Siðferðileg heilindi Háskóla Íslands á tímum þjóðarmorðs Háskólafólk fyrir Palestínu skrifar 9. maí 2024 10:00 Alda stúdentamótmæla hefur brotist út um allan heim og hafa stúdentar slegið upp tjaldbúðum og skipulagt mótmæli til að vekja athygli á þjóðarmorði Ísraelsríkis á palestínsku þjóðinni. Kennarar og stúdentar hafa verið handteknir, m.a. við Colombia háskóla í New York og Science Po í París. Í Ísrael var femíníski prófessorinn Nadera Shalhoub-Kevorkian, palestínsk kona með ísraelskan og bandarískan ríkisborgararétt, handtekin og haldið í gæsluvarðhaldi án dóms og laga. Á undanförnum mánuðum hafa mótmæli staðið yfir á Íslandi til stuðnings palestínsku þjóðinni og 350 einstaklingar sem starfa við Háskóla Íslands skrifuðu undir yfirlýsingu þar sem lýst var yfir stuðningi við palestínsku þjóðina, baráttu hennar fyrir tilvistarrétti sínum gegn ísraelskri nýlendustefnu og þjóðarmorði. Í yfirlýsingunni felst skuldbinding um að sniðganga akademískar stofnanir í Ísrael og afþakka samstarf við ísraelskar menntastofnanir og aðrar viðeigandi stofnanir sem eru samsekar þjóðarmorði þar til stjórnvöld þar í landi láta af stríðsglæpum og aðskilnaðarstefnu og hætta þjóðernishreinsunum á Gaza og Vesturbakkanum. Þrátt fyrir skýrt ákall úr mörgum áttum hafa stjórnendur Háskóla Íslands ekki sýnt vilja til að sýna palestínsku þjóðinni, stúdentum og fræðafólki stuðning. Ísraelsher hefur gjöreyðilagt alla háskóla á Gaza og hefur fræðafólk af gyðingaættum verið gagnrýnt og mætt hörðum mótaðgerðum fyrir að tala gegn þjóðarmorðinu í Palestínu. Mikilvægt er að varpa ljósi á tvískinnung í málflutningi og stefnu stjórnenda Háskóla Íslands, en á vefsíðu skólans er sérstök upplýsingagátt vegna innrásar Rússlands, þar sem skýr afstaða er tekin með úkraínsku þjóðinni og fræðasamfélaginu. Þar stendur: Háskóli Íslands fordæmir innrás Rússa í Úkraínu og lýsir yfir samstöðu með nemendum og starfsfólki úkraínskra háskóla sem og öllum íbúum landsins. Sérstök úrræði eru kynnt á upplýsingagáttinni fyrir úkraínska nemendur og fræðafólk. Háskóli Íslands undirritaði einnig yfirlýsingu Bologna samstarfsins (2022) þar sem fram kemur að aðilar að EHEA (European Higher Education Area and Bologna Process) skuli slíta tengslum og samstarfi við opinberar stofnanir Rússlands og annarra landa sem styðja innrásina í Úkraínu með beinum hætti, og vinna aðeins með rússneskum stofnunum og samtökum sem byggja á sameiginlegum evrópskum gildum. Þá kemur einnig fram að viðurkenna eigi hugrekki rússneskra borgara (e. civil society) sem taka þátt í mótmælum gegn innrás Rússlands og bjóða vernd þeim sem eru í hættu vegna afstöðu sinnar. Þá var Rússlandi og Belarús vikið úr EHEA samstarfinu. Jón Atli Benediktsson, rektor Háskóla Íslands, hefur kallað þjóðarmorð Ísraels á Palestínufólki á Gaza „pólitískt álitamál líðandi stundar“ og stillir því upp á móti „fordæmalausri árás Rússlands inn í Úkraínu“. Það er enn óljóst hvað nákvæmlega það er við árásir Ísraels á almenna borgara á Gaza og á Vesturbakkanum sem getur kallast pólitískt álitamál. Til að mynda hefur Ísrael hundsað bæði tilskipanir Alþjóðadómstólsins um að ríkið sé að öllum líkindum að fremja þjóðarmorð og eigi því strax