Hinir ótal fletir á uppgjöri fortíðarinnar Matthildur Björnsdóttir skrifar 8. febrúar 2025 18:02 Hvað geta eða munu næstu kynslóðir læra af þeim? Þau orð voru í raun ekki í málinu eða hugsun þjóðarinnar svo að ég muni, á mínum tímum á landinu til ársins 1987. Við áttum bara að fara áfram. Og alls ekki líta til baka. Í öðrum orðum þýddi það að sópa öllu sem hægt væri að læra af, undir teppin. En ég sé á blöðum, að það viðhorf er sem betur fer ekki lengur ráðandi. Skilaboðin á persónulegum grundvelli voru að mestu leyti þau, að fortíð okkar væri búin. Og að það væru engar afleiðingar af neinu erfiðu í okkur. Það ætti allt að hafa verið „Fyrir-gefið“ gleymt, grafið, og eytt úr okkur. Engar leyfar af gærdeginum leifðar eða ætlaðar. Nú veit þjóðin annað.... Það var líka oft talað um æskuna sem draumatímabil fyrir öll börn. Sem var frá þessari blindu goðsögn presta: Að allir sem settu börn í heiminn væru fullkomnir foreldrar sem höfðu þráð að fá börnin inn í líf sitt. Nú eru sum þeirra að segja aðra sögu. Goðsögn sem var ekki nærri alltaf veruleiki þeirra einstaklinga sem settu börnin í heiminn fyrir daga getnaðarvarna. Sem betur fer var og er stór hluti foreldra í því ástandi, mynstri og með þá þrá. En því miður voru og eru, ótal ástæður fyrir: Að svo er ekki alltaf. Ekkert rými var fyrir þá hugsun að fortíðin veitti tækifæri til lærdóms. Sem þá leiddi, og leiðir, slíkt viðhorf til allskonar óhollra endurtekninga. Á hinn veginn áttum við að setja hugann í aðdáun á hugrekki þeirra sem námu landið fyrir ótal árum. Barátta þeirra sem námu landið í flótta frá Haraldi Hárfagra konungi Noregs þá. Fyrir þau þá var það auðvitað mest til að haldast á lífi, hafa eitthvað að borða, fá skjól yfir höfuðið. Og ekki síst rétt til að ráða sér sjálf. Þær löngu dánu mannverur sem höfðu tekið land á þessari eyju, sem er Ísland. Voru þá séðar sem mun mikilvægari, en sögur einstaklinga seinni tíma. Nema ef þau hefðu gert eitthvað hetjulegt. Hetju viðhorfin voru þau að þau náðu að skapa sér grunnatriði til að lifa eigin lífi, og byggja torfhýsi. Sem var löngu fyrir þá tíma, sem við, mín og nokkuð margar fyrri kynslóðir höfum verið á landinu. Með eitthvað af erfiðu tilfinningum landnemanna sitjandi í okkur án þess að við hefðum glóru um það. Urðum líka iðin við að halda áfram að skapa framtíð fyrir okkur í þessu lífi. En á allt öðrum tímum við allt aðrar kringumstæður. Og með allar þessar fyrri reynslur að baki, sem atriði frá laumast stundum inn í heilabúið. Svo hverjir eru alvöru hetjur? Það kæmu ábyggilega mismunandi svör um það frá mismunandi einstaklingum. Litríki áskorana sem mannkyn hefur fyrir uppgjörið Í aðal-atriðum væru það tveir flokkar. Þau sem hafi upplifað stóra og mikilvæga atburði, slys, upplifað stríð, dráp og eyðileggingu. Atvik sem eru auðvitað átak sem er erfitt að þekkja að gagni nema hafa verið í þeim sporum. Eða verið heppin að hafa átt ljúft líf frá upphafi. Svo eru þau sem náðu að birtast sem stórkostlegir einstaklingar þrátt fyrir mjög erfitt líf og barnæsku. Og slíkir einstaklingar birtust stundum í Dr Phil þáttunum. Ekki má gleyma þeim sem hafi haft allt sjálfvirði lamið niður af vansælu foreldri. Og ekki endilega lifað æskuna sem þá goðsögn, sem prestar lofuðu í áratugi. Orð sögð með því markmiði að halda fólki í einskonar trúar spennutreyju. Spennitreyju sem allavega sum börn vissu, að væri ekki veruleiki. Mottó yfirvalda virtist vera gegn því til dæmis: Að við mannverur á hvaða tíma sem var lærðum hver við værum