Engar undanþágur! Auður Önnu Magnúsdóttir og Finnur Ricart Andrason skrifa 14. mars 2023 13:01 Stjórnir Ungra umhverfissinna og Landverndar telja að breyttar reglur um losunargjöld á flug séu nauðsynlegt skref til þess að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá flugi og telja að íslensk stjórnvöld eigi ekki að óska eftir undanþágum frá reglunum. Ákvörðun Evrópusambandsins um að setja ný og framsæknari markmið um samdrátt í losun gróðurhúslofttegunda, úr 40% í 55% fyrir árið 2030 miðað við 2005, var sett í ljósi markmiða Parísarsáttmálans. Stjórnvöld á Íslandi tóku undir nauðsyn þessarar ákvörðunar og forsætisráðherra hefur talað fyrir því að Ísland ætti að setja sér losunarmarkmið til samræmis við þetta uppfærða markmið. Það lá fyrir að ákvörðun Evrópusambandsins fylgdu margs háttar tillögur frá framkvæmdastjórn ESB um aðgerðir. Þær hafa komið fram um heitinu „fær í 55“ (fit for 55) og hafa verið lagðar bæði fyrir Ráðherrráð ESB og Evrópuþingið. Í desember s.l. náðist samkomulang um fjórar reglugerðabreytingar undir „Fit for 55“ lagasetningarpakkanum sem munu hafa áhrif á flug innan EES, Sviss og Stóra Bretlands. Ein breytingin sem nú er samkomulag um er breyting á ETS kerfinu (viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir) sem gerir það að verkum að úthlutun á fríum losunarheimildum til flugfélaga fellur niður í skrefum: 25% færri heimildir verða gefnar út 2024, 50% færri 2025, 75% færri 2026, og svo verður engum heimildum úthlutað frá og með 2027[1]. Með þessari breytingu þurfa flugfélög innan EES svæðisins og flug milli EES svæðisins, Sviss og Bretlands að greiða fyrir losun kolefnis vegna flugs í framangreindum áföngum. Flugsamgöngur eru ábyrgar fyrir 2 til 3% af hnattrænni losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum og innan Evrópu er hlutfallið að nálgast 4%. Síðan 2010 hefur losun frá flugi aukist um 4-5% árlega [2]. Án aðgerða er fyrirsjáanlegt að vöxturinn haldi áfram með tilheyrandi áhrifum á loftslagið. Framangreind samþykkt þýðir að frá 2027 ber hvert flugfélag ábyrgð á að greiða fyrir sína losun. Stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna telja þessa þróun nauðsynlegt skref í því mikilvæga verkefni að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda til að draga úr hamfarahlýnun af mannavöldum. Mengunarbótareglan er ein grundvallarregla í umhverfisrétti og þessi breyting er í samræmi við hana [3]. Það er vissulega áhyggjuefni að þessi breyting getur haft áhrif á samkeppnistöðu í flugi þar sem hún mun ekki gildafyrir allt alþjóðaflug. Það er að vísu verið að koma upp regluverki á heimsvísu á vegum Sameinuðu þjóðanna (CORSIA regluverkið), en það gengur ekkinærri jafn langt og er erfitt að fylgja eftir. Með þessari ákvörðun tekur Evrópa nauðsynlegt frumkvæði sem vonandi verður fylgt eftir innan breiðara alþjóðlegs samstarfs þegar fram líða stundir. Allt flug milli Íslands og EES ríkja, Sviss eða Bretlands mun falla undir breyttar reglur ETS. Þetta mun líklega þýða verðhækkanir á þessum flugferðum, en einnig hvetja til þess að á markað komi sparneytnari og loftslagsvænni flugvélar til mikilla hagsbóta; það er markmiðið til lengri tíma litið. Samhliða sparneytnari vélum þarf samt sem áður að sjá