að stöðva allar aðgerðir á Gaza og hleypa mannúðaraðstoð inn, sem og tilskipun Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna um tafarlaust vopnahlé. Þá eru ekki upptaldir þeir hundruðir stríðsglæpa sem vitað er að Ísrael hefur framið, þar á meðal nýlegar fjöldagrafir þar sem lík af börnum og fullorðnum fundust með hendur bundnar fyrir aftan bak og skotsár í höfuð. Þann 2. maí bar Stúdentaráð Háskóla Íslands upp fyrirspurn í Háskólaráði þar sem þau spurðu rektor hvort að „Háskólinn ætli að fylgja eigin fordæmi og slíta samstarfi við ísraelska háskóla og stofnanir, og hvenær Háskólinn hyggist taka afstöðu í málinu?“ Í svari sínu hélt rektor því fram að þjóðarmorðið á Gaza væri „harmleikur“ sem þó væri ekki hægt að bera saman við innrás Rússlands í Úkraínu, meðal annars vegna þess að ísraelskir rektorar hafi ekki látið í ljós stuðning við árásirnar á Gaza. Ísraelskir rektorar hafa gefið frá sér fjölda yfirlýsinga síðan 7. október, þar sem þeir minnast hvorki einu orði á eyðileggingu allra háskóla í Gaza né á þá tugi háskólafólks sem hafa verið myrt á Gaza. Þá er það þekkt að akademískar stofnanir í Ísrael eru virkir þátttakendurog þar af leiðandi samsekar í nýlendustefnu, landráni, þjóðernishreinsunum og aðskilnaðarstefnu Ísraelsríkis. Þær taka meðal annars þátt í þróun vopna og tækni í hernaðarlegum tilgangi sem og þróun á hernaðaraðgerðum og -kenningum. Þar að auki taka akademískar stofnanir þátt í hvítþvotti og réttlætingu á stríðsglæpum stjórnvalda, kúgun á gagnrýnendum á Ísraelsríki, skerðingu á tjáningarfrelsi nemenda og kerfisbundinni mismunun í garð palestínskra nemenda. Það er enginn haldbær munur á árás Rússlands á Úkraínu og árás Ísraelsríkis á Gaza, annar en sá að hið síðarnefnda er stutt af Vestrænum ríkjum, þrátt fyrir að falla undir skilgreiningu á þjóðarmorði, sem eitt og sér ætti að vera næg ástæða fyrir Háskóla Íslands að bregðast við. Það er krafa okkar að Háskóli Íslands taki yfirvegaða og afgerandi afstöðu með palestínsku þjóðinni, líkt og hann gerði með úkraínsku þjóðinni. Sé það ekki gert eru siðferðileg heilindi Háskólans engin. Við krefjumst þess að Háskóli Íslands beiti sér fyrir friði á Gaza og taki skýra afstöðu gegn þjóðarmorði og stríðsglæpum. Ef stjórn Háskóla Íslands er ekki fær um að skilja nauðsyn þess að taka ofangreinda afstöðu, er það skylda okkar sem starfsfólks og stúdenta að gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma þeim í skilning um það. Höfundar að grein eru, fyrir hönd Háskólafólks fyrir Palestínu. Auður Magndís Auðardóttir, lektor við Deild menntunar og margbreytileika Elí Hörpu Önundarbur, meistaranemi í tómstunda- og félagsmálafræði Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, doktorsnemi og aðjunkt við deild menntunar og margbreytileika Íris Ellenberger, dósent við Deild faggreinakennslu Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir, doktorsnemi í Heimspeki Sema Erla Serdaroglu, aðjúnkt í tómstunda- og félagsmálafræði Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Palestína Átök í Ísrael og Palestínu Innrás Rússa í Úkraínu Úkraína Háskólar Frakkland Bandaríkin Ísrael Hagsmunir stúdenta Mest lesið Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir Skoðun Skoðun Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Skoðun Leiðsöguhundurinn Gaur gerir mig að betri manneskju Þorkell J. Steindal skrifar Skoðun Fimmtíu ár frá lokum Víetnamstríðsins Finnur Th. Eiríksson skrifar Skoðun Að undirbúa börnin okkar fyrir heim sem er að hverfa Halldóra Mogensen skrifar Sjá meira
