Aðeins meira um Kópavogsmódelið Sverrir J. Dalsgaard skrifar 13. september 2024 18:31 Sonja Ýr Þorbergsdóttir kemur með nýjasta útspil gegn Kópavogsmódelinu í grein sinni „Leikskólarnir eru fjöregg samfélagsins“, núna er sem betur fer hætt að nota léleg uppeldisfræðileg rök og Sonja vill draga sveitarfélagið til ábyrgðar. Klædd í búning umbóta Það er misskilningur að Kópavogsmódelið er aðgerð sem stjórnvöld hafa gripið til. Hugmyndin kemur úr leikskólasamfélaginu og var séð sem lausn við vandann sem var til staðar. Leikskólarnir voru komnir í þrot. Þá er í fyrsta lagi átt við þá staðreynd að íslensk börn dvelja að meðaltali um 38 klst á viku í leikskóla, en meðaltali í Evrópu er 28 klst skv rannsókn frá 2016. (Mörg börn telja sig vera lengi í leikskólanum | Háskóli Íslands (hi.is)). Í öðru lagi hefur mönnunarvandi verið mikill síðustu tvo áratugina þar sem skortur er á kennurum og síðustu árin hafa leikskólarnir einnig verið að missa kennara yfir í grunnskólann. Í þriðja lagi er svo þröngt rými í leikskólum eins og Sonja einnig kemur inn á. Það var ekki þannig að Kópavogsbær stökk á þessa lausn, en eftir mikinn þrýsting frá leikskólasamfélaginu tókst að fá þetta í gegn. Ég skil vel að það er mikil áhugi á Kópavogsmódelinu þar sem það er að skila árangri í bættu starfsumhverfi barna og kennara, enda er þetta bara í þriðja skipti sem ég sé einhvern stytting á dvalartíma barna. Fyrsta skipti var eftir hrun, en það gekk fljótlega til baka og annað skipti var þegar leikskólarnir styttu opnunartíma um hálfa klukkustund. Sonja talar um rannsóknir sem sýna að “foreldrar upplifa nú þegar mikið álag vegna samræmingar fjölskyldulífs og atvinnu.” og síðan skrifar hún um að of fáir njóti styttri vinnuviku. Í þessu dæmi er leikskólinn ekki einu sinni inni í myndinni. Foreldrar eru að vinna of mikið og eiga þess vegna ekki nógu mikinn tíma fyrir börnin sín. Kópavogsmódelið reynir allavega að svara ákalli foreldra, en af hverju er verkalýðshreyfingin ekki búin að svara ákallinu og tryggja öllum styttri vinnuviku og 30 orlofsdaga á ári? Þjónustuskerðing Það hefur verið mikið talað um þjónustuskerðingu hjá þeim sem gagnrýna Kópavogsmódelið. Þjónustan hefur verið skilgreind sem gjaldfrjáls leikskóli og viðbótar nám fyrir þau sem þurfa á meiri þjónustu að halda. Gerðar voru breytingar á gjaldskrá í kjölfarið þar sem frítt er fyrir 6 klst dvöl, börn sem eru í allt að 7 klst greiða sama gjald og áður. Dvalargjald fyrir 8 - 9 klst hafa hækkað. Ekki má gleyma því að tekinn var upp tekjutengdur afsláttur sem veitir ákveðnum hópi foreldra afsláttar sem ekki hefur verið með afsláttarkjör áður. Breytingin er þó ekki gallalaus og þarf að skoða hlut einstæðra foreldra sem eru á mörkum viðmiða um tekjutengingu. Áður en verkefnið hófst áttum við aðallega von á því að dvalartími barna myndi styttast aðeins, en verkefnið hefur gengið betri en við vonuðumst til, þar sem um fjórðungur barna hefur nýtt sér gjaldfrjálsan leikskóla eða frá því að 2% barna voru í 6 klst vistun eru um 22% barna komin í gjaldfrjálsan leikskóla. Í töflunni fyrir neðan má sjá samanburð á milli núverandi og fyrrverandi gjaldskrá Kópavogs og nágranna bæjarfélaga. Miðað er við 8 og 8,5 klst vistun með fullu fæði. Garðabær býður mest upp á 40 klst vistun. Samanburður á leikskólagjöldum fyrir fólk í sambúð.Sverrir J. Dalsgaard Samanburður leikskólagjalda fyrir einstæða foreldra.Sverrir J. Dalsgaard Það verður hver að dæma fyrir sig hvað þeim finnst um leikskólagjöldin. Hér áður var kostnaðarþátttaka foreldra um 25 %, en er um 10 - 14% í dag. BSRB sem hefur gagnrýnt Kópavogsmódelið er allavega mjög umhugað um þessar miklu gjaldskrárhækkanir á þau tekjulægstu. Samt ekki meira umhugað um það, en að þegar var