Palestína, háskólar og (af)nýlenduvædd rými Jovana Pavlović skrifar 7. október 2024 11:31 Ísraelsríki heldur áfram að stunda nýlenduhyggju (e. Colonialism) í Palestínu, meðal annars með þjóðarmorði á Gaza og nú með sprengjuregni og innrás í Líbanon. Háskólar á Vesturlöndum hafa fordæmt innrás Rússlands í Úkraínu. Við sjáum einnig hvernig háskólarými eru örugg rými (e. spaces) fyrir allt tal og gagnrýni á innrásina í Úkraínu. Meðal annars er lesefni um Úkraínustríðið mjög sýnilegt þegar labbað er um í bóksölu sem er partur af rými Háskóla Íslands. Þar hefur verið gnægð af gagnrýnum bókum um Rússland Vladímir Pútins. Einnig hafa háskólayfirvöld og fræðasamfélagið á Vesturlöndum fordæmt stríðsrekstur Rússlands, og allt samstarf við stofnanir og háskóla í Rússlandi hafa verið sett á ís í Háskóla Íslands. Nú hafa viðbrögð HÍ og þá sérstaklega háskólayfirvalda ekki verið þau sömu. Í samfélaginu okkar grundvallast þekking, listir og fjölmiðlar af ríkjandi Evrópuhverfu og nýlenduhugafari (e. colonial mentality). Slíkt umhverfi samþykkir ekki jafn mikla gagnrýni á nýlenduhyggju og þjóðarmorð þegar Ísrael á í hlut og það sem ég á hér við með nýlenduvæddum rýmum. Nýlenduvædd rými og hugarfar Nýlenduvædd rými (e. Colonial spaces) eru rými og umhverfi í samfélögum okkar þar sem að ríkjandi og viðunandi viðhorf einkennast af nýlenduhugarfari; rými þar sem að orðræða, þekking „sannleikur“ samþykkir vestrænan raunveruleika . Eins og umræða í kennslustofu þar sem að „átök“ og „innrás“ eru notuð til að tala um nýlenduhyggju og þjóðarmorð í Palestínu. Þannig er raunveruleikinn „okkar“ innrás eða átök en „þeirra“ (e. the other) nýlenduhyggja og þjóðarmorð. Það er útilokun á „annarra“ upplifun og rauveruleika. Nýlenduvædd rými geta líka verið námskrár og bókasöfn þar sem að sjónarhorn, orðræða og „sannleikur“ ríkjandi lesefnis er evrócentrískt og „hvítt“ eða háskólayfirvöld sem kalla þjóðarmorð og nýlendustefnu „pólítískt álitamál“. Afnýlenduvædd rými (e. decolonising spaces) eru þá rými sem skora slíkt hugarfar á hólm, gera sér grein fyrir og samþykkja aðra raunveruleika og upplifanir umfram hina vestrænu; skoðanir viðhorf, þekkingar (e. epistemologies) og „sannleika“. Hópurinn „Háskólafólk fyrir Palestínu“ hefur verið mjög sýnilegur og mikilvægur í sinni baráttu fyrir frjálsri Palestínu. Fjöldi mótmæla hafa einnig átt sér stað vegna aðgerða– og afstöðuleysis íslenskra stjórnvalda vegna þjóðarmorðs í Palestínu. Ísland viðurkenndi sjálfstæði og fullveldi Palestínu árið 2011, og var fyrsta vestræna ríkið til að gera slíkt. Þótt það sé frelsi í samfélaginu til að gagnrýna þjóðarmorðið í Palestínu, hvort sem það er í formi mótmæla eða skrifa, velti ég því fyrir mér hvernig þessir hlutir fléttast saman við hið samþykkta norm samfélagsins almennt. Samfélagsnormið Þá á ég við hvernig viðurkenning sjálfstæðis og fullveldis Palestínu, eða yfirlýsing háskólastarfsmanna, verður þegar öllu er á botninn hvolft ekkert annað en táknrænn þáttur þar sem hið ríkjandi samfélagsnorm einkennist af nýlenduvæddum rýmum og hugarfari. Þetta birtist okkur bersýnilega í aðgerðar– og afstöðuleysi íslenskra stjórnvalda gagnvart nýlendustefnu og þjóðarmorði, samtímis