sem einstaklingar. Mikilvægi sjálfs uppgötvunar var ekki séð sem atriði sem þyrfti að gerast. En er sem betur fer að gerast nú á tímum. Tilgangurinn með því að leggja ekki áherslu á það mikilvæga atriði hefði hugsanlega verið til að halda öllum frá gagnrýni á ákvarðanir þeirra. Eins og við sjáum Trump í dag vilja sjá sem einskonar lög. Á og í landi sem hafði og hefur engan her. Þá væru einstaklings uppgjörs sögurnar við fortíðina á tilfinningasviði auðvitað mismunandi. Samt að miklu leyti hliðstæðar að vissu magni. Það auðvitað miðað við þau sem bjuggu í löndum þar sem stríð voru. Ótal mannverur drepnar, og hús og byggingar lögð við jörðu. Það væri því fróðlegt að bera slíkar sögur saman sem væru uppgjör við fortíðina. Hver einstaklingur hefði sína þörf og sinn smekk fyrir það. Þær frá innri heimi flókinna tilfinninga í mannverum á Íslandi. Tilfinningar sem fengu enga athygli eða virðingu, og það séð sem dyggð að halda þeim öllum inni. Hvernig eiga mannverur sem sáu börn sín og lífsförunauta deyja í þessum stríðum að ná að gera upp þá fortíð. Á einn veginn um eigin líðan og tilfinningar, og á hinn veginn hugsanir um hugarfar þeirra sem af ásættu ráði settu líf milljóna á skjön. Þá var engin almenn þekking á afleiðingum erfiðrar reynslu á og í líkama mannvera. Svo hverju munu uppgjörin svo geta skilað fyrir framfarir? Pandóru Boxið um slíkt hefur verið opnað af fræðingum Ég vissi innsæislega fyrir meira en hálfri öld að erfiðar tilfinningar hyrfu ekki si svona út í buskann um leið og reynslan gerðist. En fékk algera afneitun á því frá þeirri sem ég fræddi um það þá. Thomas Hubl og Peter A Levine eru þeir fræðingar sem staðfestu það sem ég hafði vitað öll þessi ár. Ég hafði beðið eftir að fá þær staðfestingar sem þeir veita. En er kunnugri um leiðir Peter fyrir heilun, sem ég mæli með að þau sem þurfi kaupi og nýti sér. Hann hefur skrifað margar bækur en Thomas Hubl tvær. Tjáning og vinna með allsonar líkamleg atriði eru víst mikilvægasta leiðin samkvæmt Peter A Levine til að létta á slíkri innri byrði. Peter A Levine fæddist árið 1942, fimm árum á undan mér. Vel fyrir tíma viðurkenningar til almennings á slíku. Bækur hans sýna einstakt innsæi, skilning og svo rannsóknir á afleiðingum ótal erfiðra lífsreynslu atvika. Thomas Hubl segir að erfiðu tilfinningarnar fari hratt framhjá heilabúinu og beint inn í taugakerfin og svo niður kynslóðirnar. Það hefur greinilega verið í gangi án þess að mannkyn skildi hvað væri í gangi í þeim. Fyrir börn og yngri mannverur færi erfiða reynslan hratt „Án viðkomu í heilabúið“ og beint inn í taugakerfin. Af því að engin börn hafa færni í að verja sig og standa gegn því erfiða sem þeim sé gert. Þar eigi hún til að geymast í mjög langan tíma og fara niður kynslóðirnar. Það magn kalla ég mengaðar taugar sem samkvæmt nýrri viðurkenningu á það til að skapa tjón í ýmsum hlutum líkamans. Sú eyðilegging getur gerst fljótt eða ekki fyrr en áratugum síðar. Hvernig hver mannvera nái að losa þá mengun úr kerfunum væri mismunandi. Með eldri einstaklinga væri það hugsanlega blandað. Það færi eftir styrk hvers og eins til að standa gegn slæmum árásum og orðum á sig, hve mikið myndi hlaðast inn í taugakerfin. Sem dæmi um það er líka, að systkini eru mismunandi einstaklingar. Og væru uppgjör þeirra við líf í sömu fjölskyldu eins mismunandi og þau væru mörg. Ekki síst ef foreldrar væru vansælir með líf sitt. Hefðu ætlað sér annarskonar líf , en kynhvötin sett þau áform út. Það uppgjör væri auðvitað frá þeirra