabandalag Risaskjálfti í Kyrrahafi og bensínbrúsabílar í Breiðholti Ákærð fyrir að bana föður og tilraun til að bana móður Skýrsla Guðlaugs Þórs frá 2018: „Aðildarviðræðunum var ekki formlega slitið“ Veðurspáin fyrir helgina að skána Fjallabaksleið syðri lokuð vegna vatnavaxta Engin nóróveira í Laugarvatni Fjöldi ferðamanna slíkur að rotþróin ræður ekki við það Reyndi að skemma bíl og hljóp svo undan lögreglu Brennisteinsdíoxíð gæti borist um suðvesturhornið Sjá meira