og þau vitna samt oft í þann „sögulega“ atburð að Ísland hafi viðurkennt sjálfstæði Palestínu – á meðan er verið að þurrka þessa sömu þjóð út af landakortinu. Í grein sem birtist á Vísí í maí á þessu ári „Siðferðisleg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs“ gagnrýnir hópurinn „Háskólafólk fyrir Palestínu“ málflutning og stefnu stjórnenda við Háskóla Íslands þar sem að Jón Atli Benediktsson, rektor Háskóla Íslands hefur kallað þjóðarmorðið „pólítískt álitamál“. Slík afstaða er dæmi um að Háskóli Íslands og rými þess einkennist af nýlenduvæddu umhverfi og hugarfari. Nýlenduvædd rými og hugafar birtast einnig í svari Bjarna Benediktssonar þáverandi utanríkisráðherra, að áras á Jabalia-flóttamannabúðirnar hafi verið „stríð gegn hryðjuverkamönnum“ og ætti að nálgast atburðinn þannig. Við sáum það líka skýrt hversu erfitt það var fyrir forsetaframbjóðendur síðastliðið vor að nefna orðið þjóðarmorð eða nýlenduhyggju í samhengi við Palestínu, og hvort og hvernig slík afstaða og hugtakanotkun myndi hafa áhrif á þeirra kjör eða jafnvel hagsmuni Íslands almennt. Ég velti því auk þess fyrir mér hvort að akademískir starfsmenn sem starfa við Háskóla Íslands sem hafa skrifað undir yfirlýsingu til stuðnings Palestínu átti sig á því að þeir geta gert meira fyrir málefni Palestinu, eins t.d með því að við myndum öll auka meðvitund okkar um það hvernig bókasöfn, kennslustofur og námskrár geta verið nýlenduvædd rými. Þekking og veruháttur sem nýlenduhyggja Lengi var það til dæmis talið „vísindalegur sannleikur“ að kynþættir væru staðreynd. Þessar hugmyndir hafa síðan verið notaðar til að réttlæta yfirráð „hvíta mannsins“ á öðrum menningarhópum, bæði í fortíð og í nútíð. Kynþáttaflokkanir voru í gruninn byggðar á hugmyndinni um „okkur“ og „hina“ til að réttlæta nýlendustefnu, rétt eins og áframhaldandi nýlendustefna og útþensla Ísraels í Palestínu. Ég tel það vera gríðarlega í mikilvægt í allri umræðunni um Palestínu og háskóla, ekki einungis háskólayfirvalda heldur líka að fræðasamfélagið átti sig á sínu hlutverki. Fræðafólk býr yfir ákveðnu yfirvaldi (e. authority) til að skapa þekkingu sem samfélagið í heild sinni ber traust til - ekki bara fjölmiðlar heldur almenningur sem kýs fyrst og fremst að sækja sér þekkingu í háskólum. Grein: „Decolonizing Higher Education“: https://academic.oup.com/jope/article/58/2-3/227/7250434 Í skrifum sínum notar norski fræðimaðurinn Johan Galtung hugtakið „kerfisbundið ofbeldi“ til að lýsa valdastrúkturum byggða á miklu misrétti. Með kerfisbundnu ofbeldi á ég hér hvernig hið ríkjandi samfélagsnorm einkennist evrópuhverfu; nýlenduhugarfari og nýlenduvæddum rými. Ég á við þekkingar- og verufræðilega útilokun (e. epistemic and ontological exclusion) sem birtist t.d í því að reynsluheimar og upplifanir ákveðinna hópa sem ógna norminu eru kerfisbundið útilokaðir, og þegar hin ríkjandi orðræða skapar hóp sem „fjarlægan“ á grundvelli afmennskuvæðingar. Fræðafólk sem og fjölmiðlar eða háskólayfirvöld í okkar heimshluta verða að átta sig á því að orðræða, hugtakanotkun, afstaða og framsetning gerir okkur samsek á áframhaldandi þjóðarmorði. Það skiptir því miklu máli að við gerum okkur öll