eigin reynslu og sjónarhorni og hvað af þeim mismunandi tilfinninga-skammti frá foreldrum, hvert þeirra hafði fengið án vitna. Hvort einhverjir aðrir vitnuðu reynslu hvers annars af foreldrum sínum, eða ekki. Sama ætti við um þau sem hafi lifað af stríð og eyðileggingu eins og við erum að vitna í dag á Gaza og Ukrainu með öllum öðrum slysum og glæpum. Hvernig sögu myndu þau skrifa? Svo eru það afgreiðslur fortíðar frá stórbrunum eins og í Kaliforníu núna, og skógarbrunum hér í Ástralíu. Hver mannvera myndi gera það upp á sinn persónulega hátt. Hvað lærðist, og hvernig annað var unnið. Síðan eru það einstaklingar sem sjá enga von lengur og enda líf sitt. Geta ekki gert upp og haldið áfram. Ekki allir í þeim kringumstæðum tjá sig um það. Sem væri af því að þau treysta ekki samfélaginu fyrir sínu máli, og vilja enga afskiptasemi. En þau sem virkilega vilja lifa áfram ná að leita sér hjálpar, ef þau vita að sú rétta sé til staðar. Þá er það saga fortíðar annarra sem voru í lífi þeirra sem ákváðu að nóg væri komið fyrir þau af lífi á þessari jörðu. Tjáning um alla þessa reynslu, hver sem hún var, er lykillinn að þeirri heilun sem möguleg er og léttir á magni mengaðra taugakerfa. Sögur allra þessara einstaklinga, ef þau myndu skrifa þær. Væru merkileg lestrarefni. Það væri ljúft ef leiðtogar þjóða myndu sjá um að það efni væri lesið. Og að þeir notuðu það sem lært væri frá þeim skrifum, til að bæta hvernig þeir leiði þjóðir og noti skattpeninga hennar. Svo ráðum við ekki endilega því sem heilabúið ákveður að fari eða geymist. Ég gæti sagt langa sögu um það. Það gætu líka milljónir einstaklinga ef þeir gefa því gaum. Vanræksla á heilaörvun barna getur rænt það ótal þúsundum daga af atvikum sem voru í kring um þau, en sá staður hið innra hafði ekki fengið opnun vegna vanrækslu. Dæmi um veruleika sem enginn skilningur né tjáning var til um þá Það að líkami minn var tekinn til annarra landa sem barns, tveim árum eftir að sú sem setti mig í heiminn hafði skilið mig eftir á Íslandi. Ákvörðun vegna atriða sem voru of erfið þá til að taka mig með. Líkami minn var svo í fjögur ár í öðrum löndum. En heilabúið endaði með minna en eins klukkutíma magns atriða í geymslu í heilanum. Sérkennileg hugsun frá þeim þúsundum daga frá rúmlega tveggja ára aldri til sjö ára aldurs og áfram. Það að vita að maður var þarna, er ekki sama dæmi, og að hafa atriðin ofin í heilanum frá nægum tjáskiptum. Sálfræðingur hér sagði mér að þá væri engin tenging við konuna sem fæddi barnið. Ég var háð þeim, en ekki tilfinningalega tengd. Hvernig uppgjör væri og verður svo frá þolendum langtíma kynferðis- misnotkunar, eins og stelpunnar sem faðirinn skrifaði um, og var á Dagblaðinu. Svo hin sorglega uppgjöf Ólafar Töru baráttu manneskju sem gerði svo mikið gott en hin mengaða orka fortíðar hafði því miður verið meiri en hægt var að lifa við. Planið sem við komum frá sem sálir þarna úti. Virðist svo sjá um að það sem helst djúpt í líkamanum séu frá kjarna verðgildum mannverunnar. Það er upplifun mín núna í ellinni. Svo að sögur ótal einstaklinga með svipaða reynslu af því tagi, og svo þau sem hafa allskonar aðra viðfeðma reynslu og leyfar af í kerfunum, væru dýrmæt fræði fyrir mannkyn að stoppa og hugsa um í þeim tilgangi að skapa betri heim. Frá því að læra hvað virkar ekki vel í tjáskiptum. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langt skeið. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Matthildur Björnsdóttir Mest lesið Er ég eins og ég er? - Svar við pistli heilbrigðisráðherra Eldur Smári Kristinsson Skoðun Seðlabankastjóri rannsakar sjálfan sig Einar Steingrímsson Skoðun Skuggaráðherra ríkisstjórnarinnar Diljá Mist Einarsdóttir Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson Skoðun Stóra spurningin sem fjárlögin svara ekki Sandra B. Franks Skoðun 30 by 30 - Gefum lífi á jörð smá séns Rósa Líf Darradóttir Skoðun Talaðu núna, talaðu! Bolli Pétur Bollason Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir Skoðun Óttinn selur Davíð Bergmann Skoðun Um ópið sem heimurinn ekki heyrir Reham Khaled Skoðun Skoðun Skoðun Siglt gegn þjóðarmorði Cyma Farah,Sólveig Ásta Sigurðardóttir skrifar Skoðun Um ópið sem heimurinn ekki heyrir Reham Khaled skrifar Skoðun 30 by 30 - Gefum lífi á jörð smá séns Rósa Líf Darradóttir skrifar Skoðun Hærri greiðslur í fæðingarorlofi Kristján Þórður Snæbjarnarson skrifar Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar Skoðun Stóra spurningin sem fjárlögin svara ekki Sandra B. Franks skrifar Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar Skoðun „AMOC straumurinn", enn ein heimsendaspáin... Valgerður Árnadóttir skrifar Skoðun Talaðu núna, talaðu! Bolli Pétur Bollason skrifar Skoðun Seðlabankastjóri rannsakar sjálfan sig Einar Steingrímsson skrifar Skoðun Skuggaráðherra ríkisstjórnarinnar Diljá Mist Einarsdóttir skrifar Skoðun Óttinn selur Davíð Bergmann skrifar Skoðun Börn með fjölþættan vanda – horft til framtíðar Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Umbóta á námi fanga enn beðið Guðmundur Ingi Þóroddsson skrifar Skoðun Þegar fjórða valdið sefur – og gamla tuggan lifir Sigríður Svanborgardóttir skrifar Skoðun Erfðir og endurframleiðsla félagslegra vandamála milli kynslóða Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til utanríkisráðherra og alþingismanna: Farbann á hermenn sem taka þátt í þjóðarmorði Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Raddir, sýnir og aðrar óhefðbundnar skynjanir Svava Arnardóttir skrifar Skoðun Er ég eins og ég er? - Svar við pistli heilbrigðisráðherra Eldur Smári Kristinsson skrifar Skoðun Eftir höfðinu dansa limirnir Hallfríður Þórarinsdóttir skrifar Skoðun Sýklasótt – tími og þekking skiptir máli Alma Möller skrifar Skoðun Frá upplausn til uppbyggingar Þór Pálsson skrifar Skoðun Hagsmunir sveitanna í vasa heildsala Anton Guðmundsson skrifar Skoðun Verið að vinna sér í haginn Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Ég er eins og ég er – um heilbrigðisþjónustu við trans fólk Alma D. Möller skrifar Skoðun Óvelkomnar alls staðar Kristín Davíðsdóttir skrifar Sjá meira
Hvað geta eða munu næstu kynslóðir læra af þeim? Þau orð voru í raun ekki í málinu eða hugsun þjóðarinnar svo að ég muni, á mínum tímum á landinu til ársins 1987. Við áttum bara að fara áfram. Og alls ekki líta til baka. Í öðrum orðum þýddi það að sópa öllu sem hægt væri að læra af, undir teppin. En ég sé á blöðum, að það viðhorf er sem betur fer ekki lengur ráðandi. Skilaboðin á persónulegum grundvelli voru að mestu leyti þau, að fortíð okkar væri búin. Og að það væru engar afleiðingar af neinu erfiðu í okkur. Það ætti allt að hafa verið „Fyrir-gefið“ gleymt, grafið, og eytt úr okkur. Engar leyfar af gærdeginum leifðar eða ætlaðar. Nú veit þjóðin annað.... Það var líka oft talað um æskuna sem draumatímabil fyrir öll börn. Sem var frá þessari blindu goðsögn presta: Að allir sem settu börn í heiminn væru fullkomnir foreldrar sem höfðu þráð að fá börnin inn í líf sitt. Nú eru sum