Hittumst og ræðum um menntamál! Kolbrún Þ. Pálsdóttir skrifar 28. september 2023 09:00 Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Kolbrún Þ. Pálsdóttir Skóla - og menntamál Háskólar Mest lesið Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson Skoðun Skoðun Skoðun Virði barna og ungmenna Álfhildur Leifsdóttir,Hólmfríður Jennýjar Árnadóttir skrifar Skoðun Sættir þú þig við þetta? Jón Pétur Zimsen skrifar Skoðun Alþingi gleymir aftur fötluðum börnum Lúðvík Júlíusson skrifar Skoðun Lægri gjöld, fleiri tækifæri Bragi Bjarnason skrifar Skoðun Tölum um stóra valdaframsalsmálið Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar Skoðun Öflugar varnir krefjast stöndugra fréttamiðla Sigríður Dögg Auðunsdóttir skrifar Skoðun Gott frumvarp, en hvað með verklagið? Bogi Ragnarsson skrifar Skoðun Augnablikið Magnús Jóhann Hjartarson skrifar Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar Skoðun Það þarf ekki að biðjast afsökunar á því að segja satt Þórður Snær Júlíusson skrifar Skoðun Lífeyrissjóðirnir og Íslandsbanki, hluthafafundur á mánudag Bolli Héðinsson skrifar Skoðun „Þegar arkitektinn fer á flug“ - opinber umræða á villigötum Eyrún Arnarsdóttir skrifar Skoðun Heilbrigðiskerfið þarf stjórnvöld með bein í nefinu Svandís Svavarsdóttir skrifar Skoðun Börn eru hvorki veiðigjöld né öryggis- og varnarmál Grímur Atlason skrifar Skoðun Í vörn gegn sjálfum sér? Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Mig langar að byggja heim með frið og umlykja með ást Guðmunda G. Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Þjóðin stendur með sjúkraliðum Sandra B. Franks skrifar Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar Skoðun Ísland gjaldþrota vegna fatlaðs fólks? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Veiðigjöld, gaslýsingar og valdníðsla Kristinn Karl Brynjarsson skrifar Skoðun Sniðgangan á Rapyd slær öll met Björn B. Björnsson skrifar Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar Skoðun Árið 2023 kemur aldrei aftur Heiðrún Lind Marteinsdóttir skrifar Skoðun Trumpistar eru víða Trausti Breiðfjörð Magnússon skrifar Skoðun Fasteignagjöld eru lág í Reykjavík Sara Björg Sigurðardóttir skrifar Skoðun Gerræðisleg áform í anda Ráðstjórnarríkjanna Guðmundur Fertram Sigurjónsson skrifar Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar Skoðun Nýbakaðir foreldrar og óbökuð loforð Ingveldur Anna Sigurðardóttir skrifar Skoðun Þegar bráðamóttakan drepur þig hraðar Hólmfríður Ásta Hjaltadóttir skrifar Sjá meira
Menntun er ræktun manneskjunnar og leggur grunn að farsælu lífi hvers og eins. Menntastarfið sjálft, sú ræktun, er seinlegt verk. Þetta þekkja foreldrar og allir uppalendur. Þolinmæði er nauðsynleg til að við fáum numið heildarmyndina hvert svo sem viðfangsefnið er, en einnig til að bera kennsl á og rækta hið besta í hverjum einstaklingi sem við umgöngumst og störfum með. Flest eigum við vafalítið minningar um; kennara sem gáfu sér tíma til að skilja nemendur sína og virtu sérstöðu hvers og eins, þjálfara sem voru lausir við óþol og æsing en höfðu samt ætíð annað augað á þroskamöguleikum skjólstæðinga sinna, og misstu ekki sjónar á lokamarkmiðinu, einstaklingsþroskanum. Á Menntakviku, árlegri ráðstefnu Menntavísindasviðs sem fer fram 28. - 29. september, eru kynntar rannsóknir um það sem efst er á baugi í menntavísindum hér á landi. og Þar ber ræktun manneskjunnar svo sannarlega á góma. Ræktun manneskjunnar er seinlegt verk vegna þess að hún krefst skilnings og innsæis, en hvorugt verður knúið fram með ofsa. Við þurfum að rækta skilninginn og innsæið. Það byggist ekki bara á því að fella dóma um hitt og þetta heldur ekki síður að fresta dómum, bíða með að fullyrða þar til við höfum skýra mynd af viðfangsefninu. Til að öðlast heildstæða mynd af viðfangsefninu, höfum við sem störfum að menntarannsóknum einbeitt okkur að fjölbreytilegum eigindlegum og megindlegum rannsóknaraðferðum. Við temjum okkur virðingu gagnvart viðfangsefninu hvert svo sem það er. Þannig gefum við raunveruleikanum færi á að birta sig, raungerast í fjölbreyttum myndum, svo ég leyfi mér dálítið hátíðlegt orðalag. Hér skiptir málfrelsi og akademískt frelsi höfuð máli. Málfrelsið byggist á því að við viðurkennum að við erum ekki handhafar