grein fyrir því að nýlenduhyggja er ekki bara landnámnýlendustefna eða þjóðarmorð, heldur líka orðræða - þekking. Ísraelsríki er kannski sýnilegur gerandi sem stundar ofbeldi, en valdastrúktúr samfélagsins okkar sem grundvallast af ríkjandi evrópuhverfu og nýlenduhugarfari er ósýnilegur gerandi í að viðhalda kerfi og þekkingu (kerfisbundið ofbeldi) sem veldur og normalíserar landránsnýlendustefnu og þjóðarmorð. „En þegar að kerfisbundið ofbeldi á í hlut að þá er enginn (sýnilegur) gerandi, hverjum er þá um að kenna? Hver ber ábyrgð á ofbeldinu“ ? Spurði Galtung. Svarið er: Við gerum það öll. Að skora nýlenduhugarfar á hólm og að afnýlenduvæða rýmin í samfélaginu okkar er samfélagsleg ábyrgð. En spurningin er alltaf hver á að byrja? Hvaðan á breytingin að koma? Það virðist vera að vestrænir fjölmiðlar geti ómögulega komið sér saman um það hvernig eigi að framsetja og tala um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs, en þá verða fræðafólk að gera það afþví að fræðasamfélagið er traustur þekkingar – og hugmyndabanki sem skapar þekkingu og aðrir aðilar samfélagsins leita. Breytingin verður að koma þaðan og ábyrgðin liggur þar. (Af)nýlenduvæddrými (e. Decolinising space): Ábyrgð fræðimanna? Bandaríski fræðimaðurinn Noam Chomsky hefur talað um háskólasamfélagið sem geranda sem viðheldur valdastúktúrum byggðan á misrétti, á sama tíma og það á það vera rými fyrir gagnrýna hugsun sem ögrar slíku valdi. Í ritgerðinni sinni um ábyrgð fræðimanna gagrýnir Chomsky áratuga meðvirkni fræðasamfélagsins, sérstaklega þegar kemur að stríðsbrölti Bandaríkjanna. Hann hvetur fræðafólk til að gagnrýna hina ríkjandi orðræðu og samþykkt viðhorf sem almannahagsmuni; Að hlutverk fræðafólks sé að þjóna almenningi, réttlætinu og „sannleikanum“, en ekki nýlendu- og heimsvaldastefnu. Bókin: „Decolonising University Spaces“: https://www.plutobooks.com/9780745338200/decolonising-the-university/ Afnýlenduvæðum (háskóla) rýmin okkar; kennslustofuna, námskrána, bókasöfnin, háskólayfirvöld. Þrátt fyrir að það geti verið óþægilegt og „ógni“ okkar eigin normii. Útgangan úr þægindarammanum er mikilvægt skref til að samþykkja ekki áframhaldandi nýlendustefnu og þjóðarmorð í Miðausturlöndum. Ég vil hvetja fræðafólk og kennara til að mæta með stúdentum á verkfall stúdenta kl 12:00 í dag. Sýna þeim samstöðu og gefa þeim vitneskju um að háskólarýmið okkar sé réttur vettvangur til að mótmæla þjóðarmorði og nýlenduhyggju: https://www.facebook.com/events/1472644946728172 Örstutt samantekt: - Að orsök hins sýnilegs ofbeldis (eins og þjóðarmorðs) er í nýlenduhugarfari (sem felur í sér nýlenduvædd rými, evrópuhverfingu ofl – kerfisbundið ofbeldi) -Að fræðasamfélaginu beri skylda til (sem það hefur ekki uppfyllt nógu vel) að upplýsa um og vinna gegn nýlenduhugarfari, sem birtist m.a. í (nýlenduvæddu) námsefni og skorti á öðru námsefni (svo sem skrifum fólks frá hnattræna Suðrinu). Höfundur er mannfræðingur. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Átök í Ísrael og Palestínu Mest lesið Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun Styrkjum stöðu leigjenda Kristján Þórður Snæbjarnarson Skoðun Skoðun Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar Skoðun Skapandi menntun skilar raunverulegum árangri Bryngeir Valdimarsson skrifar Skoðun Sex ára sáttmáli Davíð Þorláksson skrifar Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar Skoðun Stjórnendur sem mega ekki stjórna Stefán Vagn Stefánsson skrifar Skoðun Stokkhólmseinkenni sem við ættum að forðast Aðalsteinn Júlíus Magnússon skrifar Skoðun Eflum iðnlöggjöfina og stöðvum brotin Hilmar Harðarson skrifar Skoðun Pjattkratar taka til Þorsteinn Sæmundsson skrifar Skoðun Sumt er bara ekki hægt að rökræða Ása Lind Finnbogadóttir skrifar Skoðun Vaxtamunarviðskipti láta aftur á sér kræla Jökull Sólberg Auðunsson skrifar Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Græðgin í forgrunni Kolbrún Áslaugar Baldursdóttir skrifar Skoðun Greiningar eða lausnir – hvort vegur þyngra? Sigurður Árni Reynisson skrifar Skoðun Sterk staða Hafnarfjarðar Orri Björnsson skrifar Skoðun Bless bless jafnlaunavottun Sigríður Margrét Oddsdóttir skrifar Skoðun Miðstýrt skólakerfi eða fjölbreytni með samræmdu gæðamati? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Heiðursgestur Viðreisnar vill heimsveldi Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Veðmál barna – hættulegur leikur sem hægt er að stöðva Jóhann Steinar Ingimundarson skrifar Skoðun Allt leikur í umburðarlyndi – eða hvað? Sigurður Eyjólfur Sigurjónsson skrifar Skoðun Lyfjafræðingar - traustur stuðningur í flóknum heimi Sigurbjörg Sæunn Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þvílíkt „plan“ fyrir íslensk heimili Magnea Gná Jóhannsdóttir skrifar Skoðun Ísland og móðurplanta með erindi Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar Skoðun Háttvirta nýja þingkonan, María Rut Kristinsdóttir Ólafur Grétar Gunnarsson skrifar Skoðun Alþjóðadagur krabbameinsrannsókna – eitthvað sem mig varðar? Halla Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar Sjá meira
Ísraelsríki heldur áfram að stunda nýlenduhyggju (e. Colonialism) í Palestínu, meðal annars með þjóðarmorði á Gaza og nú með sprengjuregni og innrás í Líbanon. Háskólar á Vesturlöndum hafa fordæmt innrás Rússlands í Úkraínu. Við sjáum einnig hvernig háskólarými eru örugg rými (e. spaces) fyrir allt tal og gagnrýni á innrásina í Úkraínu. Meðal annars er lesefni um Úkraínustríðið mjög sýnilegt þegar labbað er um í bóksölu sem er partur af rými Háskóla Íslands. Þar hefur verið gnægð af gagnrýnum bókum um Rússland Vladímir Pútins. Einnig hafa háskólayfirvöld og fræðasamfélagið á Vesturlöndum fordæmt stríðsrekstur Rússlands, og allt samstarf við stofnanir og háskóla í Rússlandi hafa verið sett á ís í Háskóla Íslands. Nú hafa viðbrögð HÍ og þá sérstaklega háskólayfirvalda ekki verið þau sömu. Í samfélaginu okkar grundvallast þekking, listir og fjölmiðlar af ríkjandi Evrópuhverfu og nýlenduhugafari (e. colonial mentality). Slíkt umhverfi samþykkir ekki jafn mikla gagnrýni á nýlenduhyggju og þjóðarmorð þegar Ísrael á í hlut og það sem ég á hér við með nýlenduvæddum rýmum. Nýlenduvædd rými og hugarfar Nýlenduvædd rými (e. Colonial spaces) eru rými og umhverfi í samfélögum okkar þar sem að ríkjandi og viðunandi viðhorf einkennast af nýlenduhugarfari; rými þar sem að orðræða, þekking „sannleikur“ samþykkir vestrænan raunveruleika . Eins og umræða í kennslustofu þar sem að „átök“ og „innrás“ eru notuð til að tala um nýlenduhyggju og þjóðarmorð í Palestínu. Þannig er raunveruleikinn „okkar“ innrás eða átök en „þeirra“ (e. the other) nýlenduhyggja og þjóðarmorð. Það er útilokun á „annarra“ upplifun og rauveruleika. Nýlenduvædd rými geta líka verið námskrár og bókasöfn þar sem að sjónarhorn, orðræða og „sannleikur“ ríkjandi lesefnis er evrócentrískt og „hvítt“ eða háskólayfirvöld sem kalla þjóðarmorð og nýlendustefnu „pólítískt álitamál“. Afnýlenduvædd rými (e. decolonising spaces) eru þá rými sem skora slíkt hugarfar á hólm, gera sér grein fyrir og samþykkja aðra raunveruleika og upplifanir umfram hina vestrænu; skoðanir viðhorf, þekkingar (e. epistemologies) og „sannleika“. Hópurinn „Háskólafólk fyrir Palestínu“ hefur verið mjög sýnilegur og mikilvægur í sinni baráttu fyrir frjálsri Palestínu. Fjöldi mótmæla hafa einnig átt sér stað vegna aðgerða– og afstöðuleysis íslenskra stjórnvalda vegna þjóðarmorðs í Palestínu. Ísland viðurkenndi sjálfstæði og fullveldi Palestínu árið 2011, og var fyrsta vestræna ríkið til að gera slíkt. Þótt það sé frelsi í samfélaginu til að gagnrýna þjóðarmorðið í Palestínu, hvort sem það er í formi mótmæla eða skrifa, velti ég því fyrir mér hvernig þessir hlutir fléttast saman við hið samþykkta norm samfélagsins almennt. Samfélagsnormið Þá á ég við hvernig viðurkenning sjálfstæðis og fullveldis Palestínu, eða yfirlýsing háskólastarfsmanna, verður þegar öllu er á botninn hvolft ekkert annað en táknrænn þáttur þar sem hið ríkjandi samfélagsnorm einkennist af nýlenduvæddum rýmum og hugarfari. Þetta birtist okkur bersýnilega í aðgerðar– og afstöðuleysi íslenskra stjórnvalda gagnvart nýlendustefnu og þjóðarmorði, samtímis og þau vitna samt oft í þann „sögulega“ atburð að Ísland hafi viðurkennt sjálfstæði Palestínu – á meðan er verið að þurrka þessa sömu þjóð út af landakortinu. Í grein sem birtist á Vísí í maí á þessu ári „Siðferðisleg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs“ gagnrýnir hópurinn „Háskólafólk fyrir Palestínu“ málflutning og stefnu stjórnenda við Háskóla Íslands þar sem að Jón Atli Benediktsson, rektor Háskóla Íslands hefur kallað þjóðarmorðið „pólítískt álitamál“. Slík afstaða er dæmi um að Háskóli Íslands og rými þess einkennist af nýlenduvæddu umhverfi og hugarfari. Nýlenduvædd rými og hugafar birtast einnig í svari Bjarna Benediktssonar þáverandi utanríkisráðherra, að áras á Jabalia-flóttamannabúðirnar hafi verið „stríð gegn hryðjuverkamönnum“ og ætti að nálgast atburðinn þannig. Við sáum það líka skýrt hversu erfitt það var fyrir forsetaframbjóðendur síðastliðið vor að nefna orðið þjóðarmorð eða nýlenduhyggju í samhengi við Palestínu, og hvort og hvernig slík afstaða og hugtakanotkun myndi hafa áhrif á þeirra kjör eða jafnvel hagsmuni Íslands almennt. Ég velti því auk þess fyrir mér hvort að akademískir starfsmenn sem starfa við Háskóla Íslands sem hafa skrifað undir yfirlýsingu til stuðnings Palestínu átti sig á því að þeir geta gert meira fyrir málefni Palestinu, eins t.d með því að við myndum öll auka meðvitund okkar um það hvernig