þeirra að segja aðra sögu. Goðsögn sem var ekki nærri alltaf veruleiki þeirra einstaklinga sem settu börnin í heiminn fyrir daga getnaðarvarna. Sem betur fer var og er stór hluti foreldra í því ástandi, mynstri og með þá þrá. En því miður voru og eru, ótal ástæður fyrir: Að svo er ekki alltaf. Ekkert rými var fyrir þá hugsun að fortíðin veitti tækifæri til lærdóms. Sem þá leiddi, og leiðir, slíkt viðhorf til allskonar óhollra endurtekninga. Á hinn veginn áttum við að setja hugann í aðdáun á hugrekki þeirra sem námu landið fyrir ótal árum. Barátta þeirra sem námu landið í flótta frá Haraldi Hárfagra konungi Noregs þá. Fyrir þau þá var það auðvitað mest til að haldast á lífi, hafa eitthvað að borða, fá skjól yfir höfuðið. Og ekki síst rétt til að ráða sér sjálf. Þær löngu dánu mannverur sem höfðu tekið land á þessari eyju, sem er Ísland. Voru þá séðar sem mun mikilvægari, en sögur einstaklinga seinni tíma. Nema ef þau hefðu gert eitthvað hetjulegt. Hetju viðhorfin voru þau að þau náðu að skapa sér grunnatriði til að lifa eigin lífi, og byggja torfhýsi. Sem var löngu fyrir þá tíma, sem við, mín og nokkuð margar fyrri kynslóðir höfum verið á landinu. Með eitthvað af erfiðu tilfinningum landnemanna sitjandi í okkur án þess að við hefðum glóru um það. Urðum líka iðin við að halda áfram að skapa framtíð fyrir okkur í þessu lífi. En á allt öðrum tímum við allt aðrar kringumstæður. Og með allar þessar fyrri reynslur að baki, sem atriði frá laumast stundum inn í heilabúið. Svo hverjir eru alvöru hetjur? Það kæmu ábyggilega mismunandi svör um það frá mismunandi einstaklingum. Litríki áskorana sem mannkyn hefur fyrir uppgjörið Í aðal-atriðum væru það tveir flokkar. Þau sem hafi upplifað stóra og mikilvæga atburði, slys, upplifað stríð, dráp og eyðileggingu. Atvik sem eru auðvitað átak sem er erfitt að þekkja að gagni nema hafa verið í þeim sporum. Eða verið heppin að hafa átt ljúft líf frá upphafi. Svo eru þau sem náðu að birtast sem stórkostlegir einstaklingar þrátt fyrir mjög erfitt líf og barnæsku. Og slíkir einstaklingar birtust stundum í Dr Phil þáttunum. Ekki má gleyma þeim sem hafi haft allt sjálfvirði lamið niður af vansælu foreldri. Og ekki endilega lifað æskuna sem þá goðsögn, sem prestar lofuðu í áratugi. Orð sögð með því markmiði að halda fólki í einskonar trúar spennutreyju. Spennitreyju sem allavega sum börn vissu, að væri ekki veruleiki. Mottó yfirvalda virtist vera gegn því til dæmis: Að við mannverur á hvaða tíma sem var lærðum hver við værum sem einstaklingar. Mikilvægi sjálfs uppgötvunar var ekki séð sem atriði sem þyrfti að gerast. En er sem betur fer að gerast nú á tímum. Tilgangurinn með því að leggja ekki áherslu á það mikilvæga atriði hefði hugsanlega verið til að halda öllum frá gagnrýni á ákvarðanir þeirra. Eins og við sjáum Trump í dag vilja sjá sem einskonar lög. Á og í landi sem hafði og hefur engan her. Þá væru einstaklings uppgjörs sögurnar við fortíðina á tilfinningasviði auðvitað mismunandi. Samt að miklu leyti hliðstæðar að vissu magni. Það auðvitað miðað við þau sem bjuggu í löndum þar sem stríð voru. Ótal mannverur drepnar, og hús og byggingar lögð við jörðu. Það væri því fróðlegt að bera slíkar sögur saman sem væru uppgjör við fortíðina. Hver einstaklingur hefði sína þörf og sinn smekk fyrir það. Þær frá innri heimi flókinna tilfinninga í mannverum á Íslandi. Tilfinningar sem fengu enga athygli eða virðingu, og það séð sem dyggð að halda þeim öllum inni. Hvernig eiga mannverur sem sáu börn sín