Án nýrrar byggðalínu er tómt mál að tala um aukna orkuvinnslu, orkuskipti eða loftslagsmarkmið Jón Skafti Gestsson skrifar 16. mars 2022 11:31 Skýrsla ráðherra um stöðu og áskoranir í orkumálum með vísan til markmiða og áherslna í loftslagsmálum var kynnt nýlega. Það er ánægjulegt að þau sjónarmið sem við hjá Landsneti höfum talað fyrir fá undirtektir hjá höfundum skýrslunnar. Í kynningu ráðherra kom fram að auka þyrfti orkuvinnslu hér á landi um allt að 124% á næstu 18 árum en Landsnet hefur undanfarin ár varað við yfirvofandi orkuskorti. Tilefni skýrslunnar, að meta orkuþörf næstu áratuga, var sérstaklega aðkallandi í ljósi þeirra miklu skerðinga sem orðið hafa á afhendingu raforku nú undanfarna mánuði. Síðasta desember kom fram í yfirlýsingum Landsvirkjunar að takmarkanir í flutningskerfinu væru þess valdandi að 500 GWst færu forgörðum. Vísbendingar eru enn fremur um að önnur orkufyrirtæki séu í sambærilegri stöðu. Til að setja þá tölu í samhengi þá jafngilda 500 GWst 60 MW virkjun í fullri keyrslu allt árið, ígildi Kröfluvirkjunar eða Vatnsfellsstöðvar. Þetta er umfang þeirrar orku sem tapast af því að flutningskerfið ræður ekki við hlutverk sitt. Sé litið til aukinnar orkuþarfar upp á 124% er ljóst að viðbótaraflþörf er um og yfir 100 MW á ári, nálægt því tvöfalt það sem nú tapast vegna takmarkaðs flutningskerfis. Þar sem flutningskerfið ræður ekki að fullu við hlutverk sitt við núverandi aðstæður ætti að vera ljóst að flutningskerfi raforku þarfnast verulegrar styrkingar og það án tafar. Byggja þarf nýja kynslóð byggðalínu sem liggur hringinn í kringum landið og myndar hryggjarstykkið í raforkukerfinu enda er núverandi byggðalína að nálgast endalok 50 ára líftíma síns. Tækifæri að tapast Fyrsta mál á dagskrá ætti að vera styrking flutningskerfisins frá Austurlandi að Hvalfirði. Þá verður hægt að nýta þessar 500 GWst frá Landsvirkjun án þess að virkja og með minni tilkostnaði. Enn fremur fæst stóraukin afhendingargeta raforku og aukið afhendingaröryggi með sterkara flutningskerfi, sérstaklega á Vestur-, Norður- og Austurlandi. Undanfarin misseri hafa opinberast sögur af töpuðum tækifærum í atvinnuþróunarmálum um allt land. Sameiginlegur þráður í mörgum þeirra er að takmarkað aðgengi að raforku heftir bæði stór og smá fyrirtæki. Allt frá Kalkþörungavinnslu á Vestfjörðum yfir í líftæknifyrirtæki á Suðurnesjum. Þessari stöðu verður ekki breytt nema að flutningskerfi raforku verði styrkt. Þessi starfsemi er þó léttvæg í samanburði við það sem þarf til að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum. Það er sérstaklega mikilvægt að auka afhendingaröryggi á Norðurlandi og Vestfjörðum en undanfarin ár hefur afhendingaröryggi verið umtalsvert minna þar en annars staðar á landinu en er þó einnig slæmt í öðrum landshlutum. Þjóðhagslegur kostnaður vegna truflana í kerfi Landsnets hefur að jafnaði verið um 600 milljónir árlega. Kostnaður sem leggst á fyrirtæki í gegnum verri rekstrarskilyrði og tapaða framleiðslu og minni lífsgæðum almennings. Sú staða verður ekki leyst með fleiri virkjunum, betri tengingar er nauðsynlegar. Áður hefur komið fram að Landsvirkjun taldi sig tapa 500 GWst árlega vegna takmarkana í flutningskerfinu. Kostnaður við virkjun sem gæti útvegað slíkt orkumagn væri að líkindum í kringum 30 milljarða króna án kostnaðar við að tengja hana við flutningskerfið. Betri tenging er ódýrari og hagkvæmari byrjun Landsnet gæti hins vegar klárað framangreinda styrkingu frá Austurlandi að Hvalfirði fyrir 25-28 milljarða króna og þannig sparað þjóðarbúinu í kringum 5 milljarða í kostnað ásamt því að skapa meiri ábata með bættu afhendingaröryggi og aukinni afhendingargetu um allt land. Með því fást aukin lífsgæði almennings og betri rekstur fyrirtækja. Það er því allt í senn hagkvæmara, ódýrara og umhverfisvænna að klára styrkingu frá Austurlandi að Hvalfirði sem fyrst. Raunar er það svo að öll markmið okkar Íslendinga í orku- og loftslagsmálum eru háð því að styrkja flutningskerfið án tafar. Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets. Viltu birta grein á Vísi? Sendu okkur póst. Senda grein Jón Skafti Gestsson Orkumál Orkuskipti Mest lesið Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir Skoðun Skoðun Skoðun Embætti þitt geta allir séð Ragnheiður Davíðsdóttir skrifar Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar Skoðun Sigursaga Evrópu í 21 ár Pawel Bartoszek skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin, Dagbjört og ESB Hjörtur J. Guðmundsson skrifar Skoðun Börnin á Gasa Ebba Margrét Magnúsdóttir skrifar Skoðun Myndir þú ráða fatlað fólk í vinnu? Alma Ýr Ingólfsdóttir skrifar Skoðun Hvað ert þú að gera? Eiður Welding skrifar Skoðun Rauðir sokkar á 1. maí Sveinn Ólafsson skrifar Skoðun 1. maí er líka fyrir fatlað fólk! Geirdís Hanna Kristjánsdóttir skrifar Skoðun Verkalýðshreyfingin á næsta leik í Evrópuumræðunni Dagbjört Hákonardóttir skrifar Skoðun Á milli steins og sleggju Heinemann Ólafur Stephensen skrifar Skoðun Heiðrum íslenska hestinn Berglind Margo Þorvaldsdóttir skrifar Skoðun Allir eiga rétt á virku lífi — líka fatlað fólk Anna Margrét Bjarnadóttir skrifar Skoðun Er kominn tími á Útlendingafrí? Marion Poilvez skrifar Skoðun Janus og jakkalakkarnir Óskar Guðmundsson skrifar Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar Skoðun Hvað ætlar þú að vera þegar þú verður stór? Ása Berglind Hjálmarsdóttir skrifar Skoðun Samtalið um dauðann veldur okkur óöryggi Ingrid Kuhlman skrifar Skoðun Sköpum störf við hæfi! Unnur Hrefna Jóhannsóttir skrifar Skoðun Immigrant Women: Essential Workers, Rising Voices on Labor Day Maru Alemán skrifar Skoðun Tikkað í skipulagsboxin Samúel Torfi Pétursson skrifar Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar Skoðun Sjúklingur settur í fangaklefa Arnar Þór Jónsson skrifar Skoðun Opið bréf til fjármálaráðherra, Daða Más Kristóferssonar Íris Róbertsdóttir skrifar Skoðun Ég kalla hann Isildur; mentorinn minn er gervigreind Björgmundur Guðmundsson skrifar Skoðun Hvað er „furry“ annars? Jóhanna Jódís Antonsdóttir skrifar Skoðun Jafnaðarmennskan og verkalýðsbaráttan Sigfús Ómar Höskuldsson skrifar Skoðun Hljóð og mynd íslenskra varna Arnór Sigurjónsson skrifar Skoðun Kveðjur úr Grafarvogi til þeirra sem kasta steinum úr glerhúsi Davíð Már Sigurðsson skrifar Sjá meira
Skýrsla ráðherra um stöðu og áskoranir í orkumálum með vísan til markmiða og áherslna í loftslagsmálum var kynnt nýlega. Það er ánægjulegt að þau sjónarmið sem við hjá Landsneti höfum talað fyrir fá undirtektir hjá höfundum skýrslunnar. Í kynningu ráðherra kom fram að auka þyrfti orkuvinnslu hér á landi um allt að 124% á næstu 18 árum en Landsnet hefur undanfarin ár varað við yfirvofandi orkuskorti. Tilefni skýrslunnar, að meta orkuþörf næstu áratuga, var sérstaklega aðkallandi í ljósi þeirra miklu skerðinga sem orðið hafa á afhendingu raforku nú undanfarna mánuði. Síðasta desember kom fram í yfirlýsingum Landsvirkjunar að takmarkanir í flutningskerfinu væru þess valdandi að 500 GWst færu forgörðum. Vísbendingar eru enn fremur um að önnur orkufyrirtæki séu í sambærilegri stöðu. Til að setja þá tölu í samhengi þá jafngilda 500 GWst 60 MW virkjun í fullri keyrslu allt árið, ígildi Kröfluvirkjunar