bókasöfn, kennslustofur og námskrár geta verið nýlenduvædd rými. Þekking og veruháttur sem nýlenduhyggja Lengi var það til dæmis talið „vísindalegur sannleikur“ að kynþættir væru staðreynd. Þessar hugmyndir hafa síðan verið notaðar til að réttlæta yfirráð „hvíta mannsins“ á öðrum menningarhópum, bæði í fortíð og í nútíð. Kynþáttaflokkanir voru í gruninn byggðar á hugmyndinni um „okkur“ og „hina“ til að réttlæta nýlendustefnu, rétt eins og áframhaldandi nýlendustefna og útþensla Ísraels í Palestínu. Ég tel það vera gríðarlega í mikilvægt í allri umræðunni um Palestínu og háskóla, ekki einungis háskólayfirvalda heldur líka að fræðasamfélagið átti sig á sínu hlutverki. Fræðafólk býr yfir ákveðnu yfirvaldi (e. authority) til að skapa þekkingu sem samfélagið í heild sinni ber traust til - ekki bara fjölmiðlar heldur almenningur sem kýs fyrst og fremst að sækja sér þekkingu í háskólum. Grein: „Decolonizing Higher Education“: https://academic.oup.com/jope/article/58/2-3/227/7250434 Í skrifum sínum notar norski fræðimaðurinn Johan Galtung hugtakið „kerfisbundið ofbeldi“ til að lýsa valdastrúkturum byggða á miklu misrétti. Með kerfisbundnu ofbeldi á ég hér hvernig hið ríkjandi samfélagsnorm einkennist evrópuhverfu; nýlenduhugarfari og nýlenduvæddum rými. Ég á við þekkingar- og verufræðilega útilokun (e. epistemic and ontological exclusion) sem birtist t.d í því að reynsluheimar og upplifanir ákveðinna hópa sem ógna norminu eru kerfisbundið útilokaðir, og þegar hin ríkjandi orðræða skapar hóp sem „fjarlægan“ á grundvelli afmennskuvæðingar. Fræðafólk sem og fjölmiðlar eða háskólayfirvöld í okkar heimshluta verða að átta sig á því að orðræða, hugtakanotkun, afstaða og framsetning gerir okkur samsek á áframhaldandi þjóðarmorði. Það skiptir því miklu máli að við gerum okkur öll grein fyrir því að nýlenduhyggja er ekki bara landnámnýlendustefna eða þjóðarmorð, heldur líka orðræða - þekking. Ísraelsríki er kannski sýnilegur gerandi sem stundar ofbeldi, en valdastrúktúr samfélagsins okkar sem grundvallast af ríkjandi evrópuhverfu og nýlenduhugarfari er ósýnilegur gerandi í að viðhalda kerfi og þekkingu (kerfisbundið ofbeldi) sem veldur og normalíserar landránsnýlendustefnu og þjóðarmorð. „En þegar að kerfisbundið ofbeldi á í hlut að þá er enginn (sýnilegur) gerandi, hverjum er þá um að kenna? Hver ber ábyrgð á ofbeldinu“ ? Spurði Galtung. Svarið er: Við gerum það öll. Að skora nýlenduhugarfar á hólm og að afnýlenduvæða rýmin í samfélaginu okkar er samfélagsleg ábyrgð. En spurningin er alltaf hver á að byrja? Hvaðan á breytingin að koma? Það virðist vera að vestrænir fjölmiðlar geti ómögulega komið sér saman um það hvernig eigi að framsetja og tala um ástandið fyrir botni Miðjarðarhafs, en þá verða fræðafólk að gera það afþví að fræðasamfélagið er traustur þekkingar – og hugmyndabanki sem skapar þekkingu og aðrir aðilar samfélagsins leita. Breytingin verður að koma þaðan og ábyrgðin liggur þar. (Af)nýlenduvæddrými (e. Decolinising space): Ábyrgð fræðimanna? Bandaríski fræðimaðurinn Noam Chomsky hefur talað um háskólasamfélagið sem geranda sem viðheldur valdastúktúrum byggðan á misrétti, á sama tíma og það á það vera rými fyrir gagnrýna hugsun