Alda stúdentamótmæla hefur brotist út um allan heim og hafa stúdentar slegið upp tjaldbúðum og skipulagt mótmæli til að vekja athygli á þjóðarmorði Ísraelsríkis á palestínsku þjóðinni. Kennarar og stúdentar hafa verið handteknir, m.a. við Colombia háskóla í New York og Science Po í París. Í Ísrael var femíníski prófessorinn Nadera Shalhoub-Kevorkian, palestínsk kona með ísraelskan og bandarískan ríkisborgararétt, handtekin og haldið í gæsluvarðhaldi án dóms og laga. Á undanförnum mánuðum hafa mótmæli staðið yfir á Íslandi til stuðnings palestínsku þjóðinni og 350 einstaklingar sem starfa við Háskóla Íslands skrifuðu undir yfirlýsingu þar sem lýst var yfir stuðningi við palestínsku þjóðina, baráttu hennar fyrir tilvistarrétti sínum gegn ísraelskri nýlendustefnu og þjóðarmorði. Í yfirlýsingunni felst skuldbinding um að sniðganga akademískar stofnanir í Ísrael og afþakka samstarf við ísraelskar menntastofnanir og aðrar viðeigandi stofnanir sem eru samsekar þjóðarmorði þar til stjórnvöld þar í landi láta af stríðsglæpum og aðskilnaðarstefnu og hætta þjóðernishreinsunum á Gaza og Vesturbakkanum. Þrátt fyrir skýrt ákall úr mörgum áttum hafa stjórnendur Háskóla Íslands ekki sýnt vilja til að sýna palestínsku þjóðinni, stúdentum og fræðafólki stuðning. Ísraelsher hefur gjöreyðilagt alla háskóla á Gaza og hefur fræðafólk af gyðingaættum verið gagnrýnt og mætt hörðum mótaðgerðum fyrir að tala gegn þjóðarmorðinu í Palestínu. Mikilvægt er að varpa ljósi á tvískinnung í málflutningi og stefnu stjórnenda Háskóla Íslands, en á vefsíðu skólans er sérstök upplýsingagátt vegna innrásar Rússlands, þar sem skýr afstaða er tekin með úkraínsku þjóðinni og fræðasamfélaginu. Þar stendur: Háskóli Íslands fordæmir innrás Rússa í Úkraínu og lýsir yfir samstöðu með nemendum og starfsfólki úkraínskra háskóla sem og öllum íbúum landsins. Sérstök úrræði eru kynnt á upplýsingagáttinni fyrir úkraínska nemendur og fræðafólk. Háskóli Íslands undirritaði einnig yfirlýsingu Bologna samstarfsins (2022) þar sem fram kemur að aðilar að EHEA (European Higher Education Area and Bologna Process) skuli slíta tengslum og samstarfi við opinberar stofnanir Rússlands og annarra landa sem styðja innrásina í Úkraínu með beinum hætti, og vinna aðeins með rússneskum stofnunum og samtökum sem byggja á sameiginlegum evrópskum gildum. Þá kemur einnig fram að viðurkenna eigi hugrekki rússneskra borgara (e. civil society) sem taka þátt í mótmælum gegn innrás Rússlands og bjóða vernd þeim sem eru í hættu vegna afstöðu sinnar. Þá var Rússlandi og Belarús vikið úr EHEA samstarfinu. Jón Atli Benediktsson, rektor Háskóla Íslands, hefur kallað þjóðarmorð Ísraels á Palestínufólki á Gaza „pólitískt álitamál líðandi stundar“ og stillir því upp á móti „fordæmalausri árás Rússlands inn í Úkraínu“. Það er enn óljóst hvað nákvæmlega það er við