eða Vatnsfellsstöðvar. Þetta er umfang þeirrar orku sem tapast af því að flutningskerfið ræður ekki við hlutverk sitt. Sé litið til aukinnar orkuþarfar upp á 124% er ljóst að viðbótaraflþörf er um og yfir 100 MW á ári, nálægt því tvöfalt það sem nú tapast vegna takmarkaðs flutningskerfis. Þar sem flutningskerfið ræður ekki að fullu við hlutverk sitt við núverandi aðstæður ætti að vera ljóst að flutningskerfi raforku þarfnast verulegrar styrkingar og það án tafar. Byggja þarf nýja kynslóð byggðalínu sem liggur hringinn í kringum landið og myndar hryggjarstykkið í raforkukerfinu enda er núverandi byggðalína að nálgast endalok 50 ára líftíma síns. Tækifæri að tapast Fyrsta mál á dagskrá ætti að vera styrking flutningskerfisins frá Austurlandi að Hvalfirði. Þá verður hægt að nýta þessar 500 GWst frá Landsvirkjun án þess að virkja og með minni tilkostnaði. Enn fremur fæst stóraukin afhendingargeta raforku og aukið afhendingaröryggi með sterkara flutningskerfi, sérstaklega á Vestur-, Norður- og Austurlandi. Undanfarin misseri hafa opinberast sögur af töpuðum tækifærum í atvinnuþróunarmálum um allt land. Sameiginlegur þráður í mörgum þeirra er að takmarkað aðgengi að raforku heftir bæði stór og smá fyrirtæki. Allt frá Kalkþörungavinnslu á Vestfjörðum yfir í líftæknifyrirtæki á Suðurnesjum. Þessari stöðu verður ekki breytt nema að flutningskerfi raforku verði styrkt. Þessi starfsemi er þó léttvæg í samanburði við það sem þarf til að ná markmiðum okkar í loftslagsmálum. Það er sérstaklega mikilvægt að auka afhendingaröryggi á Norðurlandi og Vestfjörðum en undanfarin ár hefur afhendingaröryggi verið umtalsvert minna þar en annars staðar á landinu en er þó einnig slæmt í öðrum landshlutum. Þjóðhagslegur kostnaður vegna truflana í kerfi Landsnets hefur að jafnaði verið um 600 milljónir árlega. Kostnaður sem leggst á fyrirtæki í gegnum verri rekstrarskilyrði og tapaða framleiðslu og minni lífsgæðum almennings. Sú staða verður ekki leyst með fleiri virkjunum, betri tengingar er nauðsynlegar. Áður hefur komið fram að Landsvirkjun taldi sig tapa 500 GWst árlega vegna takmarkana í flutningskerfinu. Kostnaður við virkjun sem gæti útvegað slíkt orkumagn væri að líkindum í kringum 30 milljarða króna án kostnaðar við að tengja hana við flutningskerfið. Betri tenging er ódýrari og hagkvæmari byrjun Landsnet gæti hins vegar klárað framangreinda styrkingu frá Austurlandi að Hvalfirði fyrir 25-28 milljarða króna og þannig sparað þjóðarbúinu í kringum 5 milljarða í kostnað ásamt því að skapa meiri ábata með bættu afhendingaröryggi og aukinni afhendingargetu um allt land. Með því fást aukin lífsgæði almennings og betri rekstur fyrirtækja. Það er því allt í senn hagkvæmara, ódýrara og umhverfisvænna að klára styrkingu frá Austurlandi að Hvalfirði sem fyrst. Raunar er það svo að öll markmið okkar Íslendinga í orku- og loftslagsmálum eru háð því að styrkja flutningskerfið án tafar. Höfundur er sérfræðingur á fjármálasviði Landsnets.
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann Skoðun
Skoðun Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty skrifar
Skoðun Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann skrifar
Skoðun Jafnréttisbaráttan er brýnni en nokkru sinni fyrr Kolbrún Halldórsdóttir,Sunna Kristín Símonardóttir skrifar
Skoðun Það sem er ósagt varðandi vinnubrögð hjá Háskólanum á Akureyri Þóra Sigurðardóttir skrifar
Opið bréf til hæstvirts innviðaráðherra, Eyjólfs Ármannssonar, um íslensku og ábyrgð Nichole Leigh Mosty Skoðun
Hver á dómur að vera hjá ungmenni fyrir að fremja alvarlegt afbrot, jafnvel morð? Davíð Bergmann Skoðun