samið um gjaldfrjálsar skólamáltíðir við síðustu kjarasamninga, þá átti það ekki við börnin á fyrsta skólastiginu. Fullt fæði í leikskólum Kópavogs kostar 11.083 krónur/mánuð eða 35% af kostnaði fyrir 8 klst leikskólagjöldum hjá þeim tekjulægstu. Áfram um kjarasamninga Í nýgerðum kjarasamningum sætti verkalýðshreyfingin við að barnabætur hækka minna í krónutölu hjá þeim tekjulægstu en þeim sem eru næst fyrir ofan. (Vaxandi velsæld) Það á að auka framlög til fæðingarorlofs um 11,5 milljarða króna, þannig að hámarksgreiðslu geta orðið 900 þúsund krónur á mánuði, sem augljóslega gagnast tekjulægra fólki ekki neitt. Húsnæðiskostnaður er einn stærsti útgjaldaliður hjá þeim tekjulægstu, sérstaklega þeim sem eru á leigumarkaðnum. Af hverju er ekki ófrávíkjanleg krafa verkalýðsfélagana um að það verður sett þak á húsaleigu, þannig að fjárfestar verða að hætta að níðast á þeim sem eru með minnst á milli handanna. Hækkun á húsnæðisbótum verður augljóslega bara notuð í að hækka leiguna, þannig að það er engin kjarabót í því. Óvænt útgjöld er versti óvinur þeirra tekjulægstu. Verkalýðshreyfingin ætti fyrir löngu að vera búin að krefjast fría heilbrigðisþjónustu fyrir alla. Það væri almennileg kjarabót fyrir þá tekjulægstu. Um jafnrétti og Kópavogsmódelið Það er erfitt að sjá hvernig Kópavogsmódelið er meiri ógn við jafnrétti, en þær aðgerðir sem BSRB sjálft hefur lagt sína blessun á við gerð síðustu kjarasamninga. Viðvarandi kynbundinn launamunur og ábyrgð kvenna á þriðju vaktinni er samfélagslegt vandamál. Það þarf að laga launamuninn til að laga jafnréttið. Hvað ætlar BSRB að gera í því? Sonju finnst tímabært að svara ákalli um umbætur á leikskólum. Það var tímabært í fyrra, fyrir 5 árum, fyrir 10 árum og fyrir 20 árum, en ekkert hefur gerst á þessum tíma. Það voru engir pólitikusar að kasta ryki í augu okkar. Ákalli leikskólasamfélagsins í Kópavogi var svarað og okkar hugmynd um hvernig leikskólinn er best settur til framtíðar var samþykkt. Það þarf að gefa þessu tíma og þróa það, þannig að það verður betri. Verð samt að viðurkenna að byrjunin lofar góðu! Höfundur er deildarstjóri í leikskóla í Kópavogi. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kópavogur Leikskólar Mest lesið Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson Skoðun Skoðun Skoðun Ágætu fyrrum samstarfsaðilar á Þjóðminjasafni Íslands Uggi Jónsson skrifar Skoðun Ferðamannaþorpin - Náttúruvá Þóra B. Hafsteinsdóttir skrifar Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar Skoðun Laxaharmleikur Jóhannes Sturlaugsson skrifar Skoðun Lýðræðið í skötulíki! Lilja Rafney Magnúsdóttir skrifar Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar Skoðun Til varnar jafnlaunavottun Magnea Marinósdóttir skrifar Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Barnaræninginn Pútín Gunnar Hólmsteinn Ársælsson skrifar Skoðun Um þjóð og ríki Gauti Kristmannsson skrifar Skoðun Málfrelsi og mörk þess á vettvangi lýðræðisins Helga Vala Helgadóttir skrifar Skoðun Sjókvíaeldi á Íslandi fjarstýrt með gervigreind frá Noregi Ingólfur Ásgeirsson skrifar Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Stjórnarandstaðan er vannýtt auðlind Jón Daníelsson skrifar Skoðun Ef Veðurstofan spáði vitlausu veðri í 40 ár, væri það bara í lagi? Björn Ólafsson skrifar Skoðun Hægri sósíalismi Jón Ingi Hákonarson skrifar Skoðun 5 ára vegferð að skóla framtíðarinnar – eða ekki! Björgmundur Örn Guðmundsson skrifar Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar Skoðun Það sem ekki má segja um það sem enginn vill sjá Viðar Hreinsson skrifar Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar Skoðun Listin að verða fullkomlega ósammála sjálfri sér á mettíma Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Þingmenn auðvaldsins Karl Héðinn Kristjánsson skrifar Skoðun Arðgreiðslur í sjávarútvegi: Staðreyndir gegn fullyrðingum Elliði Vignisson skrifar Skoðun Verðugur bandamaður? Steinar Harðarson skrifar Skoðun Við þurfum nýja sýn á stjórnmál okkar - Mamdani-sýn Hlynur Már Vilhjálmsson skrifar Skoðun Sósíalistaflokkurinn heimilislaus - hvað næst? Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Sjá meira