og lífsförunauta deyja í þessum stríðum að ná að gera upp þá fortíð. Á einn veginn um eigin líðan og tilfinningar, og á hinn veginn hugsanir um hugarfar þeirra sem af ásættu ráði settu líf milljóna á skjön. Þá var engin almenn þekking á afleiðingum erfiðrar reynslu á og í líkama mannvera. Svo hverju munu uppgjörin svo geta skilað fyrir framfarir? Pandóru Boxið um slíkt hefur verið opnað af fræðingum Ég vissi innsæislega fyrir meira en hálfri öld að erfiðar tilfinningar hyrfu ekki si svona út í buskann um leið og reynslan gerðist. En fékk algera afneitun á því frá þeirri sem ég fræddi um það þá. Thomas Hubl og Peter A Levine eru þeir fræðingar sem staðfestu það sem ég hafði vitað öll þessi ár. Ég hafði beðið eftir að fá þær staðfestingar sem þeir veita. En er kunnugri um leiðir Peter fyrir heilun, sem ég mæli með að þau sem þurfi kaupi og nýti sér. Hann hefur skrifað margar bækur en Thomas Hubl tvær. Tjáning og vinna með allsonar líkamleg atriði eru víst mikilvægasta leiðin samkvæmt Peter A Levine til að létta á slíkri innri byrði. Peter A Levine fæddist árið 1942, fimm árum á undan mér. Vel fyrir tíma viðurkenningar til almennings á slíku. Bækur hans sýna einstakt innsæi, skilning og svo rannsóknir á afleiðingum ótal erfiðra lífsreynslu atvika. Thomas Hubl segir að erfiðu tilfinningarnar fari hratt framhjá heilabúinu og beint inn í taugakerfin og svo niður kynslóðirnar. Það hefur greinilega verið í gangi án þess að mannkyn skildi hvað væri í gangi í þeim. Fyrir börn og yngri mannverur færi erfiða reynslan hratt „Án viðkomu í heilabúið“ og beint inn í taugakerfin. Af því að engin börn hafa færni í að verja sig og standa gegn því erfiða sem þeim sé gert. Þar eigi hún til að geymast í mjög langan tíma og fara niður kynslóðirnar. Það magn kalla ég mengaðar taugar sem samkvæmt nýrri viðurkenningu á það til að skapa tjón í ýmsum hlutum líkamans. Sú eyðilegging getur gerst fljótt eða ekki fyrr en áratugum síðar. Hvernig hver mannvera nái að losa þá mengun úr kerfunum væri mismunandi. Með eldri einstaklinga væri það hugsanlega blandað. Það færi eftir styrk hvers og eins til að standa gegn slæmum árásum og orðum á sig, hve mikið myndi hlaðast inn í taugakerfin. Sem dæmi um það er líka, að systkini eru mismunandi einstaklingar. Og væru uppgjör þeirra við líf í sömu fjölskyldu eins mismunandi og þau væru mörg. Ekki síst ef foreldrar væru vansælir með líf sitt. Hefðu ætlað sér annarskonar líf , en kynhvötin sett þau áform út. Það uppgjör væri auðvitað frá þeirra eigin reynslu og sjónarhorni og hvað af þeim mismunandi tilfinninga-skammti frá foreldrum, hvert þeirra hafði fengið án vitna. Hvort einhverjir aðrir vitnuðu reynslu hvers annars af foreldrum sínum, eða ekki. Sama ætti við um þau sem hafi lifað af stríð og eyðileggingu eins og við erum að vitna í dag á Gaza og Ukrainu með öllum öðrum slysum og glæpum. Hvernig sögu myndu þau skrifa? Svo eru það afgreiðslur fortíðar frá stórbrunum eins og í Kaliforníu núna, og skógarbrunum hér í Ástralíu. Hver mannvera myndi gera það upp á sinn persónulega hátt. Hvað lærðist, og hvernig annað var unnið. Síðan eru það einstaklingar sem sjá enga von lengur og enda líf sitt. Geta ekki gert upp og haldið áfram. Ekki allir í þeim kringumstæðum tjá sig um það. Sem væri af því að þau treysta ekki samfélaginu fyrir sínu máli, og vilja enga afskiptasemi. En þau sem virkilega vilja lifa áfram ná að leita sér hjálpar, ef þau vita að sú rétta sé til staðar. Þá er það saga fortíðar annarra sem voru í lífi þeirra sem ákváðu að nóg væri komið fyrir þau af lífi á þessari jörðu. Tjáning um alla þessa reynslu, hver sem hún var, er lykillinn að þeirri heilun sem möguleg er og léttir á magni mengaðra taugakerfa. Sögur allra þessara einstaklinga, ef þau myndu skrifa þær. Væru merkileg lestrarefni. Það væri ljúft ef leiðtogar þjóða myndu sjá um að það efni væri lesið. Og að þeir notuðu það sem lært væri frá þeim skrifum, til að bæta hvernig þeir leiði þjóðir og noti skattpeninga hennar. Svo ráðum við ekki endilega því sem heilabúið ákveður að fari eða geymist. Ég gæti sagt langa sögu um það. Það gætu líka milljónir einstaklinga ef þeir gefa því gaum. Vanræksla á heilaörvun barna getur rænt það ótal þúsundum daga af atvikum sem voru í kring um þau, en sá staður hið innra hafði ekki fengið opnun vegna vanrækslu. Dæmi um veruleika sem enginn skilningur né tjáning var til um þá Það að líkami minn var tekinn til annarra landa sem barns, tveim árum eftir að sú sem setti mig í heiminn hafði skilið mig eftir á Íslandi. Ákvörðun vegna atriða sem voru of erfið þá til að taka mig með. Líkami minn var svo í fjögur ár í öðrum löndum. En heilabúið endaði með minna en eins klukkutíma magns atriða í geymslu í heilanum. Sérkennileg hugsun frá þeim þúsundum daga frá rúmlega tveggja ára aldri til sjö ára aldurs og áfram. Það að vita að maður var þarna, er ekki sama dæmi, og að hafa atriðin ofin í heilanum frá nægum tjáskiptum. Sálfræðingur hér sagði mér að þá væri engin tenging við konuna sem fæddi barnið. Ég var háð þeim, en ekki tilfinningalega tengd. Hvernig uppgjör væri og verður svo frá þolendum langtíma kynferðis- misnotkunar, eins og stelpunnar sem faðirinn skrifaði um, og var á Dagblaðinu. Svo hin sorglega uppgjöf Ólafar Töru baráttu manneskju sem gerði svo mikið gott en hin mengaða orka fortíðar hafði því miður verið meiri en hægt var að lifa við. Planið sem við komum frá sem sálir þarna úti. Virðist svo sjá um að það sem helst djúpt í líkamanum séu frá kjarna verðgildum mannverunnar. Það er upplifun mín núna í ellinni. Svo að sögur ótal einstaklinga með svipaða reynslu af því tagi, og svo þau sem hafa allskonar aðra viðfeðma reynslu og leyfar af í kerfunum, væru dýrmæt fræði fyrir mannkyn að stoppa og hugsa um í þeim tilgangi að skapa betri heim. Frá því að læra hvað virkar ekki vel í tjáskiptum. Höfundur er Íslendingur sem hefur verið búsettur í Ástralíu um langt skeið.
Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson Skoðun
Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir skrifar
Skoðun Námsmat og Matsferill – Tækifæri til umbóta í skólastarfi Sigurbjörg Róbertsdóttir skrifar
Skoðun Tími til aðgerða - loftslags- og umhverfismál sett á dagskrá Jóna Þórey Pétursdóttir skrifar
Skoðun Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson skrifar
Skoðun Sterkt skólasamfélag á Akureyri, sameiginleg ábyrgð og framtíðarsýn Heimir Örn Árnason skrifar
Skoðun Fæðingarhríðir fjórðu iðnbyltingarinnar: Til fjármálafyrirtækja Klara Nótt Egilson skrifar
Skoðun Erfðir og endurframleiðsla félagslegra vandamála milli kynslóða Halldóra Lillý Jóhannsdóttir skrifar
Skoðun Opið bréf til utanríkisráðherra og alþingismanna: Farbann á hermenn sem taka þátt í þjóðarmorði Helen Ólafsdóttir skrifar
Setjum á okkur súrefnisgrímuna áður en við björgum heiminum. Nú þarf hinn þögli meirihluti að láta í sér heyra Steindór Þórarinsson Skoðun
Skólabærinn Garðabær: Við mælum árangur og gerum stöðugt betur Almar Guðmundsson,Sigríður Hulda Jónsdóttir Skoðun