til þess að aukin skilvirkni valdi ekki aukningu í heildarlosun frá flugiðnaðinum eins og þróunin hefur verið síðustu tvo áratugina[4]. Flug til Íslands utan EES, Sviss og Bretlands og flug frá Íslandi til landa utan sömu svæða falla ekki undir nýja fyrirkomulagið og verður því ekki fyrir áhrifum að svo stöddu. Þetta nýja fyrirkomulag getur samt sem áður haft áhrif á tengiflug um Ísland á milli Ameríku og Evrópu þegar fram líða stundir. Breytingin sem fylgir þessu nýja fyrirkomulagi er því eðlilegt áhyggjuefni fyrir þau sem í hlut eiga en er ekki eins alvarlegt og umræðan lætur þar sem að helmingur umræddra flugferða milli Ameríku og Evrópu í gegnum Ísland falla ekki undir þetta breytta kerfi. Þrátt fyrir þetta telja stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna að á heildina litið sé hið nýja fyrirkomulag nauðsynlegt skref til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna flugsamgangna. Höfundar eru framkvæmdastjóri Landverndar og loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna. [1] Aðrar breytingar eru: 1) ReFuelEU Aviation regulation sem skyldar flugfélög til að blanda eldsneyti með vistvænni orkugjöfum (5% árið 2030 og 63% árið 2050), 2) Breytingar á Renewable Energy Directive 3) Breytingar á Energy Tax Directive (auknir skattar á flugeldsneyti). [2] Sjá líka hér Aviation - Fuels & Technologies - IEA Climate change and flying: what share of global CO2 emissions come from aviation? - Our World in Data [3] Stjórnarráðið | Mengunarbótareglan innleidd í íslensk lög (stjornarradid.is) [4] Raunin er sú að þrátt fyrir 37% bætingu í orkunotkun á hvern flogin farþegakílómetir hefur losun aukist um 70% milli 2003 og 2019 Aviation - Fuels & Technologies - IEA Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Auður Önnu Magnúsdóttir Finnur Ricart Andrason Umhverfismál Mest lesið Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson Skoðun Snorri Másson er ekki vandinn – hann er viðvörun Helen Ólafsdóttir Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson Skoðun Þreytt og drullug börn Guðmundur Finnbogason Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir Skoðun Leysum heimatilbúinn vanda á húsnæðismarkaði Jóhanna Klara Stefánsdóttir Skoðun Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun Við þurfum að tala saman Páll Rafnar Þorsteinsson Skoðun Skoðun Skoðun Er popúlismi kenning um siðferði? Einar Gísli Gunnarsson skrifar Skoðun Umferðaröryggi barna í Kópavogi Eydís Inga Valsdóttir skrifar Skoðun Ákalli um samræmingu í eftirliti svarað Lilja Björk Guðmundsdóttir skrifar Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar Skoðun Ekki gera ekki neitt Gunnhildur Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ekkert heilbrigðiseftirlit á Íslandi? Pétur Halldórsson skrifar Skoðun Útgerðin skuldar okkur skýringar Guðmundur Helgi Þórarinsson skrifar Skoðun Þreytt og drullug börn Guðmundur Finnbogason skrifar Skoðun Betri kvikmyndaskóli Þór Pálsson skrifar Skoðun Fyrirhugað böl við Bústaðaveg og Blesugróf Sveinn Þórhallsson skrifar Skoðun Fjölbreytt námsmat Steinn Jóhannsson skrifar Skoðun Að þvælast fyrir atvinnurekstri - á þeim forsendum sem henta Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Margföldun þjóðarverðmæta: Meira virði úr sömu orku Árni Sigurðsson skrifar Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar Skoðun Þegar skoðanir drepa samtalið Þórdís Hólm Filipsdóttir skrifar Skoðun Leysum heimatilbúinn vanda á húsnæðismarkaði Jóhanna Klara Stefánsdóttir skrifar Skoðun Við þurfum að tala saman Páll Rafnar Þorsteinsson skrifar Skoðun Veðmál í fótbolta – aðgerðir áður en skaðinn verður Birgir Jóhannsson skrifar Skoðun Hataðu mig af því að ég er í Viðreisn, ekki af því að ég er hommi Oddgeir Georgsson skrifar Skoðun Símafrí á skólatíma Guðmundur Ingi Kristinsson skrifar Skoðun Ömurlegur fyrri hálfleikur – en er enn von? Sigvaldi Einarsson skrifar Skoðun Vitund, virðing og von: Jafningjastuðningur í brennidepli Nína Eck skrifar Skoðun Hingað og ekki lengra – Um þögnina sem styður ofbeldi Halldóra Sigríður Sveinsdóttir skrifar Skoðun Ein saga af sextíu þúsund Halldór Ísak Ólafsson skrifar Skoðun Að láta mata sig er svo þægilegt Björn Ólafsson skrifar Skoðun Nýjar reglur um réttindi fólks í ráðningarsambandi Ingvar Sverrisson skrifar Skoðun Ofbeldi í skólum: Áskoranir og leiðir til lausna Soffía Ámundadóttir skrifar Skoðun Bakslag í skoðanafrelsi? Kári Allansson skrifar Skoðun Eplin í andlitshæð Bryndís Haraldsdóttir skrifar Skoðun Bataskólinn – fyrir þig? Guðný Guðmundsdóttir skrifar Sjá meira
Stjórnir Ungra umhverfissinna og Landverndar telja að breyttar reglur um losunargjöld á flug séu nauðsynlegt skref til þess að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda frá flugi og telja að íslensk stjórnvöld eigi ekki að óska eftir undanþágum frá reglunum. Ákvörðun Evrópusambandsins um að setja ný og framsæknari markmið um samdrátt í losun gróðurhúslofttegunda, úr 40% í 55% fyrir árið 2030 miðað við 2005, var sett í ljósi markmiða Parísarsáttmálans. Stjórnvöld á Íslandi tóku undir nauðsyn þessarar ákvörðunar og forsætisráðherra hefur talað fyrir því að Ísland ætti að setja sér losunarmarkmið til samræmis við þetta uppfærða markmið. Það lá fyrir að ákvörðun Evrópusambandsins fylgdu margs háttar tillögur frá framkvæmdastjórn ESB um aðgerðir. Þær hafa komið fram um heitinu „fær í 55“ (fit for 55) og hafa verið lagðar bæði fyrir Ráðherrráð ESB og Evrópuþingið. Í desember s.l. náðist samkomulang um fjórar reglugerðabreytingar undir „Fit for 55“ lagasetningarpakkanum sem munu hafa áhrif á flug innan EES, Sviss og Stóra Bretlands. Ein breytingin sem nú er samkomulag um er breyting á ETS kerfinu (viðskiptakerfi ESB um losunarheimildir) sem gerir það að verkum að úthlutun á fríum losunarheimildum til flugfélaga fellur niður í skrefum: 25% færri heimildir verða gefnar út 2024, 50% færri 2025, 75% færri 2026, og svo verður engum heimildum úthlutað frá og með 2027[1]. Með þessari breytingu þurfa flugfélög innan EES svæðisins og flug milli EES svæðisins, Sviss og Bretlands að greiða fyrir losun kolefnis vegna flugs í framangreindum áföngum. Flugsamgöngur eru ábyrgar fyrir 2 til 3% af hnattrænni losun gróðurhúsalofttegunda af mannavöldum og innan Evrópu er hlutfallið að nálgast 4%. Síðan 2010 hefur losun frá flugi aukist um 4-5% árlega [2]. Án aðgerða er fyrirsjáanlegt að vöxturinn haldi áfram með tilheyrandi áhrifum á loftslagið. Framangreind samþykkt þýðir að frá 2027 ber hvert flugfélag ábyrgð á að greiða fyrir sína losun. Stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna telja þessa þróun nauðsynlegt skref í því mikilvæga verkefni að draga úr losun gróðurhúsaloftegunda til að draga úr hamfarahlýnun af mannavöldum. Mengunarbótareglan er ein grundvallarregla í umhverfisrétti og þessi breyting er í samræmi við hana [3]. Það er vissulega áhyggjuefni að þessi breyting getur haft áhrif á samkeppnistöðu í flugi þar sem hún mun ekki gildafyrir allt alþjóðaflug. Það er að vísu verið að koma upp regluverki á heimsvísu á vegum Sameinuðu þjóðanna (CORSIA regluverkið), en það gengur ekkinærri jafn langt og er erfitt að fylgja eftir. Með þessari ákvörðun tekur Evrópa nauðsynlegt frumkvæði sem vonandi verður fylgt eftir innan breiðara alþjóðlegs samstarfs þegar fram líða stundir. Allt flug milli Íslands og EES ríkja, Sviss eða Bretlands mun falla undir breyttar reglur ETS. Þetta mun líklega þýða verðhækkanir á þessum flugferðum, en einnig hvetja til þess að á markað komi sparneytnari og loftslagsvænni flugvélar til mikilla hagsbóta; það er markmiðið til lengri tíma litið. Samhliða sparneytnari vélum þarf samt sem áður að sjá til þess að aukin skilvirkni valdi ekki aukningu í heildarlosun frá flugiðnaðinum eins og þróunin hefur verið síðustu tvo áratugina[4]. Flug til Íslands utan EES, Sviss og Bretlands og flug frá Íslandi til landa utan sömu svæða falla ekki undir nýja fyrirkomulagið og verður því ekki fyrir áhrifum að svo stöddu. Þetta nýja fyrirkomulag getur samt sem áður haft áhrif á tengiflug um Ísland á milli Ameríku og Evrópu þegar fram líða stundir. Breytingin sem fylgir þessu nýja fyrirkomulagi er því eðlilegt áhyggjuefni fyrir þau sem í hlut eiga en er ekki eins alvarlegt og umræðan lætur þar sem að helmingur umræddra flugferða milli Ameríku og Evrópu í gegnum Ísland falla ekki undir þetta breytta kerfi. Þrátt fyrir þetta telja stjórnir Landverndar og Ungra umhverfissinna að á heildina litið sé hið nýja fyrirkomulag nauðsynlegt skref til að draga úr losun gróðurhúsalofttegunda vegna flugsamgangna. Höfundar eru framkvæmdastjóri Landverndar og loftslagsfulltrúi Ungra umhverfissinna. [1] Aðrar breytingar eru: 1) ReFuelEU Aviation regulation sem skyldar flugfélög til að blanda eldsneyti með vistvænni orkugjöfum (5% árið 2030 og 63% árið 2050), 2) Breytingar á Renewable Energy Directive 3) Breytingar á Energy Tax Directive (auknir skattar á flugeldsneyti). [2] Sjá líka hér Aviation - Fuels & Technologies - IEA Climate change and flying: what share of global CO2 emissions come from aviation? - Our World in Data [3] Stjórnarráðið | Mengunarbótareglan innleidd í íslensk lög (stjornarradid.is) [4] Raunin er sú að þrátt fyrir 37% bætingu í orkunotkun á hvern flogin farþegakílómetir hefur losun aukist um 70% milli 2003 og 2019 Aviation - Fuels & Technologies - IEA
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun
Skoðun Virðing og framkoma í rökræðum um málefni minnihlutahópa Esjar Smári Blær Gunnarsson skrifar
Skoðun Ábyrg umfjöllun um sjálfsvíg – erum við öll ritstjórar? Guðrún Jóna Guðlaugsdóttir,Tómas Kristjánsson skrifar
Sanna er rödd félagshyggju, réttlætis og jöfnuðar! Laufey Líndal Ólafsdóttir,Sara Stef. Hildardóttir Skoðun