Sonja Ýr Þorbergsdóttir kemur með nýjasta útspil gegn Kópavogsmódelinu í grein sinni „Leikskólarnir eru fjöregg samfélagsins“, núna er sem betur fer hætt að nota léleg uppeldisfræðileg rök og Sonja vill draga sveitarfélagið til ábyrgðar. Klædd í búning umbóta Það er misskilningur að Kópavogsmódelið er aðgerð sem stjórnvöld hafa gripið til. Hugmyndin kemur úr leikskólasamfélaginu og var séð sem lausn við vandann sem var til staðar. Leikskólarnir voru komnir í þrot. Þá er í fyrsta lagi átt við þá staðreynd að íslensk börn dvelja að meðaltali um 38 klst á viku í leikskóla, en meðaltali í Evrópu er 28 klst skv rannsókn frá 2016. (Mörg börn telja sig vera lengi í leikskólanum | Háskóli Íslands (hi.is)). Í öðru lagi hefur mönnunarvandi verið mikill síðustu tvo áratugina þar sem skortur er á kennurum og síðustu árin hafa leikskólarnir einnig verið að missa kennara yfir í grunnskólann. Í þriðja lagi er svo þröngt rými í leikskólum eins og Sonja einnig kemur inn á. Það var ekki þannig að Kópavogsbær stökk á þessa lausn, en eftir mikinn þrýsting frá leikskólasamfélaginu tókst að fá þetta í gegn. Ég skil vel að það er mikil áhugi á Kópavogsmódelinu þar sem það er að skila árangri í bættu starfsumhverfi barna og kennara, enda er þetta bara í þriðja skipti sem ég sé einhvern stytting á dvalartíma barna. Fyrsta skipti var eftir hrun, en það gekk fljótlega til baka og annað skipti var þegar leikskólarnir styttu opnunartíma um hálfa klukkustund. Sonja talar um rannsóknir sem sýna að “foreldrar upplifa nú þegar mikið álag vegna samræmingar fjölskyldulífs og atvinnu.” og síðan skrifar hún um að of fáir njóti styttri vinnuviku. Í þessu dæmi er leikskólinn ekki einu sinni inni í myndinni. Foreldrar eru að vinna of mikið og eiga þess vegna ekki nógu mikinn tíma fyrir börnin sín. Kópavogsmódelið reynir allavega að svara ákalli foreldra, en af hverju er verkalýðshreyfingin ekki búin að svara ákallinu og tryggja öllum styttri vinnuviku og 30 orlofsdaga á ári? Þjónustuskerðing Það hefur verið mikið talað um þjónustuskerðingu hjá þeim sem gagnrýna Kópavogsmódelið. Þjónustan hefur verið skilgreind sem gjaldfrjáls leikskóli og viðbótar nám fyrir þau sem þurfa á meiri þjónustu að halda. Gerðar voru breytingar á gjaldskrá í kjölfarið þar sem frítt er fyrir 6 klst dvöl, börn sem eru í allt að 7 klst greiða sama gjald og áður. Dvalargjald fyrir 8 - 9 klst hafa hækkað. Ekki má gleyma því að tekinn var upp tekjutengdur afsláttur sem veitir ákveðnum hópi foreldra afsláttar sem ekki hefur verið með afsláttarkjör áður. Breytingin er þó ekki gallalaus og þarf að skoða hlut einstæðra foreldra sem eru á mörkum viðmiða um tekjutengingu. Áður en verkefnið hófst áttum við aðallega von á því að dvalartími barna myndi styttast aðeins, en verkefnið hefur gengið betri en við vonuðumst til, þar sem um fjórðungur barna hefur nýtt sér gjaldfrjálsan leikskóla eða frá því að 2% barna voru í 6 klst vistun eru um 22% barna komin í gjaldfrjálsan leikskóla. Í töflunni fyrir neðan má sjá samanburð á milli núverandi og fyrrverandi gjaldskrá Kópavogs og nágranna bæjarfélaga. Miðað er við 8 og 8,5 klst vistun með fullu fæði. Garðabær býður mest upp á 40 klst vistun. Samanburður á leikskólagjöldum fyrir fólk í sambúð.Sverrir J. Dalsgaard Samanburður leikskólagjalda fyrir einstæða