sannleikans, a.m.k. ekki alls sannleikans og jafnvel þegar við föngum allan sannleikann þurfum við á andstæðum sjónarmiðum að halda til að halda sannleikanum lifandi og virkum. Þannig er hæfileikinn til að læra af öðrum ekki eingöngu forsenda menntunar heldur einnig æðsta stig þroskans. Með aukinni menntun vex löngunin til að læra af öðrum, um leið og við deilum þekkingu okkar með öðrum. Rannsóknir í menntavísindum hafa tekið stórstígum framförum á umliðnum áratugum. Menntarannsakendur hafa í auknum mæli lært af vísindamönnum af öðrum fræðasviðum, tileinkað sér aðferðir þeirra og niðurstöður, og um leið höfum við breytt skilningi annarra fræðimanna á ytri landamærum vísindanna. Við höfum innleitt og þróað okkar eigin rannsóknaraðferðir – mótað nýjar hefðir menntavísinda – til að mynda á sviði starfendarannsókna og fjölbreyttra þátttöku-og samvinnurannsókna. Menntarannsakendur hafa einnig mótað nýjar hefðir og rannsóknaraðferðir í mælingar- og matsfræðum sem hafa opnað nýjar leiðir að viðfangsefninu. Menntavísindin hafa því fyrir löngu sannað gildi sitt og öðlast samþykki í heimi vísindanna. Menntakvika, árleg ráðstefna Menntavísindasviðs Háskóla Íslands er nú haldin í 27. skipti og hefur því heldur betur slitið barnsskónum. Við höfum náð þessum árangri vegna þess fólks sem ruddi brautina fyrir okkur og gegndu frumkvöðlastarfi við að móta þau fræðasvið sem hér eru stunduð. Á meðal þeirra eru Steingrímur Arason, kennari, sem starfaði við Kennaraskólann á fyrri hluta 20. aldar og Þuríður J. Kristjánsdóttir, prófessor og aðstoðarrektor kennaraháskólans sem starfaði á síðari hluta 20. aldar, og eru verðugir fulltrúar ólíkra tímabila. Á opnunarmálstofu Menntakviku verður úthlutað alls sjö styrkjum til doktorsnema og menntarannsakenda úr tveimur styrktarsjóðum sem þau ánöfnuðu til eflingar menntarannsókna og eiga þau því miklar þakkir skildar. Mikla deigla er í íslensku menntakerfi um þessar mundir þar sem lögð er áhersla á heildstæða samvinnu um farsæld og menntun barna og ungmenna. Nýtt ráðuneyti mennta- og barnamála varð til árið 2021 og farsældarlög um samþættingu þjónustu í þágu farsældar barna tóku gildi sama ár. Það er því vel við hæfi að aðalerindi ráðstefnunnar sem fer fram fimmtudaginn 28. september kl. 14.00 sé helgað því að rýna í framkvæmd menntastefnu og samvinnu um hana. Hvaða máli skiptir menntastefna og hverjir koma að mótun hennar? Hvaða hlutverki gegna ólíkar fagstéttir til að stuðla að menntun og farsæld barna og ungmenna? Hver eru breytt hlutverk skóla og hvaða tækifæri og áskoranir fylgja örri tækniþróun? Hvaða áhrif hafa breyttir lífshættir á heilsu, næringu, félagatengsl og tómstundastarf í nútímasamfélagi? Síðast en ekki síst, hvaða sameiginlegu gildi ætti íslenskt samfélag að hafa að leiðarljósi þegar kemur að menntun og farsæld? Leitað verður svara við þessum spurningum og mörgum fleiri á þeim fjölmörgu málstofum sem haldnar verða fimmtudag 28. september og föstudag 29. september á Menntavísindasviði Háskóla Íslands við Stakkahlíð og í streymi á ZOOM. Alls verða flutt 225 erindi í 65 málstofum og því er úr nægu að velja. Dagskrá má sjá á heimasíðu ráðstefnunnar: https://menntakvika.hi.is/ Verið öll velkomin! Höfundur er forseti Menntavísindasviðs Háskóla Íslands.
Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun
Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson Skoðun
Skoðun Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson skrifar
Skoðun Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir skrifar
Skoðun Vegið að íslenska lífeyriskerfinu Björgvin Jón Bjarnason,Þóra Eggertsdóttir,Halldór Kristinsson,Guðmundur Svavarsson,Elsa Björk Pétursdóttir,Jón Ólafur Halldórsson,Arnar Hjaltalín skrifar
Skoðun Pólitískt hugrekki og pólitískt hugleysi: ólík stefna tveggja systurflokka Birgir Finnsson skrifar
Skoðun Opið svar til formanns Samleik- Útsvarsgreiðendur borga leikskólann í Kópavogi! Rakel Ýr Isaksen skrifar
Listnám er lífsbjörg – opið bréf til ráðherra mennta, félags og heilbrigðismála, til stuðnings Söngskóla Sigurðar Demetz Dagbjört Andrésdóttir Skoðun
Litla landið sem kennir heiminum – Ísland og þróunarsamvinna í gegnum menntun GRÓ skólanna Verena Karlsdóttir,Hreiðar Þór Valtýsson,Þór Heiðar Ásgeirsson Skoðun