sem ögrar slíku valdi. Í ritgerðinni sinni um ábyrgð fræðimanna gagrýnir Chomsky áratuga meðvirkni fræðasamfélagsins, sérstaklega þegar kemur að stríðsbrölti Bandaríkjanna. Hann hvetur fræðafólk til að gagnrýna hina ríkjandi orðræðu og samþykkt viðhorf sem almannahagsmuni; Að hlutverk fræðafólks sé að þjóna almenningi, réttlætinu og „sannleikanum“, en ekki nýlendu- og heimsvaldastefnu. Bókin: „Decolonising University Spaces“: https://www.plutobooks.com/9780745338200/decolonising-the-university/ Afnýlenduvæðum (háskóla) rýmin okkar; kennslustofuna, námskrána, bókasöfnin, háskólayfirvöld. Þrátt fyrir að það geti verið óþægilegt og „ógni“ okkar eigin normii. Útgangan úr þægindarammanum er mikilvægt skref til að samþykkja ekki áframhaldandi nýlendustefnu og þjóðarmorð í Miðausturlöndum. Ég vil hvetja fræðafólk og kennara til að mæta með stúdentum á verkfall stúdenta kl 12:00 í dag. Sýna þeim samstöðu og gefa þeim vitneskju um að háskólarýmið okkar sé réttur vettvangur til að mótmæla þjóðarmorði og nýlenduhyggju: https://www.facebook.com/events/1472644946728172 Örstutt samantekt: - Að orsök hins sýnilegs ofbeldis (eins og þjóðarmorðs) er í nýlenduhugarfari (sem felur í sér nýlenduvædd rými, evrópuhverfingu ofl – kerfisbundið ofbeldi) -Að fræðasamfélaginu beri skylda til (sem það hefur ekki uppfyllt nógu vel) að upplýsa um og vinna gegn nýlenduhugarfari, sem birtist m.a. í (nýlenduvæddu) námsefni og skorti á öðru námsefni (svo sem skrifum fólks frá hnattræna Suðrinu). Höfundur er mannfræðingur.
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun
Skoðun Háskólinn á Bifröst – Öflugur og sjálfstæður fjarnámsskóli Sólveig Hallsteinsdóttir skrifar
Skoðun Það eru fleiri fiskar í sjónum og fleiri sjónarmið í hafstjórn Guðbjörg Ásta Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir skrifar
Skoðun Áskorun til ríkisstjórnarinnar: Innleiðum birgðaskyldu á eldsneyti Halla Hrund Logadóttir skrifar
Skoðun Rétt skal vera rétt um gatnamót við Höfðabakka og Bæjarháls Dóra Björt Guðjónsdóttir skrifar
Skoðun Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir skrifar
Skoðun Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir skrifar
Skoðun NATO riðar til falls en hvað þýðir það fyrir skilnaðarbarnið Ísland? Steinunn Ólína Þorsteinsdóttir skrifar
Skoðun Af hverju ættum við að stunda geðrækt, rétt eins og líkamsrækt? Sigrún Þóra Sveinsdóttir skrifar
Af hverju kynjafræði? Og hvaða greinar hafa fengið svipaðar mótbárur í gegnum tíðina? Guðrún Elísa Friðbjargardóttir Sævarsdóttir Skoðun
Háskólasamfélagið geri skyldu sína strax, stjórnvöld hafa brugðist Auður Magndís Auðardóttir,Elí Hörpu og Önundar,Eyrún Ólöf Sigurðardóttir,Helga Ögmundardóttir,Íris Ellenberger,Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir,Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir Skoðun
Framtíðarskipulag Keldnalands er ekki útópía – og þaðan af síður dystópía Birkir Ingibjartsson Skoðun
Þúsundir kusu Sönnu Anna Bentína Hermansen Einarsdóttir,Ármann Hákon Gunnarsson,Baldvin Björgvinsson,Brynja Guðnadóttir,Haraldur Ingi Haraldsson,Jón Hallur Haraldsson,Kolbrún Erna Pétursdóttir,Ólafur H. Ólafsson,Rakel Hildardóttir,Sigrún Jónsdóttir Skoðun