foreldra.Sverrir J. Dalsgaard Það verður hver að dæma fyrir sig hvað þeim finnst um leikskólagjöldin. Hér áður var kostnaðarþátttaka foreldra um 25 %, en er um 10 - 14% í dag. BSRB sem hefur gagnrýnt Kópavogsmódelið er allavega mjög umhugað um þessar miklu gjaldskrárhækkanir á þau tekjulægstu. Samt ekki meira umhugað um það, en að þegar var samið um gjaldfrjálsar skólamáltíðir við síðustu kjarasamninga, þá átti það ekki við börnin á fyrsta skólastiginu. Fullt fæði í leikskólum Kópavogs kostar 11.083 krónur/mánuð eða 35% af kostnaði fyrir 8 klst leikskólagjöldum hjá þeim tekjulægstu. Áfram um kjarasamninga Í nýgerðum kjarasamningum sætti verkalýðshreyfingin við að barnabætur hækka minna í krónutölu hjá þeim tekjulægstu en þeim sem eru næst fyrir ofan. (Vaxandi velsæld) Það á að auka framlög til fæðingarorlofs um 11,5 milljarða króna, þannig að hámarksgreiðslu geta orðið 900 þúsund krónur á mánuði, sem augljóslega gagnast tekjulægra fólki ekki neitt. Húsnæðiskostnaður er einn stærsti útgjaldaliður hjá þeim tekjulægstu, sérstaklega þeim sem eru á leigumarkaðnum. Af hverju er ekki ófrávíkjanleg krafa verkalýðsfélagana um að það verður sett þak á húsaleigu, þannig að fjárfestar verða að hætta að níðast á þeim sem eru með minnst á milli handanna. Hækkun á húsnæðisbótum verður augljóslega bara notuð í að hækka leiguna, þannig að það er engin kjarabót í því. Óvænt útgjöld er versti óvinur þeirra tekjulægstu. Verkalýðshreyfingin ætti fyrir löngu að vera búin að krefjast fría heilbrigðisþjónustu fyrir alla. Það væri almennileg kjarabót fyrir þá tekjulægstu. Um jafnrétti og Kópavogsmódelið Það er erfitt að sjá hvernig Kópavogsmódelið er meiri ógn við jafnrétti, en þær aðgerðir sem BSRB sjálft hefur lagt sína blessun á við gerð síðustu kjarasamninga. Viðvarandi kynbundinn launamunur og ábyrgð kvenna á þriðju vaktinni er samfélagslegt vandamál. Það þarf að laga launamuninn til að laga jafnréttið. Hvað ætlar BSRB að gera í því? Sonju finnst tímabært að svara ákalli um umbætur á leikskólum. Það var tímabært í fyrra, fyrir 5 árum, fyrir 10 árum og fyrir 20 árum, en ekkert hefur gerst á þessum tíma. Það voru engir pólitikusar að kasta ryki í augu okkar. Ákalli leikskólasamfélagsins í Kópavogi var svarað og okkar hugmynd um hvernig leikskólinn er best settur til framtíðar var samþykkt. Það þarf að gefa þessu tíma og þróa það, þannig að það verður betri. Verð samt að viðurkenna að byrjunin lofar góðu! Höfundur er deildarstjóri í leikskóla í Kópavogi.
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun
Skoðun Vonarsvæði fyrir framtíðina – ábyrgð stjórnvalda kallar á verndun Huld Hafliðadóttir,Heimir Harðarson skrifar
Skoðun Stærðfræðikennari sem kann ekki að reikna? (Og getur ekki lært það!) Brynjólfur Þorvarðsson skrifar
Skoðun Íslendingar greiða sama hlutfall útgjalda í mat og Norðurlöndin Margrét Gísladóttir skrifar
Skoðun Heimaþjónusta og velferðartækni: Lykillinn að sjálfbæru heilbrigðiskerfi Auður Guðmundsdóttir skrifar
Skoðun „Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson skrifar
Skoðun Kjarnorkuákvæðið: Neyðarhemill en ekki léttvægt leikfang popúlista Kristinn Karl Brynjarsson skrifar
Skoðun Ójafnvægi í jöfnunarkerfinu Anna Sigríður Guðnadóttir,Halla Karen Kristjánsdóttir,Lovísa Jónsdóttir skrifar
Skoðun Krónan, Nettó, Hagkaup, Bónus - það er kominn tími á formlega sniðgöngu Helen Ólafsdóttir skrifar
Skoðun Löggæslumál og aðstöðuleysi í Búðardal – ákall um viðbragð og aðgerðir Björn Bjarki Þorsteinsson skrifar
„Finnst ykkur skrýtið að ég mæti á Austurvöll – Pabba mínum var fórnað á altari niðurskurðar“ Davíð Bergmann Skoðun
Hvers vegna skipta hagsmunir verslanakeðja meira máli en öryggi barna í Ásahverfi Reykjanesbæ? Ólafur Ívar Jónsson Skoðun