árásir Ísraels á almenna borgara á Gaza og á Vesturbakkanum sem getur kallast pólitískt álitamál. Til að mynda hefur Ísrael hundsað bæði tilskipanir Alþjóðadómstólsins um að ríkið sé að öllum líkindum að fremja þjóðarmorð og eigi því strax að stöðva allar aðgerðir á Gaza og hleypa mannúðaraðstoð inn, sem og tilskipun Öryggisráð Sameinuðu þjóðanna um tafarlaust vopnahlé. Þá eru ekki upptaldir þeir hundruðir stríðsglæpa sem vitað er að Ísrael hefur framið, þar á meðal nýlegar fjöldagrafir þar sem lík af börnum og fullorðnum fundust með hendur bundnar fyrir aftan bak og skotsár í höfuð. Þann 2. maí bar Stúdentaráð Háskóla Íslands upp fyrirspurn í Háskólaráði þar sem þau spurðu rektor hvort að „Háskólinn ætli að fylgja eigin fordæmi og slíta samstarfi við ísraelska háskóla og stofnanir, og hvenær Háskólinn hyggist taka afstöðu í málinu?“ Í svari sínu hélt rektor því fram að þjóðarmorðið á Gaza væri „harmleikur“ sem þó væri ekki hægt að bera saman við innrás Rússlands í Úkraínu, meðal annars vegna þess að ísraelskir rektorar hafi ekki látið í ljós stuðning við árásirnar á Gaza. Ísraelskir rektorar hafa gefið frá sér fjölda yfirlýsinga síðan 7. október, þar sem þeir minnast hvorki einu orði á eyðileggingu allra háskóla í Gaza né á þá tugi háskólafólks sem hafa verið myrt á Gaza. Þá er það þekkt að akademískar stofnanir í Ísrael eru virkir þátttakendurog þar af leiðandi samsekar í nýlendustefnu, landráni, þjóðernishreinsunum og aðskilnaðarstefnu Ísraelsríkis. Þær taka meðal annars þátt í þróun vopna og tækni í hernaðarlegum tilgangi sem og þróun á hernaðaraðgerðum og -kenningum. Þar að auki taka akademískar stofnanir þátt í hvítþvotti og réttlætingu á stríðsglæpum stjórnvalda, kúgun á gagnrýnendum á Ísraelsríki, skerðingu á tjáningarfrelsi nemenda og kerfisbundinni mismunun í garð palestínskra nemenda. Það er enginn haldbær munur á árás Rússlands á Úkraínu og árás Ísraelsríkis á Gaza, annar en sá að hið síðarnefnda er stutt af Vestrænum ríkjum, þrátt fyrir að falla undir skilgreiningu á þjóðarmorði, sem eitt og sér ætti að vera næg ástæða fyrir Háskóla Íslands að bregðast við. Það er krafa okkar að Háskóli Íslands taki yfirvegaða og afgerandi afstöðu með palestínsku þjóðinni, líkt og hann gerði með úkraínsku þjóðinni. Sé það ekki gert eru siðferðileg heilindi Háskólans engin. Við krefjumst þess að Háskóli Íslands beiti sér fyrir friði á Gaza og taki skýra afstöðu gegn þjóðarmorði og stríðsglæpum. Ef stjórn Háskóla Íslands er ekki fær um að skilja nauðsyn þess að taka ofangreinda afstöðu, er það skylda okkar sem starfsfólks og stúdenta að gera allt sem í okkar valdi stendur til að koma þeim í skilning um það. Höfundar að grein eru, fyrir hönd Háskólafólks fyrir Palestínu. Auður Magndís Auðardóttir, lektor við Deild menntunar og margbreytileika Elí Hörpu Önundarbur, meistaranemi í tómstunda- og félagsmálafræði Inga Björk Margrétar Bjarnadóttir, doktorsnemi og aðjunkt við deild menntunar og margbreytileika Íris Ellenberger, dósent við Deild faggreinakennslu Katrín Pálmad. Þorgerðardóttir, doktorsnemi í Heimspeki Sema Erla Serdaroglu, aðjúnkt í tómstunda- og félagsmálafræði
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar